What do you think?
Rate this book
Σέρρα, η ψυχή του Πόντου
Ενόψει του εκτοπισμού των Αρμενίων απ' την Τραπεζούντα τον Ιούνιο του 1915, ένα κορίτσι που μοιάζει να το ζωγράφισε ο ίδιος ο Θεός καταφεύγει στο σπίτι ενός αγνώστου. Στην Ορντού ένα άλλο κορίτσι εύπορης ελληνικής οικογένειας ετοιμάζεται για τον γάμο της και πασχίζει να οραματιστεί το μέλλον μ' έναν άντρα τον οποίο ελάχιστα γνωρίζει.
Ο χαρισματικός, θρήσκος και θεματοφύλακας των ηθών της εποχής Γαληνός Φιλονίδης διχάζεται ανάμεσα σε δυο γυναίκες· δοκιμάζεται εμπρός στις ιδέες του· έρχεται αντιμέτωπος με την αγριότητα και το μίσος· συντρίβεται και θέτει ως στόχο ζωής να εκδικηθεί εκείνον που του προκάλεσε τον μέγα πόνο.
Στο παρασκήνιο της μυθοπλασίας ιχνογραφείται ο Πόντος μέχρι την ανταλλαγή των πληθυσμών· η ομογενοποίηση των φυλών με συνδετικό κρίκο μα και άλλοθι τη θρησκεία· ο φόβος, η μισαλλοδοξία και ο εθνικισμός που ενσπείρουν οι Νεότουρκοι και στη συνέχεια οι Κεμαλιστές· η καθημερινή ζωή στα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης· οι διώξεις των Ελλήνων επί Στάλιν· τα στρατόπεδα εργασίας στη Σιβηρία και οι στέπες του Καζακστάν με αφόρητους καύσωνες το καλοκαίρι και σφοδρό ψύχος τον χειμώνα· οι πόθοι, τα πάθη και τα δεινά των Ποντίων.
Κι όλα, μέσα από το πολυσχιδές ταξίδι που γράφει η ζωή και το ταξίδι που γράφεται για τη ζωή, να φαντάζουν φλόγες και κινήσεις του ποντιακού χορού σέρρα, του χορού της φωτιάς.
Ο χαρισματικός, θρήσκος και θεματοφύλακας των ηθών της εποχής Γαληνός Φιλονίδης διχάζεται ανάμεσα σε δυο γυναίκες· δοκιμάζεται εμπρός στις ιδέες του· έρχεται αντιμέτωπος με την αγριότητα και το μίσος· συντρίβεται και θέτει ως στόχο ζωής να εκδικηθεί εκείνον που του προκάλεσε τον μέγα πόνο.
Στο παρασκήνιο της μυθοπλασίας ιχνογραφείται ο Πόντος μέχρι την ανταλλαγή των πληθυσμών· η ομογενοποίηση των φυλών με συνδετικό κρίκο μα και άλλοθι τη θρησκεία· ο φόβος, η μισαλλοδοξία και ο εθνικισμός που ενσπείρουν οι Νεότουρκοι και στη συνέχεια οι Κεμαλιστές· η καθημερινή ζωή στα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης· οι διώξεις των Ελλήνων επί Στάλιν· τα στρατόπεδα εργασίας στη Σιβηρία και οι στέπες του Καζακστάν με αφόρητους καύσωνες το καλοκαίρι και σφοδρό ψύχος τον χειμώνα· οι πόθοι, τα πάθη και τα δεινά των Ποντίων.
Κι όλα, μέσα από το πολυσχιδές ταξίδι που γράφει η ζωή και το ταξίδι που γράφεται για τη ζωή, να φαντάζουν φλόγες και κινήσεις του ποντιακού χορού σέρρα, του χορού της φωτιάς.
640 pages, Paperback
First published January 1, 2016
31 people are currently reading
466 people want to read
About the author
Γιάννης Καλπούζος
22 books194 followersΟ Γιάννης Καλπούζος είναι σύγχρονος Έλληνας συγγραφέας, ποιητής και στιχουργός.
Γεννήθηκε στο χωριό Μελάτες της Άρτας το 1960. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Το μυθιστόρημά του «Ιμαρέτ, στη σκιά του ρολογιού» κέρδισε το Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και των Λεσχών Ανάγνωσης το 2009.
Γεννήθηκε στο χωριό Μελάτες της Άρτας το 1960. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Το μυθιστόρημά του «Ιμαρέτ, στη σκιά του ρολογιού» κέρδισε το Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και των Λεσχών Ανάγνωσης το 2009.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 78 reviews
August 30, 2018
«Άμα σκαρφαλώσεις σε μια κορυφή θ’ αντικρίσεις άλλη ψηλότερη. Όμως ποτέ μην πεις τούτο το ύψος μου αρκεί και ποτέ ότι δε μου αρκεί. Τράβα το δρόμο σου και μη βάνεις όρια. Μήτε πίσω, μήτε μπρος. Γιατί το απρόσμενο σε καρτερά ολούθε»
Εξαιρετική προσπάθεια από τον ούτως ή άλλως αγαπημένο Γιάννη Καλπούζο. Άρτια δομημένο, επισταμένη έρευνα όπως απαιτεί κάθε ιστορικό μυθιστόρημα που σέβεται τον εαυτό του, αρκετά πειστική αναπαράσταση της εποχής, φιλόδοξο αν έπρεπε να το χαρακτηρίσω με μία μόνο λέξη. Εξαιρετική ιδέα η παράθεση αποσπασμάτων φιλοσοφικού ύφους στην αρχή του κάθε κεφαλαίου. Μοναδικό μεγάλο μείον ότι δεν κατάφερα να συνδεθώ συναισθηματικά ιδιαίτερα με τους ήρωες. Νομίζω ότι η ιστορία σε αυτό το κομμάτι έπασχε κατά πολύ. Τους λάτρεις του ιστορικού μυθιστορήματος που διψούν για νέα γνώση και πληροφορία κατά πάσα πιθανότητα δε θα τους ενοχλήσει εμένα όμως από ένα σημείο και μετά με κούρασε γιατί μου δυσκόλεψε αρκετά το ρυθμό ανάγνωσης. Από τα καλά δείγματα ελληνικής λογοτεχνίας πάντως.
Εξαιρετική προσπάθεια από τον ούτως ή άλλως αγαπημένο Γιάννη Καλπούζο. Άρτια δομημένο, επισταμένη έρευνα όπως απαιτεί κάθε ιστορικό μυθιστόρημα που σέβεται τον εαυτό του, αρκετά πειστική αναπαράσταση της εποχής, φιλόδοξο αν έπρεπε να το χαρακτηρίσω με μία μόνο λέξη. Εξαιρετική ιδέα η παράθεση αποσπασμάτων φιλοσοφικού ύφους στην αρχή του κάθε κεφαλαίου. Μοναδικό μεγάλο μείον ότι δεν κατάφερα να συνδεθώ συναισθηματικά ιδιαίτερα με τους ήρωες. Νομίζω ότι η ιστορία σε αυτό το κομμάτι έπασχε κατά πολύ. Τους λάτρεις του ιστορικού μυθιστορήματος που διψούν για νέα γνώση και πληροφορία κατά πάσα πιθανότητα δε θα τους ενοχλήσει εμένα όμως από ένα σημείο και μετά με κούρασε γιατί μου δυσκόλεψε αρκετά το ρυθμό ανάγνωσης. Από τα καλά δείγματα ελληνικής λογοτεχνίας πάντως.
June 7, 2021
Το διαβάζω από τον Νοέμβριο (!) που μου το έκανε δώρο φίλος, και έχουμε αισίως 7 Ιουνίου. Με διαφορά στα 3 χειρότερα βιβλίων όλων των εποχών που έχω διαβάσει, ένα Λενομαντοειδές-Χρυσοδημουλικό βιβλίο με απαγορευμένους έρωτες, φωσκολικούς, αφύσικους διαλόγους και άφθονο, άφθονο, ΑΦΘΟΝΟ - σε βαθμό αηδίας- info dump κρυμμένο ακομη και μέσα στους ίδιους τους διαλόγους (γιατί ο συγγραφεύς έκανε προφανώς έρευνα, αλλά ανίκανος να χειριστεί το υλικό του, ήθελε να χώσει την παραμικρή λεπτομέρεια στο γραπτό του, μπουκώνοντας το με άχρηστα info και πετώντας μέσα τα πάντα που βρήκε, σαν κακός μάγειρας που ρίχνει στην κατσαρόλα ότι έχει στο ντουλάπι), με μια απίστευτα κακή γραφή, σε δομή, διαλόγους, πλοκή , μανιχαϊστικούς χαρακτήρες, κακός στα πάντα : καθαγιασμένο βιβλίο όμως, καθώς μιλάει για χαμένες πατρίδες, το βιβλίο δεν είναι τίποτα παρά η ονείρωξη της 50αρας άγαμης κυρά δασκάλας από το Κολοκοτρωνίτσι που θα ήθελε να διαβάσει μια ιστορία αγάπης, πασπαλισμένη με πατρίδα-θρησκεία-οικογένεια. Δεν είναι μόνο τα εθνικοπατριωτικά κλισέ, οι άγαρμποι χαρακτήρες, είναι που ο συγγραφέας δεν ξέρει να διηγηθεί μια ιστορία, αλλά νομίζει πως διηγείται ένα ποντιακό έπος, δεν ξέρει να βάλει μια τελεία, και δεν ξέρει να βάλει ένα φυσικό διάλογο στο στόμα ανθρώπων (εκείνης μάλιστα της εποχής, και με εκείνη τη μόρφωση), και καταλήγει να κάνει μια άμορφη μάζα, που ούτε ιστορικό είναι, ούτε μυθιστόρημα είναι.
