Lijmen / Het Been

by Willem Elsschot

'Nu ja, lijmen. De mensen bepraten en dan doen tekenen. En als zij getekend hebben, krijgen zij het ook werkelijk thuis.' Met deze cryptische zin probeert Boorman, de hoofdpersoon uit Lijmen / Het been, zijn nieuw geworven assistent in het vak in te wijden dat hij bij uitstek beheerst: lijmen. Boorman heeft Laarmans van de straat opgepikt, hem zijn pijp laten vermorzelen en hem zijn flaphoed ontnomen en maakt hem van de ene op de andere dag medeplichtig aan zijn Wereldtijdschrift. Een tijdschrift dat in hoge oplages speciaal wordt geschreven en gedrukt voor maar één afnemer. Het blad heeft geen abonnees, geen losse verkoop, alleen maar incidentele cliënten. Als die een nummer hebben besteld zullen zij niet gauw nog een keer een bestelling plaatsen. Daarom moeten er steeds nieuwe klanten worden 'gelijmd' Elsschot weet een overtuigende werkelijkheid neer te zetten die even absurd is als vermakelijk.

Genres: Fiction, Literature, Classics, Dutch Literature, Roman, Belgium, Novels

211 pages, Paperback

First published January 1, 1938

About the author

Willem Elsschot is het pseudoniem van Alfonsus Josephus de Ridder, een Vlaamse dichter en schrijver.

Willem Elsschot in de Nederlandstalige Wikipedia

Willem Elsschot in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

Willem Elsschot bij "Schrijversgewijs"

Willem Elsschot is the pseudonym of Alfonsus Josephus de Ridder, a Flemish poet and writer.

Willem Elsschot in the English Wikipedia

Reviews

[José Van Rosmalen · Rating 5 out of 5]

Lijmen is de ultieme roman over het cynisme van het zakendoen. Het beschrijft de wereld van bluf, het gebruik maken van menselijke zwakheden zoals ijdelheid en hebzucht.
Zo verkopen Boormans en zijn medewerker Laarmans maar liefst 100.000 exemplaren van het Wereldtijdschrift aan een weduwe met een mank been. Dit wordt het kantelpunt in de roman. Boormans krijgt spijt en wil het geld dat hij verdiende aan de weduwe teruggeven. In Het Been wordt dit verder uitgewerkt. De weduwe laat hem niet makkelijk wegkomen. Een heerlijk boek om te herlezen met een tijdloze plot.

[Els Lens · Rating 5 out of 5]

“Van alle Vlaamse schrijvers is Willem Elsschot ongetwijfeld de meest getalenteerde en grappigste...”
Bijna een eeuw geleden schreef hij het boek “Lijmen”, en het verhaal heeft niets aan actualiteit verloren.
Het gaat over iemand (Boorman), die een tijdschrift met een zeer welluidende naam aansmeert aan allerhande bedrijfsleiders. De hardwerkende zelfstandigen laten zich maar al te graag inpakken. Zij worden gelijmd door Boorman, met zijn mooie praatjes en zij zien het al helemaal voor zich: hun bedrijf in het “Algemeen Wereldtijdschrift voor Financiën, Handel, Nijverheid, Kunsten en Wetenschappen”, met prachtige foto's en met lange artikels over het bedrijf, dat in hun 'branche' toch wel het allerbeste mag worden genoemd.
Alleen heeft dat tijdschrift helemaal geen abonnee's en moeten die bedrijfsleiders de duizenden exemplaren kopen en zelf aan de man zien te brengen.
Laarmans gaat in opleiding bij Boorman, en leert al snel de knepen van het vak.
Hij kijkt erg op naar Boorman.

“Het been” is een vervolg op “Lijmen”, en is er onlosmakelijk mee verbonden, al werd het dan ook jaren later geschreven.
In 'Het been' lijkt Boorman (de oplichter) een beetje tot inkeer te komen, al is dat toch ook weer niet helemaal waar.
Hoewel hij een gehaaide zakenman is, die met niemand medelijden heeft, komt hij toch niet onsympatiek over.
Dat is de verdienste van een uitmuntend schrijftalent.
Men zou, als lezer, kunnen vermoeden dat Boorman en Laarmans gewoon dezelfde persoon zijn, en dan wordt het wel wat surrealistisch. Zou Elsschot het misschien zo bedoeld hebben? Ik weet het niet.
Ik vond het alleszins een schitterend boek.

