De helleveeg

De tandeloze tijd #5

by A.F.Th. van der Heijden

In De helleveeg keert A.F.Th. van der Heijden terug naar het decor en de personages van zijn vermaarde cyclus De tandeloze tijd. We maken kennis met Albert Egberts’ tante Tiny, die behalve met smetvrees ook behept is met een dwangmatig scherpe tong. Voor Albert is tante Tiny, schertsend Tientje Poets genoemd, even afschrikwekkend als intrigerend. Eenmaal zelf vader geworden stuurt Albert aan op een grote confrontatie, waarbij eindelijk alle familiegeheimen aan het licht komen. Met zijn majestueuze beheersing van de stof voert Van der Heijden ons zijn vertrouwde, levendige universum binnen.

De helleveeg is een even geestige als schrijnende roman. Van der Heijden levert opnieuw het bewijs van de vitaliteit en kracht van zijn schrijverschap.

Genres: Fiction, Dutch Literature, Literature, Roman

244 pages, Paperback

First published May 30, 2013

About the author

Adrianus Franciscus Theodorus (Adri) van der Heijden is een Nederlandse schrijver. Hij heeft ook gepubliceerd als Patrizio Canaponi en als A.F.Th. In 2003 ontving hij de Schrijversprijs der Brabantse Letteren en in 2011 de Constantijn Huygensprijs, telkens voor zijn hele oeuvre.

Adrianus Franciscus Theodorus (Adri) van der Heijden is a Dutch writer. He also published as Patrizio Canaponi and as A.F.Th. In 2003 he received the Schrijversprijs der Brabantse Letteren and in 2011 the Constantijn Huygensprijs, both prizes for his entire work.

Reviews

[Marco · Rating 2 out of 5]

Hoe je het van je familie moet hebben. Triest om te lezen en daarmee dus goed geschreven. In de leesbaarheid neemt gedurende het verhaal echter de goorheid en vooral de negativiteit de overhand. Aan het einde zit nog een onverwachte draai, maar het boek laat voornamelijk een ranzige nasmaak achter. Het is natuurlijk satire, maar dat maakt niet meteen veel leesplezier.

[Jurgen · Rating 4 out of 5]

Een fantastische fictieve biografie van een furie van een tante met een bijrol voor Albert Egberts, ja, ik ga hem missen.

[Kirsten Gorter · Rating 4 out of 5]

Wat een ongelooflijke gekke familie. Tante Tiny, oftewel tientje poets spant de kroon! Het verhaal was heel levendig en vooral Tiny was heel goed uitgewerkt. Bizar verhaal.

[Jasmijn Heyer · Rating 4 out of 5]

De tirades en streken van Tientje Poets (fantastische naam) zijn vilein, scherp en zeer vermakelijk om te lezen. Je gaat nog meer van Albertje houden. Zin in deel 6, 7, 8, 13…

[Raskolnikovsdelirium · Rating 3 out of 5]

Twijfel tussen 2 of 3 sterren. Maar voor 3 gekozen omdat de beste man veel krediet heeft opgebouwd bij mij.

Een complex plot met onverwachte wendingen in elkaar sleutelen en dat dan uitgebreid, in de vorm van eindeloze gekunstelde dialoog, aan je publiek uitleggen... Javier Marías kan er wat van, Christopher Nolan doet niet anders in zijn films, en nu maakt ook Van der Heijden zich er schuldig aan.

Zijn weergaloze barokke schrijfstijl is hier maar bij vlagen aanwezig. Ik las in een oude recensie van De Groene Amsterdammer dat Van der Heijden dit 'expres' zou hebben gedaan vanwege zijn cynischer geworden wereldbeeld na de dood van zijn zoon. Als dat zo is, had hij het een tikje consequenter mogen toepassen, vooral in de dialoog van de Brabantse personages. Als Van der Heijden in (semi-)dialect schrijft is hij op zijn best (zo had ik niet verwacht 'hij stikt bijkans de moord' ooit nog in een boek te zullen lezen), maar als dezelfde personages dan opeens met wervelend geformuleerde spitsvondigheden voor de dag komen, hoor ik niet alleen de stem van de auteur uit hun mond, maar is ook de zogenaamde opzettelijkheid van het schrijven met minder opsmuk moeilijk te verdedigen.

