Jump to ratings and reviews
Rate this book

Ópera dos Mortos

Rate this book
"Ópera dos Mortos" é um dos romances que melhor espelha a temática e o rigor formal de Autran Dourado. Lançado originalmente em 1967 e incluído pela Unesco numa coleção das obras mais representativas da literatura mundial, sua narrativa é um mergulho no passado da família Honório Cota a partir de um velho sobrado que, em sua arquitetura barroca, já corroída pelo tempo, vai revelando o destino de seus moradores, marcados pela tragédia, numa cidadezinha no interior de Minas Gerais.

Com o correr dos anos, o casarão vai se impregnando cada vez mais dos fantasmas dos antepassados, que transformam tudo, de objetos a ambientes, em signos da morte. É neste ambiente opressivo e desolado que Rosalina, filha única de Capistrano, vai viver depois da morte dos pais. Solteira, isolada do mundo e tendo como única companhia a empregada Quiquina, que é muda, ela passa seus dias fazendo flores de pano e vagando entre relógios parados e paredes carcomidas.

A rotina do sobrado vai ser alterada com a chegada de José Feliciano. Biscateiro, em busca de trabalho de cidade em cidade, Juca Passarinho, como é chamado por todos, vai aos poucos entrando no universo enigmático da casa e, principalmente, na vida da austera Rosalina.

Cruzando as vozes dos diversos personagens em comentários e contrapontos, Autran Dourado mostra que o título de seu romance não foi escolhido ao acaso. Como no gênero musical a que faz referência, é a certeza de um fim trágico e as emoções arquetípicas que percorrem esta "Ópera dos Mortos", uma meditação sobre os fantasmas do passado e, sobretudo, um exercício de virtuosismo narrativo.

248 pages, Paperback

First published January 1, 1967

15 people are currently reading
668 people want to read

About the author

Autran Dourado

34 books14 followers
Waldomiro Freitas Autran Dourado (1926 – September 30, 2012) was a Brazilian novelist.

Dourado was born in Patos de Minas, state of Minas Gerais. Going against current trends in Brazilian literature, Dourado's works display much concern with literary form, with many obscure words and expressions. Minas Gerais is the setting for most of Dourado's books, resembling the early to mid-20th century regionalist trend in Brazilian literature. Most literary critics consider Dourado's work to have similarities to Baroque literature.

In 1981, Dourado won the prestigious Goethe Prize.

In 2000, Dourado won the Camões Prize, the most important literary prize in the Portuguese sprachraum.

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
103 (36%)
4 stars
114 (40%)
3 stars
45 (15%)
2 stars
20 (7%)
1 star
0 (0%)
Displaying 1 - 30 of 36 reviews
Profile Image for Sini.
600 reviews162 followers
June 21, 2020
Van de Braziliaanse schrijver Autran Dourado had ik nog nooit gehoord, en van zijn roman "Opera der doden" al helemaal niet. Maar op facebook werd die roman ineens zeer geroemd door een aantal smaakvolle lezers. Daardoor nieuwsgierig geworden kocht ik het tweedehands, en las ik het meteen. Dat was een goede inval: het is zonder meer een mooie roman, prima vertaald ook door meestervertaler Harrie Lemmens, en met een even informatief als inspirerend nawoord van diezelfde Harrie Lemmens.

De roman begint met een raadselachtig motto van Heraclitus: "De god van wie het orakel van Delphi is, zegt niets en verbergt niets: hij maakt kenbaar". Een uitspraak die ons als fascinerend maar onoplosbaar raadsel in het gezicht staart, net als de orakelspreuken van weleer: "iets" wordt kenbaar gemaakt, maar we kunnen niet analytisch of rationeel doorgronden wat dat "iets" is. En daarom is dit naar mijn gevoel een prima motto voor de roman als geheel: die sleept ons mee in irrationele werelden vol tragiek en noodlot, zodat we als lezer nooit helemaal rationeel doorgronden wat we zien. Evenmin als de personages zelf.

Zie bijvoorbeeld hoe een van de hoofdpersonen, Juca de Mus , bijna ondanks zichzelf een voor hem nauwelijks te bevatten ontdekking denkt te doen: "Toen was het dat hij ontdekte, niet door analyse of een ander met onderzoek vergelijkbaar logisch middel (daartoe was hij niet in staat als persoon, in zijn eigen wezen, door wat hij was in de eenvoud en ruwheid van zijn leven), maar door zijn herinneringen en de vergelijking met hetgeen hij zag en meemaakte, want zich herinneren en zien zijn vormen van leren, toen ontdekte hij dat er niet twee maar drie verschillende Rosalina's in één persoon zaten, of liever - twee dona Rosalina's die ondanks hun overeenkomst verschillend waren […]". Juca de Mus is zelf een meerledige persoonlijkheid: in werkelijkheid heet hij José Feliciano, hij is een bastaard- mulat met een volkomen gespleten herkomst, en mede door zijn voor hem volkomen verwarrende, seksueel- delirische verhouding tot Rosalina merkt hij half- bewust dat ook hijzelf voortdurend wordt gesplitst, gewijzigd, in meerdere persoonlijkheden veranderd. Maar die meerledigheid ziet hij nog sterker terug in Rosalina, zonder precies te begrijpen wat hij ziet. Of meent te zien. En dat niet- begrijpen wordt bij Juca de Mus steeds manifester . "Tegenover die absurde wereld had hij alleen maar te gehoorzamen", concludeert hij zelfs. Dat dringt tot hem door als zijn troebele verhouding met Rosalina een noodlottige - om niet te zeggen groteske- wending heeft genomen. Maar ook eerder al lijkt het alsof hij en Rosalina alleen maar gehoorzamen, en alleen kunnen meebewegen met een duister noodlot. Wat overigens voor andere personages in "Opera der doden" net zo sterk lijkt te gelden.

