Ziemia Ulro

by Czesław Miłosz

Obszerny esej Miłosza, w którym autor po raz kolejny stawia diagnozę współczesnej literaturze, kulturze

Wydany po raz pierwszy w roku 1977 obszerny esej Czesława Miłosza, w którym autor po raz kolejny stawia diagnozę współczesnej literaturze, kulturze, tym razem z perspektywy roku 1975.
Stosunek autora do twórczości XX wieku jest krytyczny, czego dowód stanowi choćby takie stwierdzenie: „mój wewnętrzny rozwój mierzę stopniowym wzrostem nieufności do literatury, sztuki mego stulecia”.
Władza rozumu przekształca dla człowieka świat w piekło za życia, czyli Blake’owskie Ulro. „Mieszkałem w Ulro na długo przed tym, nim dowiedziałem się od Blake’a, jak się ta kraina nazywa, ale nie godziłem się na takie miejsce pobytu”, pisze Miłosz.

Genres: Essays, Philosophy, Nonfiction, Polish Literature, Literature

279 pages, Paperback

First published January 1, 1977

About the author

Czesław Miłosz was a Nobel Prize winning poet and author of Polish-Lithuanian heritage. He memorialised his Lithuanian childhood in a 1955 novel, The Issa Valley , and in the 1959 memoir Native Realm . After graduating from Sigismund Augustus Gymnasium in Vilnius, he studied law at Stefan Batory University and in 1931 he travelled to Paris, where he was influenced by his distant cousin Oscar Milosz, a French poet of Lithuanian descent and a Swedenborgian. His first volume of poetry was published in 1934.

After receiving his law degree that year, he again spent a year in Paris on a fellowship. Upon returning, he worked as a commentator at Radio Wilno, but was dismissed, an action described as stemming from either his leftist views or for views overly sympathetic to Lithuania. Miłosz wrote all his poetry, fiction, and essays in Polish and translated the Old Testament Psalms into Polish.

Awarded the 1980 Nobel Prize in Literature for being an author "who with uncompromising clear-sightedness voices man's exposed condition in a world of severe conflicts."

Reviews

[Alisa Žarkova · Rating 4 out of 5]

Tik mano prigimtis, mano charakteris kaltas, negalavimas, moralinėje teologijoje vadinamas „skrupulingas sąžiningumas“, taip pat polinkis į delectatio moroso, tai yra į niūrų susimąstymą virš savųjų nuodėmių gausos polinkius. Būta daug džiaugsmo ir nevilties, išminties ir beprotybės, gėrio ir blogio, pakaktų medžiagos pakenčiamai biografijai, jeigu kiekvienas adatos dūris nevirstų peilio žaizda, ir dar tokia, kokios užsitraukt nenori.

***

Atmintis buvo laikoma visų Mūzų motina – Mnemosyne mater musarum. Įsitikinau, jog išties taip ir yra, jog tobulybė kviečia, gundo, nepasiekiamoji ji – tai gerai įsiminta detalė: glotnus turėklų medis, pro žalumos properšą išvyksta bokštas, saulės spindulys būtent ant tos, o ne kitos ežero įlankos paviršiaus. Ar ekstazė eilėraštyje, tapyboje atsiranda ne iš įsimintos detalės?

***

Praeitis kaip judėjimas, vyksmas <...> yra šalis, kurioje gyvenę žmonės juda nelyg šešėliai, ir didėji Asirijos ar Babilono šimtmečiai, su kurias Hegelis susidoroja viename puslapy, gali karikatūriškai iliustruoti, kas nutinka kiekvienai praeičiai. Kokia galia įstengtų sugrąžinti gyvybę šešėliams? Akimirkos vardan į kovą su vyksmu stoja vaizduotė, ir jei kas sutviska, tai akimirkos, galima sakyti, išplėštos iš vyksmo gerklės tam, kad būtų įrodyta, jog net trumpiausia akimirka nepranyksta be pėdsako, kad mus apgaudinėja visa į niekį verčianti atmintis. Turbūt kitokia, daug vaisingesnė ir su Vaizduote suaugusi atmintis yra Mūzų motina. Iš atminties semią medžiagą kūriniai laimi tapdami gyvųjų paveikslų kompozicijomis ir pralaimi bandydami „atkurti“ vyksmą, tai yra herojų jausmus, mintis bei vidines permainas, tapdami fikcija. Ir jeigu autorius iš anksto neapsisprendžia kursiąs pasaką, tai kūrinį persmelkia kažkokie alpėjimai, būdingi blyškiam šešėlių gyvavimui.
Pakaks apie tai. Juk mano atmintis, tokia ištikima ir gerbianti detalę, yra taip supjaustyta, jog, bijodama galinčio atsinaujinti skausmo, tuštuma paverčia ištisus metus ir periodus. Tad nė kalbos negali būti apie dienoraštį.“