Πισία με πατάτα, μια πατάτα της λογοτεχνίας, σερβιρισμένη ως δήθεν λουκούλλειο γεύμα, είναι άνοστο, άψητο τίποτα, που ούτε καταπίνεται, ούτε χωνεύεται. Κανείς δεν είπε στον συγγραφέα πως τα μεγάλα βιβλία δεν τα κάνουν τα μεγάλα θέματα. Κατά τα άλλα το κοινό βάζει 5αρια σε αυτή την βαρετή, ανοικονόμητη ποντιακή εποποιΐα , εκδοθείσα από τον Ψυχογιό, που θα νόμιζε ότι θα σαρώσει στα βραβεία, αλλά θα τοποθετηθεί επάξια δίπλα στις άλλες συγγραφείς του οίκου, βλ. ανωτέρω.
Πισία με πατάτα, μια πατάτα της λογοτεχνίας, σερβιρισμένη ως δήθεν λουκούλλειο γεύμα, είναι άνοστο, άψητο τίποτα, που ούτε καταπίνεται, ούτε χωνεύεται. Κανείς δεν είπε στον συγγραφέα πως τα μεγάλα βιβλία δεν τα κάνουν τα μεγάλα θέματα. Κατά τα άλλα το κοινό βάζει 5αρια σε αυτή την βαρετή, ανοικονόμητη ποντιακή εποποιΐα , εκδοθείσα από τον Ψυχογιό, που θα νόμιζε ότι θα σαρώσει στα βραβεία, αλλά θα τοποθετηθεί επάξια δίπλα στις άλλες συγγραφείς του οίκου, βλ. ανωτέρω.
October 7, 2019
Μακράν το καλύτερο βιβλίο που έπιασα στα χέρια μου φέτος! Με "άγγιξε" όσο ελάχιστα βιβλία. Στις τελευταίες γραμμές του βιβλίου είχα ανατριχιάσει σύγκορμος και έφτασα στο σημείο να βουρκώσω στο σημείο του γράμματος και του τελευταίου κεφαλαίου. Ο Καλπούζος δημιούργησε ένα έργο τέχνης με έναν τρόπο γραφής που όμοιο του δε συναντάς εύκολα. Αυτό το ανελέητο ταξίδι στο χρόνο, τις τοποθεσίες, τις αναμνήσεις και το πόνο, δε μπορεί να το ξεχάσει όποιος το διαβάσει. "Ζήσαμε" τη Τραπεζούντα στην ακμή της, κατά τη διάρκεια των διωγμών και μετά από δεκάδες χρόνια. Αυτή συνεχής αναφορά σε τόπους και πρόσωπα για τα οποία διαβάζαμε μερικές σελίδες νωρίτερα δημιουργεί σφίξιμο στο στομάχι με τη δραματική εξέλιξη των γεγονότων. Αλλά πάντα στο τέλος νιώθουμε ανήμποροι μπροστά στο μεγαλείο της ψυχής και της άσβεστης ελπίδας του κεντρικού χαρακτήρα ο οποίος δεν έπαψε ποτέ να πιστεύει σε κάτι καλύτερο.
Γιατί όπως γράφει και ο συγγραφέας ¨κοιτάς μπροστά όταν δε ξεχνάς από που έρχεσαι"...
Γιατί όπως γράφει και ο συγγραφέας ¨κοιτάς μπροστά όταν δε ξεχνάς από που έρχεσαι"...
May 5, 2016
Ο Γιάννης Καλπούζος είναι σίγουρα από τους συγγραφείς που δε χρειάζονται συστάσεις. Το Ιμαρέτ του είναι από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία των τελευταίων ετών. Λίγοι είναι οι λάτρεις της ελληνικής λογοτεχνίας που δεν τον διαβάζουν και δεν υπάρχει Ηπειρώτης βιβλιοφάγος που να μην πίνει νερό στο όνομά του. Εγώ, φυσικά, κατά το ήμισυ Ηπειρώτισσα και σχεδόν συγχωριανή του δε θα μπορούσα να αποτελώ εξαίρεση! Αγαπώ ό,τι γράφει-από το πιο μικρό του ποίημα έως το τελευταίο του μυθιστόρημα. Η μυθιστορία του-όπως θα αποκαλούσε την Ψυχή του Πόντου ο Γαληνός, ο πιο πρόσφατος ήρωάς του-έρχεται να μας θυμίσει την προαιώνια μάχη του Καλού με το Κακό, του Φωτός με το Σκότος και να μας αφυπνίσει σχετικά με την ύπαρξη του θηρίου που όλοι κρύβουμε μέσα μας...παραθέτω τα λόγια του Καλπούζου μιας και τα δικά μου είναι φτωχά "Γιατί δε θωρούν τα μάτια μονάχα τους, αλλά μέσα από τα τζάμια που βάνουν ομπρός τους όσα μας τυραννούν ή όσα μας ωθούν να ξεπεταχτούμε προς το φως."-σελ. 447
"Μέσα μας κοιμούνται άγρια θηρία κι ίσως βοηθήσουν οι συνθήκες και το ήμερο της ψυχής να μην ξυπνήσουν ποτέ. Ίσως."-σελ' 334
Άλλη μια φορά ο Καλπούζος δημιουργεί εκτός από τον βασικό, εμβληματικό του κεντρικό ήρωα, τον Γαληνό, και δύο αλησμόνητους γυναικείους χαρακτήρες-την Φιλάνθη και την Ταλίν-που μυρίζουν άνοιξη (όσο κι αν στην πορεία θα τις εύρει βαρυχειμωνιά) και χαράσσονται ανεξίτηλα μέσα μας.
Αν, λοιπόν, αγαπάτε τη γραφή του Καλπούζου (αυτή τη μοναδικά υπέροχη δική του γραφή), θα συγκλονιστείτε! Αν πάλι δεν τον έχετε διαβάσει ακόμα (πώς σας ξέφυγε δεν μπορώ να καταλάβω) και αυτός είναι ο πρώτος σας Καλπούζος, τότε θα τον αγαπήσετε! Όπως θα έχετε καταλάβει, το προτείνω ανεπιφύλακτα!
"Μέσα μας κοιμούνται άγρια θηρία κι ίσως βοηθήσουν οι συνθήκες και το ήμερο της ψυχής να μην ξυπνήσουν ποτέ. Ίσως."-σελ' 334
Άλλη μια φορά ο Καλπούζος δημιουργεί εκτός από τον βασικό, εμβληματικό του κεντρικό ήρωα, τον Γαληνό, και δύο αλησμόνητους γυναικείους χαρακτήρες-την Φιλάνθη και την Ταλίν-που μυρίζουν άνοιξη (όσο κι αν στην πορεία θα τις εύρει βαρυχειμωνιά) και χαράσσονται ανεξίτηλα μέσα μας.
Αν, λοιπόν, αγαπάτε τη γραφή του Καλπούζου (αυτή τη μοναδικά υπέροχη δική του γραφή), θα συγκλονιστείτε! Αν πάλι δεν τον έχετε διαβάσει ακόμα (πώς σας ξέφυγε δεν μπορώ να καταλάβω) και αυτός είναι ο πρώτος σας Καλπούζος, τότε θα τον αγαπήσετε! Όπως θα έχετε καταλάβει, το προτείνω ανεπιφύλακτα!
May 27, 2016
Και προφανώς για βιβλια σαν κι αυτο δεν επαρκούν πεντε αστεράκια. Διαβάστε το . ΟΛΟΙ!
June 1, 2017
Πολύ δυνατό όσο αφορά τα ιστορικά του στοιχεια αφού με βοήθησε να ενημερωθώ για πολλά που δεν γνώριζα, αλλά συναισθηματικά δεν με άγγιξε καθόλου. Κρίμα...
July 13, 2018
Ο Γιάννης Καλπούζος έχει βάλει τη δική του σφραγίδα στο ιστορικό μυθιστόρημα. Με το Ιμαρέτ γύρισε σελίδα στην ελληνική λογοτεχνία οδηγώντας το ιστορικό μυθιστόρημα σε νέους δρόμους. Ακολούθησε στη συνέχεια και ο Ισίδωρος Ζουργός κι έτσι εμείς οι φίλοι του βιβλίου γευόμαστε σπουδαίες σελίδες λογοτεχνίας. Η ΣΕΡΡΑ δεν είναι μόνο η ψυχή του Πόντου. Είναι η ψυχή του Ελληνισμού που έχει τόσα τραβήξει. Με το δικό του μοναδικό τρόπο και μέσα από μια εξαντλητική έρευνα που έχει κάνει, μας μεταφέρει στην ταλαιπωρία του γένους των Ποντίων στην Κεμαλική Τουρκία και στην κουμουνιστική Σοβιετική Ένωση. Σπουδαίο βιβλίο....