Ook wederom een ongeloofwaardige en onsmakelijke seksscène die noch aan plot, noch aan personages veel bijdraagt.

Tot slot: de keuze om van deel 5 (maar wel het achtste boek) van deze cyclus een nieuw instappunt te maken, vind ik niet getuigen van dankbaarheid jegens de trouwe lezer die al duizenden bladzijden lang in deze personages en verhaallijnen geïnvesteerd heeft; personages worden opnieuw geïntroduceerd, geschiedenissen worden samengevat en hier en daar lijkt een personage zelfs wat aangepast (Alberts moeder) om nieuwe lezers niet te veel te verwarren met eerder opgebouwde complexiteit.

Waarom dan toch drie sterren? Voor de momenten dat Van der Heijden de wereld van de vorige epossen wel laat doorschemeren, voor de entertainmentwaarde van het boek (het leest echt heerlijk weg) en voor zijn kwaliteit als verteller, die ook hier onmiskenbaar wordt tentoongesteld. Daarnaast voor het experiment, dat mijns inziens altijd beloond mag worden; hij had er makkelijk voor kunnen kiezen meer van hetzelfde te leveren, maar in plaats daarvan een risico genomen.

Al met al een matig boek van een geweldige schrijver, binnen een romancyclus die ik trouw en met plezier zal blijven lezen.

[Helga · Rating 4 out of 5]

Makkelijk te lezen boek. Grappig, maar het onderwerp is eigenlijk heel serieus. Ouders, die niet naar hun kind luisteren. Het gevolg is een uiterst vervelende tante, die haar best doet om levens van anderen te bederven.

[Jeske · Rating 3 out of 5]

De paar bizarre verschijnselen (incest, ondergaan van abortus ergens in een bovenwoning, om even twee voorbeelden te noemen) in het boek hielden het verhaal levend, waardoor ik mijn aandacht er wel bij kon houden. Het personage Tiny vond ik zeer goed uitgewerkt; ik heb me oprecht aan haar lopen ergeren. Uiteindelijk vond ik het een vermakelijk boek, maar niet enorm spectaculair.

[Kees Bond · Rating 4 out of 5]

Een frisse noot in de reeks: De Tandeloze tijd van Afth.
Vlijmscherp, pervers en vooral humoristisch (dun!!) boek. Met lichte aversie en gepast grijnzen heb ik genoten van deze 250 bladzijden over Alberts faliekant mislukte familie en alles wat erbij hoorde.

[Catharina Hart · Rating 2 out of 5]

In mijn studententijd en als tiener had ik wel eens wat van Afth gelezen. Toen vond ik zijn boeken Groots en Meeslepend. Dat concept van "leven in de breedte", beschreven in de romancyclus De tandeloze tijd, door met de geest op zoveel mogelijk plaatsen tegelijk te zijn, sprak me erg aan.
Dus toen ik zag dat De Helleveeg weer in de belangstelling was gekomen omdat er een film van op handen is, leek het me een goed boek om te lezen in een weekend waarin ik zes uur in de trein zou zitten.
Welnu, ik ben een beetje teleurgesteld. Het plot is prima, de personages scherp, dat moet gezegd, maar ik had het idee dat de weinige inhoud enorm werd uitgesmeerd over al die pagina's. Het had een prima kort verhaal kunnen zijn, of een novelle, maar nu is het langdradig.

[Jaap · Rating 2 out of 5]

Mooi en vlot geschreven maar een verhaal over een vrouw die haar echtgenoot en haar familie vrijwel dood-treitert is niet moreel verheffend. Ook niet als je weet wat daar achter zit, en dat is vanaf het begin al wel duidelijk dus ook nog niet eens een verrassing.

Misschien is de film mooier ? Dit moet ik nu toch eens gaan zien.

[Merrylarry]

boek viel mij tegen. ik vond het allemaal te eenvoudig opgezet en miste de diepte van afths andere boeken. ik vond het te caricaturaal. plot was wel weer de moeite waard. je wordt in spanning gehouden over wat er wel niet voor verschrikkelijks is gebeurd. boek krijgt van mij een 6.

