Les Mots Etrangers

by Vassilis Alexakis

Crossing countries and continents, this narrative follows a son lost for words over the death of his father. Unable to write the phrase "My father is dead" in either his native Greek or his adopted French, he heads for Africa to undertake the learning of Sango. Traveling across both borders and time, he examines his past, his family history, and the colonial and political ties of his homelands. While at first he does not know why learning a new and uncommon language has become vital to him, he comes to discover that the new language enables him to easily write of his father's passing. But as he truly experiences Sango—meets its speakers, travels where it emerged and has struggled to survive—his intimacy with it grows, and he is once again unable to utter the telling phrase. Meditating on language, loss, and the power of words to express or constrain human emotion, this tale of speaking, living, and letting go is filled with delicate suspense, humor, and honesty.

Genres: Greece, Fiction, Africa, French Literature, France

322 pages, Paperback

First published September 4, 2002

About the author

(Greek: Βασίλης Αλεξάκης)

Vassilis Alexakis is a Greek-French writer and self-translator of numerous novels in Greek, his mother tongue, and French.

Reviews

[Lori · Rating 4 out of 5]

Vassilis Alexakis was born and raised in Greece but exiled to France by the 1967 coup d'etat. His first novel, Le sandwhich, was written in French and the second, Talgo, was written in Greek and translated by Alexakis himself into French. Not surprisingly, the interplay between language, life, and loss is the dominant theme of Le mots étrangers (Foreign Words). Nicolaides, the narrator, is also a Greek novelist living in France. Following the recent death of his father, he has decided to learn Sango, the main tongue of the Central African Republic (a former French colony). The resulting story is not plot-driven per se: it is a novel of ideas and introspection, in which events unfold organically, much as they do in real life. The depth of Sango proficiency exhibited in the narrative, as well as Nicolaides's strong biographical similarities to Alexakis, indicates a work that may be as much a memoir as it is fictionalized.

The first word of Sango Nicolaides learns is, appropriately, baba, which means "father." Now "orphaned" at age fifty-three, Nicolaides finds himself leading an ordinary, and somewhat stagnant, life in Paris. His last novel received lukewarm reception and his publishing contract demands he soon release another. He carries on a sporadic affair with a midwife named Alice and watches a friend fight cancer. Why he wants to learn a third language, particularly an obscure one, is something Nicolaides can't quite articulate at first. In fact, he was eventually so immersed in French he nearly forgot his native Greek. As a bilingual writer, Nicolaides is an individual whose life and work have been inevitably shaped by the dynamics of languages and how they reflect and act on the cultures that produced them, as well as the cultures they were imposed upon (i.e. French in the Central African Republic). That he would want to acquire yet another language is actually less surprising than it seems.

Nicolaides's subsequent journey is an intellectual one. The biggest action that occurs is his trip to the CAR, which - despite his boyhood fantasies of Tarzan, fascination with big cats, and some brief references to Heart of Darkness - is largely uneventful. Any "exotic adventures" happen in Nicolaides's mind. It is an intriguing and subtle take on the Western paradigm of Africa as the dark "other" where the wild things are and unwary white people fall victim to either "savages" or "primal influences" (i.e. Kurtz, Tarzan). Even reading the Sango dictionary, Nicolaides comes across sample sentences such as "Once I've killed him, I can throw him in the bush, can't I?" and "They tore Africa to shreds, like hyenas" that bring to mind the bleak, one-sentence "short stories" by Thomas Bernhard. Given the information presented in the book, in addition to the influence of American media images of Africa as a continent wracked by violence and famine, I fully expected something major to take place during Nicolaides's stay in the CAR. It turns out, however, that capital city Bangui isn't all that different from Paris and Athens. For all its economic poverty, it is yet another community of ordinary people working and living their day-to-day lives. The death of Nicolaides's parents had also revived an interest in his family history, including a photo of his grandfather taken in a Bangui studio (with the appropriate "exotic" flourishes) and a great-aunt who was well-known in Bangui's Greek community. In reality, then, Sango- and French-speaking Bangui is a largely familiar place, right down to the conflicts between French and Sango that mirror the tension between Demotic (Modern) Greek and Katharevousa, the official state dialect of Greece.

Foreign Words is ultimately a novel that gives the reader the pleasure of exploring new approaches to language and culture. It is a leisurely book that encourages meditation on the wonderfully compelling concepts it introduces, as well as a learning experience skillfully embedded in Vassilis Alexakis's clean but deftly-composed prose. ("The wind that had risen at nightfall was making my new curtains ripple, filling them with air and then suddenly drawing them outside. I saw them fluttering like hankerchiefs. It was as if my apartment were leaving the neighborhood, waving good-bye to the buildings across the way.") Foreign Words is probably not a book with mass appeal, but thoughtful readers will truly appreciate it.