March 27, 2020
Κοίτα μονάχα μη σε βαραίνει ο ίσκιος σου και να μη βαραίνει άλλους...
June 21, 2016
Δυσκολεύτηκα αρκετά να το διαβάσω. Δεν γνώριζα πολλά για την ιστορία της περιοχής οπότε ζορίστηκα ακόμη και με τα τοπωνύμια, πόσο μάλλον με τα ιστορικά πρόσωπα που εμπλέκονταν στην πλοκή. Νομίζω ότι είχε μέσα περισσότερα ιστορικά γεγονότα (καθαρή καταγραφή ιστορίας εννοώ) απ' όσα θα ήθελα. Δεν υπήρχε αρκετή ανάλυση των συναισθημάτων των ηρώων, δεν κατάφερα να ταυτιστώ με κανένα τους ούτε και να τους συμμεριστώ και αυτό με στεναχώρησε.
Ήταν όμως παρόλ' αυτά ένα πολύ καλό βιβλίο. Προβληματίστηκα με διάφορες φράσεις ή και καταστάσεις και νομίζω καταφέρνει να περάσει μηνύματα σχετικά με το καλό και το κακό
Προφανώς και το συστήνω το βιβλίο ειδικά σε όσους έχουν καταγωγή από τον Πόντο, λογικά δεν θα τους είναι ξένα τα ονόματα και τα τοπωνύμια οπότε ξεκινούν με ένα προβάδισμα συγκριτικά με εμένα. Επίσης σε όποιον θέλει να διαβάσει ένα καλό ιστορικό βιβλίο, η γραφή του κ. Καλπούζου είναι αδιαμφισβήτα εξαιρετική.
Ήταν όμως παρόλ' αυτά ένα πολύ καλό βιβλίο. Προβληματίστηκα με διάφορες φράσεις ή και καταστάσεις και νομίζω καταφέρνει να περάσει μηνύματα σχετικά με το καλό και το κακό
Προφανώς και το συστήνω το βιβλίο ειδικά σε όσους έχουν καταγωγή από τον Πόντο, λογικά δεν θα τους είναι ξένα τα ονόματα και τα τοπωνύμια οπότε ξεκινούν με ένα προβάδισμα συγκριτικά με εμένα. Επίσης σε όποιον θέλει να διαβάσει ένα καλό ιστορικό βιβλίο, η γραφή του κ. Καλπούζου είναι αδιαμφισβήτα εξαιρετική.
May 4, 2016
Καταπληκτικό βιβλίο, υπέροχη η γραφή του Καλπούζου, καθώς και η ιστορία που μας αφηγείται. Παρακολουθούμε τη ζωή του Γαληνού Φιλονίδη από την δεκατία του 1910 έως και την δεκαετία του 1960, και μέσα από τις προσωπικές του εμπειρίες μαθαίνουμε ταυτόχρονα τα βάσανα των Ελλήνων του Πόντου, των Αρμένιων και γενικά των λαών. του απλού κόσμου που αναγκάζεται να ξεσπιτώνεται, να αλλάζει πατρίδες, να τραβά του λιναριού τα πάθη και να πληρώνει τις αποφάσεις των πολιτικών και του ρεύματος της εποχής. Επίσης μαθαίνουμε τις συνθήκες της ζωής στα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης, τις εκκαθαρίσεις του ΣΤάλιν, τις ενώσεις των διαφόρων κρατών και λαών της πρώην ΕΣΣΔ. Ένα μοναδικό παράπονο έχω από τον αγαπημένο μου συγγραφέα: θα προτιμούσα να περιείχε το βιβλίο μια μικρή βιβλιογραφία, είναι ολοφάνερο ότι ο συγγραφέας έκανε μεγάλη έρευνα για να συλλέξει΄όλα αυτά τα στοιχεία: ιστορικά γεγονότα, ημερομηνίες, παλία τοπωνύμια, ντοπιολαλιά και έθιμα. Θα ήταν καλό να αναφέρει τις πηγές του.
November 7, 2016
Ωραιο βιβλιο. Διαβαζεται ευχαριστα. Μαθαινεις πολλα ιστορικα στοιχεια για την γενοκτονια των Ποντιων. Το τέλος και το ποιος αφηγείται την ιστορία ήταν αρκετά προβλέψιμο. Το μάντεψα στα μέσα του βιβλίου περίπου, αν και αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μου άρεσε. Δυο στοιχεία με κουρασαν και δεν του εβαλα 4 αστερια.
1ο. Το συνεχες info dump που κατανταει κουραστικο απο ενα σημειο και μετα.
2ο. Οι αφυσικοι διαλογοι. Ενω διαβαζα τους διαλογους αναμεσα στον πρωταγωνιστη και στις δυο γυναικες της ζωης του ή τους αλλους ηρωες πολλες φορες σταματουσα και αναρωτιομουν γιατι μιλανε τοσο βαρυγδουπα οι ηρωες μεταξυ τους και αν καποιος πραγματικος ανθρωπος θα μιλουσε ποτε με τετοιο λεξιλογιο ή θα σκεφτοταν να πει τετοια πραγματα.
1ο. Το συνεχες info dump που κατανταει κουραστικο απο ενα σημειο και μετα.
2ο. Οι αφυσικοι διαλογοι. Ενω διαβαζα τους διαλογους αναμεσα στον πρωταγωνιστη και στις δυο γυναικες της ζωης του ή τους αλλους ηρωες πολλες φορες σταματουσα και αναρωτιομουν γιατι μιλανε τοσο βαρυγδουπα οι ηρωες μεταξυ τους και αν καποιος πραγματικος ανθρωπος θα μιλουσε ποτε με τετοιο λεξιλογιο ή θα σκεφτοταν να πει τετοια πραγματα.
July 7, 2017
Για μένα δεν ήταν ο Καλπούζος που γνώρισα και αγάπησα στα προηγούμενα βιβλία του. Μπορεί να έχει κάνει μεγάλη έρευνα, να έχει ψάξει τα στοιχεία του με προσοχή και ακρίβεια αλλά δεν παύει να είναι ένα βιβλίο κουραστικό λόγω των πολλών τοπονυμιών και ονομάτων που αναφέρει αλλά και “στενάχωρο”. Σίγουρα μαθαίνει κανείς πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία για την γενοκτονία των Ποντίων και τα βάσανα του Ποντιακού Ελληνισμού, αυτό όμως κάνει το βιβλίο περισσότερο ένα ιστορικό ντοκυμαντέρ παρά ένα ιστορικό μυθιστόρημα.
July 2, 2016
Ανάμεικτα συναισθήματα γι αυτό το βιβλίο. Κανει κοιλία κάπου στη μεση περίπου, με κούρασε... Σίγουρα όχι όσο φοβερό και τρομερό λένε ότι είναι. Αν είχα επιλογλη 3,5 αστέρια θα του βαζα.
September 9, 2017
Το αγορασα με τετοια προσδοκια, τετοια αναμονη αλλα ξεφουσκωσε μεσα μου.
Οφειλω να πω πως περιμενα μαλλον παρα πολλα οπως αμιγως ποντιακους διαλογους σε ορισμενα σημεια και εδω ηρθε η μεγαλη μου απογοητευση.Απλα αυτο δεν συνεβη.
Επειτα τοοοοοοοσα πολλα Τουρκικα ονοματα και στηφη Βαρβαρων που ξεχνουσα ποιος ειναι ποιος και τι κακο εχει κανει σε σημειο να ξαναγυρναω σελιδες πισω για να θυμηθω.
Το γενικοτερο.στορυ της οικογενειας Φιλονιδη σε γενικες γραμμες δεν ειναι κακο αλλα ως εκει.Δεν ηταν ολο αυτο το υπερδημιουργημα που περιμενα με τοαη λαχταρα και που ειχε τοσο πολυδιαφημιστει.
Μπονους δινω στις εκδοσεις για το πολυ ωραιο και καινοτομο δεσιμο του βιβλιου.
Οφειλω να πω πως περιμενα μαλλον παρα πολλα οπως αμιγως ποντιακους διαλογους σε ορισμενα σημεια και εδω ηρθε η μεγαλη μου απογοητευση.Απλα αυτο δεν συνεβη.
Επειτα τοοοοοοοσα πολλα Τουρκικα ονοματα και στηφη Βαρβαρων που ξεχνουσα ποιος ειναι ποιος και τι κακο εχει κανει σε σημειο να ξαναγυρναω σελιδες πισω για να θυμηθω.
Το γενικοτερο.στορυ της οικογενειας Φιλονιδη σε γενικες γραμμες δεν ειναι κακο αλλα ως εκει.Δεν ηταν ολο αυτο το υπερδημιουργημα που περιμενα με τοαη λαχταρα και που ειχε τοσο πολυδιαφημιστει.
Μπονους δινω στις εκδοσεις για το πολυ ωραιο και καινοτομο δεσιμο του βιβλιου.
