What do you think?
Rate this book
مەسەلەی ویژدان
١٩٢٧-١٩٢٨ شاعیری ناوداری کورد ئەحمەد موختاربەگی جاف چیرۆکێکی سەرنجڕاکێشی نووسیوە بەناوی (مەسەلەی ویژدان).
ئەحمەد موختار بەگ لەو سەردەمە دا و بە قەڵەمێکی رەوان و ناسک چیرۆکی کابرایەکی هەژاری نووسیوەتەوە و تێدا باس لەوە دەکات چۆن پلە پلە و بەهەزار و یەک فێڵ و تەڵەکە توانیوەتی خۆی بکات بە خانەدان و خۆی دەوڵەمەند بکات و خەڵکی هەژار بروتێنێتەوە و گەندەڵی لە فەرمانگەکاندا تاسەر ئێسقان بووە.
ئەم کورتە چیرۆکە زۆر سەرنجڕاکێشە و ئەوەی جێگەی تێڕامانە دوای تێپەڕبوونی نزیکەی سەدەیەک بەسەر ئەم چیرۆکەدا کۆمەڵگەی ئێمە هێشتا لەو سەردەمەدا ئەژی و بارودۆخ هەمان بارودۆخە. خەڵک رووتانەوە و گەندەڵی و ...... هێشتا لە لووتکەدایە.
سەرچاوە: واڵی پرۆفایلی فەیسبوکی هەژار مەجید
ئەحمەد موختار بەگ لەو سەردەمە دا و بە قەڵەمێکی رەوان و ناسک چیرۆکی کابرایەکی هەژاری نووسیوەتەوە و تێدا باس لەوە دەکات چۆن پلە پلە و بەهەزار و یەک فێڵ و تەڵەکە توانیوەتی خۆی بکات بە خانەدان و خۆی دەوڵەمەند بکات و خەڵکی هەژار بروتێنێتەوە و گەندەڵی لە فەرمانگەکاندا تاسەر ئێسقان بووە.
ئەم کورتە چیرۆکە زۆر سەرنجڕاکێشە و ئەوەی جێگەی تێڕامانە دوای تێپەڕبوونی نزیکەی سەدەیەک بەسەر ئەم چیرۆکەدا کۆمەڵگەی ئێمە هێشتا لەو سەردەمەدا ئەژی و بارودۆخ هەمان بارودۆخە. خەڵک رووتانەوە و گەندەڵی و ...... هێشتا لە لووتکەدایە.
سەرچاوە: واڵی پرۆفایلی فەیسبوکی هەژار مەجید
63 pages, Paperback
First published January 1, 1927
3 people are currently reading
47 people want to read
About the author
ئەحمەد موختار جاف
3 books2 followersناوی ئەحمەدی کوڕی وەسمان پاشای گەورەی جافە، کوڕی محەمەد پاشا کوڕی کەیخەسرەو بەگ کوڕی سلێمان بەگ کوڕی عەبدوڵڵا بەگی کوڕی تاهیر بەگی جافە و ناوی دایکیشی عادیلە خانمە کە لە زەبر و زەنگ و رامیاری دا بەناوبانگ بووە. ساڵی ١٨٩٦ لە ھەڵەبجە لەدایکبووە. ئەحمەد موختار بەگ بە لێکدانەوەی ئەبجەدی دەکاتە ١٣١٦ی کۆچی کەبریتییە لە مێژووی لەدایکبوونی و بۆیە ئەو ناوە نراوە.
وەسمان پاشای باوکی و مەحمود پاشای باوکی کە هەردووکیان میر و لە سەرۆکە هەرە گەورەکانی خێڵی جافانن، لە لایەن سوڵتانەکانی عوسمانی یەوە پایەو ناوبانگی (پاشا)یەتیان دراوەتی.
ھەرچەندە دەرچووی قوتابخانەو خوێندنگا باڵاکان نەبووە، بەڵام مرۆڤێکی زیرەک و وردبین بووە. بێجگەلەزمانی کوردی، فارسی و تورکی و عەرەبی و کەمێکیش ئینگلیزی زانیوە. تەنانەت بەزمانی فارسی چەند ھەوڵێکی شیعریی ھەیە، خۆی و تاھیر بەگی برای بەدوو شاعیری گەورەی کورد دەژمێردرێن. ئەم شاعیرە بەتوانایە لە ھەموو بوارەکاندا شیعری وتووە و ھەڵبەستە نیشتمانییەکانی لەریزی پێشەوەی ھەڵبەستە نیشتمانییەکانی سەرەتای سەدەی ڕابردوو دادەنرێن.