Review Copy

Original Review

[Γιώργος Ζωγράφος]

Πολύ χάρηκα που διάβασα αυτό το βιβλίο, ιδίως γιατί με είχαν δυσκολέψει τα γαλλικά του όταν το είχα πρωτοπιάσει και τώρα βλέπω πως βελτιώθηκα. Βεβαίως, δεν είναι αυτός ο λόγος που μου άρεσε! Ο τρόπος με τον οποίο εξιστορείται η εκμάθηση μιας γλώσσας, με τις ιδιαιτερότητες της, τον πολιτισμό που περικλείει και τις αναμνήσεις που μπορεί να κρύβει για κάποιους ανθρώπους είναι εξαιρετικός και με αργό ρυθμό και εσωτερική πλοκή ο αναγνώστης βυθίζεται σιγά-σιγά στα σάνγκο (την γλώσσα της Δημοκρατίας της Κεντρικής Αφρικής) και νομίζει πως την μαθαίνει όπως ο ήρωας του βιβλίου. Μια γλώσσα μητρική που δεν διδάσκεται στα σχολεία είναι έγκλημα προς τον λαό που την μιλά καθώς χάνει την ταυτότητα του και εξαλείφεται. Ένα βιβλίο που απόλαυσα δεόντως, καθώς με ενδιαφέρουν πολύ οι γλώσσες και πώς επηρεάζουν τον άνθρωπο και ολόκληρο τον ανθρώπινο πολιτισμό. Προτείνεται στους λάτρεις των γλωσσών μα δεν το προτείνω σε αυτούς που θέλουν ένα γρήγορο ανάγνωσμα, καθώς θέλει σκέψη και αργό διάβασμα.

[Σύνδεσμος για δωρεάν εκμάθηση σάνγκο τον οποίο αναφέρει ο συγγραφέας μέσα στο βιβλίο: http://sango.free.fr/]

Les langues vous rendent l’ intérêt que vous leur portez. Elles ne vous racontent des histoires que pour vous encourager à dire les vôtres. (...) Les mots étrangers ont du cœur. Ils sont émus par la plus modeste phrase que vous écrivez dans leur langue, et tant pis si elle est pleine de fautes...

[David Smith · Rating 5 out of 5]

A hidden gem with a strong link to the Central African Republic. It's a novel about mother tongue. About Sango. About the need for a language to exercise in order to keep fit and survive. A Franco-Greek novalist decides to learn an obscure language - he picks Sango. His studies take him to Bangui where, because of his fledgling ability to speak the local language, doors are opened to him that the average visitor never knew existed. Guillaume Pierre gave me this book in Kinshasa in 2002, and, at the time, told me I would love it, adding that it was written for me. It sat on a shelf until last week - shouldn't have waited so long, but better late than never. Merci Guillaume. The pages remind me of the day Kikongo-language broadcasts were added to Radio Okapi - "Maintenant, Radio Okapi est vraiement 100% Congolais" I heard over and over again from listeners. I am also reminded of, more recently, the joy I have found in Kanuri speakers when they hear their mother tongue broadcast on Dandal Kura - the first radio station devoted to the roughly 9 million people who speak that language in the Lake Chad Basin.

[Melanie · Rating 2 out of 5]

Recommended to me by a French teacher who taught a class on the Central African Republic. Annoying in parts (hence the two stars), especially the first section, set in Paris, but fascinating in terms of the sango language and its analysis of its use (or non-use) in modern-day CAR.

[Alice Nunes · Rating 4 out of 5]

j'ai beaucoup aimé les réflexions sur l'apprentissage d'une langue étrangère, il l'a fait avec beaucoup de sensibilité et amour... j'ai aussi aimé le style d'écriture, il m'a beacouop touché 🥹

[Takisx · Rating 4 out of 5]

Το βιβλίο το χα διαβάσει την εποχή που είχε βγει, αλλά δεν νομίζω ο,τι είχα συγκράτησει και πολλά, η μάλλον είχα, γιατί τώρα που το ξαναδιάβαζω κανονικά, βλέπω ο,τι εχω μαρκάρει την εξής παράγραφο:

-Στα σάνγκο ποτέ δεν ρωτάνε μια γυναίκα που φεύγει:"ποτε θα ξανάρθεις;" Τη ρωτάνε: "Πόσες νύχτες θα κοιμηθείς πρίν ξανάρθεις;"

Αμέσως ψήθηκα, πως δεν γίνεται, για μια τέτοια γλώσσα αξίζει κανείς να γράψει ενα μυθιστόρημα.