June 22, 2016
τι να γράψεις για ένα τέτοιο βιβλίο....χωρίς ίχνος περιττού,σκληρό και τρυφερό,ανθρώπινο και συγκινητικό,χωρίς εθνικισμό και πατριωτικές κορώνες,ξεδιπλώνεις όλη την ιστορία του Πόντου...συστήνεται ιδιαιτέρως στον Υπουργό Παιδείας κ.Φίλη....
July 22, 2019
"Οι μεγάλες αλήθειες του κόσμου μα και οι προσωπικές κρύβονται μέσα σου ή στέκονται δίπλα σου, ορατές ή αόρατες. "
Ένα οδοιπορικό στα ματωμένα μονοπάτια του Πόντου, στους ανθρώπους που υπέφεραν, στις χαμένες πατρίδες, στο μαράζι και στο μελάνι της μοίρας που ο άνθρωπος δεν ορίζει. Μια συγκλονιστική αφήγηση, ένας λόγος χείμαρρος, μια ιχνηλασία σε μια πονεμένη μεριά της ιστορίας μας. Αν είσαι Έλληνας θα συγκινηθείς και αν είσαι Πόντιος θα δακρύσεις. Αδιαμφισβήτητα κατατάσσεται σε ένα από τα καλύτερα του είδους του.
Ένα οδοιπορικό στα ματωμένα μονοπάτια του Πόντου, στους ανθρώπους που υπέφεραν, στις χαμένες πατρίδες, στο μαράζι και στο μελάνι της μοίρας που ο άνθρωπος δεν ορίζει. Μια συγκλονιστική αφήγηση, ένας λόγος χείμαρρος, μια ιχνηλασία σε μια πονεμένη μεριά της ιστορίας μας. Αν είσαι Έλληνας θα συγκινηθείς και αν είσαι Πόντιος θα δακρύσεις. Αδιαμφισβήτητα κατατάσσεται σε ένα από τα καλύτερα του είδους του.
April 22, 2019
Ένα καταπληκτικό πόνημα για τις γενοκτονίες των Ποντίων και των Αρμενίων, των οποίων τα βάσανα δε σταμάτησαν στους Νεότουρκους και στον Κεμάλ. Η αφήγηση του συγγραφέα κρατάει το ενδιαφέρον στα ύψη, ενώ οι λάτρεις της ιστορίας θα διδαχτούν πολλά πράγματα μέσα από την εξέλιξη της πλοκής. Αναμφίβολα είναι από τα κορυφαία βιβλία σύγχρονου Έλληνα συγγραφέα, τουλάχιστον όσο αφορά την κατηγορία του ιστορικού μυθιστορήματος, κατά την ταπεινή μου άποψη.
August 4, 2016
Αδιαμφησβητητα το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα διαμάντι! Είναι ενα ιστορικό μυθιστόρημα που πλέκει το μύθο με την ιστορία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο! Ο Γαληνός Φιλονιδης, είναι ένας νεαρός κάτοικος της Τραπεζούντας, που το μέλλον του διαγράφεται λαμπρό! Η ζωη όμως είχε άλλα σχέδια γ αυτόν, όπως και για για τους πατριώτες του! Μέσα απ το ταξίδι της ζωής του,σκιαγραφείται η πορεία ενος ολόκληρου λαού! Εξορίες, ξεριζωμοι, τάγματα εργασίας, ανταλλαγές πληθυσμών, αλλά κ ένας έρωτας που ανθεί μεσα στα χαλάσματα! Τα λόγια είναι λίγα για να περιγράψουν αυτό το λογοτέχνημα! Ο συγγραφέας πάντως καταφέρνει με τον καλύτερο τρόπο να περιγράψει τη γενοκτονία ενός λαού, μέσα από τα πορεία του Γαληνού Φιλονιδη!
January 20, 2019
Το παρόν βιβλίο μου άρεσε πάρα πολύ και έχει γίνει ένα από τα αγαπημένα μου. Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα στα οποία μας συνηθίζει ο κ. Καλπούζος και ήταν απλά υπέροχο. Αν και ήταν μεγάλο σε έκταση δεν με κούρασε καθόλου σαν αναγνώστη και το διάβασα σχετικά γρήγορα. Μαζί με τον πρωταγωνιστή μας τον Γαλήνιο βλέπεις διάφορες πτυχές της Ποντιακής ιστορίας, μέσα από τα μάτια των απλών ανθρώπων και πως οι ίδιοι βίωσαν τον ξεριζωμό από μέρος σε μέρος και τι αντιμετώπιζαν εκεί. Η ιστορία επικεντρώνεται κυρίως στους πόντιους που κατέφυγαν στην Ρωσία. Το βιβλίο έχει όλα τα χαρακτηριστικά που μου αρέσουν, ενδιαφέροντες ήρωες, ωραία ροή με χρονική σειρά και δεν έχει περιττές επαναλήψεις, αν και είναι αρκετά ογκώδες. Κάποιοι μου ανέφεραν ότι έχει μέσα την Ποντιακή διάλεκτο και ότι ήταν δυσνόητο, κάτι το οποίο και δεν εντόπισα. Πραγματικά δεν έχω αρκετά καλά λόγια για να περιγράψω το συγκεκριμένο βιβλίο.
July 7, 2019
Εξαιρετικό βιβλίο με υπέροχη γραφή!!!!
August 18, 2019
Για μένα το βιβλίο αυτό δεν είναι μόνο ο εκτοπισμός κ τα βάσανα των Ποντίων, αλλά ο άνθρωπος στα γρανάζια της Ιστορίας. Ο μεν ήρωας σαν τον πολύπαθο Οδυσσέα αλλάζει παρά τη θέληση του τόπο διαμονής. Προσωπικά όμως εκείνο πού μου έμεινε είναι η αδυναμία του ανθρώπου να ευημερησει κ να ευτηχησει εξαιτίας των πολιτικών αποφάσεων. Ξεκινώντας την ανάγνωση πίστευα πως θα διάβαζα για την ιστορία του Ελληνισμού του Πόντου. Τελικά το βιβλίο εκτείνεται σε μεγαλύτερη περίοδο κ μας δίνει μια αντικειμενική ιστορία του σοβιετικού κράτους. Σε πολλά σημεία έκλεινα το βιβλίο γιατί δεν μπορούσα να αντέξω τον ευτελισμό της ζωής κ την απαξία της.
January 27, 2020
Το βιβλίο αυτό είναι εκπληκτικό και σε κρατά καθηλωμένο από τις πρώτες σελίδες του. Η συγκινητική ιστορία του Γαληνού μάς κάνει να ευαισθητοποιηθούμε για το φλέγον θέμα της γενοκτονίας των Ποντίων. Ο Καλπούζος έχει κάνει εξαιρετική δουλειά στην αποτύπωση των ιστορικών λεπτομερειών της εποχής. Ένα βιβλίο με το οποίο περνά κανείς ευχάριστα τον χρόνο σου και ταυτοχρόνως μαθαίνει πολλά πράγματα. Το συστήνω ανεπιφύλακτα!
July 1, 2016
για την ακρίβεια το παράτησα στην σελίδα 198 και πολύ το πάλεψα
May 9, 2017
http://stonasterismotouvivliou.blogsp...
Αυτή τη φορά O KAΛΠOYZOS μετουσιώνει την πένα του σε... δοξάρι λύρας ποντιακής και συνθέτει έναν "πυρρίχιο λέξεων εικόνων και συναισθημάτων", που μας ταξιδεύει στα βάθη του Πόντου και της ελληνικής καρδιάς που πάλλεται εκεί για αιωνες, ποτίζοντας με το αίμα της τα παρευξείνεια χώματα.
H "Σέρρα" συνιστά έναν αριστοτεχνικό συγκερασμό μυθοπλασίας, Ιστορίας και γλωσσικής αρτιότητας.
Το βιβλίο αυτό του Καλπούζου συνιστά το έπος της περιπλάνησης του ποντιακού ελληνισμού στους ωκεανούς της Ιστορίας προς αναζήτηση της "Ιθάκης του" που δεν είναι αλλη από την ειρήνη.
Η "Σέρρα" αφουγκράζεται το χώμα, όπου τα χνάρια απ' τον πυρρίχιο των αρχαίων πολεμιστών εγγράφουν την ακρυπτογράφητη "Γραμμική" της αδούλωτης ψυχής.
Είναι το δράμα του Πολέμου, που- όπως ακριβώς και η αρχετυπική Ιλιάδα του Ομήρου- κραυγάζει για καταπαυση του πυρός και συναδέλφωση.
Παράλληλα, η Σέρρα του Καλπούζου συνιστά μια εναγώνια περιπλάνηση του ανθρώπου στα κύματα της συνείδησής του καθώς αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο σωστό και το λάθος, την προδοσία και την ακεραιότητα.
Στον αρχικό καμβά της ακατέργαστης και τραχιάς ποντιακής γης, ιχνογραφείται ένας πλουμιστός "πίνακας" λαογραφικών στοιχείων κι εθίμων, που συνθέτουν ένα πολυφυλετικό μωσαικό αντιφάσεων και συνύπαρξης.