ئەو هەستیارە پایەبەرزە بەهۆی فێربوونی ئەو زمانانەوە دەروازەی هەموو جۆرە هونەرێکی وێژەیی بە جارێکی لەسەر کرایەوە. ئەحمەد موختار بەگ لاوێکی جوانچاک و سووروسپی و مووزەرد و چاوشین و شۆخ و شەنگ و رووخۆش و دەم بە پێکەنین و باڵابەرز و تەڕپۆش و دڵتەڕبووە، هەروەکو لە مەیدانی ئازایەتی و هۆشیاری و زرنگی و سوارچاکی و راوسەیران و نیشانەئەنگاوتندا پاڵەوانێکی ناسراوبووە لە کۆڕی جوامێری و یاریکاری و دەستی هەژاران گرتن و دڵنەرمی و بەزەیی و نان بدەیەتی و خێرەمەندی و جوامێریش دا بێ هاوتابووە.
ئەحمەد موختار بەگ لەبەرئەوەی لەبنەماڵەیەکی دەسەڵاتدار و بەناوبانگی جافە، تێکەڵی ڕامیاری و کاروباری دەوڵەتیش بووە. لەڕووی کۆمەڵایەتییەوە کەسایەتییەکی خۆشەویست و خێرەومەند بووە. لە تەمەنی ٢٠ ساڵیدا هاوسەری بۆخۆی خوازتوە و لە ١٩٢٢دا بووە بە قائیمقامی ھەڵەبجە، لە ١٩٢٤دا کرا بە نوێنەر و لە کۆڕی دامەزراندنی دەوڵەتی عێراقی و لە (مەجلسی) نوێنەراندا تا ساڵی ١٩٣٥.
لە ٥ی شوباتی ١٩٣٥ و لە تەمەنی ٣٨ ساڵیدا کە لەسەر چۆمی سیروان بە کەڵەکی دەپەڕیەوە لە لایەن چەند ناپاکێکی دڵ و دەروون رەقەوە کوژرا، و تەرمەکەی لە تەنیشت گۆڕی تاھیر بەگی لەگوندی عەبابەیلێی نزیکی ھەڵەبجە بە خاک سپێردرا.
ئەحمەد بەگ دوو کوڕ و سێ کچی لە پاش بەجێ ماوون، ناوی کوڕە گەورەکەیان غاندی و بچووکەکەیان ئەفراسیاب بەگە، و کچێکیشی بە ناوی شەمسە.
وەسمان پاشای باوکی و مەحمود پاشای باوکی کە هەردووکیان میر و لە سەرۆکە هەرە گەورەکانی خێڵی جافانن، لە لایەن سوڵتانەکانی عوسمانی یەوە پایەو ناوبانگی (پاشا)یەتیان دراوەتی.
ھەرچەندە دەرچووی قوتابخانەو خوێندنگا باڵاکان نەبووە، بەڵام مرۆڤێکی زیرەک و وردبین بووە. بێجگەلەزمانی کوردی، فارسی و تورکی و عەرەبی و کەمێکیش ئینگلیزی زانیوە. تەنانەت بەزمانی فارسی چەند ھەوڵێکی شیعریی ھەیە، خۆی و تاھیر بەگی برای بەدوو شاعیری گەورەی کورد دەژمێردرێن. ئەم شاعیرە بەتوانایە لە ھەموو بوارەکاندا شیعری وتووە و ھەڵبەستە نیشتمانییەکانی لەریزی پێشەوەی ھەڵبەستە نیشتمانییەکانی سەرەتای سەدەی ڕابردوو دادەنرێن.
ئەو هەستیارە پایەبەرزە بەهۆی فێربوونی ئەو زمانانەوە دەروازەی هەموو جۆرە هونەرێکی وێژەیی بە جارێکی لەسەر کرایەوە. ئەحمەد موختار بەگ لاوێکی جوانچاک و سووروسپی و مووزەرد و چاوشین و شۆخ و شەنگ و رووخۆش و دەم بە پێکەنین و باڵابەرز و تەڕپۆش و دڵتەڕبووە، هەروەکو لە مەیدانی ئازایەتی و هۆشیاری و زرنگی و سوارچاکی و راوسەیران و نیشانەئەنگاوتندا پاڵەوانێکی ناسراوبووە لە کۆڕی جوامێری و یاریکاری و دەستی هەژاران گرتن و دڵنەرمی و بەزەیی و نان بدەیەتی و خێرەمەندی و جوامێریش دا بێ هاوتابووە.
ئەحمەد موختار بەگ لەبەرئەوەی لەبنەماڵەیەکی دەسەڵاتدار و بەناوبانگی جافە، تێکەڵی ڕامیاری و کاروباری دەوڵەتیش بووە. لەڕووی کۆمەڵایەتییەوە کەسایەتییەکی خۆشەویست و خێرەومەند بووە. لە تەمەنی ٢٠ ساڵیدا هاوسەری بۆخۆی خوازتوە و لە ١٩٢٢دا بووە بە قائیمقامی ھەڵەبجە، لە ١٩٢٤دا کرا بە نوێنەر و لە کۆڕی دامەزراندنی دەوڵەتی عێراقی و لە (مەجلسی) نوێنەراندا تا ساڵی ١٩٣٥.