[Aartjan ter Haar · Rating 5 out of 5]

Aangenaam boek om te lezen. Een echte vlot geschreven Van der Heijden, maar deze keer overzichtelijk qua aantal pagina's en met een volgbaar plot. Een aflevering van de Tandeloze Tijd die ik bmet genoegen in korte tijd uit las.

[José Van Rosmalen · Rating 5 out of 5]

De Helleveeg past in de Tandeloze tijdscyclus van Van der Heijden. Hoofdpersoon is een tante, Tineke, jongste zus van de moeder van de ikfiguur Albert Egberts. Zij heeft door een slecht uitgevoerde abortus een miskraam gekregen en was later niet meer in staat om kinderen te krijgen. Dit trauma bleef haar achtervolgen. Van der Heijden vertelt het verhaal van haar leven van kind tot aan haar dood. Zij is verbitterd en reageert boos en kwaadaardig op haar familie, met name op de moeder van Albert die als oudere zus had bemiddeld bij de abortus en die zïj verantwoordelijk stelde voor de fatale gevolgen. Pas in de loop van het verhaal vallen de puzzelstukjes samen. Het boek leverde in 2013 nog een relletje op omdat de naam Koelewijn wordt genoemd en de zanger Peter Koelewijn, wiens moeder de abortus zou hebben uitgevoerd.
Van der Heijden schreef het verhaal in twee maanden, dus vrij snel. Die vaart proef je ook als lezer. Het boek is ook verfilmd. Die film heb ik niet gezien. Ik woonde zelf in mijn kinderjaren in Brabant. Dit boek speelt in Brabant. Van der Heijden weet heel goed het Brabant van de jaren zestig op te roepen, met de fabrieksarbeiders, het alcoholgebruik en het vele geroddel in de familie. Ik zie zo’n tante Tineke zo voor me. Het boek hoort tot het beste van wat Van der Heijden schreef.

[Marjolein · Rating 1 out of 5]

Wat een verschrikkelijk boek. De man schrijft mooi, je wil weten hoe het eindigt, maar halverwege gebeuren er dingen die ik te goor voor woorden vind. Heb dat stuk en de verschillende flashbacks die erna komen overgeslagen. Hoe de schrijver z'n eigen tantes later nog in de ogen durfde te kijken, is mij een vraag

[D-Vid · Rating 4 out of 5]

Het blijft een heerlijke ervaring om weer een deel van de tandeloze tijd te lezen. Ondanks dat het een vrij dun boek is met ook nog een plot werd ik direct weer in het verhaal gezogen. De opening is zeer sterk. Binnen slechts één pagina is het karakter van de hoofdpersoon geschetest.
Vergeleken met de vorige delen van de serie is het iets minder 'schrijven in de breedte'.

[Johan Gevers · Rating 3 out of 5]

Drie sterren en een halve. Een relaas in mooie zinnen over een akelige (ongelukkige) vrouw.

[Els.Hoedemaekers · Rating 3 out of 5]

Gelezen met de leesclub, maar ik vond het niet zo goed.

[Anne Peters · Rating 4 out of 5]

Was een leuk boek! Goed en grappig geschreven. Je wordt meegenomen in het verhaal!

[Carmen Brouwer · Rating 5 out of 5]

Naar

[Ramses Struijker Boudier · Rating 3 out of 5]

Onderdeel van de Tandeloze Tijd cyclus. Geestig en levendig beschreven verhaal over gekke tante Tientje Poets. Bij vlagen vermakelijk maar miste diepte.

[Chantal · Rating 5 out of 5]

This book comes with a crazy and weird family. I found the character building very good in the story. What an usual and weird person, but I could see the story coming alive. Great book!

[Margreet Polinder · Rating 3 out of 5]

Didnt particularly enjoy reading it, but does touch on some interesting themes or dysfunctionality and generations.

[LoesTabor · Rating 3 out of 5]

Een vlotte schrijfstijl maar wel heel veel haat, wrok en wraak in dit verhaal.
Het nodigt mij niet uit om de hele serie Tandeloze tijd te gaan lezen.