Τοπωνύμια κι επεξηγήσεις, που χαρτογραφούν πλήρως τη γη του Πόντου, χωρίς να κουράζουν.
Σύντομα ο "πίνακας των περιγραφών" θα αμαυρωθεί από τις στάχτες και θα πορφυρωθεί από το αίμα των σφαγών που αποδίδονται με ενδεικτικά περιστατικά και στιγμές χωρίς κατάχρηση της φρίκης.
Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε κεφάλαια που ξεκουράζουν και προσδίδουν ευελιξία στην αφήγηση.
Αφόρμηση κάθε κεφαλαίου συνιστά μια αποφθεγματική ρήση ή σύντομη παράγραφος διδακτική ,που προοικονομεί το θέμα του μέσα από συμβολισμούς.
Μικρά αποστάγματα λαικής σοφίας, που ακολουθούν τη σκέψη του αναγνώστη πολύ μετά το τέλος του βιβλίου.
Έχουμε εναλλαγές ανάμεσα σε μονολόγους και τριτοπρόσωπη αφήγηση, σε μια διαδοχή έντονης θεατρικότητας.
Ο κύκλος των αφηγηματικών εναλλαγών κλείνει και τεκμηριώνεται απροσδόκητα από την έκβαση των πραγμάτων και την κατάληξη των ηρώων.
Τεχνική που τελικά υπηρετεί τη μυθοπλασία υποδειγματικά.
Η γλώσσα είναι προσεγμένη, αλλά γνωρίζει κάποιες στιγμιαίες εξάρσεις εκζήτησης με εκφράσεις σε αρχαίζουσα εκδοχή.
Η πλοκή ακολουθεί το ρεύμα της Ιστορίας, διατηρώντας όμως παράλληλα μια "αυτεξούσια" γοητεία, που δεν καθορίζεται μόνο από τις καταιγιστικές εξελίξεις της πολυτάραχης εποχής ,αλλά κι από τα ίδια τα πρόσωπα της μυθοπλασίας, όσο αναμετρώνται με τις ιδιότυπες καταστάσεις που έχει εμπνευστεί ο συγγραφέας.
Στο επίκεντρο της "Σέρρα" βρίσκεται ο Γαληνός Φιλονίδης, ένας υπέροχος χαρακτήρας που συμπυκνώνει τις αρετές της ανθρωπιάς, της ηθικής ανωτερότητας και της αγάπης στη γνώση, χωρίς όμως να προβάλλει εξιδανικευμένος:
Ο συγγραφέας επιδέξια τον τσαλακώνει τις κατάλληλες στιγμές - από την εξαθλίωση ,τον φόβο αλλά και την οργή, που αγγίζει τα όρια της-δικαιολογημένης- εμμονής.
Γύρω από την τραγική φιγούρα του Γαληνού- πλήθος πρόσωπα, αντιπροσωπευτικές ψηφίδες μιας πλουραλιστικής ανθρωπογεωγραφίας, που σημαδεψε την ιστορία του Πόντου κι αποτελείται από ετερόκλητες εθνότητες και προσωπικότητες.
Συναντάμε Αρμένιους, γυναίκες υποταγμένες στην καταπιεστική τους μοίρα, αριβίστες, Τούρκους θυμόσοφους, Κρυπτοχριστιανούς της Ανατολίας, Αντάρτες,
αλλά και Ρώσους σε αμφιλεγόμενο ρόλο, ενώ ο συγγραφέας εντάσσει τους ηρωές του σε μια μοναδική ιστορία κατασκοπίας που αναδεικνύει τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα της περιοχής.
Μεθοδεύσεις κυβερνήσεων και εθνικιστικά οράματα με μαριονέττες τους ανυπερασπιστους λαούς σε ένα αιματοβαμμένο γα'ι'τανάκι.
Σε αυτό το βιβλίο λίγο "υποχωρεί" η φιλία που ήταν ο κεντρικός άξονας στο προηγούμενα βιβλία του Καλπούζου.
Σε αυτήν την πτυχή, ξεχωρίζουμε ,εντούτοις, έναν Τούρκο θυμόσοφο, τον Φειζελ, που προσομοιάζει στον αξέχαστο Παππού- Ισμαήλ από το Ιμαρέτ- όντας φορέας της ίδιας ελεύθερης σκέψης και μηνυμάτων ανθρωπισμού.
Δεσπόζουσα θέση στη Σέρρα κατέχει ο έρωτας.
Έρωτας σπαρακτικός και βαθύς, πειστικότερος από κάθε άλλο έργο του Καλπούζου, γι αυτό και οδυνηρότερος.
Ερωτας πάνω από τον θάνατο και τη λησμονιά...
Έρωτας Νυν και Αεί οπως τον προδιέγραψε κάποτε στην επίσης σπουδαία ποίησή του ο συγγραφέας Καλπούζος.
Το περιώνυμο πάθος της Ταλίν και του Γαληνού πορεύεται αντάμα με τους απανωτούς ξεριζωμούς αλλά και τις ανατροπές μιας συναρπαστικής πλοκής, που ρέει γρηγορότερα από κάθε αλλο βιβλίο του συγγραφέα.
Γιατί το πεπρωμένο των ηρώων σαρώνεται από τον άνεμο της Ιστορίας, που θα φέρει εκτοπισμούς, σφαγές και ξενητειά- πυροδοτώντας το ατομικό τους δράμα- καθώς η ατομικότητα δεν εγκλωβίζεται στη συλλογικότητα.
Οι ήρωες του Καλπούζου είναι χειροπιαστοί, "προσλαμβάνουν σάρκα και οστά", με αποτέλεσμα να αναδεικνύονται "οι καθημερινοί, πάσχοντες άνθρωποι εκεί που η Ιστορία τοποθετεί άψυχους αριθμούς", όπως επεσήμανε με πικρία ο κοινωνικός αγωνιστής, συγγραφέας Χρόνης Μίσσιος.
Η ποντιακή Γενοκτονία έχει συζητηθεί ξανά στην ελληνική λογοτεχνία("Το Κορίτσι Απ'τη Σαμψούντα", Ούτε Το Όνομά μου" κ.α.)
Ένα καινοτόμο όμως ιστορικό στοιχείο που αγνοεί ο μέσος Έλληνας αναγνώστης και παρουσιάζεται κατατοπιστικά στη Σέρρα, είναι η κατάσταση στη Σοβιετική Ένωση, μετά την επικράτηση του κομμουνισμού, συναρτήσει και του ποντιακού ζητήματος.
Ευγενή οράματα που εξετράπησαν σε μια νέα καταδυνάστευση του Ανθρώπου.Χαφιεδισμός, τρόμος και η NKVD του αιμοσταγούς ηδονιστή Λαυρέντι Μπέρια να κονιορτοποιεί κάθε όνειρο ελευθερίας κι αυτοδιάθεσης, όχι μόνο για τους Ρώσους αλλα΄και για τις εθνότητες στα εδάφη της.
Μέσα σε όλα ιχνηλατούνται προσωπικότητες σαν τον ηγέτη της Απχαζίας, τον ξεχωριστό "Νέστωρ" Λακόμπα και τις προσπάθειες του να αναχαιτίσει τον ολοκληρωτισμό του Στάλιν στην οικοδόμηση της νέας κοινωνίας.
Ο Καλπούζος, μέσα από την διαδρομή των ηρώων του αναδεικνύει τον ασφυκτικό κρατισμό των Σοβιετικών και την αυθαιρεσία της εξουσίας που συνθλίβει τον ανυποψίαστο πολίτη- ακόμη και στο όνομα του δικαιότερου κόσμου, πράγμα που σηματοδοτεί την ήττα του.
Φυλακές και σιβηριανά στρατόπεδα εργασίας αναβιώνουν σε εικόνες που πιο αναλυτικά έχουμε συνατήσει σε εμβληματικά έργα, όπως το ντοστογιεφσκικό "Αναμνήσεις Από το Σπίτι Των Πεθαμένων (προεπαναστατικές φυλακές Σιβηρίας), "Μια Μέρα από τη Ζωή του Ντενίσοβιτς"(Σολτζενίτσιν), "Τα Παντα Ρει" -"Ζωή και Πεπρωμένο" Βασίλι Γκρόσμαν.
Το πέρασμα από τον ΒΠΠ(Πατριωτικό για τους τότε ηρωικούς Ρώσους) είναι ίσως πιο σύντομο από ό,τι θα έπρεπε, αλλά αρκούντως επώδυνο.
Φωτίζεται όμως το παρασκήνιο του νέου, μεταπολεμικού ξεριζωμού των Ελλήνων του Πόντου από τη Σοβιετική Ένωση, ενώ η τελευταία ανατροπή αφήνει άναυδο τον αναγνώστη, κορυφώνοντας τη συγκίνηση.
Η "Σέρρα" του Καλπούζου όμως, πάνω από την αδιαφιλονικητη λογοτεχνική της και πολιτιστική της αξία επιτελέι έναν σπουδαίο παιδευτικό και κοινωνικό ρόλο- ειδικά αυτές τις επικίνδυνες εποχές της αποσιώπησης και της παραχάραξης.
