On a Bender

by Eduardo Blanco Amor

With content previously suppressed by Franco's government, On a Bender (A Esmorga) is the retelling of a fateful few days in the life of a raucous group of Galician men hellbent on a drinking session. On a Bender is a legendary piece of Galician writing, and when it first appeared helped to consolidate Galician prose during a crucial period of cultural struggle and linguistic resistance to Spain. Ostensibly set toward the end of the nineteenth century, its confessional style and subtle evocation of repressive authority leaves the reader in no doubt as to its implicit criticism of the Franco regime. The term esmorga in Galician refers to a prolonged bout of drinking and mayhem, and the novel centres on three friends on one such extended and peripatetic binge which culminates in tragedy. The main characters are all marginalised in some way, and the novel s impact and resonance lies in its stark and unflinching gaze upon violence, sexuality, illness (both physical and mental), and extremes of human behaviour. On a Bender is the first translation of A Esmorga into English and the first translation of the newly-restored version into any language.

Genres: Classics, Fiction, Drama, Spain, Novels, Spanish Literature, 20th Century

112 pages, Unknown Binding

First published January 1, 1959

About the author

Eduardo Blanco Amor (Ourense 1897-Vigo 1979), fue el hijo menor de una familia modesta y autodidacta desde su infancia. Blanco Amor entró como secretario de dirección en el El diario de Orense con 17 años. Participa desde joven en el ambiente literario de la ciudad, conociendo el magisterio de Vicente Risco, figura de importancia decisiva en la defensa y promoción de la cultura gallega. Emigra a Buenos Aires en 1919, en plena eclosión cultural. Animador de las instituciones gallegas más allá del mar, dedicó toda su vida a la concienciación y culturización de los emigrantes. En 1923 fundó con Isla Couto la revista gallega Terra; participó también en otra publicación galleguista, Céltiga. En 1926 entró a formar parte del diario argentino La Nación, donde conoció a escritores argentinos como Leopoldo Lugones, Borges, Sabato y Mallea, y uruguayos como Horacio Quiroga.

En 1927 inició su carrera literaria, con la novela Os Nonnatos, a la que siguió, al año siguiente, el libro de poemas Romances Galegos. Entre los años 1929-1931 regresó a Galicia como corresponsal del diario La Nación y en ese viaje conoce a Castelao y a varios intelectuales del grupo Nós y el Partido Galeguista, llegando a comprometerse con el galleguismo republicano, por el que trabajará incansablemente. Escribió Poema en catro tempos, larga composición sinfónica de filiación vanguardista que publicaría posteriormente en Argentina en 1931. Desde Buenos Aires, Otero Pedrayo le pide que colabore en la revista Nós donde publica varios poemas y tres capítulos de su novela inconclusa A escadeira de Jacob. Existe una segunda etapa en España como corresponsal de La Nación, entre 1933 y 1935 donde, en Madrid, conocerá a Lorca con el que trabó gran amistad y colaboró en los Seis poemas galegos.

Tras el estallido de la guerra, defendió desde Argentina la legalidad republicana e impulsó el esparcimiento de la literatura gallega en el continente americano. Estos veinte años escribirá en castellano con obras como Los miedos (1936) o La catedral y el niño (1948) hasta volver al gallego en 1956 con Cancioneiro. Fué además el fundador y director del Teatro Popular Galego (1957) y fue director de la revista Galicia, publicada por el Centro Gallego de Buenos Aires. Antes de abandonar definitivamente América, Blanco Amor publicó A Esmorga (1959), libro que será uno de los grandes hitos de la renovación de la narrativa gallega, y ya en Galicia lleva a la imprenta Os biosbardos (1962), otra obra, esta vez cuentos, de enorme éxito.

A pesar de ser postergado por la cultura oficial, su última etapa fue muy fecunda. Tras publicar una nueva edición de A esmorga (1970) y la larga novela Xente ao lonxe (1972), centró su producción en el teatro donde se convierte en la figura emblemática de teatro independiente: Farsas para títeres (1973), Teatro para xente (1974), Proceso en Jacobusland (1980, escrita en el 73 y censurada en el 74 y 76).

Falleció en Vigo el 1 de diciembre de 1979. Sus restos descansan en el Cementerio de San Francisco (Ourense).