Vrij vroeg in de roman wordt het huis waarin Rosalina woont als volgt beschreven: "Bekijk alles vanuit verschillende hoeken en onderga het, laat uw oog nooit rusten, volgt het voorbeeld van de rivier, die altijd stroomt, zelfs als ze stilstaat verandert ze voortdurend. Zie het effect, puur een kwestie van gevoel, laat uw fantasie werken; zie de schijn van de barok, zelfs in beweging is het net een stilstaande rivier; zie het spel van licht en schaduw, van vol en leeg, van rechte en kromme lijnen, rechte die zich splitsen om verderop door te gaan, windingen en draaiingen, u zult altijd weer iets nieuws ontdekken. Iedere keer dat u het ziet, iedere hoek van waaruit, ieder tijdstip waarop u het ziet, levert een andere vorm, een ander beeld op. Kijkt u naar believen naar het huis of de geschiedenis". Mooi staaltje schrijfkunst, mooie toespeling op Heraclitus' gedachte dat het bestaan een veranderlijke en voortdurend stromende rivier is. Mooi ook hoe stilstand en beweging bij Dourado vervloeien, net als licht en schaduw en rechten en krommen. En dat alles krijgt nog extra symbolische lading omdat het een hybride huis is: gebouwd door de vrij wrede en beestachtige grootvader van Rosalina, en vervolgens van een nieuw dak en versierselen voorzien door Rosalina's meer moderne vader. Een huis kortom waarin twee verschillende tijdperken met elkaar zijn versmolten, maar zonder ooit een eenheid te worden. Een huis kortom dat onverzoenlijkheid van tegenstellingen symboliseert: omdat de tragische dood van de grootvader (Lucas Procopio) en van de zeer van hem verschillende vader nog door dat huis spookt, omdat klokken zijn stilgezet na de nooit geaccepteerde dood van Rosalina's moeder, omdat Rosalina zelf zich in dat huis afzondert van de buitenwereld samen met Quiquina, een vrouwelijke bediende die geen spraakvermogen meer heeft. Niks beweegt, want alles stagneert. Maar tegelijk is alles in beweging, omdat niets in het huis - en in deze roman- definitieve vorm krijgt. En de ondoorgrondelijkheid van dat alles wordt nog extra voelbaar gemaakt door passages als: "Het huis leefde 's nachts, of overdag in die holle stilte zo somber alsof het nacht was, alsof je een hart hoorde, alsof het een hart was dat tikte als een klok. Het hart van wie? Van haar moeder, haar vader, Lucas Procopio? Kwam je nooit achter. Misschien wel het hart van het huis".

Ik ga niks verklappen over de plot van "Opera der doden", alleen dat die plot door zijn barokke karakter en zijn leemten mooi past bij de ondoorgrondelijkheid van het noodlot dat alle personages treft. Maar die ondoorgrondelijkheid komt naar mijn smaak nog mooier naar voren door de vele symbolen en motieven die Dourado gebruikt. Bijvoorbeeld in de boven geciteerde passages over de barokke veelvormigheid van Rosalina's huis, en het nachtelijke leven van dat huis. Of ook het beeld van de gapende kloven die soms zomaar ineens lijken te ontstaan midden op de landwegen, een beeld dat Juca de Mus angst aanjaagt omdat het hem doet denken aan de gapende chaos en open graven, en dat terugkeert in passages als "Dat wachtende lijf, dat gloeiende lijf, dat mysterieuze lijf kon hem verslinden als de nachtelijke muilen van de kloven". Mooi is ook hoe het verhaal steeds van perspectief verandert, en we dus steeds de innerlijke monologen van steeds andere personages volgen. Of soms een wij- perspectief, als van een Grieks koor. Waardoor het verhaal nog veelvormiger wordt, te meer omdat die innerlijke monologen raadselachtige combinaties zijn van stilstand (er is geen handeling, alles gebeurt in het hoofd zonder enige voortgang) en beweging (want in dat hoofd kolkt het van de verschuivingen, delirerende beelden en heen- en- weer gaande twijfels). Ook wordt er nogal eens naar mythen verwezen, die voor Dourado eerder uitvergrotingen van het raadsel lijken te zijn dan oplossingen ervan. Veel passages zijn bovendien doordesemd van delirium en koortsdroom. En daaruit ontwaken leidt bepaald niet tot verklarend inzicht: "Herrijzenis en pijn. De pijn, het gevoel te bestaan. Zo, met haar ogen dicht, was de wereld roze, roze en pijnlijk. Licht en pijn, de eerste kennismaking met de wereld".

