Στην παρούσα συλλογή είναι συγκεντρωμένα όλα τα διηγήματα του Στρατή Τσίρκα που δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά της Αθήνας, της Αλεξάντρειας και της Λευκωσίας. Δεν περιλαμβάνονται η νουβέλα Νουρεντίν Μπόμπα, που κυκλοφόρησε το 1977 σε δεύτερη (αυτοτελή) έκδοση, και μερικά ακόμα πεζογραφήματα της δεκαετίας 1927-38 δημοσιευμένα σε παροικιακές εφημερίδες και περιοδικά της Αιγύπτου.
Μετά την αρχική τους δημοσίευση στα διάφορα έντυπα, τα διηγήματα αυτού του τόμου συγκεντρώθηκαν αργότερα, μαζί με μερικά ανέκδοτα, στις ακόλουθες συλλογές:
– Αλλόκοτοι άνθρωποι (εκδ. Ορίζοντες, Αλεξάντρεια, 1944) – Ο Απρίλης είναι πιο σκληρός (εκδ. Ορίζοντες, Αλεξάντρεια, 1947) – Ο ύπνος του θεριστή (έκδοση του συγγραφέα, Αλεξάντρεια, 1954) – Νουρεντίν Μπόμπα και άλλα διηγήματα (εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1957) – Στον κάβο (εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1966).
Στον τόμο περιλαμβάνονται επίσης τα διηγήματα Ο εκφωνητής κι ο διερμηνέας (που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η Αυγή στις 18 Οκτωβρίου 1964) και Αλλαξοκαιριά, που συμπεριλήφθηκε στη συλλογική έκδοση 18 Κείμενα (εκδ. Κέδρος, 1970).
Yiannis Hatziandreas, who became known by the pen name of Stratis Tsirkas, was born in Egypt in 1911. After graduating from the commercial section of the Ambeteio School he went to work in a cotton mill as an accountant and later as the manager of a factory in Upper Egypt. He read voraciously from an early age and published translations of poetry and short texts of his own in journals in Egypt and Greece. From 1938 to 1963, when he settled in Greece, he managed a tannery in Alexandria, where he became involved in literary and communist circles. In 1937 he published Fellahin, poems inspired by his time in Upper Egypt, in 1938 The Lyrical Voyage and in 1944 his first short story collection, Strange People. The Penultimate Farewell and Spanish Oratorio in 1946 mark his farewell to poetry. Tsirkas was actively involved in the Communist Party’s Anti-Fascist Initiative and he edited their journal, Ellin. The 1944 mutiny of the Greek fleet and army and its brutal suppression inspired his writing, from April is the Cruellest Month (1947) to the final volume of the Drifting Cities trilogy. After the war he published short stories, literary criticism and studies. During the Suez Crisis he wrote Nureddin Bomba. In 1958 he published Cavafy and his Era which won the State Award for biography, and followed up with a work on Seferis. In 1961 he published The Club, the first volume in the Drifting Cities trilogy, prompting his expulsion from the Communist Party. The second volume came out in 1962, the third in 1965. He continued to write articles and literary criticism. He actively opposed the dictatorship and when the Greek Communist Party split, he joined the newly formed Greek Communist Party of the Interior. During the junta he did translations and when preventive censorship was lifted he played a leading part in producing the anti-junta 18 Texts and New Texts, and contributed to the anti-dictatorship journal Synechia. In 1972, the French edition of Drifting Cities won a prize for the best foreign book. Lost Spring, published in 1976, was a novel with an Athenian setting and intended to be first of a trilogy which Tsirkas never completed. He died in 1980.
Θέλω να γράψω ένα βιβλίο λυπητερό που να κάνει ευτυχισμένους όσους το διαβάζουν. Μα είναι τούτη η κατάρα της εποχής μας, που μου πατάει το σβέρκο και μου κολλά το πρόσωπο πάνω στη δυστυχία των ανθρώπων, πάνω στις ανοιχτές πληγές, στη λάσπη και τον κοριό. Και σκληράθηκαν όλα: η φωνή, τα δάχτυλα κι η καρδιά μου.