Reviews

[Maria Lago · Rating 4 out of 5]

Esta novela é xenial: non so o seu orixinal estilo, senón o xeito no que retrata a hipocresía e demáis trapalladas da sociedade da época, que, ben mirado, peca de todo o que pecamos nós agora. Poida que non sexa o libro máis doado de ler, pero estamos ante unha obra imprescindíbel da literatura galega, non hai exaxeración que valga.

[Álex Pensado Guillín · Rating 5 out of 5]

Un galego que non catou A Esmorga é un galego incompleto.

[Simón · Rating 5 out of 5]

A esmorga é o relato dunha noite de troula que se lles vai das mans a Cibrán o Castizo, Xan o Bocas, e Aladio o Milhomes. Cibrán, de camiño ao seu traballo na construcción da estrada, atopa aos outros dous volvendo dunha esmorga anterior e acaba por unirse a eles nunha continuación que se volverá tráxica.

Blanco Amor utiliza, dun xeito parecido a como facía Conrad no Corazón das tebras, o recurso de aniñar diferentes liñas temporais: así, o libro dísenos escrito por alguén que sabe da historia 40 anos despois de que esta aconteza, e que a escribe 50 anos máis tarde, o que nos deixa pasados uns 90 anos do suceso. Este narrador conta a historia a través de Cibrán, quen, nunha liña temporal adicional, expón ao xuíz os eventos desa esmorga de día e medio.

Por máis que o relato é breve, Blanco Amor é capaz de condensar nel unha grande historia, que nos dá unha visión da sociedade galega da época: os xornaleiros, a perra vida del trabajador, os xuíces vidos de fóra e castelán-falantes, o contraste terrible entre a riqueza dos pazos e as casas fortes fronte a miseria do pobo... Comento o dos xuices castelán-falantes, pero nun habilidoso recurso narrativo, o autor non necesita facer falar ao xuíz en ningún momento: os seus silencios no diálogo permiten que sexamos nós quen imaxinemos a súa parte da conversa.

É habitual xa que cando os protagonistas das historias son pobres ou humildes non poidan escapar a unha fatalidade que se lles bota enriba. A esmorga non é a excepción, e segundo o relato progresa, vemos como estes tres homes avanzan sen remedio cara a súa destrucción.

A esmorga é un libro imprescindible, e unha vez lido, merece a pena buscar unha análise completa (o artigo da wikipedia en galego é moi bo) na que se falen doutros aspectos máis subxectivos, como o papel da chuvia, do lume ou da noite.

[maría · Rating 5 out of 5]

este libro é atemporal (podería ser unha noite dun ourensán calquera dos nosos tempos)

chulísimo… custoume un pouco meterme na historia pero unha vez o fixen pareceume espectacular e paseino xenial léndoo (a miña opinión como ourensana non é obxectiva de todo, creo. ourensanía ou barbarie)

[Nuria :) · Rating 3 out of 5]

Unha novela narrada cun galego antigo que che dificulta a lectura, con palabras que non existen e cunha maneira de narrar que che aburre á metade do libro.

[Irene · Rating 4 out of 5]

Que cousa tan tremenda. Encántame o plot de pobo pequeno inferno grande

[Irma Pérez · Rating 4 out of 5]

Esta é a novela de cabeceira de todas esas nais que sempre despiden cun "Sentidiño!" aos fillos cando saen de troula. Facédelles caso, non vaia ser...

[Un Perogrullo]

Moi bo... Más allá del nacionalismo y orgullo gallegos o lo que represente este libro dentro de la tradición literaria gallega, es un libro muy interesante, y a mi juicio, entretenido, hondo, tierno, gracioso y su personaje narrador es entrañable, y aun con sus defectos de carácter, o por eso mismo, es sumamente convincente.
Desde una apariencia oral y costumbrista, este libro no solo es formalmente muy moderno, sino que también sus temáticas, a su manera, lo son (el homoerotismo reprimido, la economía extractiva y minera, la relación marginal que se establece frente al centralismo madrileño, la conciencia de clase...)
Muy interesante! Y ahora pondré en el CV que leo galego... A lo mejor algún gringo me lo valora.

"...porque Xan e Aladio poden ser calisquera, pro o Bocas e o Milhomes só poden ser os que son, do mesmo xeito que eu son Cipriano Canedo e me llaman Cibrán ou o Castizo, como vostede goste, pois o meu pai tiña un castizo pra servire porcas, con licencia..."