***

Pats laikas nutrina dažus nuo netvarių ir apgaulingų grožybių ir apvelka banalybės pilkuma, tačiau jos taip pat netenka grožio, jeigu greta atsiranda galingesnis, didesne būtimi apdovanotas grožis. Ne kritika, ne programinės deklaracijos, o tiesiog pilnesnė būtis žudo atskleistus, nusilpusius buvimus.

***

Praeitis yra didžiulė knyga su paveikslėliais, tačiau jos tema neaiški, kontūrai aptirpę, ji nesugaunama, protėjiškai besimainanti ir todėl gėdinanti. Meditacija paguodžia praradimų ir įgijimų svarstymu, nes juk ne tik netenkame: laikui bėgant įgyjame architektoninės nuovokos ir sandūrų, kristalo linijų permatomumas atlygina šiltų spalvų stygių. Ir mokomės rezignacijos, nes jau suprantame, kad neįmanoma įveikti distancijos tarp pasaulio ir ištaros apie jį, nors anksčiau ir turėta tokių minčių.

***

Žmogaus gyvenimas yra puslapis vidury knygos. Norint jį suprasti, reikia žinoti, kas parašyta ankstesniuose puslapiuose.

***

Kūrinys nėra apdaras, kuriuo apvelkama vadinamoji autoriaus filosofija, nėra net formos kokonas, susuktas tam, kad jame galėtų įsikurti turinys. <..> Esama paslaptingų, labai sudėtingų sąsajų tarp kūrybos ir autoriaus įsitikimų, tad reikia domėtis ir įsitikinimais, viliantis, jog jie padės giliau prasiskverbti į kūrinius. Čionai siūlosi iš gamtos reiškinių pasiskolinta metafora. <...> Metafora klaidinga tuo, kad pasaulėžiūra (koks negrabus žodis) nebūtinai įgyja naują išraišką kūrinyje, atsitinka ir taip, kad prabyla kiti sąmonės sluoksniai, žymekliai pasislenka ir autorius rašo priešingai tam, ką „kasdieniniame gyvenime“ laiko savo principais.

[Srdjan · Rating 5 out of 5]

U odbranu svoje očigledne sklonosti mistično-romantičnoj poeziji i takvom pogledu na svijet Miloš poziva Getea, Dostojevskog, Svedenborga, Vilijama Blejka i čitavu legiju poljskih pjesnika koje, u naboljem slučaju, znam samo po imenu, a koji svi zajedno imaju problema sa prihvatanjem pozitivizma, empirizma, racionalizma i sličnih učenja. Lamentirajući nad hladnoćom dvadesetog vijeka, u kome su razni -izmi zamijenili religiju, Miloš se uvijek vraća Dostojevskom, citirajući njegovu poznatu rečenicu: „Kada bi bilo dokazano da je istina na strani determinizma nauke, ja bih ostao uz Hrista“.
Ipak, Česlav Miloš najviše se bavi Oskarom Vladislavom Milošem, francuskim pjesnikom litvanskog porijekla, svojim daljnjim rođakom i duhovnim ocem, hermetikom i mistikom. Oba Miloša savremenu nauku smatraju neadekvatnom za čovjekove istinske potrebe, registrujući da pad počinje s Kopernikovim heliocentrizmom i njutnovskom fizikom. Spas se, neočekivano, pojavljuje s Ajnštajnovom teorijom koja će, nadaju se, čineći mjesto i vrijeme relativnima, a dajući primat pokretu, ponovo dovesti do alhemijskog jedinstva kosmologije, teologije i nauke.
Neobično čitalačko iskustvo! Pjesme Česlava Miloša nisam čitao, ali teško da bi mi pjesnik na tome zamjerio: nije vjerovao u mogućnost prevođenja poezije na drugi jezik.

