Во 2004 година Орест отвора подземно кафуле во Лавов. Го нарекува Гаргара, според кафулето што постоело во 1963 година на истото место. Старото кафуле во 1963 година исчезнало во неразјаснети околности. Од него останала само Книгата за пофалби и поплаки, која содржи два автобиографски раскази. Орест заедно со својата пријателка тргнува во ризична потрага по авторите на расказите во Книгата за пофалби и поплаки и истовремено се обидува да го расветли мистериозното исчезнување на кафулето во 1963 година.
„Ваков роман се дочекува на нозе... јазикот му „спие“ во стилот, стилот му „спие“ во структурата, структурата му „спие“ во одлично изведениот роман...“ Оливера Ќорвезироска
Игор Станојоски е македонски лингвист и романсиер. Роден е во Копенхаген, но поголемиот дел од животот го минува во татковината. Дипломира во Скопје на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ на групата Македонски јазик со општа и компаративна книжевност. Од 2003 до 2006 година и потоа во 2008/09 година работи на Универзитетот во Лавов (Украина). Од 2005 до 2009 година работи на Универзитетот во Катовице (Полска) и во 2009/2010 година на Масариковиот универзитет во Брно (Чешка). Докторира во Полска во 2009 година. Автор е на 4 книги од областа на лингвистиката. Во моментов живее и работи во Скопје.
Има објавено три романи:
Гаргара, 2014, Панили, финалист за наградата Роман на годината Првиот универзитетски ден на мојата ќерка, 2016, Или-Или, финалист за наградата Роман на годината Диссомнии, 2017, Антолог, финалист за наградата Роман на годината, добитник на Рациново признание.
Kако што некаде другде реков (а исто и авторот), ова е тип на книга која те седнува во некаков воз и ти шепнува - патувањето тукушто започна. Се чита во еден здив, те води во подземните тунели на мистериозниот Л`вив, поттикнувајќи ја жедта да го посетиш барем еднаш во животот овој град. Стилот иако богат, е со едноставна конструкција на речениците без прита да се загуби човек во мислата. Изобилува со скриени референци кои на читателот често му проникнуваат насмевка. Одлична авантура, проткајана со мириси на кафе, љубов и мистериозни разрешници. Препорака до сите, особено оние кои имаат посебен фетиш на книгите на Зафон ;).
Додека ја чекав да си дојде од работа, деновите ги минував ретроспективно, одново ѕиркав во стопати прегледаните филмови на Били Вајлдер, а потоа ја читав Гаргара и така времето без нејзиното присуство поминуваше изненадувачки брзо. Вечерта наздравувавме со бело вино и на малата маса на балконот гореа свеќи. „Имам проблем со главниот лик во мојата книга“ и реков. „Што со него?“ „Сакам да пишува за жената што ја изгубил само во сеќавања, не сакам таа да се појави некогаш“ „Епа нека ја преболи“ „Хероите од книгите не преболуваат“, реков и потоа тоа ми звучеше на откровение. Надвор беше убава ноќ. Се слушаше само звукот на штурците.
Неколку утра подоцна, пред да се испратиме, ќе и оставам ливче во книгата за кога ќе ја отвори да ја чита, да го види. На него ќе пишува „Оризовото млеко не е толку лошо колку што ми рече дека е“.
Прекрасна книга. Станојоски е мојот омилен македонски современ писател. Приказната има сѐ: мистерија, љубов, дисиденти, една необична книга која содржи трогателна приказна и разделба. Стилот на пишување е прекрасен, начинот на кој се испреплетуваат различни ликови и приказни исто така. Топло ја препорачувам!
Не знам дали затоа што горе-долу овој пат знаев што да очекувам, или можеби затоа што ова му е роман-првенец на Игор Станојоски, не ми остави толку силен впечаток како „Првиот универзитетски ден на мојата ќерка“. Да бидам искрен, се мислев како да го оценам, зашто не дека не ми се допадна, само очекував повеќе мистерија, можеби потрогателна приказна или поизразен пресврт. Некаде измеѓу 4 и 5 ми е. Јазичниот колорит, стилот на писателот и техниката со која одлучил ова да биде приказна во приказна, на некој начин дистанцирајќи се од авторството на текстот, со што се засилува приказната, правејќи ја помалку фиктивна, ако можам така да се изразам, се нештата кои најмногу ми се допаднаа и по што ќе ја памтам Гаргара. Пасажите за јазикот, т.е. одломките од книгата за пофалби и поплаки кои ги напишал „лекторот по македонски јазик“ се уште еден сегмент кој нема да го заборавам. И секако - делот од приказната за Сарафил и Марика, колку и да има патетика во таа приказна ако некој се обиде некому да ја раскаже, тука не звучеше патетично или мелодраматично, туку напротив, баш тој дел е делот кој отскокнува над остатокот од наративот. Убав роман, во секој случај.