[Thisisnotmarta · Rating 4 out of 5]

é a terceira vez que o leo e non me acordaba de nada 👏🏼👏🏼👏🏼 esta moi divertido

[Sabela Cabanelas · Rating 3 out of 5]

3,5.

Al principio se me hizo bastante lioso entre el vocabulario y que no entendía que era lo que estaba pasando, pero conforme fui avanzando en la historia, todo cobró sentido y me ha llegado a gustar bastante. El final me ha sorprendido y la manera en la que está narrada esta historia me ha fascinado.

[Luis G. · Rating 4 out of 5]

«No eran disculpas, que uno conoce bien la ley de cuando se anda de parranda con compañeros, aunque yo anduviese a la fuerza».

A pesar de que su tono es notoriamente distinto al de las obras blancoamorianas en las que mis estudios se centran actualmente, La parranda no ha dejado de maravillarme y, por encima de todo, causarme una profundísima impresión. Es de verdad sorprendente experimentar como lector las veinticuatro horas de trepidante narración que —articuladas por realidades de tanto fundamento como la del deseo o la de la muerte, y por múltiples símbolos tan grotescos como significativos— dan forma a la enorme transgresión literaria que supuso y aún supone esta novela.
Especialmente, son dos los puntos que para mí destacan de entre todas las filigranas literarias que mi admirado Eduardo Blanco-Amor lleva una vez más a cabo en el caso de esta maravillosa versión castellana de la original A esmorga. Por un lado, me parecen interesantísimas las ideas que el autor plasma en relación con lo que la capacidad de observar —aquí muy vinculada con la observación literaria— puede llegar a significar. Esto se ve reflejado en el siempre complejo «pensamiento» del genial narrador de la historia, el Cibrán, que llega constantemente a reflexiones como esta: «Y muchas veces lo que se vio salió de lo que no se vio, y todo hay que irlo diciendo, aunque así, de primeras, parezca no venir al caso...». Por otro lado, no puedo dejar de resaltar el valioso aspecto homoerótico que también queda plasmado en esta obra por medio de la relación establecida entre el Milhombres —un personaje evidente y valientemente caracterizado como homosexual— y el Bocas. De hecho, he de admitir que, pese a su letal toxicidad, para mí, lo más llamativo de La parranda se encuentra precisamente en las descripciones de esta unión, «aquella mixtura de acariñarse y darse leña que era no tener fin...».

[Meiga · Rating 4 out of 5]

Mesmo tratándose dunha lectura obrigatoria para a escola, tiña expectativas con esta novela porque todo o que escoitara dela era bo. Aínda así, logrou sorprenderme co seu novedoso formato e a súa historia tan especial.

Ao comezo, costoume entrar na lectura tanto polo vocabulario, alonxado do galego que emprego eu no meu día a día, coma por unha desconexión da trama debido a destripes de compañeiros e o xa revelado polo autor. É certo que é un pouco difícil de entender por momentos, polo formato orixinal que usa con silencios por parte dunha das personaxes principales que poden levar a perderse se non estás prestando suficiente atención.

Non obstante, unha vez todo empezou a rodar, só puiden apreciar a mestría deste libro, un claro imprescindible da literatura galega. É unha obra curta, pero chea de contido e sorprendentemente divertida. As personaxes están ben retratadas, especialmente o narrador que conta cun maior desenvolvemento e evolución. Ademais de por todo isto, resulta adiantado a súa época e súa lingua pola introdución de representación LGBTI+ e da saúde mental con bastante acerto. Finalmente, ten un final moi axeitado e moi simbólico.

"De facer a esmorga, facela redonda"

En conclusión, unha novela curta moi recomendada: novidosa, divertida, pioneira, crítica.

[paupe 🦦 · Rating 2 out of 5]

2⭐️
La verdad que me pareció difícil de leer. Gracias a que lo estudiamos infinitas veces durante el colegio me pude enterar de que iba. No solo el lenguaje, sino que me parecía complicado seguir el hilo de la historia.
Tardé bastante en leerlo porque no me enganchó, pero ya no me acordaba del final y me quedé un poco mequetrefe. Supongo que así se terminan las esmorgas.

