De ochtendgave

by A.F.Th. van der Heijden

Het is 9 juli 1672. Op de dag dat de troepen van Zonnekoning Lodewijk xiv Nijmegen innemen, blijkt de jonge bruid van Kasper Sonmans opeens spoorloos verdwenen, net als wel meer Nijmegenaren. De Franse bezetter dwingt hem ‘vluchtgeld’ voor zijn vrouw te betalen, maar is zij, die ochtend na haar eerste huwelijksnacht, wel gevlucht? Kasper, verteerd door het gemis, begint aan een clandestiene zoektocht in oorlogsgebied.
Pas in de nacht nadat, op 10 augustus 1678, de vrede getekend is tussen Frankrijk en de Republiek der Verenigde Nederlanden, zal Sonmans aan de weet komen wat er met zijn geliefde gebeurd is.

Genres: Historical Fiction, Fiction, Historical, Literature, Dutch Literature

296 pages, Hardcover

Published December 8, 2015

About the author

Adrianus Franciscus Theodorus (Adri) van der Heijden is een Nederlandse schrijver. Hij heeft ook gepubliceerd als Patrizio Canaponi en als A.F.Th. In 2003 ontving hij de Schrijversprijs der Brabantse Letteren en in 2011 de Constantijn Huygensprijs, telkens voor zijn hele oeuvre.

Adrianus Franciscus Theodorus (Adri) van der Heijden is a Dutch writer. He also published as Patrizio Canaponi and as A.F.Th. In 2003 he received the Schrijversprijs der Brabantse Letteren and in 2011 the Constantijn Huygensprijs, both prizes for his entire work.

Reviews

[Bart Vanvaerenbergh · Rating 3 out of 5]

Het is 1672 en na zijn huwelijksnacht blijkt de vrouw van Caspar, Sara verdwenen.
Hij is zes jaar op zoek naar haar.
als hij in 1678 als secretaris betrokken is bij het tekenen van de "Vrede van Nijmegen" komt hij haar toch nog op het spoor.
Het verhaal springt nogal alle kanten op en sommige passages zijn te weinig uitgewerkt. Toch voelt het bij momenten fijn om even door het 17e-eeuwse Nijmegen te dwalen. Ook de blik op de medische kennis van die tijd is wel leuk.
Het boek werd pas na 2/3e interessant. Terwijl het einde dan weer heel snel wordt afgehaspeld.
Ik had hier meer van verwacht.

[Hans Canters · Rating 4 out of 5]

Zijn eerste historische roman wordt gezegd. Hoezo? Zijn fabuleuze reeks ‘De Tandeloze Tijd’ is een historische roman tegen de achtergrond van pakweg de jongste 100 jaar geschiedenis hier in Nederland. Met dezelfde zwierige pen, schrijft van der Heijden hier tegen de achtergrond van het ‘rampjaar’ 1672 en de vrede van Nijmegen. Een voor mij veel minder bekende en herkenbare context dan bij zijn ‘moderne‘ romans maar dat bleek gelukkig nauwelijks een hindernis bij het lezen. En hoe leuk om nog bestaande gebouwen, situaties en straatnamen (zelfs een café) uit Nijmegen te herkennen! Van der Heijden boeit met prachtige beeldtaal, een goed verhaal en een spannende plot. Boeiend is ook de psychologische en relationele voorstelling. Hoeveel verschillen wij hierin van onze voorouders van pakweg 500 jaar geleden? Verdomd weinig lijkt het na lezing van deze roman.

Dit smaakt weer naar meer en gelukkig staat er traditioneel op de laatste bladzijde weer een rijtje romans ‘in voorbereiding’ . Dit jaar nog een nieuw deel in de Tandeloze Tijd?

[Jonas van Eeten · Rating 3 out of 5]

Prima om een korte nederlandse historische fictie boek te lezen. Het verhaal op zich is kleurrijk en boeiend.
Echter de details zijn slecht uitgewerkt in mijn optiek. Veel dingen waren opeens het geval en hij hintte naar symboliek, maar ook na een uitgebreide boekbespreking was niet duidelijk wat er bedoelt werd. Verder veel geneuzel voordat er iets gebeurde.
De karakters waren goed onderscheidbaar. De ene handelt uit sociale trouw, de ander uit nationale trouw. Ze waren zo onderscheidbaar dat het onrealistisch werd. Zal zijn stijl zijn.

[Inger · Rating 1 out of 5]

Qua inhoud leest dit boek als een eerste opzet, met de boodschap "ik zou hier een roman over kunnen schrijven, maar ik heb het nog niet uitgewerkt". De personages zijn allemaal één-dimensionaal. De historische context wordt niet goed genoeg uitgewerkt om echt te snappen wat er gaande is. Er blijkt uiteindelijk iets van een verhaallijn in te zitten maar die komt niet tot zijn recht omdat de personages zo vlak zijn. Er zitten sprongen in de tijd tussen sommige hoofdstukken maar die zijn te verwarrend om het verhaal goed te doen.