[Clemens Schoonderwoert · Rating 4 out of 5]

This Dutch double-novel, which was published in 1943, by the late Flemish author, Willem Elsschot (1882-1960) is a tale of two halves.

Storytelling is very good, the actions of fraud and/or swindle are shown in an extremely clear fashion by the author, the author's real profession was being a salesman himself, so he has seen the workings of these kind of devious people himself, and the characters of the easily led, Laarmans, and especially the scheming, Boorman, are wonderfully described.

The First half which is called "Lijmen", as a separate book originally from 1924, is the fraudulent act of cheating people into deceitful contracts in an effort to make money out of these same innocent and decent people.

The second part which is called "Het Been" as a separate book originally from 1938, is the action of showing redemption towards Madam Lauwereyssen, partly for she's truly missing a Leg "Het Been" due to an illness, and partly as an offer of redemption for Boorman, to clear his conscience towards this same Madam Lauwereyssen for the injustice he has done to her and her brother the smith.

All in all, this is a book that shows that quick-witted scheming salesman, who are only there trying to make easy money by fraudulent acts are commonplace then in the 1920s as it is now, and those actions are brought to us in a most sublime style by the author.

Recommended to everyone and especially to my Dutch audience who like a book with bite, truth and hurt, and what fraudulent acts by the one can do to innocent people and their lives, and that's why I like to call this double-novel: "A Compelling Story About Fraud & Redemption"!

[Paul · Rating 5 out of 5]

Absolute topper. Zo ongeveer het beste dat ooit in het Nederlandstalig taalgebied is verschenen.

[Victoria Casteels · Rating 2 out of 5]

waarom kamillethee drinken voor bed als je ook gewoon Elsschot kan lezen?

[Tommy Verhaegen · Rating 5 out of 5]

Een boek waar je smakelijk mee kan lachen maar dat toch ook zowel een trieste als venijnige ondergrond heeft, zoals trouwens alle boeken van Willem Elsschot. Wie er dieper over nadenkt weet wel waar hij begint maar...
Van één van de grootste schrijvers van het Nederlandse taalgebied in zijn kenmerkende cynisch humoristische stijl, le mot juste en geen woord teveel.
Ik heb dit boek op mijn 18de gelezen en "Kaas" besproken voor mijn maturiteitsexamen (of andersom, het is al 36 jaar geleden - mamturiteitsexamen: getuigschrift bij het beëindigen van het hoger middelbaar dat toelating geeft om universitair onderwijs te volgen).
Ik moet toegeven dat ik nu, bij het herlezen, veel meer van de boeken van Elsschot het genoten dan destijds. De werken worden nu opnieuw herdrukt en zijn een aanrader voor iedere boekenliefhebber die wil genieten van groot-Nederlandse literatuur alsook eenieder die eens goed wil lachen met de gewone volksmens ttz. wie zich eens vrolijk wil maken over zichzelf.
Verplichte literatuur voor iedereen in marketing en verkoop.

[WillemC · Rating 4 out of 5]

Boorman probeert via een gigantische papierzwendel naïeve ondernemers op te lichten, te "lijmen": hij schrijft reportages over hun bedrijven en publiceert de artikels in zijn Wereldtijdschrift, op voorwaarde dat ze zelf een groot deel van de oplage kopen, tegen serieus opgeklopte prijzen uiteraard. De teksten worden bijna aan de lopende band geproduceerd op basis van makkelijk aan te passen sjablonen en voor dat werk neemt hij op een bepaald moment Laarmans in dienst, uit wiens mond we het hele verhaal horen. In "Lijmen" maken we kennis met hen en volgen we de twee hoofdfiguren op hun zoektocht naar nieuwe slachtoffers. Plots stoten ze op een smederij... Jaren later komen Boorman en Laarmans in het tweede deel totaal onverwacht de eigenares van die firma tegen, verpauperd en met een geamputeerd been, en begint de fraudeur zich schuldig te voelen. Hij raakt geobsedeerd door haar ontbrekende been.