Een fraai boek kortom, dat mij juist door zijn ondoorgrondelijkheid overtuigt. Of, beter gezegd misschien: dat mij meesleept en ontroert omdat het zo helder en overtuigend laat zien hoe ondoorgrondelijk het lot kan zijn. Wat Rosalina en Juca de Mus overkomt wordt niet verhelderd, verklaard of in rationele termen geanalyseerd, maar in al zijn raadselachtigheid getoond. En vooral daarom las ik "Opera der doden" met veel plezier.
Profile Image for Effie Saxioni.
725 reviews138 followers
June 19, 2025
Δεν τα βρήκαμε καθόλου.
Ούτε στη γραφή, ούτε στην υπόθεση. Αντίθετα, μπαίνει στη λίστα με τα πιο κουραστικά βιβλία που έχω διαβάσει.
2/5 αποκλειστικά για τη χρήση των ρολογιών.
Profile Image for Bob Jacobs.
360 reviews32 followers
September 23, 2025
Het verhaal op zich kon kon mij - ondanks enkele prangende momenten - niet altijd boeien; wel bewijst Dourado een begenadigd schrijver te zijn. Vooral zijn registerwissels wanneer verschillende personages de focus zijn, zijn indrukwekkend.
Profile Image for Alysson Oliveira.
385 reviews47 followers
March 8, 2021
O cenário principal do romance Ópera dos Mortos, de Autran Dourado, é praticamente um personagem dentro do romance. O Sobrando, onde se dá boa parte da ação, foi construído em dois momentos: a parte de baixo é austera, pesada; enquanto o segundo andar, leve e elegante, construída pelo filho do primeiro dono. A dinastia da família Honório Acompanhando três gerações, a trama culmina em Rosália, mulher que se isola sozinha com a empregada muda neste sobrado.

Ela passa o tempo enclausurada fazendo flores de pano e cercada de relógios parados, e isso muda com a chegada de José Feliciano, também conhecido como Juca Passarinho, cuja tragédia logo cedo é anunciada a ele. Ele tocará a vida de Rosária, assim como ela tocará a dele, especialmente com seus fantasmas que nunca desaparecem.

Assim como o sobrado, o tempo é uma força dentro da narrativa, a percepção é na chave da continuidade rumo à ruína, tanto da casa quanto das personagens. Tudo se constrói da dualidade das personagens – e os dois andares tão distintos do sobrado são uma materialização disso.
494 reviews25 followers
August 3, 2014
This is a Brazilian novel (set in early/mid 1900s perhaps?) written in 1967 by the prize winning Dourado. The story is quite simple being the strange love affair between Rosalina and Jose. She is a lonely isolated virgin daughter of a once powerful Colonel Cota. She lives alone with her speechless maid Quiquina in the family home outside the village. Jose is a young one-eyed travelling mulatto, a liar and a chancer but nonetheless a likeable rogue - so Jose and Rosalina are opposites but are secretly drawn by each others needs and background.

The dynamic of the story comes in part due the histories of Rosalina and Jose. She is isolated from the town because years previously Cota failed to gain political backing from the locals and abandoned each other; Rosalina's only friend is Emanuel an ex-love. Jose is sort of running away from an affair/love which lead to him being run out of another town and he keeps re-imagining the events and his role in them. Will Rosalina and Jose eventually get it on and will the inevitable happen if they do?

The style is not magical realism though the ending gets a bit surreal; but there is that haunting atrractive Latin-American narrative mode with voice of the towns people as narrator occasionally appearing. The tale relies a bit on repetition such as the near constant reference to clocks being stopped as Cota's family members die, or how bad Cota's father was, or Jose's one eye but these events act as a captivating thread.

A quote:
"His body was simply a body to her. They conversed only with their bodies, only their silent bodies were in tune. Because her mind and her eyes were denied him. They belonged to the dead"
Profile Image for Clara.
54 reviews
October 3, 2024
O que dizer desse livro, né?
Tão belo e delicado e ao mesmo tempo tão terrível.
É uma tragédia familiar e isso se pode notar logo nas primeiras páginas. A gente sabe que aquilo tudo não vai terminar bem, não tem como.
Mas a maneira que o autor conta essa tragédia, como ele consegue nos enredar nas atitudes, nas emoções e principalmente nos pensamentos dos personagens é admirável! Até pra quem, como eu, é uma leitora comum e está longe de conhecer técnicas de literatura.
Não sei como uma obra prima dessas não está nos currículos escolares e nas listas de vestibulares.
Profile Image for Erwin Maack.
451 reviews17 followers
October 10, 2012