لە ٥ی شوباتی ١٩٣٥ و لە تەمەنی ٣٨ ساڵیدا کە لەسەر چۆمی سیروان بە کەڵەکی دەپەڕیەوە لە لایەن چەند ناپاکێکی دڵ و دەروون رەقەوە کوژرا، و تەرمەکەی لە تەنیشت گۆڕی تاھیر بەگی لەگوندی عەبابەیلێی نزیکی ھەڵەبجە بە خاک سپێردرا.
ئەحمەد بەگ دوو کوڕ و سێ کچی لە پاش بەجێ ماوون، ناوی کوڕە گەورەکەیان غاندی و بچووکەکەیان ئەفراسیاب بەگە، و کچێکیشی بە ناوی شەمسە.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 10 of 10 reviews
October 18, 2021
دەریچەیەکی بچووک بەرەو ڕابردوو. رابردویەکی ناشیرین لە گەوجی ئینسانەکان، کە تا ئەمرۆش درێژ بوەتەوە. بە گشتی چیرۆکێکی جوانە. لەگەڕان بەدوای (ویژدان)ێکدا، کە بەدەردی نوسەر دەلێت" تەنیا هەر ئیسمی هەیە و تا ئیستا کەس بە چاو نەیدیوە".
August 2, 2020
بەڕاستی ئەتوانم بڵێم کە شاکارێکی مەزنە و هەموو تاکێکی کورد پێویستە لایەنی کەم یەکجار بیخوێنێتەوە، بە جۆرێکە کە چیرۆکەکەی لەگەڵ هەمان ئەم سەردەمەی ئێستادا ئەڵێی دوانەیە و شایەتی ئەوە ئەدات کە مێژوو بەردەوامە لە دووبارە بوونەوە.
October 25, 2018
كتێبێكی كورت و بە مانا، زۆر بە جوانی هەندێك دیمەنی پیشانداوە.
April 30, 2025
مەسەلەی ویژدان - ئەحمەد موختار جاف
چیرۆکی کێشمەکێشمی مرۆڤێک لەگەڵ ویژدانی خۆیدا لە نێوانی پاک و بێگەرد مانەوە و موڵک و ساماندا.
ئەم بەرهەمەی هۆنەری گەورەی کورد، مامۆستا ئەحمەد موختار جاف، بە زمانێکی زۆر جوانی ئەو سەردەمە نوسراوە کە زۆر نزیکە لە زمانی شیعرەکانی مامۆستاوە و زمانێکی سادە و ساکار و خۆشی هەیە و یەکێکە لە بەرهەمە بەنرخەکانی مێژووی ئەدەبیاتی کوردیمان .
ئەم چیرۆکە کە لە ساڵی ١٩٢٨ نوسراوە بە ڕوونی دەرخەری ئەوەیە، ئێمە بە ویژدان نین و دەوڵەمەند و خاوەن کار بێ ویژدان بن ! ئەوانیش هەر ئێمەن و کێشمەکێشمی دەروونی و زەمەن و ژینگەی لەبار و نالەبار هەریەکەمان دروست دەکات و قاڵبێکمان بۆ دادەنێت !
لەم چیرۆکەدا دەبینین کە کەسێکی پاک و دوور لە فڕ و فێڵ کە دژایەتی دەرەبەگی و بێ ویژدانی دەکات، زەمان و چاوەنۆڕی موڵک و سامان چۆن دەیگۆڕێت بۆ کەسێکی بێ ویژدان !
هەر ئەم فکرەیە ئێستا لە ڕۆژئاوا پەیڕەو دەکرێت و هەر کەسێک لە هەر پلە و پۆستێک بێت، دەبێت دەستەڵاتێک هەبێت لە کارەکانی بپرسێتەوە و لێکۆڵینەوە لە هەڵەکانی بکات !
نەوەک کەسێک لە دەستەڵاتێکی هەبوو ئیتر کەس نەتوانێت پێی بڵێت سەری چاوت برۆیە ! چونکە دەبینین هەرچەند کەسەکان باش و بە ویژدان بن، ئەگەر هەیە زەمانە و ژینگە بیانگۆڕێت.
چیرۆکێکی پڕ چێژ و زمانێکی ئەدەبی خۆش، شایەنی خوێندنەوەیە.
چیرۆکی کێشمەکێشمی مرۆڤێک لەگەڵ ویژدانی خۆیدا لە نێوانی پاک و بێگەرد مانەوە و موڵک و ساماندا.