Deze dubbelroman bevat twee tragikomische verhalen die niet altijd even vlot lezen - wat volgens mij voor een stuk te wijten is aan Elsschots soms gedateerde taal - maar wel enkele fascinerende personages naar voren schuiven en boeiende wendingen bevatten.

"Ik walg nu nog van 't incasseren."

"En plicht kan hard zijn, Laarmans. Denk maar eens aan die arme deurwaarders en aan de beul."

"Stilte onder 't lijmen komt overeen met het adem scheppen van een drenkeling."

"En pas had ik dat gezegd of ik besefte in welke mate Boormans lijmen in mijn magere persoonlijkheid reeds had ingevreten."

[Christine Bonheure · Rating 3 out of 5]

Eindelijk dit boekje gelezen! Ik kende het enkel van een kort fragment in de Nederlandse les in het middelbaar. Ik wist niet eens dat het twee boeken waren, waarvan het tweede verder bouwt op een detail in het eerste. Nu ja, een detail, een groot detail dan toch. Het eerste deel vind ik echt goed ook al is de stijl een beetje oubollig. Het gaat over ‘marketing’ avant la lettre, al in 1934 – het jaar van verschijnen – bleek dat een en al bedriegerij. Goed beeld van een tijd waarin de zuilen nog springlevend zijn. Liberalen versus socialisten en katholieken. Vlaamssprekenden versus Franssprekenden. Alhoewel, Vlamingen die vooruit willen, spreken toch gewoon Frans! Ook daar bedriegerij eerst. Het Been kan me minder bekoren dan Lijmen. Dat verhaal gaat soms te veel de juridische toer op. Bovendien valt het me moeilijk te begrijpen waarom gewetenloze superbedrieger Boormans opeens wereldverbeteraar wil worden.

[Lenny · Rating 4 out of 5]

Ik wil wel een exemplaar van dat wereldtijdschrift, mocht iemand er nog een stapeltje van hebben liggen :)

[Marc Lamot · Rating 3 out of 5]

Lijmen: het hilarische verhaal van Frans Laarmans en zijn Wereldtijdschrift. Prachtige constructie, treffende typeringen; zakelijk Nederlands zonder franje. Kille beschrijving van de zakenwereld, accent op het kleinmenselijke. Een monument
Het been: Leuk vervolg, maar niet zo sterk, vooral door de breedvoerige stijl.
Rating 3.5 stars.

[Lukas Van Veen · Rating 5 out of 5]

Zolang je liegt en glimlacht zijn ze tevreden, maar de waarheid doet ze rillen.

Een serieuze zaak moet kleven als een pleister, zuigen als een vampire en haar tent niet om de vijf of tien jaar elders gaan opslaan.

[Furait · Rating 3 out of 5]

Onovertroffen, het beste van de Vlaamse literatuur

[Megge]

Het Been > Lijmen

[Ka Vee · Rating 5 out of 5]

everevereverevergreen !

[Maikel · Rating 5 out of 5]

Lijmen: 5/5; Het Been: 4/5

"Gij die hier voor zaken klopt/Wees in Godes naam beknopt". In navolging van Elsschot zal ik het beknopt houden: een prachtig gecomponeerde roman over het cynisme van de zakenwereld, met geen woord te veel en vol humor. De schrijfstijl is zakelijk, maar daardoor raken de enkele poëtische bespiegelingen die daarmee in scherp contrast staan, juist meer: "Ik ben mij gaan afvragen of al onze daden en gedachten niet achter ons aan wandelen, of zij niet een deel van ons zijn, ons gevolg, onze hovelingen, waarvan de stoet aangroeit naargelang wij zelf slinken, die wij evenmin negeren kunnen als onze vleselijke kinderen en die misschien fluisterend nablijven, lang nadat wij zelf tot stilte gebracht zijn."

[Carlijn Keijzer · Rating 3 out of 5]

Vergeleken met Kaas delft Lijmen het onderspit, maar daarbuiten nog steeds grappig en totaal uniek.

[Charlotte · Rating 4 out of 5]

Het heeft tot pagina 160 geduurd voor ik besefte dat dit echt wel een pareltje is, but here we are.