[magu]

esmorguistas formación

[Andrea Pensado Guillín · Rating 3 out of 5]

Gustoume moito a verdade, para ser unha lectura obligada, superou as miñas espectativas por moito!!:))

[Aroa · Rating 5 out of 5]

Un clásico da literatura galega imprescindible. Orixinal, vangardista e entretido, sorprendeume por mesturar tan ben a tradición coa modernidade.
Coñecemos a tres personaxes moi ben caracterizadas:
O Bocas: líder do grupo, arroutado e agresivo.
O Milhomes: seguidor leal do Bocas e con acenos que deixan entrever unha homosexualidade non aceptada.
O Castizo: a voz da conciencia do grupo, o que intenta facer uso da razón, pero acaba cedendo á presión dos camaradas.

Estes tres xúntanse nunha noite de esmorga con final infeliz e a través das súas falcatruadas, das interaccións con outras personaxes e mediante a sua mirada de galegos da terra, somos conscientes dunha sociedade corrupta e marxinal. Curas con estranas relacións cas drogas, prostitución, a bebida, os abusos de poder das forzas do Estado e os funcionarios vidos de fóra de Galicia que queren impoñer as súas costumes de señoritos.

Outra característica a salientar é a técnica narrativa, pois o Castizo fainos partícipes da historia grazas a un relato completamente oral presentado en forma de diálogo/monólogo. Sabemos que hai dúas persoas na conversa, pero só lemos a parte do Castizo. Malia isto, a técnica está tan ben empregada que o lector pode imaxinar o que o xuíz pregunta neste interrogatorio sen lelo. Tamén se combinan diferentes espazos temporais, algo novo para a época, que máis aló de afastarnos do momento dos feitos, crea a sensación de que o lector se somerxe e emerxe da historia segundo faga falla.

En resumo, unha obra mestra que cómpre ler.

[Ros · Rating 5 out of 5]

4,5 ⭐️

Un imprescindible de las letras gallegas, escrito por uno de los autores ilustres de Galicia. Nos encontramos con una novela muy corta, publicada por primera vez en Buenos Aires en 1959 y que, censurada por el régimen franquista, no vio la luz en Galicia hasta 1970, y que ahora encontramos también publicado en castellano (traducido por el propio autor).

Leí por primera vez «A esmorga» con 13 años, así que leerlo tantos años después fue para mí una auténtica revelación.

Esta vez, quiero destacar las cosas que gané con esta relectura:

✅ Simbolismo. Con trece años no me enteré ni de la mitad del simbolismo, a pesar de que teníamos una profesora maravillosa, que hacía unas lecturas de los clásicos increíbles y que nos enseñó a entenderlos.

✅ Costumbrismo. Nos encontramos con una obra que nos relata la sociedad de Auria (Ourense) de la época, los valores, los principios, su gente… Todo esto está siempre muy presente a lo largo de la historia.

✅ Tiempo. La forma que tiene el autor de jugar con el tiempo me fascinó. La historia sucede en un día, pero a ojos del narrador, el tiempo es incierto.

✅ Crítica social. Una obra que no extraña que haya sido censurada por el régimen. El autor pone sobre la palestra muchos temas controvertidos: homosexualidad, parafilias, violencia de género, prostitución, discapacidad, exclusión social…


Una historia de apenas 120 páginas, pero para leer pausadamente, ya que se usa un vocabulario complejo que emula el habla de la época.

[Pavlogreen]

A esmorga é unha sorpresa desde o seu estilo lírico e popular ao mesmo tempo ata o seu argumento tráxico, pero cheo de humor e sobre todo absurdo, pasando polos seus personaxes sórdidos e encantadores á vez, dos cais o propio autor dicía que o lector colleríalles xenreira dende o comezo. Vin que comparaban esta novela con O estranxeiro de Camus. A comparativa ten sentido no relativo á espiral de degradación que envolve os protagonistas das dúas obras, ainda que considero que A esmorga poe mais atención nos ambientes, no contexto social e fai un uso mais constante da ironía. En todo caso, o libro de Blanco Amor sostense polos seus propios méritos e érguese sen dúbida como unha das pezas imprescindibles das letras galegas e non só galegas.