ئەم بەرهەمەی هۆنەری گەورەی کورد، مامۆستا ئەحمەد موختار جاف، بە زمانێکی زۆر جوانی ئەو سەردەمە نوسراوە کە زۆر نزیکە لە زمانی شیعرەکانی مامۆستاوە و زمانێکی سادە و ساکار و خۆشی هەیە و یەکێکە لە بەرهەمە بەنرخەکانی مێژووی ئەدەبیاتی کوردیمان .
ئەم چیرۆکە کە لە ساڵی ١٩٢٨ نوسراوە بە ڕوونی دەرخەری ئەوەیە، ئێمە بە ویژدان نین و دەوڵەمەند و خاوەن کار بێ ویژدان بن ! ئەوانیش هەر ئێمەن و کێشمەکێشمی دەروونی و زەمەن و ژینگەی لەبار و نالەبار هەریەکەمان دروست دەکات و قاڵبێکمان بۆ دادەنێت !
لەم چیرۆکەدا دەبینین کە کەسێکی پاک و دوور لە فڕ و فێڵ کە دژایەتی دەرەبەگی و بێ ویژدانی دەکات، زەمان و چاوەنۆڕی موڵک و سامان چۆن دەیگۆڕێت بۆ کەسێکی بێ ویژدان !
هەر ئەم فکرەیە ئێستا لە ڕۆژئاوا پەیڕەو دەکرێت و هەر کەسێک لە هەر پلە و پۆستێک بێت، دەبێت دەستەڵاتێک هەبێت لە کارەکانی بپرسێتەوە و لێکۆڵینەوە لە هەڵەکانی بکات !
نەوەک کەسێک لە دەستەڵاتێکی هەبوو ئیتر کەس نەتوانێت پێی بڵێت سەری چاوت برۆیە ! چونکە دەبینین هەرچەند کەسەکان باش و بە ویژدان بن، ئەگەر هەیە زەمانە و ژینگە بیانگۆڕێت.
چیرۆکێکی پڕ چێژ و زمانێکی ئەدەبی خۆش، شایەنی خوێندنەوەیە.
This entire review has been hidden because of spoilers.
March 10, 2025
خۆشترین، بەچێژترین و پڕواتاترین کتێبی کوردی کە تاکوو ئێستا خوێندبێتم. خوا ڕۆحی د. ئیحسان فوئاد و ئەحمەد موختار جاف و علی کەمال باپیر شاد بکات. بەڕاستی کتێبێك بوو کە ئێجگار بەچێژ بوو, بەڵام لەهەمان کاتیشدا خەریک بوو فرمێسك لە چاومدا بڕێژێنێت بۆ دۆخی ئەم گەلەمان. دیمەنی دواکەوتوویی و نەفامی و مەسینەهەڵگری وا بە جوانی پیشان دەدات کە ئێستاش دوای سەد ساڵ ئەو کتێبە وەک ئەوەیە لە چەرخی خۆماندا نووسرابێت. تکایە پێشەکی و پاشەکی مەپەڕێنن و ئەم کتێبە بە دۆست و خۆشەویستانتان بناسێنن.
May 3, 2025
“ مەسەلەی ویژدان”
ئەحمەد موختاری نووسەر، بە لێهاتوویی توانیویەتی چەند کارەکتەرێکی زیندوو بخولقێنێت کە هەموومان دەتوانین خۆمانیان تێدا ببینینەوە!!.
چیرۆکی سەرەکی کتێبەکە باس لە مرۆڤێک دەکات کە لە نێوان هەڵبژاردنی ڕاستی و بەرژەوەندی کەسیدا دەکەوێتە ململانێیەکی قووڵەوە، کە ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی کە خوێنەر بیر لە کردارەکانی خۆی بکاتەوە.
ئەحمەد موختاری نووسەر، بە لێهاتوویی توانیویەتی چەند کارەکتەرێکی زیندوو بخولقێنێت کە هەموومان دەتوانین خۆمانیان تێدا ببینینەوە!!.
چیرۆکی سەرەکی کتێبەکە باس لە مرۆڤێک دەکات کە لە نێوان هەڵبژاردنی ڕاستی و بەرژەوەندی کەسیدا دەکەوێتە ململانێیەکی قووڵەوە، کە ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی کە خوێنەر بیر لە کردارەکانی خۆی بکاتەوە.
May 11, 2025
Same vibes as گێلە پیاو "with no chronology of events. The language is also very poor and filled with Arabic words that can easily be replaced with Kurdish ones, and in some places, it seems intentional .
March 20, 2023
دوو ساڵ بەسەر خوێندنەوەی ئەم کتێبەیا تێپەڕیوە، هێشتا ڕۆژانە بیری لێ ئەکەمەوە.
Read
July 2, 2019مەسەلەی ویژدان
Read
January 27, 2020I like read
Displaying 1 - 10 of 10 reviews