“Ik ben mij gaan afvragen of al onze daden en gedachten niet achter ons aan wandelen, of zij niet een deel van ons zijn, ons gevolg, onze hovelingen, waarvan de stoet aangroeit naar gelang wijzelf slinken, die wij evenmin negeren kunnen als onze vleselijke kinderen en die misschien fluisterend nablijven, lang nadat we zelf tot stilte gebracht zijn.”

[Benjamin Heirbaut · Rating 4 out of 5]

Zelden een boek gelezen dat keiharde maatschappijkritiek in zo’n komisch jasje kon gieten. De setting mag dan wel ver in het verleden liggen, de thematiek is nog steeds ongelooflijk actueel.

[Maarten · Rating 4 out of 5]

Wat een mooi taalgebruik, genieten. Boorman is een louche zakenman die zijn klanten ‘lijmt’: de mensen bepraten en dan doen tekenen.
Als assistent leert Laarmans het lijmen van Boorman.
In het eerste boek ‘Lijmen’ bepraat Boorman zijn klanten om geld te verdienen. Bij dit lijmen maakt hij gebruik van de domheid en de ijdelheid van mensen. In het tweede boek ‘Het been’ geraakt Boorman in gewetensnood. Om weer in het reine te komen met zichzelf tracht hij mevrouw Lauwereyssen - de klant met het houten been - terug te betalen.
Zij weigert. Hilarisch beschreven!
De werkmethode van Boorman - zowel bij het verdienen als terugbetalen - is uitermate zakelijk.
De tragiek is gelegen in het lot van Boorman: lijmend, tot het einde der dagen.
Laarmans verkiest een burgerbestaan.

[Sarah · Rating 4 out of 5]

Wat heb ik weer genoten van de gortdroge, komische manier van schrijven van Elsschot. Bij het lezen dacht ik regelmatig 'waar gaat dit in godsnaam over?', maar dat is in dit geval niet per se een punt van kritiek.

[Liselot · Rating 3 out of 5]

“Ontdek de kracht van traden!” avant la lettre

[Zoë Van Vooren · Rating 4 out of 5]

Ik las het in de originele spelling, geen aanrader. Verder: wél een aanrader! Tijdloze existentiële oplichterij, meermaals de slappe lach gehad.

[Marie · Rating 2 out of 5]

waarom nam mevrouw Lauwereyssen ni gewoon direct da geld aan???

[Stef De Meyer · Rating 3 out of 5]

3,5

[Harmen · Rating 5 out of 5]

Prachtig inkijkje in de jaren '20 en tegelijkertijd super eigentijds. Boorman is wat mij betreft een van de.meest intrigerende personages uit de Nederlandstalige literatuur.

[Reyer · Rating 4 out of 5]

Lijmen | Het been van Willem Elsschot (1882-1960) is in de eerste plaats een heel geestig boek. Terwijl de koude pinten de toonbank over gaan, vertelt Laarmans aan de naamloze hoofdpersoon hoe hij in dienst kwam bij Boorman, directeur van het Algemeen Wereldtijdschrift voor Financiën, Handel, Nijverheid, Kunsten en Wetenschappen, en van het Museum van Inlandse en Uitheemse Voortbrengselen, doch bovenal een meester in het ‘lijmen’. Boorman leert Laarmans gebakken lucht te verkopen met het wereldtijdschrift, dat reclame beoogt te maken voor onnozele eenpitters.

Wij gingen binnen.
“Ik kom dadelijk, mijnheer!” verzekerde een vrouwenstem die van boven kwam.
“Ga zitten,” zei mijn patroon, het voorbeeld gevend. “Als je zit ben je moeilijker buiten te krijgen, want iemand die rechtop staat, moet alleen zijn benen nog maar in beweging brengen om in aftocht te zijn.”

In de tweede plaats is het tweedelige boek heel lieflijk, doordat het zich een eeuw geleden afspeelt en in veel opzichten door de tijd is ingehaald. Zo biecht klant Lauwereyssen op dat zij wel voor – god behoede de lezer – ‘ouwe hoer’ is uitgemaakt en leert Laarmans dat hij de telefoon niet moet oppakken, omdat klanten alleen bellen om bestellingen af te zeggen.