[Old Man JP · Rating 4 out of 5]

I enjoy reading Czeslaw Milosz simply for the beauty of his writing. This is a deeply philosophical discussion of various poets and writers and religion, so it may not be for everyone, but if you enjoy reading for the quality of the writing I highly recommend it.

[OKSANA ATAMANIUK · Rating 3 out of 5]

Книга "Земля Ульро"
Чеслав Мілош
Видавництво Юніверс, 2015
⠀
Нещодавно я відвідала літературну зустріч пані О. Забужко, де та згадала про книжку "РОДИННА ЄВРОПА" Чеслава Мілоша. Я не знайшла її українською, але в своїй бібліотеці непрочитаних книжок, я натрапила на іншу книжку цього нобелівського лауреата.
⠀
Ну що вам сказати, в деяких книжках можна потонути.
Коли я читала цю роботу, було відчуття, що я застрягла на буйні, а автор опустився на рівень Титаніка.
⠀
З усієї книги я добре знайома лише з двома іменами: Міцкевич і Достоєвський, про інших лише віддалено чула, в кращому випадку.
⠀
Автор втратив мене буквально на перших сторінках своїх філософських роздумів про релігію та творчість невідомих мені імен.
⠀
Цитата:
⠀
"В Ульро я жив тривалий час, перш ніж довідався від Блейка, як ця країна називається, але не погоджувався на таке місце проживання. Це означає, що я засвоював, як інші, набір понять і уявлень мого століття, навіть активно ними користувався, пишучи, а водночас уважав це все брехнею, яка провіщає катастрофу. Якою була роль свідомості при цьому, а що диктувалося силами, невідомим
мені, не можу сказати. 1936 року вийшла збірка моїх віршів «Три зими», то було так давно, в країні, якої вже немає, i тому ближчою нині може здаватися епоха романтизму. Вважаю нині, що я добре ознайомився з жахіттями Ульро в собі самому. Моїм нещастям завше була Примара, або дуже сильне ego, що замикало мене в державі Урізена, де дозволялося цінувати лише те, що загальне, суспільне,
статистичне і т. д. Бідна моя Уртона, тобто Уява, намагалася мене вирвати з ув'язнення, але скрізь натрапляла на замкнені двері, тому рила підземні тунелі, відтак часом, наприклад у «Трьох зимах», їй вдавалося мене вхопи-
ти. "
⠀
Про книжку:
⠀
"Земля Ульро" Чеслава Мілоша (1911-2004), лауреата Нобелівської премії - книжка, яка належить до скарбниці польської і світової культури. Вона дає можливість зрозуміти духовну ідентичність митця, піддану тут автором глибокому самоосмисленню, простежити за його прискіпливим аналізом причин духовного викорінення сучасної людини, ознайомитися з Мілошевою візією щасливої цивілізації."
⠀
#примхливачитака

[Aleksandra Orlikowska]

Próba wiary, że Miłosz ma coś do powiedzenia

[Cristian N. · Rating 3 out of 5]

The Land of Ulro is like descending into the Black Lodge of Twin Peaks. Living there or following a path requires a specific training in the arcane. Since I am not a poet or an artist I can come as close as I am in my innermost to Milosz's incantation : 'Human reason is beautiful and invincible.'

[Łukasz Sabat · Rating 4 out of 5]

Sprzeczność jest dźwignią transcendencji - S.Weil (to chyba ukryty Hegel?)

W tym gatunku jednak góruje Szestow - tutaj nie ma tej grozy, dynamizmu i rozpaczy

[Ola · Rating 5 out of 5]

To jest dla mnie książka przełomowa i znakomita, kontra dla nicości, zżerającej umysł oraz wysysającej do cna energię życiową, odpór dany negacji duchowości. Muszę to przemyśleć.

_________

We live in wrong phase of history for "The Land of Ulro" to find audience big enough and with minds operating on suitable software. I'm not saying this book is some kind of universal remedy for anything; it's simply refreshing to read that Ulro might not be a glimpse of Unfalsifiable Truth but just another moment in history, possibly prone to change. It stretches the brain stiffed by centuries of rationalism. However, our Zeitgeist seems absolutely incompatible. Or maybe I'm an idiot. Or Miłosz was completely mad. Because Swedenborg surely was and it was really fruitful.