Overweeg je toch nog dit boek te lezen? Dan zal ik je nog een paar zinnen cadeau doen (met bij voorbaat excuus als je wou dat je ze nooit gelezen had): "Nu stroomde haar spuug warm en zoet en overvloedig langs haar draaiende tong zijn mondholte binnen. Ik dronk het, en slikte het schrokkend door. Het liefst had ik het zachte, kronkelende orgaan erbij verzwolgen."

Gatverdamme. Lekker overslaan dus, en gewoon een ander boek lezen. :-)

[Floor Kleuskens · Rating 2 out of 5]

Enthousiast begonnen: historische roman die zich afspeelt in Nijmegen. Het was qua plot best vaag, vaak begreep ik niet wat ik las, of eerder waarom ik het las. De auteur kan prachtige zwierige zinnen schrijven, maar op het woordgebruik ben ik regelmatig afgeknapt. Vunzig taalgebruik. Ik was echt in shock toen ik zag dat dit boek uit 2015 kwam, en niet uit de jaren 80 ofzo.
Jammertjes!

[Raya · Rating 4 out of 5]

Ik kocht dit boek maanden geleden snel snel omdat ik dacht yay, een nieuwe van der Heijden.
Toen ik er pas bij thuiskomst achterkwam dat het een historische roman was die zich afspeelt in 17nogwat dacht ik meh, en heb ik het boek in de kast gezet.
Maar mijn ereader ging stuk en ik dacht ach, probeer het eens.
Ik heb er van genoten!
Het is een periode waarover bij mij niks is blijven hangen van de geschiedenislessen op school. Maar ik heb terwijl ik het boek las ook nog even Michiel de Ruyter gekeken en ondanks dat ik die film ongelooflijk slecht vond gaf hij voor mij wel even snel een goede opfrissing van de feiten.
Het boek is fijn geschreven, en het speelt zich af in Nijmegen, ik kreeg er heimwee van naar mijn studentenstad. De tijdslijn van het boek is ook orgineel, je hebt pas op het einde door hoe het in elkaar zit. Het is een goed verhaal en oh ja, ik vond de namen allemaal zo prachtig :)
Putto, Asmo, maar mijn favoriet is Hyrieonimus van Beverningk. Daar komt de naam Jeroen vandaan.
En de ooievaars <3

[Kees Paalvast · Rating 3 out of 5]

Een historische roman over de Gouden Eeuw. Dat is nieuw voor A.F.Th. Van der Heijden. Hij is toch vooral de kroniekschrijver van de eigentijdse geschiedenis, die opvallend veel overeenkomsten heeft met mijn persoonlijke geschiedenis.
Eerlijk gezegd vind ik het een niet voor herhaling vatbaar experiment. Het verhaal is door de afstand en thematiek niet echt invoelbaar. Neemt niet weg dat het boek prettig leest, mooi geschreven is en me doet beseffen hoe slecht ik Nijmegen ken.

Een zwakke Van der Heijden is altijd nog meer dan de moeite van het lezen waard!

[Riet · Rating 3 out of 5]

In een dag uitgelezen, maar dat is dank zij de orkaan Matthew. De eerste historische roman van vd Heijden en niet zijn beste boek. Hij kan schrijven en dat is hier ook weer zo, maar de echte historie komt voor mij niet genoeg uit de verf. Kennelijk op verzoek van de stad Nijmegen geschreven en gaat over het rampjaar 1672 en de later gesloten Vrede van Nijmegen. Als je helemaal niets over dat tijdperk weet, is het boek wel moeilijk te volgen, denk ik. Bij vlagen deed het me denken aan "Gewassen vlees" van Thomas Roosenboom. In dat boek werd die geschiedenis beter uitgewerkt.

[Jessica · Rating 4 out of 5]

Op één dag uitgelezen, dus dat zegt genoeg :)
Een beetje afwisseling ten opzichte van mijn dagelijkse lectuur.

[Petra · Rating 2 out of 5]

De ochtendgave is een historische roman met als thema de vrede van Nijmegen. Maar de hoofdrol op dat toneel is eigenlijk die van Caspar Sonmans, als eerste secretaris betrokken bij het sluiten van de vrede. Zijn vrouw verdwijnt de ochtend na hun huwelijksnacht. Is ze gevlucht voor de Fransen? Caspar geeft niet op en strijd voor de vrede als voor zijn vrouw, waarvan hij overtuigd is dat ze als spion haar bijdrage levert voor de vrede.