" De repente, acordada pelo canto, viu a solidão que era a sua vida. Como foi possível viver tanto tempo assim? Como, meu Deus? Ela estava virando coisa, se enterrava no oco do escuro, ela e o mundo uma coisa só. E dentro dela rugia a seiva, a força que através dos verdes fusos dá vida à flora e à fauna, e torna o mundo esta coisa fechada impenetrável ao puro espirito do homem. "
Profile Image for Juliana Linares.
189 reviews4 followers
July 18, 2023
Tive que ir almoçar sozinha hoje para saber o que seria de Rosalina ❤️‍🩹
Profile Image for Gregório.
4 reviews
January 8, 2025
O romance constrói, primeiro, o seu cenário barroco e a partir dele é que ganham vida seus personagens. Tomamos conhecimento do sobrado no princípio de tudo: o primeiro capítulo nos mostra uma descrição do velho casarão. E a partir dele é que todo o resto da cidade é traçada. O sobrado é o grande palco, a família Honório Cota os atores.
E vemos, levemente, o passar das gerações, especialmente do coronel a sua filha, Rosalina, figura misteriosa, triste, mas cativante. Aquela figura que nos atrai, quer por pena ou curiosidade. Uma figura verdadeiramente arcaica, afastada da cidade.
A trama se desenvolve principalmente na cabeça das personagens, em seus conflitos internos, psicológicos. O jogo de vozes, os monólogos e falsas terceira-pessoa, tudo soa como uma canção, uma ópera narrando as grandes misérias e desgostos das personagens.
Autran consegue nos colocar diante de seu palco como se fôssemos não apenas a plateia, mas atores de fundo, figurantes, que, atentos, sempre comentam entre si os causos. Figurantes, uma plateia ativa na mente das personagens. A bela técnica da falsa terceira pessoa, e mais o narrador oculto, oculto na platéia, como nós mesmos, os leitores. Como se fôssemos daquela cidade: muitas vezes o narrador se refere a si mesmo no plural, "a gente pensava, via".
E Rosalina, distante de todos, uma figura misteriosa, que nos cativa. E quando pensamos que estamos entendendo... Fim.
Profile Image for Patrícia Raquel Pereira.
85 reviews47 followers
April 30, 2025
Overall, I relished the picturesque scenery of this story, set in a small town in Brazil. The characters and drama evolve primarily in a two-story house and its surroundings, encompassing both memories from the past and challenges of the present. Without revealing too much of the plot, I would like to reminisce on the truths unveiled within its pages, exploring how destiny unveils through time in the characters' lives. It highlights the inevitability of human connections, the commonality of certain routines, the fragility of life, and our boundless yearning for something greater—our quest for more than the seeming banality of our everyday lives.
Profile Image for Tiago Aires.
322 reviews37 followers
March 8, 2021
"Às vezes saudava, tinha vontade de voltar. Qual, muito longe! Um dia quem sabe, de novo." (p.45)

"Se a mente não cuida muito do que dizem as palavras, se não cheira o seu sumo, ouve apenas, a fala humana é rude e bárbara, cheia de ruídos estranhos, de altos e baixos. Atente agora não só com os ouvidos bem abertos, ouça com o corpo, com a barriga se possível, com o coração, e veja, ouça a modulação do canto. Só o canto, a música. (...) Mas a gente numa pega no ar, com o ouvido, a própria voz. É no corpo, no porão da alma que era ressoa como um rumor de chão. Veja-se o disco, a fala do próprio gravada, ninguém se reconhece." (p.69)
Profile Image for Mariavi.
17 reviews6 followers
December 28, 2024
Que pérola… uma pena não ser mais conhecido entre os brasileiros
Profile Image for Denise João.
26 reviews
April 16, 2023
Ah! Nada como os mineiros para narrarem histórias sobre casarões e tragédias que levam à derrocada as famílias que neles habitam. Vide Crônica da Casa Assassinada, de Lúcio Cardoso.

Ópera dos Mortos, considerada a obra-prima de Autran Dourado, foi publicada pela primeira vez em 1967. Faz parte de uma trilogia que inclui também Lucas Procópio (1985) e Um cavalheiro de antigamente (1992), que embora tenham sido lançados depois, tratam de eventos anteriores aos descritos em Ópera dos Mortos.

O livro conta a história de Rosalina Honório Cota, herdeira de João Capistrano, por sua vez herdeiro de Lucas Procópio. O avô tinha sua importância como fundador da cidade, mas era temido e odiado por muitos. Violento, violador, quando morreu foi um alívio para todos. Já o pai de Rosalina era sério, correto e querido pelo povo, até que um dia decidiu meter-se na política e ingênuo nas manobras do ramo, foi traído nas eleições, fechou-se completamente e rompeu com todos, exceto seu compadre Quincas Ciríaco.

Numa casa em parte construída a mando de Lucas (o térreo), em parte complementada por João (que a torna um sobrado), agora sem manutenção e fechada para visitas, Rosalina vive com a empregada Quiquina, negra, muda e uma espécie de mãe para ela, sua ponte com o povoado com o qual ela pessoalmente não interage, a não ser com Emanuel, filho de Ciríaco - que vê uma vez por ano - e através das flores de papel e de pano que faz e Quiquina vende por aí.

Apesar de no passado ter se enamorado de Emanuel, Rosalina nunca se casou para não abandonar o pai, que no dia da morte da mulher, Genu, ao ver a casa cheia de gente que viera tentar uma reconciliação, simbolicamente para um relógio-armário que todos admiravam, mostrando assim que tudo havia acabado, que seu rompimento com a cidade era definitivo. Quando ele morre, a filha faz o mesmo, parando outro relógio e trancando-se no sobrado.