[Bruce · Rating 4 out of 5]

Heady stuff here, and many rabbit holes to get completely lost in, but worthwhile. Ulro is a term borrowed from Blake to represent man's alienation as a result of the triumph of scientism. Although Milosz strangely never refers to Buber, it is the essence of living in an I-It world. We've been cast out of Eden, and now we're stuck with ourselves, wandering about the desert like lost wraiths. Nice stuff.

[Katarzyna Kurowska · Rating 4 out of 5]

Z okazji roku Czesława Miłosza wydawnictwo Znak wznowiło po blisko ćwierćwieczu od poprzedniego wydania zbiór esejów zatytułowanych Ziemia Ulro. Wydanie zostało wzbogacone o przedmowę innej noblistki – Olgi Tokarczuk, dla której lektura tychże esejów była ponowną po prawie czterdziestu latach. To ciekawe, ile rzeczy może zmienić się przez tyle lat, czytasz noblistę i wracasz do jego tekstu po czasie, kiedy już sama otrzymałaś to samo prestiżowe wyróżnienie. Zresztą i bez Nobla czterdzieści lat to szmat czasu, doświadczeń, które zdeterminują nowy odbiór lektury. Ja jednak nie mam zamiaru pisać o przedmowie Tokarczuk, która swoją drogą nie jest jedyną przedmową, ponieważ pierwsze przedsłowie napisał ks. Józef Sadzik – osoba wybrana przez samego Miłosza zastanawiającego się, ile jest herezji w tym, co pisze o chrześcijaństwie w swoich tekstach. Swoją drogą miłoszowskie dialogi z dogmatami Kościoła, które w głównej mierze są parafrazami opartej na pismach Swedenborga doktrynie Nowego Jeruzalem (czy jak sam autor to określa – streszczeniem jego pism), okazały się dla mnie najciekawszą częścią tej publikacji. Doktryna ta dotąd była mi nieznana, choć nieświadomie miałam już z styczność teoriami Swedenborga, ponieważ czytałam prozę opierającą się na jego koncepcie angelologii.

Zarówno Tokarczuk, jak i Sadzik, poświęcają wiele uwagi katolickim dylematom Miłosza, ponieważ jego słabość do romantycznej poezji i wizji świata trochę kłóci się z fascynacją oświeceniowej wizji chrześcijaństwa, za którą stał przede wszystkim wspomniany Swedenborg. To właśnie skazana trochę na porażkę próba połączenia dwóch sprzecznych koncepcji, choć obu opartych jednak na duchowym aspekcie ludzkiej kondycji – stanowi jedno z ciekawszych zmagań Miłosza w tych esejach, wszak nie ma nic bardziej ludzkiego niż wątpliwości, próba pogodzenia tego, co podpowiada nam rozum, z tym, co podpowiada nam serce.

Noblista wykazuje się tutaj nie tylko wielką erudycją, ale poniekąd też się obnaża z wewnętrznych emocjonalnych konfliktów. Miłosz prowadzi intymny dialog z czytelnikiem, dzieląc się swoimi obawami, nadziejami i przemyśleniami. A te prowadzą do diagnozy duchowego kryzysu współczesnej Europy, którego źródła upatruje w modernizacji, rozwoju nauki oraz odrzuceniu tradycyjnych wartości religijnych. Diagnozy, która pół wieku później nadal wydaje się aktualna, choć spory opór budzi we mnie jego krytyka rozwoju nauki.

Dziś być może dookreślił, że chodzi o krytykę technologii, której i my chętnie przyklaskujemy, mimo że ani trochę nie ograniczamy jej obecności w naszym życiu. Nie wiem, czy by dostrzegł, że dziś problemem jest nie tylko duchowy kryzys – co negowanie autorytetu nauki, wskutek czego wytworzyły się nowe religie XXI wieku. Te z kolei wcale nie wpłynęły na rozwój duchowy człowieka, jesteśmy jeszcze bardziej pogubieni, o czym świadczy skala osób chorujących na depresję oraz popularności wszelakiej maści poradników i kursów coachingu. Choć Tokarczuk w swojej przedmowie wskazuje konkretne miejsca, które można nazwać Ziemią Ulro (koncepcja Williama Blake’a), m.in. tereny ogarnięte wojną, w praktyce można do niej zaliczyć co najmniej całe zachodnie społeczeństwo, jeśli nie całą planetę zmagającą się ze skutkami globalnego ocieplenia. Wszak pewna niemoc jednostki przeciwdziałaniu temu też jest źródłem duchowego kryzysu.