Van der Heijden is voor de meeste van ons, en zeker voor mij, vooral bekend van Tonio. Een boek wat natuurlijk een en al emotie is. In de ochtendgave mist alle emotie. Grote gebeurtenissen (o.a. een verkrachting) worden met een paar zinnen zonder echte kleuring afgedaan. Caspar blijft zoeken naar zijn vrouw en dat spreekt van een onmetelijke liefde, maar haar kant van het verhaal wordt eigenlijk nooit echt duidelijk. Heeft ze ooit een keuze gemaakt? De personages zijn vrij vlak en ontoegankelijk.

Het boek heeft (volgens mij) vrij lang op de plank gelegen bij van der Heijden en dat merk je. Het lijkt net alsof de studie niet helemaal af is en het samenhangende verhaal niet uitgewerkt. Wat heeft bijvoorbeeld het begin te maken (de executie van iemand van de oude stempel?) met het grotere verhaal rondom Caspar en Sara? Het lijkt alsof van der Heijden vooral het toneel van de vrede van Nijmegen wilde gebruiken, maar niet precies wist hoe en waarom. Als je daar dus meer over wil weten is dit een boek voor jou. Desondanks leest het snel en gemakkelijk weg. Hij kan schrijven, maar het verhaal komt niet goed uit de verf.

[Bernard Sintobin · Rating 3 out of 5]

Onderhoudend verhaal met een interessante historische achtergrond. A.F.Th. kan schrijven, dat weten we al lang en ook deze roman is gewoon een plezier om te lezen (heel af en toe laat hij zich gaan in enkele langere kromzinnen).

De roman is goed opgebouwd, spannend op diverse sporen: de Vrede van Nijmegen (en de kronkelige weg ernaar toe), het mysterie van de verdwijning en van de activiteiten van Sara, de jonge echtgenote van de verteller, de lotgevallen van de verteller met de beschuldiging van een moord als hoogtepunt (en de onverwachte vrijspraak).

Qua taal put A.F.Th. uit een rijk pallet dat hij wisselt in functie van de situatie of de protagonisten: neologismen, archaïsmen, neolatijn, informele taal, …

Het is een historische roman, gebaseerd op ware gebeurtenissen en met deels historische personages maar A.F.Th. kiest voor een lichtvoetige behandeling met veel ironie en grappige verzinsels (zoals het idee om op de markt een ganzenveer te gaan kopen die zal dienen voor de ondertekening van de Vrede)..

Ik geef het maar een 3 omdat het geen grote roman is, eerder een spielerei maar het tendeert naar 3,5, niet in het minst voor het schitterende eerste hoofdstuk dat een terechtstelling briljant beschrijft.

[Joke · Rating 3 out of 5]

AFTh Van Der Heijden is eigenlijk, beetje schandalig, vrij nieuw voor mij. Tonio las ik wel, en ik was zodanig ondersteboven, van de kaart, dat ik blijkbaar jaren de tijd nodig had om terug een boek van deze auteur ter hand te nemen.
Uiteraard is De Ochtendgave een heel ander soort boek . Niet autobiografisch, en helemaal fictief.
Wat ik mooi vind aan het boek, en me tegelijkertijd ook wat verloren achter laat, is de "gaten" in t verhaal. Grote delen van t leven van t hoofdpersonage worden niet verteld, de motivatie van zijn vrouw Sara blijft wat in t ijle, het einde van t boek vind ik ook wat raar gekozen.
Maar: ik heb t wel graag gelezen. Er zit vaart in t verhaal, de plotwendingen zijn leuk, en de historische context is mooi gekozen.

[Marianne Steenvoorde · Rating 3 out of 5]

'De ochtendgave' van A.F.Th. van der Heijden gaat over de jarenlange zoektocht van een pas getrouwde man naar zijn bruid, die na de huwelijksnacht verdwenen is. Dit tegen de achtergrond van de woelige jaren tussen de dood van de gebroeders de Wit (1672) en het tekenen van de Vrede van Nijmegen (1678), met alle politieke perikelen daaromheen. Voor zover ik weet de enige historische roman van deze schrijver. Knap geschreven, zoals al zijn boeken, maar in dit genre vind ik hem niet op zijn best.

[Mirella Ducasteele · Rating 1 out of 5]

Wat een teleurstelling! Eén van de weinige boeken die ik kocht, zonder dat het op een lijstje stond. Ik dacht: van der Heijden, mijn favoriete schrijver; de historische roman, mijn favoriete genre, dat kan niet stuk.
Maar onsamenhangend verhaal dat elke diepgang mist. Ik kan het bijna niet geloven dat van der Heijden dit schreef, zo erg vond ik het.