Λέει ο Αλεξάκης: Στα γαλλικά όπως και στα ελληνικά, το αρνητικό μόριο τοποθετείται στην αρχή της πρότασης, στα σανγκο το συναντάμε

στο τέλος. Πως να μη μου κάνει εντύπωση μια γλώσσα που εμφανίζει τα πράγματα πάντα θετικά και που είναι ικανή, αμέσως μετά, να αναιρέσει τα ίδια της τα λόγια;

Αν θέλει να πει κάποιος οτι οι γονείς του δεν ζουν πια, θα δηλώσει κατ'αρχάς οτι τους εχει και κατόπιν θα προσθέσει πεπε( η πρώτη συλλαβή είναι ουδέτερη, η δεύτερη χαμηλή, πεπέ) δηλαδή "οχι" "καθόλου" "δεν": Εχω τον πατέρα μου και τη μητέρα μου δεν"

Το "δεν υπάρχουν τρείς γυναίκες στο κρεββάτι μου" θα αποδοθεί περίπου ως εξής:"Μεσα στο κρεββάτι μου ειναι τρείς γυναίκες δεν"

Πως να μην το λατρέψεις; Μπορείς; δεν μπορείς, θες δεν θες, υποκύπτείς (και το διαβάζεις,( αργά και υπομονετικά μέχρι να σου παραδοθεί)

[Léa · Rating 4 out of 5]

Que change la langue qu'on parle dans la construction de nos souvenirs et pensées ? Le héros se sent 24 ans plus jeune en parlant français, car il n'a appris la langue qu'à cet âge. Ultime lubie linguistique, le sango débarque dans sa vie et le fascine. Pourquoi ? Toute l'intrigue se déploie en un "pourquoi pas ?" léger donnant envie d'apprendre toutes les langues du monde. Avec le narrateur, on se prend au jeu de l'apprentissage du sango, de sa construction, de sa poésie inventive dans laquelle embrasser se traduit "prendre sur son corps", réfléchir "fouiller son coeur". La légende raconte même qu'on pourrait être compris en ne faisant que fredonner les intonations des mots...

[Nikos Gouliaros · Rating 3 out of 5]

Μαθαίνοντας ο ίδιος μια σχετικά ασυνήθη ξένη γλώσσα, θέλησα να διαβάσω για τη σχέση ενός συγγραφέα με μια εξωτική για τους Ευρωπαίους γλώσσα. Το βρήκα πράγματι πρωτότυπο, όπως γράφει το οπισθόφυλλο, και ενδιαφέρον ως προς την καταγραφή της εμπειρίας της επαφής με τις ξένες λέξεις. Δυστυχώς, η πλοκή που αναπτύσσεται στο βιβλίο σε αντίστιξη με την κυρία περιπέτεια της εκμάθησης της ξένης γλώσσας δεν μου φάνηκε εξίσου ενδιαφέρουσα, και δεν ένιωσα ότι φώτισαν με κάποιο ιδιαίτερο τρόπο η μία την άλλη.

[Helen Luo · Rating 5 out of 5]

A wonderful, wandering meditation on grief, with a somewhat unlikeable, emotionally distant main character (it is, after all, about a Greek Parisian man who goes to Africa to do some soul searching), who somehow achieves a height of intimacy and community towards the ending. The text is superbly constructed throughout, and the playfulness and thoughtfulness with language worked remarkably well. I found myself learning Sango along with our protagonist, and in so doing sharing his sorrows.

[Maria Raptaki · Rating 4 out of 5]

Ιδιαίτερο βιβλίο.

[Hanna Proaper · Rating 2 out of 5]

2.5, i can’t stand the man character and his viewpoint on women and foreign cultures

[Κατερίνα Μαλακατέ · Rating 3 out of 5]

http://www.diavazontas.blogspot.gr/20...