Ο Στρατής Τσίρκας καταφέρνει και στη μικρότερη, από εκείνη του μυθιστορήματος, φόρμα αφηγηματικής πεζογραφίας, να αιχμαλωτίσει στιγμιότυπα της ζωής των ανθρώπων με τρομερή ευκρίνεια. Τα διηγήματα ξεκινούν και καταλήγουν στον άνθρωπο, εκείνον που επηρεάστηκε από τον πόλεμο, τις πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές, από τη Μοίρα, που φέρεται ως οδοδείκτης του κάθε ατόμου. Με νατουραλιστική πρόζα και οπτική αμιγώς ουμανιστική, η αφήγηση μοιάζει να αφορά υπαρκτά, μη πλασματικά πρόσωπα, της γειτονιάς πράγματι του Τσίρκα, ενώ η ψυχογράφηση είναι ενδελεχής.
Τα κείμενά του βρίσκονται σε ανοιχτό διάλογο με τους ποιητές της εποχής του, στίχοι των οποίων ενσωματώνονται στη διήγηση (για παράδειγμα ο στίχος του Σεφέρη "καθένας κι ένα αξίωμα σαν το πουλί μες στο κλουβί του" από το ποίημα Τελευταίος Σταθμός κάνει την εμφάνισή του στο έργο Ο εκφωνητής κι ο διερμηνέας), αλλά και με τα κείμενα της Εκκλησίας, μέσα από διασκευή σκηνών της Καινής Διαθήκης. Η ιστορία εισβάλλει στην πορεία ζωής των χαρακτήρων των διηγημάτων κι οι παραδόσεις της Ανατολής βρίσκονται για άλλη μια φορά σε συγκερασμό με την Αθήνα των δεκαετιών του '30, του '40 και του '60· εντούτοις, η στωική αντιμετώπιση αυτού που οι Έλληνες αποκαλούσαν ειμαρμένη, το πεπρωμένο που κινεί τα νήματα και επιβάλλει συγκεκριμένη τροχιά στους ανθρώπους, βρίσκεται διάχυτη στις συλλογές διηγημάτων που περιέχονται στον τόμο.
Στο βιβλίο αυτό συμπεριλαμβάνονται σχεδόν όλα τα διηγήματα του Τσίρκα, στα οποία περιγράφονται εύστοχα οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες της εποχής, οι ανθρώπινες σχέσεις και το πώς επηρεάζει ο πόλεμος τις ζωές των ανθρώπων.
Άλλα διηγήματα μου άρεσαν περισσότερο και άλλα λιγότερο, γενικά απόλαυσα περισσότερο αυτά που ανήκαν στο μεταγενέστερο συγγραφικό του έργο και στα οποία αναγνώρισα τη γραφή του Τσίρκα που αγάπησα στις "Ακυβέρνητες Πολιτείες".
Για να αρχίσω από αυτά που με άφησαν πολύ αδιάφορο: - Ο Απριλης ειναι πιο σκληρος (μεγάλος καημός για αυτά που γράφει και στις Ακυβέρνητες πολιτείες) Λιγο αδιάφορο: - Αλλοκοτοι Άνθρωποι (το Δεντρο μου άρεσε) Θα τα ξαναδιάβαζα: - Ολα τα υπολοιπα. Η γραφή που αγάπησα στις Ακυβέρνητες Πολιτείες βγαίνει ξεκάθαρα σε πολλά από αυτά, οπου και δίνεται η δυνατότητα να ευχαριστηθω πλήρως τον Τσιρκα διχως την "επένδυση" μεγάλου χρονικού διαστήματος.
Η συλλογή αυτή δυνάμωση την εκτίμηση που έχω στο συγγραφέα αυτό.
Μετα απο τοσα χρονια ετοιμαζομαι να διαβασω Τσιρκα και η τυχη εκανε να αρχισω απο τις τρεις πρωτες συλλογες διηγηματων και μαλιστα τις πρωτες εκδοσεις (Αλλοκοτοι ανθρωποι, Αλεξαντρεια 1944, ο Απριλης ειναι πιο σκληρος, Αλεξαντρεια 1947 και Ο υπνος του θεριστη, Αλεξαντρεια 1954) απο την ιδια βιβλιοθηκη του Τσιρκα που φερουν το ex libris του.