Um dia chega à cidade José Feliciano, o Juca Passarinho, que procura por uma atividade rentável que não tome todo o seu tempo e encontra no casarão da família Honório Cota sua oportunidade, já que a propriedade precisa de reparos dos quais Quiquina não dá mais conta e Rosalina não quer contratar nenhum local, já que herdara do pai o ressentimento pela “gentinha” do lugar. Juca, homem alegre e falador, contador de causos, faz logo conhecidos na cidade, sai pra todo lado e traz ânimo e barulho para aquela habitação sempre tão silenciosa; traz vida. Porém, também desperta sentimentos e sensações adormecidos. A dinâmica há tanto tempo estabelecida entre aquelas duas mulheres sofre um abalo.

Segundo o próprio Autran Dourado, em seu livro Uma poética de romance: matéria de carpintaria, a primeira ideia para o seu livro surgiu da frase “É preciso enterrar os seus mortos”, uma reminiscência de Antígona, de Sófocles. E alertou: “Pense-se no livro como tragédia, mais do que como romance, e se terá uma melhor leitura. Os mortos de Rosalina e os mortos de Antígona. Os mortos-vivos”.

Os mortos, neste romance, permeiam toda a narrativa: seja nos conflitos de Rosalina, que ora vê em si o pai, ora o avô e sacrifica o viver, isolando-se, orgulhosa, a fim de demonstrar à cidade o desprezo imposto por João Capistrano; ou seja nas lembranças de Juca Passarinho, que sonha com o padrinho Lindolfo, sua mulher Vivinha e o menino Valdemar; eles que atuam como sua consciência. Os relógios parados no casarão mostram que a vida estancou lá atrás.

A narrativa toda é de um esmero linguístico e construção de personagens apurada, mas destaco no capítulo 7 a maestria com que Autran Dourado nos transmite toda a angústia da personagem após uma situação embaraçosa em que ela temia reencontrar os envolvidos. Quem já passou por isso sabe como é difícil e como tentamos achar uma saída a fim de evitar o confronto, pensamos em opções tão ridículas quanto absurdas, porque na verdade queríamos apagar o acontecido. Até que precisamos encarar a verdade e as pessoas.

E como encarar a verdade e as pessoas quando é necessário, para Rosalina, perpetuar a figura mítica que se tornou, a dama quase etérea, cujas humanidades são desconhecidas de todos?

Escreveu Autran: “Não é apenas um livro do passado imperfeito, nele não há (só se foi por descuido) verbo no futuro. Como não há futuro para Rosalina. É sempre “vou fazer“, nunca “farei“. Dizer o futuro é afirmar-se, é sair do passado, do mundo dos mortos, é ser.”

“Mortos insepultos continuam assombrando os vivos; enterrar os nossos é nosso direito e dever.” (Regina Liberato, psico-oncologista, no artigo Enterrando nossos mortos dentro de nós.)

Livro maravilhoso que recomendo fortemente.

Notas:
1. Entre os escritores que contribuíram para sua formação literária, Autran Dourado citou William Faulkner. Seu conto A rose for Emily, de 1926, é sobre uma aristocrata falida de uma cidade fictícia do sul dos Estados Unidos, pós guerra civil, que vive reclusa em seu casarão, tendo somente um empregado negro e que se envolve com um trabalhador chegado do norte após a morte de seu pai.
2. Em sua dissertação de mestrado, “Casas e rosas: metáforas da (re)criação literária em Ópera dos Mortos e A Rose for Emily”, Fernanda Mendes Oliveira Figueiredo faz uma análise comparativa das duas obras, buscando “explanar as semelhanças entre as narrativas, o processo de construção dos escritores e a constituição da tradição individual”.
3. Ópera dos Mortos está entre as obras listadas na Coleção de Obras Representativas da UNESCO (projeto que funcionou entre 1948 e 2005). Visava traduzir da língua original para uma língua internacional (inglês ou francês) obras representativas da cultura de um país.
4. Autran Dourado escreveu romances, ensaios, memórias, contos e artigos e foi agraciado com os prêmios Goethe de Literatura, Jabuti, Camões e Machado de Assis. Faleceu em 2012.

Obs.: lido na edição da Harper Collins de 2022.
Profile Image for Ema.
814 reviews84 followers
February 1, 2025
Foi uma leitura penosa em certos momentos, penso que o fluxo de consciência de várias personagens e a presença ainda de um narrador omnisciente torna o texto pouco fluído. A repetição, muito utilizada para entendermos o interior das personagens, chegou a ser cansativa. No entanto, teve partes interessantes e gosto bastante da interligação entre a narrativa e o título do livro. A história fala dos mortos, os que já morreram e os que ainda vivem. A solidão permeia toda a linha temporal e a tragédia, sempre eminente, deixa o leitor ansioso por ela. Até que a tragédia realmente acontece e a Ópera também. A culpa, o orgulho, a comunicação falha, o controlo por meio do silêncio, sempre o silêncio, a distância entre as personagens, o isolamento autoimposto. Foi uma leitura pouco constante, mas que, no final, deu alguns frutos.
Profile Image for Maria do Socorro Baptista.
Author 1 book27 followers
November 9, 2022
Uma narrativa de muita dor e muita traição, poética e perturbadora, que retrata a vida solitária e triste de uma jovem que desconhece a si mesma e não sabe como se posicionar no mundo. É muito triste, mas bem fundamentado na realidade de muitas cidades pequenas. Lembrei-me muito de A Rose for Emily, de William Faulkner. Uma boa leitura.
Profile Image for Ana Flávia.
121 reviews24 followers
May 5, 2025
Machado de Assis é o maior autor da nossa literatura, é um nome consolidado. Guimarães Rosa de mãos dadas com ele. Graciliano, Jorge Amado, Clarice, Lygia e Hilda, todos autores renomados dos quais se fala recorrentemente.