Συνιστά την πιο αφοπλιστική απάντηση σε κείνους που επιχειρούν να επιβάλουν την ιερόσυλη λήθη.
Με όχημα την ιστορική ενημερότητα και τη γνώση ο Γιάννης Καλπούζος αποδίδει τις τιμές που η μνήμη οφείλει στους άδικα νεκρούς, καταδεικνύοντας πως η αποσιώπηση των μαρτυρίων που υπέστησαν οι λαοί, δεν είναι συγκατάβαση αλλά έγκλημα, διότι απενοχοποιεί τους υπαίτιους και ανοιγει δρόμο να επαναληφθούν.
Στη Σέρρα μας απασχολούν η Γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών της Τουρκίας και η κορυφαία ιδεολογική συγκρούση του 20ου αιώνα,λοιπόν.
Δυο πολιτικά θέματα που καίνε, καθώς ακόμα αποτελούν πεδίο εθνικιστικών τάσεων, φανατισμού και αντιπαραθέσεων.
Ο συγγραφέας κατορθώνει να κρατήσει τις απαραίτητες αποστάσεις και να διαφυλάξει το πολύτιμο μήνυμά του:
Είτε Τοπάλ Οσμάν είτε Λαυρέντι Μπέρια τον πεις, είτε Κεμάλ είτε Στάλιν ή όπως αλλιώς- κοινός παρονομαστής είναι πάντα η τραγωδία των λαών που γίνονται σφάγια ανυποψίαστα σε κατευθυνόμενα μίση και άρρωστες επιδιώξεις.
Ο Γιάννης Καλπούζος απαλλάσει όλες τις σφαγές από το παραπλανητικό, ιδεολογικό ή εθνικό φορτίο και εντοπίζει την αιτία στο εγγενές κτήνος που ελλοχεύει σε κάθε άνθρωπο αν εκείνος δεν το εξημερώσει με τις ανώτερες αξίες της ευσυνειδησίας, της ανεκτικότητας και της δημοκρτατίας.
Του άνω θρώσκειν με άλλα λόγια.
Αυτός είναι ο "τόπος όπου ο Καλπούζος επαναπατρίζει τελικα τους πολύπαθους ήρωές του - η μόνη ακατάλυτη πατρίδα και αντίσταση στον παραλογισμό της τυφλής μισαλλοδοξίας.
Με αυτόν τον τρόπο, ο συγγραφέας δεν επιτρέπει στις απόψεις του να γίνουν άλλοθι φανατισμού, αφού αντιτείνει ως λύση στο μίσος τη συμφιλίωση, την κριτική σκέψη και την ανοχή στο διαφορετικό.
Επιστέγασμα στη "Σέρρα" τελικά μένει η μνήμη και το ηχηρό το μήνυμα του Εξανθρωπισμού και της ειρήνης με τον ίδιο τρόπο που 56 περίπου χρόνια πριν μάς το άφησε κι η Διδώ Σωτηρίου, όταν στα Ματωμένα Χώματα περιέγραφε μεν τις απάνθρωπες σφαγές, αλλά φώτιζε το βρόμικο παιχνίδι σε βάρος των λαών και αναζήτησε εκείνα που ενώνουν κι όχι αυτά που διχάζουν.
Αυτή τη φορά O KAΛΠOYZOS μετουσιώνει την πένα του σε... δοξάρι λύρας ποντιακής και συνθέτει έναν "πυρρίχιο λέξεων εικόνων και συναισθημάτων", που μας ταξιδεύει στα βάθη του Πόντου και της ελληνικής καρδιάς που πάλλεται εκεί για αιωνες, ποτίζοντας με το αίμα της τα παρευξείνεια χώματα.
H "Σέρρα" συνιστά έναν αριστοτεχνικό συγκερασμό μυθοπλασίας, Ιστορίας και γλωσσικής αρτιότητας.
Το βιβλίο αυτό του Καλπούζου συνιστά το έπος της περιπλάνησης του ποντιακού ελληνισμού στους ωκεανούς της Ιστορίας προς αναζήτηση της "Ιθάκης του" που δεν είναι αλλη από την ειρήνη.
Η "Σέρρα" αφουγκράζεται το χώμα, όπου τα χνάρια απ' τον πυρρίχιο των αρχαίων πολεμιστών εγγράφουν την ακρυπτογράφητη "Γραμμική" της αδούλωτης ψυχής.
Είναι το δράμα του Πολέμου, που- όπως ακριβώς και η αρχετυπική Ιλιάδα του Ομήρου- κραυγάζει για καταπαυση του πυρός και συναδέλφωση.
Παράλληλα, η Σέρρα του Καλπούζου συνιστά μια εναγώνια περιπλάνηση του ανθρώπου στα κύματα της συνείδησής του καθώς αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο σωστό και το λάθος, την προδοσία και την ακεραιότητα.
Στον αρχικό καμβά της ακατέργαστης και τραχιάς ποντιακής γης, ιχνογραφείται ένας πλουμιστός "πίνακας" λαογραφικών στοιχείων κι εθίμων, που συνθέτουν ένα πολυφυλετικό μωσαικό αντιφάσεων και συνύπαρξης.
Τοπωνύμια κι επεξηγήσεις, που χαρτογραφούν πλήρως τη γη του Πόντου, χωρίς να κουράζουν.
Σύντομα ο "πίνακας των περιγραφών" θα αμαυρωθεί από τις στάχτες και θα πορφυρωθεί από το αίμα των σφαγών που αποδίδονται με ενδεικτικά περιστατικά και στιγμές χωρίς κατάχρηση της φρίκης.
Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε κεφάλαια που ξεκουράζουν και προσδίδουν ευελιξία στην αφήγηση.
Αφόρμηση κάθε κεφαλαίου συνιστά μια αποφθεγματική ρήση ή σύντομη παράγραφος διδακτική ,που προοικονομεί το θέμα του μέσα από συμβολισμούς.
Μικρά αποστάγματα λαικής σοφίας, που ακολουθούν τη σκέψη του αναγνώστη πολύ μετά το τέλος του βιβλίου.
Έχουμε εναλλαγές ανάμεσα σε μονολόγους και τριτοπρόσωπη αφήγηση, σε μια διαδοχή έντονης θεατρικότητας.
Ο κύκλος των αφηγηματικών εναλλαγών κλείνει και τεκμηριώνεται απροσδόκητα από την έκβαση των πραγμάτων και την κατάληξη των ηρώων.
Τεχνική που τελικά υπηρετεί τη μυθοπλασία υποδειγματικά.
Η γλώσσα είναι προσεγμένη, αλλά γνωρίζει κάποιες στιγμιαίες εξάρσεις εκζήτησης με εκφράσεις σε αρχαίζουσα εκδοχή.
Η πλοκή ακολουθεί το ρεύμα της Ιστορίας, διατηρώντας όμως παράλληλα μια "αυτεξούσια" γοητεία, που δεν καθορίζεται μόνο από τις καταιγιστικές εξελίξεις της πολυτάραχης εποχής ,αλλά κι από τα ίδια τα πρόσωπα της μυθοπλασίας, όσο αναμετρώνται με τις ιδιότυπες καταστάσεις που έχει εμπνευστεί ο συγγραφέας.
Στο επίκεντρο της "Σέρρα" βρίσκεται ο Γαληνός Φιλονίδης, ένας υπέροχος χαρακτήρας που συμπυκνώνει τις αρετές της ανθρωπιάς, της ηθικής ανωτερότητας και της αγάπης στη γνώση, χωρίς όμως να προβάλλει εξιδανικευμένος:
Ο συγγραφέας επιδέξια τον τσαλακώνει τις κατάλληλες στιγμές - από την εξαθλίωση ,τον φόβο αλλά και την οργή, που αγγίζει τα όρια της-δικαιολογημένης- εμμονής.
Γύρω από την τραγική φιγούρα του Γαληνού- πλήθος πρόσωπα, αντιπροσωπευτικές ψηφίδες μιας πλουραλιστικής ανθρωπογεωγραφίας, που σημαδεψε την ιστορία του Πόντου κι αποτελείται από ετερόκλητες εθνότητες και προσωπικότητες.
Συναντάμε Αρμένιους, γυναίκες υποταγμένες στην καταπιεστική τους μοίρα, αριβίστες, Τούρκους θυμόσοφους, Κρυπτοχριστιανούς της Ανατολίας, Αντάρτες,
αλλά και Ρώσους σε αμφιλεγόμενο ρόλο, ενώ ο συγγραφέας εντάσσει τους ηρωές του σε μια μοναδική ιστορία κατασκοπίας που αναδεικνύει τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα της περιοχής.
Μεθοδεύσεις κυβερνήσεων και εθνικιστικά οράματα με μαριονέττες τους ανυπερασπιστους λαούς σε ένα αιματοβαμμένο γα'ι'τανάκι.
Σε αυτό το βιβλίο λίγο "υποχωρεί" η φιλία που ήταν ο κεντρικός άξονας στο προηγούμενα βιβλία του Καλπούζου.