In de laatste plaats is Lijmen | Het been een kritiek op het oprukkende kapitalisme. Boorman is de moderne handelsgeest, aldus Elsschot in zijn nawoord: hij bedriegt, neemt wat hij krijgen kan en speculeert, zuiver omdat hij daartoe gelegenheid heeft en in een kapitalistische maatschappij niet anders kan. Of dat laatste niet wat te makkelijk gezegd is, laat ik hier in het midden. Ik vond het boek prachtig om te lezen. Een minpunt is dat het personage Laarmans zelf op de vlakte blijft: alles draait om zijn geestelijk vader.

[Wim Oosterlinck]

Lijmen en Het been zijn twee klassieke verhalen van de Antwerpse schrijver Willem Elsschot. Lijmen dateert van 1923, het vervolgverhaal Het been verscheen in 1938. De verhalen gaan over de meedogenloze commerçant Boorman en zijn secretaris Frans Laarmans.

Boorman is uitgever van het Algemeen Wereldtijdschrift voor Financiën, Handel, Nijverheid, Kunsten en Wetenschappen maar noemt zichzelf handelaar in papier. Elke editie van zijn tijdschrift bevat een reportage over een bedrijf en wordt door Boorman ook enkel aan dat bedrijf verkocht. Op sluwe wijze slaagt hij erin zijn klanten tienduizenden nutteloze exemplaren van het Wereldtijdschrift aan te smeren. Tot hij zijn vaste truc uithaalt bij de oude Brusselse firma Lauwereyssen die keukenliftjes maakt, en alles misloopt.

Willem Elsschot baseerde zich voor deze verhalen op het echt bestaande tijdschrift La Revue Continentale Illustrée: industrie, finance, commerce, éducation, van zijn vriend Jules Valenpint (bron: Wikipedia), waarvoor hij zelf schreef. Lijmen/Het been gaat over een man (Laarmans) die zich slecht thuisvoelt in de commerciële wereld waarin hij belandt (net zoals in Kaas). Elsschot beschrijft kurkdroog en genadeloos de wereld van de commercie, van de Vlaamse ambtenarij, én de absurditeit van het land waarin wij leven.

Volledig leesverslag: https://wimoosterlinck.wordpress.com/...

[Benny · Rating 3 out of 5]

Lijmen en Het Been, respectievelijk geschreven in 1923 en 1938, worden doorgaans als een tweeluik gelezen. Zo hoort het ook. Ze zijn de yin en yang van Elsschots universum, de duivel én het engeltje op de schouder.

In de eerste novelle leert Laarmans van Boormans de kunst van het lijmen, het gewetenloze inhalen van klanten. Ze zitten in de business van de commerciële schrijverij. Ze verkopen bedrukt papier met veel poeha en tralala, maar eigenlijk is het een cynische bedoening. Dat klinkt akelig hedendaags, vrees ik.

In de tweede novelle begint het geweten van Boormans te knagen, als hij een van zijn slachtoffers (klanten, tegenstanders) terugziet. Het is een dame die het niet onder de markt heeft en tot overmaat van ramp is haar been geamputeerd. Boormans wil haar geld teruggeven, maar dat is buiten haar trots gerekend en dat leidt tot enkele hilarische scènes.

Omwille van die dubbele houding tegenover het zakendoen, is Lijmen / Het Been een sleutelwerk binnen het oeuvre van Elsschot. Toch is dit niet zijn meest tijdloze werk. Het Nederlands klinkt – een zeldzaamheid bij Elsschot – hier en daar wat oubollig en het gebruik van het Frans doet wat gedateerd aan. Een must voor de fans, maar niet meteen de novelle(s) die ik aanraad om mee te beginnen.

[Melle · Rating 4 out of 5]

Ook bij herlezing een heerlijk boek, en nu ik meer in het zakelijk leven en de kunst van 't lijmen betrokken ben: zeer herkenbaar. De Ridder wist waarover hij het had, en de mens blijft de mens een wolf.

[Michaël · Rating 5 out of 5]

Wellicht voor de zesde of zevende keer gelezen. Mijn absolute favoriet(en) aller tijden.