W esejach autor sięga także po twórczość takich pisarzy i poetów jak William Blake, Adam Mickiewicz, Fiodor Dostojewski, a także mniej znane postacie jak Oskar Miłosz, daleki krewny Czesława. Miłosz pokazuje, jak ich dzieła odzwierciedlają duchowe problemy swoich czasów i jak mogą one pomóc w zrozumieniu współczesnego kryzysu. Szczególnie trafny i aktualny wydaje się komentarz dotyczący ideologii Mickiewicza, który prorokując kiepskie losy Polski i Europy za pomocą alegorycznych postaci pod nazwą „czterdzieści i cztery” nie ocalił ludów Europy, „nie udało mu się też przekonać Polaków do swojej religii, natomiast żywcem ich zapeklował w mesjanistycznym nacjonalizmie” [s.159]. I ten mesjanistyczny nacjonalizm rozwija się w naszym społeczeństwie nieustannie, o czym zwłaszcza w ostatniej dekadzie doskonale się przekonaliśmy. Zresztą nie trzeba włożyć wiele wysiłku, by wiedzieć, gdzie współcześnie rozgrywa się historia z Dziadów. Historia nie grzeszy oryginalnością, od wieków kręci się według tego samego schematu, nawet niespecjalnie zmieniając bohaterów.

Ziemia Ulro jest lekturą wymagającą, nie tylko ze względu na podejmowane tematy, ale też miłoszowski nieco kwiecisty styl pisania, który nie ułatwia czytelnikowi oswajanie przytoczonych filozoficznych koncepcji. Jest jednak książką niezwykle wartościową, dzięki analizie koncepcji, które bez większego trudu można odnieść do czasów współczesnych. Miłosz zmusza czytelnika do refleksji, skłania do zadawania pytań i szukania własnych odpowiedzi. Jego eseje są świadectwem nie tylko erudycji, ale także głębokiego humanizmu i duchowej wrażliwości.

[the_deepest_black]

Szkoda było tego Miłosza na profesurę w Berkeley. Rozumiem, że niepodobna mu było tylko czytać i pisać, że potrzebował kontaktu z ludźmi, ze społeczeństwem, ale Uniwersytet.... Przykro jest myśleć, ile stracił śród tego uniwersyteckiego kołtuństwa, śród tych bezmoralnych troglodytów, organicznych oligofreników, wenerycznych asteników i intelektualnych impotentów, dla których stworzono Uniwersytety.

Słowacki, Krasiński i Norwid nie są godni stać na półce obok Mickiewicza - powiada Miłosz - Słowacki to w ogóle śmiechu wart ("śmieszył go od zawsze"), Tadeusz Miciński nie rozumiał, o czym pisał, Pierre Teilhard de Chardin nadaje się tylko do tego, by go "szczerze nie znosić" (tak jakby Swedenborg, Blake i O.W.M. byli bardziej czytelni), a Wincenty Lutosławski był najwyżej niby-filozofem... Do tego dziwna, chyba lojalnościowa (pewnie wypili bruderszafta), słabość do Gombrowicza (zupełnie niezrozumiała). Grubo.

Poloniści i w ogóle filolodzy to "badacze owadzich nogów" (sic!) - to akurat słuszne.

Poza tym.

"Gdziekolwiek mamy do czynienia z umysłem i sercem, równość jest fikcją, nierówność prawem powszechnym. [...] Ostatecznie żadnej wielbiciel ludzkich dokonań w filozofii, w nauce, w sztuce nie jest naprawdę zwolennikiem równości [...]. Nie ma pomysłu, odkrycia, idei, które by, odbite w umyśle o stopień niższym [...] nie obniżyły się proporcjonalnie. [...] Któregoś dni okaże się, że padliśmy ofiarą złudzeń, przypisując maskom i fasadom rzeczywiste istnienie" (102-103).

Według Miłosza "umysł wydziedziczony": "wewnętrznie rozdarty, jednocześnie przekonany, że człowiek jest niczym w ogromie swojego uniwersum i, ponieważ dotkliwie rani to jego dumę, przypisujący człowiekowi najwyższe znaczenie" (110).