[José · Rating 2 out of 5]

Ik vond dit een naar, lomp, aanstellerig boek qua taalgebruik (bv “de dames der schepping” of “de geadresseerde” als het over de ik-persoon gaat) met houterige dialogen en veel theatraal gescheld en geschreeuw. Ik heb niet genoeg van A. F. Th. gelezen om te weten of het zijn handelsmerk is of dat dit duidelijk moet maken dat de hoofdpersoon/verteller zo’n aansteller is? (Vond Tonio ooit wel prachtig.) De rest van de tandeloze tijd is waarschijnlijk niet aan mij besteed.

[Marnix Verplancke · Rating 5 out of 5]

Hoe is Tiny zo’n godvergeten bits kreng kunnen worden dat ieder familiefeest vergalt met haar gele stofdoek, in vitriool gedrenkte zinnen en een lach als van een huilende hond die zich verslikt in zijn gejank? Dat is de vraag waar het in dit boek allemaal om draait. Tiny is de tante van Albert Egberts, het centrale personage uit van der Heijdens romancyclus De tandeloze tijd. Ze is twaalf jaar ouder dan Albert, en toen hij nog klein was vertelde ze hem verhalen in ruil voor chocolade, waarbij ze erop lette dat er steeds meer woorden dan lekkers waren en de kleine Albert dus op zijn honger bleef zitten. Ze werd altijd kort gehouden verwijt ze haar ouders, uit angst voor ‘het hele erge’ dat - en hier fileert van der Heijden de schijnheilige jaren vijftig - nooit echt benoemd mocht worden. Met mondjesmaat komen we te weten wat dat erge was, waarbij Tiny steeds driester te keer gaat, haar man Koos haar niet langer kan stoppen met zijn eeuwige ‘Koest nou Tien’ en de lezer, net zoals Albert steeds meer in de ban raakt van deze feeks. Hier is een grandioos schrijver aan het werk, die je laat kennismaken met de dubbelzinnigheid van het kwaad, wat resulteert in een grootse, soms groteske roman.

[Jan · Rating 4 out of 5]

Wat een familie heeft de verteller. Om een boek over te schrijven….
De verteller is Albert Egberts en de hoofdpersoon is de zuster van zijn moeder, tante Tiny. Wegens haar hoofdattribuut, een stofdoek, waarmee zij dwangmatig altijd en overal in de weer is, wordt zij Tientje Poets genoemd. Ook ander gedrag dat uit haar geest, gevoed door de familie-geschiedenis, voortkomt, heeft dwangmatige trekken. En venijn. En dubbelhartigheid. Het is welhaast een karikatuur, die Van der Heijden ons tekent. Wat verteld wordt, heeft absurdische trekken. De roman ontkomt echter aan het clichématige. Dat ligt aan de verteltrant en de stijl die de auteur hanteert. Deze roman kent nagenoeg geen filosofische beschouwing, het is vooral veel dialoog, die de vlotte voortgang bewerkstelligt. Van der Heijden laat zich weer van zijn virtuoze kant zien in zijn taalbeheersing. In de geniepigheid van gebruikte termen, en in het algemeen, zit uiteraard ook humor volop aan de oppervlakte. Het is een zeer geslaagd deel 5 van de toch opnieuw uitdijende cyclus ‘De tandeloze tijd’, over de tante met haar op de tanden. JM

[Cees Onderwater · Rating 4 out of 5]