[Bram Appels · Rating 4 out of 5]

Het is een leuk verhaal en ook mooi de verwijzing naar waargebeurde dingen. Je begint te twijfelen of het echt gebeurt is. De reden dat ik het boek geen 5 steren heb gegeven is omdat ik het verhaal te langdradig vond. Er waren delen die onnodig in het verhaal zatten en die verder niks toevoegde.

[Sacha · Rating 2 out of 5]

Geen enkel personage kon mij boeien. Ze bleven vlak, je snapte vaak niet waarom ze bepaalde dingen deden. Ik hou van historische romans, maar dit was niet interessant. Te weinig uitleg om te snappen wat er gaande was.

[Ilse · Rating 4 out of 5]

Mooi; geschiedenis gecombineerd met fictie. Ik heb genoten.

[Riazor · Rating 2 out of 5]

Dun verhaal, voor mezelf hooguit boeiend omdat het zich afspeelt in 17e-eeuws Nijmegen.

[Jessie · Rating 3 out of 5]

3,5 ster. Goed boek, maar ik vind andere werken van Van der Heijden beter. Daarom 3 sterren.

[Teije de Boer · Rating 3 out of 5]

Drieënhalve ster

[Tom Van Hal · Rating 3 out of 5]

Ik had nog nooit van de Vrede van Nijmegen gehoord en wist niet dat die stad destijds zo een belangrijke diplomatieke rol speelde. Dus dat vond ik interessant om te lezen. De rest boeide me matig.

[Siejoe · Rating 5 out of 5]

Briljant.

[Sophie · Rating 1 out of 5]

DNF

[Pleun · Rating 2 out of 5]

Saai

[Gideon Haak · Rating 3 out of 5]

Uiteindelijk een prima boek met leuk plot gebleken, maar duurde lang voordat het aan het plot begon.

[Hans van der Ven · Rating 1 out of 5]

DNF na 80 bladzijden gestopt. Niet te doen dit boek.

[Mark van der Velde · Rating 3 out of 5]

Technisch goed geschreven, waarbij alle elementen kloppen. Maar op de een of anderen manier lukt het de schrijver niet mij emotioneel mee te voeren. Het einde voelde ook abrupt.

[Hannah · Rating 4 out of 5]

Ik ben geen fan van Nederlandstalige schrijvers over het algemeen, zeker niet als het werk als literair wordt bestempeld. Dit boek was echter een aangename verrassing. Het taalgebruik was sierlijk en vloeiend waardoor de scènes soms filmisch aandeden. Op het gebied van het plot ontstond er in het begin een grote open plek die langzaamaan werd ingevuld. Persoonlijk vond ik het soms hinderlijk dat bijna terloops de benodigde informatie werd verstrekt om de plek in te vullen. Aan de andere kant hield dit wel de aandacht bij het verhaal. Al met al kan ik zeggen dat het een plezierige ervaring was om dit boek te lezen.

[Jan · Rating 3 out of 5]

1672 is voor Nederland een rampjaar. Dat is het ook voor Caspar Sonmans: in de ochtend na zijn huwelijksnacht verdwijnt zijn vrouw Sara Stermont. En het later blijkende opvallende daarbij is, dat zij een bijzondere rol blijkt te spelen in de politieke verhouding c.q. de vredesonderhandelingen tussen Frankrijk en de Nederlanden, die met elkaar in oorlog zijn.
Zo heeft Van der Heijden in zijn roman De ochtendgave een persoonlijk drama geplaatst in de context van grote gebeurtenissen van historisch belang, zoals in dit geval de Vrede van Nijmegen in 1678. Dit procedé heeft Van der Heijden meermalen bewust en met succes toegepast.
In de speelse en van beelden en symbolen (bijvoorbeeld de ooievaar met schotwond) rijke formuleringen maken we de auteur opnieuw van zijn taalvirtuoze kant mee; ik vind dat een weldaad. JM

[Geert van Rooijen · Rating 2 out of 5]

Beste heer Van der Heijden,

Wat wilde u nu?
Wilde u een historische roman schrijven? Wellicht is het handig om dan ook eens een Van Aken uit de kast te trekken. Hij zit de historische context (ook van de kleine man!) in een iets breder perspectief, met wat meer diepgang en achtergrond.
Wilde u een historische setting creëren om een universeel thema als verraad of schuld, uit te werken? Wellicht kan u dan eens te rade gaan bij Japin die zijn personages toch net iets meer psychologie meegeeft om zo wat meer duiding te geven aan hun handelen.
Kortom ik kon er eigenlijk maar weinig touw aan vastknopen. Waar ik wel van genoten heb: van de gedetailleerde beschrijvingen van het Nijmeegse... Ik zag mezelf al kuieren van het Valkhof via de oevers van de Waal naar een van de cafeetjes rond de Waag. Wat dat betreft is er in 350 jaar weinig veranderd!