Σε αυτήν την πτυχή, ξεχωρίζουμε ,εντούτοις, έναν Τούρκο θυμόσοφο, τον Φειζελ, που προσομοιάζει στον αξέχαστο Παππού- Ισμαήλ από το Ιμαρέτ- όντας φορέας της ίδιας ελεύθερης σκέψης και μηνυμάτων ανθρωπισμού.
Δεσπόζουσα θέση στη Σέρρα κατέχει ο έρωτας.
Έρωτας σπαρακτικός και βαθύς, πειστικότερος από κάθε άλλο έργο του Καλπούζου, γι αυτό και οδυνηρότερος.
Ερωτας πάνω από τον θάνατο και τη λησμονιά...
Έρωτας Νυν και Αεί οπως τον προδιέγραψε κάποτε στην επίσης σπουδαία ποίησή του ο συγγραφέας Καλπούζος.
Το περιώνυμο πάθος της Ταλίν και του Γαληνού πορεύεται αντάμα με τους απανωτούς ξεριζωμούς αλλά και τις ανατροπές μιας συναρπαστικής πλοκής, που ρέει γρηγορότερα από κάθε αλλο βιβλίο του συγγραφέα.
Γιατί το πεπρωμένο των ηρώων σαρώνεται από τον άνεμο της Ιστορίας, που θα φέρει εκτοπισμούς, σφαγές και ξενητειά- πυροδοτώντας το ατομικό τους δράμα- καθώς η ατομικότητα δεν εγκλωβίζεται στη συλλογικότητα.
Οι ήρωες του Καλπούζου είναι χειροπιαστοί, "προσλαμβάνουν σάρκα και οστά", με αποτέλεσμα να αναδεικνύονται "οι καθημερινοί, πάσχοντες άνθρωποι εκεί που η Ιστορία τοποθετεί άψυχους αριθμούς", όπως επεσήμανε με πικρία ο κοινωνικός αγωνιστής, συγγραφέας Χρόνης Μίσσιος.
Η ποντιακή Γενοκτονία έχει συζητηθεί ξανά στην ελληνική λογοτεχνία("Το Κορίτσι Απ'τη Σαμψούντα", Ούτε Το Όνομά μου" κ.α.)
Ένα καινοτόμο όμως ιστορικό στοιχείο που αγνοεί ο μέσος Έλληνας αναγνώστης και παρουσιάζεται κατατοπιστικά στη Σέρρα, είναι η κατάσταση στη Σοβιετική Ένωση, μετά την επικράτηση του κομμουνισμού, συναρτήσει και του ποντιακού ζητήματος.
Ευγενή οράματα που εξετράπησαν σε μια νέα καταδυνάστευση του Ανθρώπου.Χαφιεδισμός, τρόμος και η NKVD του αιμοσταγούς ηδονιστή Λαυρέντι Μπέρια να κονιορτοποιεί κάθε όνειρο ελευθερίας κι αυτοδιάθεσης, όχι μόνο για τους Ρώσους αλλα΄και για τις εθνότητες στα εδάφη της.
Μέσα σε όλα ιχνηλατούνται προσωπικότητες σαν τον ηγέτη της Απχαζίας, τον ξεχωριστό "Νέστωρ" Λακόμπα και τις προσπάθειες του να αναχαιτίσει τον ολοκληρωτισμό του Στάλιν στην οικοδόμηση της νέας κοινωνίας.
Ο Καλπούζος, μέσα από την διαδρομή των ηρώων του αναδεικνύει τον ασφυκτικό κρατισμό των Σοβιετικών και την αυθαιρεσία της εξουσίας που συνθλίβει τον ανυποψίαστο πολίτη- ακόμη και στο όνομα του δικαιότερου κόσμου, πράγμα που σηματοδοτεί την ήττα του.
Φυλακές και σιβηριανά στρατόπεδα εργασίας αναβιώνουν σε εικόνες που πιο αναλυτικά έχουμε συνατήσει σε εμβληματικά έργα, όπως το ντοστογιεφσκικό "Αναμνήσεις Από το Σπίτι Των Πεθαμένων (προεπαναστατικές φυλακές Σιβηρίας), "Μια Μέρα από τη Ζωή του Ντενίσοβιτς"(Σολτζενίτσιν), "Τα Παντα Ρει" -"Ζωή και Πεπρωμένο" Βασίλι Γκρόσμαν.
Το πέρασμα από τον ΒΠΠ(Πατριωτικό για τους τότε ηρωικούς Ρώσους) είναι ίσως πιο σύντομο από ό,τι θα έπρεπε, αλλά αρκούντως επώδυνο.
Φωτίζεται όμως το παρασκήνιο του νέου, μεταπολεμικού ξεριζωμού των Ελλήνων του Πόντου από τη Σοβιετική Ένωση, ενώ η τελευταία ανατροπή αφήνει άναυδο τον αναγνώστη, κορυφώνοντας τη συγκίνηση.
Η "Σέρρα" του Καλπούζου όμως, πάνω από την αδιαφιλονικητη λογοτεχνική της και πολιτιστική της αξία επιτελέι έναν σπουδαίο παιδευτικό και κοινωνικό ρόλο- ειδικά αυτές τις επικίνδυνες εποχές της αποσιώπησης και της παραχάραξης.
Συνιστά την πιο αφοπλιστική απάντηση σε κείνους που επιχειρούν να επιβάλουν την ιερόσυλη λήθη.
Με όχημα την ιστορική ενημερότητα και τη γνώση ο Γιάννης Καλπούζος αποδίδει τις τιμές που η μνήμη οφείλει στους άδικα νεκρούς, καταδεικνύοντας πως η αποσιώπηση των μαρτυρίων που υπέστησαν οι λαοί, δεν είναι συγκατάβαση αλλά έγκλημα, διότι απενοχοποιεί τους υπαίτιους και ανοιγει δρόμο να επαναληφθούν.
Στη Σέρρα μας απασχολούν η Γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών της Τουρκίας και η κορυφαία ιδεολογική συγκρούση του 20ου αιώνα,λοιπόν.
Δυο πολιτικά θέματα που καίνε, καθώς ακόμα αποτελούν πεδίο εθνικιστικών τάσεων, φανατισμού και αντιπαραθέσεων.
Ο συγγραφέας κατορθώνει να κρατήσει τις απαραίτητες αποστάσεις και να διαφυλάξει το πολύτιμο μήνυμά του:
Είτε Τοπάλ Οσμάν είτε Λαυρέντι Μπέρια τον πεις, είτε Κεμάλ είτε Στάλιν ή όπως αλλιώς- κοινός παρονομαστής είναι πάντα η τραγωδία των λαών που γίνονται σφάγια ανυποψίαστα σε κατευθυνόμενα μίση και άρρωστες επιδιώξεις.
Ο Γιάννης Καλπούζος απαλλάσει όλες τις σφαγές από το παραπλανητικό, ιδεολογικό ή εθνικό φορτίο και εντοπίζει την αιτία στο εγγενές κτήνος που ελλοχεύει σε κάθε άνθρωπο αν εκείνος δεν το εξημερώσει με τις ανώτερες αξίες της ευσυνειδησίας, της ανεκτικότητας και της δημοκρτατίας.
Του άνω θρώσκειν με άλλα λόγια.
Αυτός είναι ο "τόπος όπου ο Καλπούζος επαναπατρίζει τελικα τους πολύπαθους ήρωές του - η μόνη ακατάλυτη πατρίδα και αντίσταση στον παραλογισμό της τυφλής μισαλλοδοξίας.
Με αυτόν τον τρόπο, ο συγγραφέας δεν επιτρέπει στις απόψεις του να γίνουν άλλοθι φανατισμού, αφού αντιτείνει ως λύση στο μίσος τη συμφιλίωση, την κριτική σκέψη και την ανοχή στο διαφορετικό.
Επιστέγασμα στη "Σέρρα" τελικά μένει η μνήμη και το ηχηρό το μήνυμα του Εξανθρωπισμού και της ειρήνης με τον ίδιο τρόπο που 56 περίπου χρόνια πριν μάς το άφησε κι η Διδώ Σωτηρίου, όταν στα Ματωμένα Χώματα περιέγραφε μεν τις απάνθρωπες σφαγές, αλλά φώτιζε το βρόμικο παιχνίδι σε βάρος των λαών και αναζήτησε εκείνα που ενώνουν κι όχι αυτά που διχάζουν.
March 14, 2022
Τί συγκλονιστικό βιβλίο ήταν αυτό!
Δε θα το χαρακτήριζα σε καμμία περίπτωση εύκολο ανάγνωσμα. Ο Καλπούζος έχει τόσο βαθιά γνώση της ιστορίας και την ενσωματώνει τόσο λεπτομερειακά και αριστοτεχνικά στα έργα του που ολόκληρα τμήματα του βιβλίου απαιτούν ιδιαίτερη συγκέντρωση και προσοχή για να αφομοιωθούν. Ομολογώ ότι υπήρξαν σελίδες που τις διάβασα σχεδόν διαγώνια ώστε να περάσει η ιστορική περιγραφή και να επανέλθουμε στην εξιστόρηση. Αυτός ήταν κι λόγος που δεν εντυπωσιάστηκα εξίσου με το Ιμαρέτ. Η ιστορία του Ιμαρέτ ήταν αρκετά πιο "χλιαρή" κάνοντας το βιβλίο να μοιάζει περισσότερα με καθαρά ιστορικό βιβλίο.