[Raul · Rating 5 out of 5]

Son portugués e ler este libro en galego foi máxico. O poder cultural que ten a nosa lingua, as semellanzas semánticas e as expresións idiomáticas lémbranme á fala dos meus devanceiros.

A Esmorga conta a historia de 3 borrachos, Castizo, Bocas e Milhomes, da cidade ficticia de Auria que, ao longo de 24 horas, fixeron algo... Algo que o lector non sabe, pero que conta Castizo. É algo que lle afecta á alma e que de cando en vez fai que lle traia “o pensamento” á cabeza.

Estes homes da esmorga, que, por xoguetóns que sexan, levan unhas vidas nas que a pobreza e a desesperanza se levan sobre os seus ombreiros. A vida dura moi pouco, e para estes homes sempre durou 24 horas.

É sem dúvida dos melhores livros que já li em 2024.

[Sara]

No comprendo esto.

[David · Rating 4 out of 5]

Unha noite como xa non quedan, grazas a Deus...

[Álvaro Aguiar · Rating 4 out of 5]

non podo evitar facer esta reseña en galego. a historia é brutal: é un relato en primeira persoa do único personaxe que sobrevive (o Castizo), que lle está narrando a un xuíz o día e a noite dos feitos.

o Castizo preséntase como unha persoa traballadora e fiel á súa vontade, que se corrompe polos seus compañeiros de traballo (o Bocas e o Milhomes) nunhas 24 horas de con festa, alcol e sexo. a noite é unha fuxida cara adiante na que asaltan prostíbulos, pazos e igrexas. a depravación do Bocas… poñerá punto e final á aventura.

custoume bastante entendelo porque emprega un galego antigo. mais a historia conseguiu atraparme e transportarme a isa Galiza de interior, chuviosa, fría e escura, que dá paso ao desenfreo máis divertido e repugnante ao mesmo tempo. libro moi importante na literatura lgtbi+: è a introdución do primeiro personaxe homosexual na filoloxía galega

doulle moitísimas grazas a Jorge por regalarmo 💓 !!

[Rui Torres · Rating 3 out of 5]

Esta história decorre sob o efeito do álcool, enquanto três amigos se encontram reunidos: Mil-homens, Castiço e Bocas. Ao longo desta narrativa, vamos tento relatos das ruas imundas de Auria e da degredação que caracteriza a sociedade.

As 24h sob o efeito do já referido álcool são o combustível para todos os episódios que este livro guarda. O fio condutor tem a sua taxa de alcolémia bem ativa.

A direção para a perdição e para o caos é o mote deste conto que se lê de forma breve e sucinta.

Uma escrita simples e pertinente, de um escritor que lhe desconhecia a virtude.

[Ada · Rating 5 out of 5]

Xa me poden dar o carné oficial de galega, tardei pero claramente é un must. Sinceiramente gustoume moitísimo é moi bo, merecidisima a fama que ten. O pensamento..., Cibrán I feel you. Alegrome moitísimo de que non mo mandaran no instituto porque non me habería enterado de absolutamente nada e non o tería desfrutado, pero a día de hoxe yes yes yes claro que yes. Volverei a darlle unha oportunidade a Xente ao lonxe porque o empezara hai moito e dixen wtf non entendo res.
So coma gran esmorgante que son, espero xamáis cometer tantos erros nunha noite de parranda e acabar presa. xxx

[Érika · Rating 1 out of 5]

O único que me gustou foi o final.

[Keyla · Rating 4 out of 5]

4/5 🌟

[Nessa · Rating 5 out of 5]

Libro básico para calquera galego, masterpiece.

[Gabriel · Rating 5 out of 5]

Unha obra mestra da literatura galega. Blanco Amor é divertido, sen pelos na lingua e ourensán ate a médula. É unha das mellores novelas en galego que levo lido, brutal. 5/5

[SSARA · Rating 5 out of 5]

unha gran obra, unha gran historia, unha gran crítica social e un gran emprego da lingua... a verdade é q blanco amor é un verdadeiro xenio... nada máis q engadir... 10/10 <3

[Luis Andrés Serrallé Marentes · Rating 5 out of 5]

Estremecedora, a verdade. Nom a lera desde o instituto, e diso xa choveu. É dura de carallo ao describir unha noite de carallada que, xa desde o principio, sábese que de algo malo ven e algo pior traerá…