Mas Autran Dourado não está nessa lista, e esse é um grande pecado da nossa literatura. Não tê-lo como protagonista do nosso cânone é um pecado.

Ópera dos Mortos está dentre os melhores livros nacionais que eu já li. A escrita quase em fluxo de consciência, sem diálogos marcados, sobre a ascensão e queda de uma grande família do interior de Minas Gerais (um dos meus temas literários favoritos) emociona de tão bem feita. Aqui, nesse livro, acompanhamos os Honório Cota, principalmente sua última integrante: Rosalina.

Nessa história, somos primeiro apresentados ao sobrado, casa construída pelo patriarca Lucas Procópio, que vem do interior de São Paulo para se firmar no interior de Minas Gerais. Homem da elite, cuja casa é a primeira de alvenaria da região, à espelho da Igreja na praça que imediatamente contextualiza a história num cenário mineiro. Uma casa de linhas retas, apenas um andar, firme e resoluta como o homem que a criou; mas Lucas Procópio não era apenas firme e resoluto - era intenso e cruel. Agredia e violentava todos com quem tinha uma inimizade e tinha inimizades com quase todos. Era uma pessoa ruim com os seus e com o resto.

Teve um filho: o Coronel João Cipriano Honório Cota, muito diferente do pai. O coronel Honório Cota era um homem também firme e resoluto, mas de grande caráter. Era correto, educado com todos, imensamente respeitado na cidade, gentil com a esposa e com os funcionários. Mas suas diferenças não apagavam o pai: ao ampliar sua casa, ele se recusou a mudar o que o pai tinha feito. A casa era uma junção bem delimitada de pai e filho, sem misturar um com o outro.

E depois de muito tentar, o coronel e sua esposa, Genu, finalmente tem uma filha: Rosalina. Rosalina que cresce vendo o pai romper seus vínculos com toda a cidade após uma grande traição. Cresce sem a mãe. Isolada numa casa com um pai que cai em amargura e rancor, e eventualmente se vai. Com uma única companhia, Quiquina, que é muda, Rosalina se mantém reclusa na casa, remoendo-se no rancor herdado pelo pai, num silêncio absoluto, convivendo apenas com os livros e os sonhos que alimenta do que a vida poderia ter sido.

Rosalina então recebe na sua casa José Feliciano, ou Juca Passarinho, um personagem que parece saído direto de Grande Sertão Veredas, e que carrega consigo uma vida preenchida por perdas, por abandonos e pelas mentiras que ele conta e causos que inventa. Juca pede emprego, Rosalina, em sua ânsia por ouvir alguém, o dá. E então temos nossa sucessão de desventuras.

Não é um livro imprevisível, esse. O encontro de Juca e Rosalina promove mudanças cruciais em ambos: Rosalina é assim como a casa: uma junção de seu pai e de seu avô que não se mistura, é Lucas de noite e João de dia, com os olhos vazios pela ausência de si. Rosalina deixa de ser uma pessoa, é uma marionete conduzida pelos mortos que lhe construíram. Juca, piadista e fanfarrão, é sugado pelos mortos daquela casa, se inebria pela ausência de ser de Rosalina, se enjaula.

Quiquina é outra personagem interessantíssima: muda, como um encosto em Rosalina, ela dita os sentimentos e as percepções de sua patroa. Rosalina se afoga em culpa, remorso e tormento na ausência de Quiquina, porque, não sendo si mesma, precisa da criada pra determinar quem ser e como se sente. E a ausência de si, mais pro final, vai dando espaço pra loucura. Quiquina, dona daquele espaço, se sente acuada ao perceber que pode perder seu controle diante de Juca.

Esse livro é uma JOIA da literatura nacional. Me senti como se tivesse lendo Grande Sertão ou até García Marquez. Que delícia a surpresa de encontrar sua literatura favorita assim, quando menos se espera. Se eu puder convencer uma pessoa que seja a ler essa obra prima da literatura regionalista eu vou me dar por satisfeita.
Profile Image for Camilla Paiva.
19 reviews
March 28, 2025
Terminei o livro e estou olhando pro nada pensando em como nunca tinha ouvido falar dessa história antes. Escrita em uma mistura de poesia e “mineirês”, Autran Dourado pega a gente pela mão e nos leva à uma pequena cidade do interior para contar a história de 3 geraçoes de uma família marcada pelo resentimento e pelo orgulho.

O casarão dos Honorio Cota é um personagem da historia, pois as descrições e a ambientação tornaram muito paupaveis para mim o sentimento de solidão e a alienaçao de Ronalina do mundo. A casa em que o tempo parou só vê mudança com a chegada de José Feliciano/Zeca Passarinho, que aos poucos transforma a dinâmica do lugar, e especialmente a vida de Rosalina que “se torna muitas” após a chegada do forasteiro.