Παρ' όλα αυτά, η ιστορία του Σέρρα και οι χαρακτήρες μπορούν να σε συνεπάρουν από την αρχή ως το τέλος. Στη μέση περίπου του βιβλίου χρειάστηκε να έρθω αντιμέτωπη με την πιο σκληρή και γλαφυρή περιγραφή σκηνής που έχω διαβάσει ποτέ σε μυθιστόρημα και να σημειωθεί ότι είμαι μεγάλη φαν του σκανδιναβικού noir. Δυσκολεύτηκα να συνεχίσω τα επόμενα κεφάλαια μέχρι κάπως να επέλθει και πάλι μια ισορροπία. Ήταν όμως πλέον εσωτερική ανάγκη να φτάσω στην εξιλέωση του πρωταγωνιστή, τόσο πολύ μέσα μου είχε ενσωματωθεί η ιστορία σε αυτό το σημείο.
Από τα πιο καλοδουλεμένα βιβλία που έχω διαβάσει ποτέ.
Δε θα το χαρακτήριζα σε καμμία περίπτωση εύκολο ανάγνωσμα. Ο Καλπούζος έχει τόσο βαθιά γνώση της ιστορίας και την ενσωματώνει τόσο λεπτομερειακά και αριστοτεχνικά στα έργα του που ολόκληρα τμήματα του βιβλίου απαιτούν ιδιαίτερη συγκέντρωση και προσοχή για να αφομοιωθούν. Ομολογώ ότι υπήρξαν σελίδες που τις διάβασα σχεδόν διαγώνια ώστε να περάσει η ιστορική περιγραφή και να επανέλθουμε στην εξιστόρηση. Αυτός ήταν κι λόγος που δεν εντυπωσιάστηκα εξίσου με το Ιμαρέτ. Η ιστορία του Ιμαρέτ ήταν αρκετά πιο "χλιαρή" κάνοντας το βιβλίο να μοιάζει περισσότερα με καθαρά ιστορικό βιβλίο.
Παρ' όλα αυτά, η ιστορία του Σέρρα και οι χαρακτήρες μπορούν να σε συνεπάρουν από την αρχή ως το τέλος. Στη μέση περίπου του βιβλίου χρειάστηκε να έρθω αντιμέτωπη με την πιο σκληρή και γλαφυρή περιγραφή σκηνής που έχω διαβάσει ποτέ σε μυθιστόρημα και να σημειωθεί ότι είμαι μεγάλη φαν του σκανδιναβικού noir. Δυσκολεύτηκα να συνεχίσω τα επόμενα κεφάλαια μέχρι κάπως να επέλθει και πάλι μια ισορροπία. Ήταν όμως πλέον εσωτερική ανάγκη να φτάσω στην εξιλέωση του πρωταγωνιστή, τόσο πολύ μέσα μου είχε ενσωματωθεί η ιστορία σε αυτό το σημείο.
Από τα πιο καλοδουλεμένα βιβλία που έχω διαβάσει ποτέ.
February 20, 2023
Αν και δεν με ενθουσίασε η γραφή του Καλπούζου δεν μπορώ να μην εκτιμήσω το εύρος και το βάθος της έρευνας του σχετικά με την Ποντιακή γενοκτονία και ιδιαίτερα την ιστορία των Ποντίων που διέφυγαν στη Ρωσία.
April 16, 2021
Από τα καλύτερα πονήματα που έχουν γραφτεί για την προσφυγιά του Πόντου. Ιστορική έρευνα που προσφέρει γνώσεις, δυνατή μυθιστορία που πλέκεται με την ιστορική πραγματικότητα, γοητευτική γλώσσα και γλαφυρή πένα.
Read
May 21, 2018Το «Σέρρα» μιλάει για τον έρωτα, για την αγάπη, για την ελευθερία, για την πατρίδα, για τον ξεριζωμό, για την ξενιτειά, για την απώλεια, για την ιστορία. Την ιστορία ενός λαού, που ξεριζώθηκε με τόσο βίαιο και αποτρόπαιο τρόπο από την πατρίδα του και για μια γενοκτονία, που για ορισμένους, να μην έγινε ποτέ! Ο Γιάννης Καλπούζος παρουσιάζει μέσα από την μυθοπλασία τα πάθη του ποντιακού λαού με τόσο ρεαλιστικό τρόπο που δεν θα αφήσει ασυγκίνητο κανέναν αναγνώστη. Τα συναισθήματα που ένιωσα διαβάζοντας το βιβλίο ήταν ποικίλα και αμφιλεγόμενα. Συγκίνηση, οργή, θλίψη, πόνο, χαρά, ελπίδα, έκλαψα και γέλασα σε ορισμένα κομμάτια και πραγματικά με συνεπήρε η πορεία της ζωής των ηρώων. Μέσα από τις περιγραφές του κ. Καλπούζου ένιωθα ότι ήμουν κι εγώ ένα κομμάτι της όλης ιστορίας καθώς καταφέρνει να κάνει τον αναγνώστη να συμπάσχει με τους ήρωες. Όπως είπε και ο ίδιος, το βιβλίο εναλλάσσεται μία στο όνειρο και μία στον εφιάλτη. Για εμένα αυτή η εναλλαγή αποτελεί ανάσα για τον αναγνώστη προκειμένου να γνωρίσει καλύτερα τους ήρωες και την καθημερινότητα τους, τα ήθη και τα έθιμα τους.
Διαβάστε περισσότερα: Book Tales
Διαβάστε περισσότερα: Book Tales
August 17, 2016
Ένα εξαιρετικό βιβλίο, με ωραία γραφή, χωρίς να κουράζουν οι περιγραφές και τα ιστορικά στοιχεία. Τα ιστορικά κομμάτια δεν κούραζαν γιατί ήταν ένα με την υπόθεση, τα νοήματα πολλά και βαθύα. Πόνεσα με τον πρωταγωνιστή και αναρωτιόμουν πόσο ακόμα θα τον χτυπήσει η μοίρα. Η ανατροπή στο τέλος ήταν κάτι που δε το περιμένεις και σε εκπλήσει ευχάριστα. Την Φιλονίκη δε την χώνεψα καθόλου και για τα μισά βάσανα στο βιβλίο φταίει αυτή. Ίσως θα ήταν και διαφορετικό το βιβλίο αν η ψυχολογία των δυο γυναικών αναλυόταν πιο πολύ αλλά η ιστορία αφορά τον Γαληνό και έτσι δε σε κούραζε αναλύοντας άλλους ήρωες.
Αν και δεν έχω ποντιακές ρίζες και δε γνώριζα τίποτα για τα τότε ιστορικά γεγονότα, αυτό το βιβλίο με ταξίδευσε στον Πόντο, στις ζωές αυτών των ανθρώπων και στις τραγικές στιγμές που πέρασαν.
Αυτό το βιβλίο εξιστορεί τον πόνο και τα βάσανα του Πόντου και το τέλος του βιβλίου είναι λυτρωτικό και μου άφησε ένα αίσθημα κάθαρσης.
Το συνιστώ σε όλους και μη το φοβηθειτε που είναι μεγάλο, ο λόγος του κ.Καλπούζου ρέει αβιάστα.
Αν και δεν έχω ποντιακές ρίζες και δε γνώριζα τίποτα για τα τότε ιστορικά γεγονότα, αυτό το βιβλίο με ταξίδευσε στον Πόντο, στις ζωές αυτών των ανθρώπων και στις τραγικές στιγμές που πέρασαν.
Αυτό το βιβλίο εξιστορεί τον πόνο και τα βάσανα του Πόντου και το τέλος του βιβλίου είναι λυτρωτικό και μου άφησε ένα αίσθημα κάθαρσης.
Το συνιστώ σε όλους και μη το φοβηθειτε που είναι μεγάλο, ο λόγος του κ.Καλπούζου ρέει αβιάστα.
July 24, 2017
Συνολικά αξιολογότατο βιβλίο, καταφέρνει να εισχωρήσει στον ψυχισμό του αναγνώστη κυρίως με τις επικλήσεις στο συναίσθημα και την ηθική. Περιέχει ακριβείς ιστορικές αλήθειες κι εκτιμήσεις επί αυτών, καταφέρνοντας παρόλη την ευαισθησία του θέματος να διατηρεί ισορροπημένες αποστάσεις και να μην κατρακυλά σε προσπάθειες χειραγώγησης της κρίσης του καθενός ή σε υποδαύλιση φανατισμού. Αν είστε Πόντιοι, Αρμένιοι, Έλληνες της ευρύτερης περιοχής που περιγράφεται στο βιβλίο ή απλώς και πιο σωστά, Άνθρωποι με ψυχή, θα σας αγγίξει σίγουρα. Τα 4 στα 5 αστέρια αφορούν κάποιες ασαφείς και ατελέσφορες περιγραφές και όσον αφορά εμένα, κάποιες σχετικώς εύκολα προβλέψιμες εξελίξεις.
Displaying 1 - 30 of 78 reviews