Weer een geweldige A.F.Th. Van der Heijden! In 'De Helleveeg' keert hij terug naar de periode van zijn jeugd en vroege volwassenheid die hij in de eerste twee - fantastische - delen van de 'Tandeloze tijd' reeks beschrijft. Taalgebruik en vertelstijl zijn net als in die twee delen veel conventioneler dan in de 'Homo duplex' reeks: Verhalend vanuit een persoonlijk perspectief, een (beklemmend) tijdsbeeld schetsen, treffende en enorm leuke beschrijvingen en vergelijkingen, beeldende taal, enz. Dus, een echte A.F.Th.!!
In sommige reviews lees ik dat dit boek de lezer minder gegrepen heeft dan eerdere delen uit de reeks. Misschien komt dat door het feit dat het dit keer niet (alleen) om de diepste ziele roerselen van de hoofdpersoon van de reeks, Albert Egberts, gaat. Het is nu tante Tiny die in het middelpunt staat, heel dichtbij, maar toch buiten/naast Albert Egberts. Was identificeren met/meegaan in de gedachten en gevoelens van de opgroeiende Albert Egberts nog mogelijk, met betrekking tot tante Tiny is dat G...onmogelijk. Hoewel daardoor misschien minder diepgaand, heb ik er wederom enorm van genoten. Voor mij blijft A.F.Th. met 'De Helleveeg' nog steeds eenzaam bovenaan staan!

[Inge (Inge1990) · Rating 4 out of 5]

In de helleveeg lees je het verhaal van Tante Poets, je leest het verhaal vanuit het oogpunt van het neefje Albert.
Het verhaal speelt zich af in de jaren 50. Tante Tientje was toen nog gewoon Tinnie, maar door haar veel gebruikte poetsdoek stond ze bekend als Tante Poets. Het gezin bestaat uit Pa, Ma, en een hoop kinderen, waarbij de jongste opgevoed worden door de grote zus in plaats van moeder.
Zo ziet Albert zijn tante meer als grote zus, aangezien zijn moeder de opvoeding van tante poets op zich had genomen.
In de jaren 50 hing natuurlijk een nogal zwijgzame cultuur, alles wat niet in lijn met de opvattingen van de kerk was werd doodgezwegen.
Langzaam lees je vanuit het oogpunt van Albert het verhaal van Tante poets en hoe de zwijgcultuur langzaam aan steeds meer verwoest in haar leven tot er niets meer dan een sadist van haar overblijft.
Het is een verfrissend oogpunt om op deze manier op de cultuur te kijken en ook de sfeer is goed weergegeven. Zeker een goed boek en aanrader.

[Pauline · Rating 5 out of 5]

Een briljant geschreven roman over het hysterische monster tante Tiny. Een drakerige vrouw die zich verzet tegen de kleinburgerlijke katholieke moraal van haar familie, en haar ouders op schokkende wijze terug pakt vanwege hun wegkijken bij een dramatische gebeurtenis in haar jeugd. Tante Tiny pikt het niet en dat zal iedereen weten ook. Toch gaat het niet eens om haar ontwikkeling, maar om die van Albert Alberts, de hoofdpersoon uit Van der Heijden's cyclus 'De tandeloze Tijd', waar 'De Helleveeg' een onderdeel van is. Deze van kleuter tot adolescent opgroeiende observator heeft een bijzondere band met zijn tante. De schrijver heeft het boek met vaart en ongetwijfeld met plezier geschreven. En ik heb ook genoten, niet alleen van de (toch wel begrijpelijke) slechtheid van tante Tiny, maar vooral van Van der Heijden's vakmanschap. Het is schokkend, spannend, vreselijk, maar ook humoristisch. En dat alles op hoog niveau.

[Wilte · Rating 2 out of 5]

Tientje Poets is de tante van hoofdpersoon Albert. Als nakomertje met hypochondrische moeder is ze vrijwel volledig opgevoed door Alberts moeder. Door overbescherming en gewoontes van het Brabantse leven had Tiny ook een lastige puberteit die doorwerkt in haar getroubleerde huwelijk met Koos. Kinderen en de afwezigheid daarvan spelen een grote rol binnen dat huwelijk.

Alberts relatie met Tiny is ook vreemd soms. De scene met de twee en een chocolade paasei in de slaapkamer is smerig.

Op zich vaardig geschreven boek, maar ik kon weinig empathie en medeleven opbrengen voor de personages. Tiny's omstandigheden zijn soms schrijnend en ook wat ze met haar gedrag aanricht bij de rest van de familie; het kon me alleen niet heel veel schelen.

P65 Ondertussen klonk Tiny's bakvissenriedeltje steeds meer als van een jong meisje dat haar ouders door wilde dieren verscheurd ziet worden, maar het eigenlijk (net hoorbaar) wel best vindt.