O livro mistura os narradores, sendo contado através de relato mas também como fluxo de consciência. Muitas vezes observamos aqui a repetição de pensamentos, o que pra mim tornou a leitura bem interessante pois senti que estava pensando como (o que) os personagens pensavam, ou como se estivesse ali naquela cidade de interior e alguém estivesse me contando aquela história.

É um livro bonito, com um humor sutil, triste e muito bem escrito. Vale demais a leitura.

“Nao podia destruir o que ficou para trás, na semeteira dos dias. Era uma parte de sua vida, da vida que conscientemente mesmo sem querer, construíra”.
Profile Image for Matina Kyriazopoulou.
317 reviews49 followers
February 27, 2025
H όπερα των νεκρών είναι ένα εκ των σημαντικότερων έργων του Ντούραντο, κορυφαίου και πολυβραβευμένου Βραζιλιάνου συγγραφέα του 20ού αιώνα και το πρώτο έργο του που μεταφράζεται στη γλώσσα μας: μοναδική ευκαιρία να γνωρίσει ο Έλληνας αναγνώστης την μπαρόκ αισθητική του, τη βαθιά διεισδυτικότητά του στην ανθρώπινη ψυχολογία και τον μοναδικό τρόπο που αναμιγνύει το κοινωνικό με το προσωπικό. Σε μια μικρή πόλη του Μίνας Ζεράις, στο ρημαγμένο σχεδόν αρχοντικό της οικογένειας ζει απομονωμένη η Ροζαλίνα, σύμβολο της παλιάς και παρηκμασμένης αριστοκρατίας, με μόνη συντροφιά την Κικίνα, την άλαλη υπηρέτρια, και με τους ώμους της να βαραίνει η πατρική κληρονομιά. Η μονότονη και άσκοπη ζωή της θα διαταραχθεί από την άφιξη του Ζουζέ Φελισιάνου (ή μήπως Ζούκα Πασαρίνιου;), ενός άνδρα που θα ξυπνήσει μέσα της μνήμες και συναισθήματα με οδυνηρές συνέπειες και τραγική κατάληξη. Λυρική, ατμοσφαιρική, βαθιά λατινοαμερικάνικη δίχως το στοιχείο του μαγικού ρεαλισμού, η γραφή του Ντουράντου, που αναδεικνύεται περισσότερο θα έλεγα στους εσωτερικούς μονολόγους των ηρώων του, θα κερδίσει τόσο εκείνους που είναι όσο κι εκείνους που δεν είναι εξοικειωμένοι με την ξεχωριστή λατινοαμερικάνικη πεζογραφία.
Profile Image for Taynara Inácio.
22 reviews
April 8, 2025
"O que ficou pra trás, pra trás ficou, volta mais não. A gente recomeça sempre é o movimento. Daqui pra diante, não recomeça de trás, de onde parou. A gente nunca volta pra casa, a casa nunca é a mesma."

Simplesmente o melhor livro que li nesse ano. A parte inicial do livro é um pouco mais lenta, mas quando você engata a leitura não quer mais parar de ler.

A construção psicológica dos personagens, a construção do cenário e a narrativa da história são impecáveis. É um livro que exige que você conheça os personagens, pois o fluxo de consciência muda muito rápido, mas de forma muito incrível. Diversas vezes precisei voltar para ver quem estava pensando aque absurdo kkk

O livro é uma delicia, o cenário é muito gostoso e em diversos momentos parece que alguém está me contando um caso.

Triste é não ter conhecido esse ícone antes. Ao pesquisar um pouco mais sobre o autor, tive uma surpresa de saber que é um autor mineiro premiado, novo e super importante. Com certeza, uma vergonha nao ter sido uma das minhas leituras da escola.

⭐️ 10/10
Profile Image for Priscilla.
1,928 reviews16 followers
June 21, 2025
Eu nunca havia lido nada de Autran Dourado e a perda foi só minha.

Em a Ópera dos Mortos somos brindados como uma prosa rica que abusa de frases curtas que trazem um dinamismo numa descrição do contrário seria lenta, morosa. Tudo é observado, enriquecido, mas essa peculiaridade dá uma ligeireza no texto que faz com o que os olhos percorram as páginas em minutos, acompanhando o ritmo dos personagens que parecem pular em seus passos, lépidos em palavras e ações.

A história gira em torno Rosário e sua família, estancieiros, que após a morte do Coronel e patriarca veem a decadência de sua influência na região.

O interior descrito na narrativa poderia ter sido feito em qualquer lugar, mas o sabor brasileiro está lá com todos os nossos típicos interesses de caça e festa que infelizmente hoje se perdem ou já se perderam em muitas partes do país - o quanto será que essa história ainda passa sem notas editorais é um ponto de interrogação.