"Po co mam czytać prozaików czy poetów, jeśli wiem, co tam znajdę: jeszcze jeden traktat o nicości człowieka, bańki mydlane, istoty, w których wszystko poza stanami fizycznej przyjemności i bólu jest złudzeniem. Nasz krótkotrwały udział pod słońcem skromnie określił pewien polski literat (kto?): "Trochę popisać, trochę pomacać". Gryzoń we mnie jest tego samego zdania, ale właśnie dlatego powieści owego literata nie biorę do ręki - skala ich nieduża" (168).

"Oświadczam, że Hegla nie rozumiem" (170).

"Walczę o prawo do używania swojego umysłu poza przyjętymi w Polsce rubrykami, wskutek czego moje pisarskie przedsięwzięcie jest raczej beznadziejne" (171).

"Układanie zdań jest żmudną robotą i jeżeli ktoś to zrobił za nas nie ma powodu z tego nie skorzystać" (190).

"Chciałoby się zadziałać inaczej niż dla bibliotecznego kurzu" (114).

"Zaznałem nieszczęść, prywatnych i publicznych, i przez całe życie funkcjonowałem z trudem, na samej granicy krzyku" (220).

"Konflikt między nauką a religią jest zjawiskiem historycznym, właściwym pewnej fazie rozwoju ludzkości. [...] Gwałtowny zwrot, jaki przygotowuje się w nauce, ten konflikt usunie" (232).

"Działa prawo historycznego opóźnienia, bliżej niezdefiniowane, zgodnie z którym to, co zostało ugodzone w jednym ciągu zjawisk, długo jeszcze żyje w ciągach równoległych. [...] Prawo opóźnienia sprawia, że wpływ religii jest dużo trwalszy niż jej żywotność w danym społeczeństwie, tzn. ona to podtrzymuje instytucje i obyczaje przez czas dłuższy, mimo powszechnej czy niemal powszechnej laicyzacji" (234, 236).

"Nikt o zdrowych zmysłach, kto długo mieszkał w jednym z krajów zachodnich, nie może mieć złudzeń co do zupełnej klęski zlaicyzowanego humanizmu, spowodowanej przez tegoż humanizmu sukcesy" (236).

"Kiedy z dostateczną uwagą poddajemy refleksji samotność człowieka we wszechświecie, jego zasadniczą nienaturalność [...] postulowanie harmonii życia ludzkiego z Naturą, z kosmosem, czy z uniwersalnym Rozumem jest tyle warte, co wiara w rusałki i dziwożony [...]" (258).

"Wiele wody upłynęło w europejskich i amerykańskich rzekach od tamtego czasu, kiedy dumnie oświadczałem, że z polskim katolicyzmem nie chcę mieć nic wspólnego" (266).

[Erik · Rating 5 out of 5]

Despite the author's disclaimer that this book is largely a study of Polish writers untranslated into English, especially the author's own uncle, Parisian exile and poet Oscar Milosz, if you skip over the parts about Polish writers, this book turns out to be surprisingly interesting. Especially for a reader interested in the crisis of faith that began in the 18th century and by the 20th century had led to a civilization with powerful industry and technology with unprecedented human suffering.

And for Milosz, the blame falls on replacing religion with science. And then perverting what religion remained into a harmless moral system compatible with a scientific world order that had no tolerance for mystery.

Milosz makes a good case that our scientific world has been disenchanted and over-simplified down to a barren existence, the Land of Ulro identified by William Blake: "a land where man is reduced to a supererogatory number, worse, where he becomes as much for himself, in his own eyes, in his own mind."

Aside from the author's uncle, Blake is the literary hero of the book, standing for imagination over calculation. Milosz's other heroes include poetic theologian Emmanuel Swedenborg, theological poets Dante, Goethe, Holderlin, theological novelist Dostoyevsky and (unintentionally) theological physicist Albert Einstein.

"Science in our century refutes everything formerly held in regard," wrote Dostoevsky in 1875, according to Milosz. "Your every sin has been brought about by your unsatisfied needs, which are completely natural and therefore must be satisfied. A radical refutation of Christianity and its morality, Christ wa not acquainted with science, they say."