Значи книгата ми направи баш Гаргара, ме прочисти од другите книги. Ова е тоа што ми требаше долго време, да ме држи цврсто додека читам и да не ме остави и после тоа. "Исто како кога читаш патувајќи со воз, низ прозорецот се отсликуваат неодоливи пејсажи, а ти не можеш да го оттргнеш погледот од романот што го читаш и не можеш да се воздржиш од желбата да дознаеш што ќе се случи понатаму, додека нараторот течно и заразно управува со твоите мисли и мечти". Сега не ми е сеедно со која книга ќе почнам. После прочистувањето не би да се валкам со било која.
Навистина одлична како и секоја книга на Игор. Приказна која ве вовлекува во неа и не ве остава на мир додека не ја прочитате. Интересни, одлично разработени ликови, едноставен но богат стил на пишување, и неколку животни приказни кои на многу интересен начин се испреплетуваат меѓу себе. Ниту еднаш додека ја читав не помислив дека нешто е премногу или премалку, се во книгата е потаман. Ненаметливите описи на Лавов и сите случувања во него пренесени преку зборовите на Игор ми разбудија желба навистина да го посетам овој град и да ја доживеам неговата убавина.
Едноставен, впечатлив стил, толку лесен, а толку привлечен за читање. Приказна која те влече додека не ја прочиташ до крај, во еден здив. Со секој нов збор, секоја нова реченица, секоја нова страница се јавува поголема желба да дознаеш како се' навистина се завршило. Како да чекаш да се отплеткаат замрсените конци на една долго чувана тајна. Сакав уште, признавам.
“Во Гаргара доаѓаат тие што имаат најголема потреба да си ги исплакнат устата, грлото и душата од секојдневната порција лајна што ја добиваат од влсата, од претрпените неправди и угнетувања.“
Гаргарата не е лек, таа е привремено олеснување. Гаргараш, ја чуствуваш течноста, ама не ја голташ. Исплакнуваш, исплукуваш и имаш чуство на прочистување.
Е, читањето на оваа книга е Гаргара за душата, гаргара на мислата пред нејзиното изговарање. Ја вкусуваш и дел од тој вкус останува во тебе засекогаш. Ја читаш, ја дожививаш и стнуваш продолжение на нејзиниот наратив и никогаш повеќе нема да ја вратиш на полица, оти засекогаш останува вгнездена во тебе. Можеш да прочиташ и илјадници книги и да не остеиш ништо, а потоа да прочиташ и да доживееш една ваква и никогаш повеќе да не си ист.
А ако случано голтнеш од гаргарта, тоа значи дека си одлучил да ја голтнеш вистината, и тогаш зборовите во книгата не се само обичен текст, туку стануваат дел од животот.
Ми се допаѓа како Станојоски вешто управува со ситниците и малите описи и така складно ги вклопува, што од една страна го прави делото побогато, а од друга уживањето го прави поцелосно. „Гаргара“ нѐ води низ улиците на Лавов, но и низ тајните подземни премини под самиот град, приказната за Орест кој ќе го отвори кафулето „Гаргара“ на почетокот на 21виот век, инспириран од една друга „Гаргара“, и тука се испреплетуваат еден куп судбини и животни приказни... Книгата ни ��ава многу добар увид во украинското општество во советско време, но и во младата Украина, која штотуку започнала да се бори со своите демони...
Приказна која те привлекува да прочиташ повеќе за побрзо да стигнеш до крајот. Одличен впечатлив стил полн со референци кои ги препознаваме од секојдневието. Преубаво опишување на градот Лвив за кој сега сакам да го посетам. Добра книга која вреди да се прочита.
Приказна за Марика и Сорафил ќе има задача да ја откри Орест со негова пријателка Кристина. Дали успешно ќе ја завршат нивна задача? Како ќе продолжат нивните животи понатаму?