Recomendo.
Profile Image for Milena Lorentz Lara.
26 reviews3 followers
December 16, 2024
“Uma das razões por que Rosalina não o mandou embora foi exatamente o que disse José Feliciano: a gente carece de ouvir voz humana, pra sair das sombras. Um homem não é só, um lago de silêncio, necessita de ouvir a música da fala humana. Se a gente não cuida muito do que dizem as palavras, se não cheira o seu sumo, ouve apenas, a fala humana é rude e bárbara, cheia de ruídos estranhos, de altos e baixos. Atente agora não só com os ouvidos bem abertos, ouça com o corpo, com a barriga se possível, com o coração, e veja, ouça a doce modulação do canto. Só o canto, a música.”
Profile Image for Χρήστος Αζαριάδης.
Author 4 books40 followers
December 19, 2024
Ένας λατινοαμερικάνος Φόκνερ; Κι όμως.
Ένα μυθιστόρημα με την πρόζα και την λατίνικη γραφή του Ντουράντο. Γενικά, οι Νοτιοαμερικάνοι γράφουν ιδιαίτερα. Είναι λυρικοί και ατιθάσευτοι ειδικά όταν περιγράφουν τον συναισθηματικό κόσμο και τις σκέψεις. Βέβαια ο Ντουράντο είναι καλός σε αυτό. Απλά δεν βάζει φρένο κάτι που πολλές φορές κουράζει τον αναγνώστη. Δηλαδή, ξεκινά από ένα σημείο για να καταλήξει σε άλλο για να επανέλθει στο αρχικό. 
Αν μπορεί κάποιος να ξεπεράσει αυτό, τότε δεν θα έχει πρόβλημα.Και πάλι πολύ ποιοτική η έκδοση του Καρνίβορα.
Profile Image for Vanessa Cezimbra Friedrich.
117 reviews2 followers
March 31, 2024
Iniciei este livro com altas expectativas devido a críticas muito positivas, mas me frustrei um pouco. É uma história que gira em torno da família Honório Cota e seu sobrado. Construída com poucos personagens e cenários. Envolta em uma aura de mistério e um certo realismo mágico. Algumas coisas não são ditas, ficando nas entrelinhas, contribuindo para o mistério. No geral, achei uma leitura boa, fluida, envolvente, mas senti que poderia ter sido melhor desenvolvida, principalmente no final.
Profile Image for Thodoris Papadopoulos.
22 reviews1 follower
January 17, 2025
Η Όπερα των Νεκρών είναι ένα αριστούργημα , η έκδοση του στα ελληνικά απο τις Εκδόσεις Carnivora δεν είναι και τόσο καλή ως προς την εκτύπωση και το εξώφυλλο , πολύ μικρή η γραμματοσειρά , η μετάφραση όμως της Ελένης Βλάχου είναι πολύ ωραία. Πρόκειται για ενα μυθιστόρημα-μελέτη της μοναξιάς , αυτής της ύπουλης ασθένειας, της οποίας υπάρχουν πολλοί τρόποι βίωσης της αλλά όλοι εξίσου επικίνδυνοι για την πνευματική υγεία και ισορροπία των ανθρώπων γιαυτό είμαστε διατεθειμένοι μερικές φορές να σχετιστούμε με ακατάλληλους ανθρώπους για εμάς, όπως έκανε η Ροζαλίνα στο βιβλίο. Στην Όπερα των νεκρών οι διάλογοι είναι καλογραμμένοι , υπάρχουν πολλοί εσωτερικοί μονόλογοι μιας και οι ήρωες/ιδες βιώνουν έντονη μοναξιά και οι χαρακτήρες αναπτύσσονται αργά αργά και με μεγάλη μαστοριά. Η Κικίνια, η μουγκή νέγρα υπηρέτρια που είναι κλεισμένη στο αρχοντικό για να φροντίζει την ανύπαντρη Ροζαλίνα, την μοναχοκόρη του συνταγματάρχη Ζουάου Καπιστράνου Κότα, που πικραμένος απο τους συμπολίτες του αποτραβήχτηκε απο τη δημόσια ζωή , κλείστηκε μέσα στο αρχοντικό και μετέδωσε αυτόν τον τρόπο σκέψης και ζωής και στη Ροζαλίνα , η οποία μετά το θάνατο του πατέρα της βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στην άβυσσο της μοναξιάς ώσπου εμφανίζεται ο περιπλανώμενος Ζούκα Πασαρίνιου, ένας φτωχός εξω καρδιά τεμπέλης που ψάχνει για δουλειά. Απρόσμενο το τέλος του βιβλίου
Profile Image for Osman Junior.
330 reviews8 followers
August 9, 2025
2.5/5
Assim como Mariah Carey, os personagens desse livro não reconhecem a passagem do tempo. Tempo que não volta depois dessa experiência de leitura, que não obstante o evidente apelo da escrita, não comunica muito; vazia como o sobrado onde habitam, arrastada como um relógio parado.
Profile Image for Isabela Rodrigues.
93 reviews1 follower
August 17, 2025
Parafraseando a minha querida Isabela Boscov: gente, o que tá acontecendo? Vocês não se amam? Tem uma obra prima ali à espera e ninguém tá lendo?????????
Um agradecimento especial pra minha amiga Ana Flávia que me mostrou essa obra de arte ❤️
Profile Image for Rafael Aquino.
38 reviews
January 27, 2025
Coloca um pãozinho de queijo no forno, passa um cafezin e deixar esse minerin conta essa história pucê.
Displaying 1 - 30 of 36 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.