Μου πήρε μέρες να τελειώσω το μυθιστόρημα του Βασίλη Αλεξάκη «Οι ξένες λέξεις», αλλά το ευχαριστήθηκα. Η εμμονή του συγγραφέα με τη λέξη, την πρόταση, τη γλώσσα, φαίνεται ανάγλυφα στο βιβλίο, είναι το θέμα του. Και η αργή ανάγνωση με βοήθησε να το εμπεδώσω, νομίζω πως κατάλαβα και στο τέλος τις λίγες αμετάφραστες φράσεις στα σάνγκο.
Η υπόθεση έχει ως εξής, ο Νικολαΐδης είναι ένας συγγραφέας γεννημένος στην Ελλάδα που μετανάστευσε στην Γαλλία επί Χούντας κι έκτοτε έμεινε εκεί, γράφει τα μυθιστορήματά του και στις δυο γλώσσες ανάλογα με το θέμα και τα κέφια του, ό,τι γράφει στη μια το μεταφράζει και στην άλλη. Μετά το θάνατο του πατέρα του- εδώ υποβόσκει και η απώλεια ως θέμα- αποφασίζει να μάθει μια καινούργια ξένη γλώσσα και διαλέγει τα σάνγκο, μια γλώσσα που μιλάει ο πληθυσμός στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, που όμως δεν διδάσκεται επίσημα πουθενά, γιατί τα μικρά αφρικανάκια ακόμα και μετά την αναχώρηση των αποικιοκρατών, μαθαίνουν Γαλλικά στο σχολείο και μόνον. Τη διαλέγει τυχαία, σχεδόν από διαίσθηση, μάλλον γιατί μια αδελφή του πατέρα του ήταν μετανάστρια εκεί, αλλά καταλήγει να περνά πολύ χρόνο μαζί της, στην αρχή με το λεξικό και τη μέθοδο κι έπειτα στην ίδια την χώρα.
Η πλοκή είναι εσωτερική και πολύ αργή όσον αφορά τις καταστάσεις, είναι όμως ρέουσα σε σχέση με το πραγματικό θέμα που είναι η γλώσσα, πόσο επηρεάζεται από το ποιος τη μιλάει, και πόσο αλλάζει κι αυτή από τις εποχές, τις καταστάσεις, τους ανθρώπους. Ακόμα τη διαφορά ανάμεσα στην καθομιλουμένη και τη γραπτή εκδοχή, την αδυναμία να τη μάθεις ουσιαστικά αν δεν την ακούς. Και φυσικά το μεγάλο ερώτημα, μια γλώσσα που δεν έχει τα εφόδια να ανταποκριθεί στην τεχνολογική και επιστημονική πρόοδο πρέπει να αποκλείεται από τα σχολεία, είναι δυνατόν τα μικρά να διδάσκονται κάτι που δεν ξέρουν να μιλούν και τελικά πόσα πράγματα επιβάλλει η ίδια η αίσθηση της κατωτερότητας για την κληρονομιά μας.
Ο συγγραφέας κατάφερε να με βάλει σε σκέψεις για τη δομή της πρότασης και τη χρήση της κάθε λέξης∙ σκέψεις που κάνει κάθε ενήλικας που μαθαίνει μια ξένη γλώσσα, μου είχε συμβεί με τα γαλλικά που τα ξεκίνησα στο Πανεπιστήμιο, πόσο μάλλον μια γλώσσα τόσο διαφορετική σε νοοτροπία, προφορά και λεξιλόγιο. Α, και να με βάλει να κάνω αναζήτηση στο google για το αν τα σάνγκο υπάρχουν και δεν είναι επινόησή του. Ψάχνοντας βρήκα πως μετά το βιβλίο του Αλεξάκη τυπώθηκε κι ένα βιβλίο στα σάνγκο με διηγήματα, και χάρηκα.

[On Faery Stories · Rating 5 out of 5]

Ce livre m'a touché d'une manière toute personnelle. La dernière fois que j'ai versé des larmes à la fin d'un roman, c'était en l'honneur de Notre-Dame de Paris.
Le thème de l'identité et de la langue est traité avec intelligence et sensibilité. J'ai particulièrement aimé le voyage de l'auteur à Bangi, la manière dont il use de sa voix (à travers son livre, mais aussi lors d'un événement culturel dans lequel il s'adresse, entre autre, au Ministre de l'Éducation) pour honorer les Africains qui y vivent, et particulièrement le génie de leur langue. J'ai pu lire aisément les derniers mots du livre écrits en sango, et cela a réjoui mon cœur parce que l'auteur a su me faire tomber en amour avec cette langue, moi qui n'ais jamais mis les pieds en Afrique!
Je crois sincèrement que l'apprentissage d'une langue est ce qui permet de connecter plus intimement avec l'histoire d'un peuple ainsi que le peuple en lui-même. C'est la raison pour laquelle je tiens autant à apprendre le grec, la langue de mon mari. Ce qui me fait penser à quelque chose que Alexakis n'a malheureusement pas mentionné: ce nom affucteux que se donne les banguissois entre eux (baba) me rappelait à chaque fois la manière dont le mot "enfant" (paidí - παιδί) est utilisé de la même façon en Grèce d'un parent à un enfant, d'un grand frère à sa petite sœur ou entre deux amis. Cette particularité du grec, cette chaleur propre à la langue et à la culture hospitalière du peuple qui la parle, m'a toujours plue. ❤

[Nancy · Rating 4 out of 5]

Lyrical insights into language learning

[Red · Rating 4 out of 5]

Another great book with something original to tell by Vassilis Alexakis.

[Jeremy · Rating 5 out of 5]

Very interesting, very well written, and very moving.