Milosz further quotes Dostoevsky writing in a letter of 1854, "Had I to choose between Christ and truth, I would choose Christ." This uncompromising contrarianism is the only moral position for those of us enslaved in the land of Ulro.

Dostoevsky and Milosz's other heroes revolt against the narrow rationalism of the book's satanic figures, who are of course heroes of 18th century enlightenment, including Newton and Locke.

Is all of today's religion a version of the church of Dostoevsky's Grand Inquisitor? Is all of today's secular humanist morality and egalitarian politics just the scripture of Blake's dystopian Ulro?

A challenging and provocative book for those who are questing in both literature and life.

[Antonio Lombardo · Rating 4 out of 5]

In altre parole noi pensiamo perché grazie alla circolazione del sangue siamo parte del Movimento universale. Ecco perché il ritmo costituisce il nocciolo stesso della metafisica di O.W.M.: « il Ritmo è la più alta espressione terrestre di ciò che chiamiamo pensiero». Nei suoi scritti si parla «dell’amorevolezza delicata» e della «infallibilità amorosa con cui l’uomo usa a ragion veduta la parola e il suono nel poema, il muscolo e il passo nella danza, il tono e l’accento nella dizione, la linea maestra del movimento e della vita nella scultura, la prima vibrazione del colore e l’ultima nella pittura, e infine, nell’architettura, la pietra e la trave, in una logica e armoniosa ripartizione dello sforzo» (p. 241)

[Maurizio Manco · Rating 4 out of 5]

"Come accettare che ciò che per noi è evidente non lo sia per gli altri? A quanti livelli e sotto quante varianti scopriamo che il contenuto di un’altra mente ci è inaccessibile! Allora ne siamo turbati, perché se dietro le stesse parole d’una conversazione si celano un sapere, un’idea differenti, quelle parole, benché identiche, hanno un significato diverso per noi e per i nostri interlocutori." (p. 20)

[Juleczka · Rating 4 out of 5]

4.25, świetna metafora

[Filip Antosik · Rating 2 out of 5]

śmielej towarzyszu śmielej

nie rozumiem po co miłosz pisze tak ostrożnie i bez przekonania

[Arek Kozio · Rating 4 out of 5]

Summa literackiego spustoszenia po upadku religii i myślenia symbolicznego. Nadzieje miłosza z perspektywy pół wieku wydają się być raczej zakorzenione w tamtych czasach i chyba tam też pozostaną

[Adam Sol · Rating 4 out of 5]

Rich thinking and literary history, should NOT be your first introduction to Milosz. But troubling and indefatigably inspiring as well.

[Gregory M · Rating 3 out of 5]

Reading this collection of essays, I kept stumbling over the ghost of Swedenborg, over Blake's visions, over the Polish mystic Oskar Milosz. These figures fade in and out like radio stations caught between frequencies. What am I to make of their revelations, their certainties, their terrors? Milosz treats them with such intimacy, as if they were still speaking, still relevant to our spiritual crisis. But I find myself wondering: what do we do with these dispatches from another century's darkness? These voices echo in empty rooms, and I'm not sure if I'm meant to resurrect them or simply witness their passing.

I evangelize Milosz's work at every opportunity—pressing "Bells in Winter" or "The Issa Valley or "The Captive Mind" into friends' hands with the fervour of someone sharing a life-changing secret. Still I found "The Land of Ulro" more distant, more opaque, watching someone else's mystical experience through tinted windows.

That said, even when Milosz leads me somewhere I'm not sure I want to follow, I trust him as a guide, knowing that the next work of his I pick up might contain that perfect insight that makes the world stop spinning for a moment.

[John · Rating 4 out of 5]

The anti-Stalinist and Polish poet's literary and spiritual autobiography. The Land of Ulro is William Blake's name for the fallen, empty, mechanical civilization we now live in. Milosz's reflections on his engagement with works - from Dostoevsky to Swedenborg - that attempt to counter Ulro makes for a beautiful but weird essay. I found I didn't have the context to fully understand his comments on Polish literature and poetry.

[I · Rating 5 out of 5]

Сложная книга, вбившая широкий клин в небольшую трещину моего рационального мировосприятия. "Бясконцая адлегласць аддзяляе дабро ад неабходнасцi". Но до этой цитаты Симоны Вайль надо ещё добраться. Книга читается трудно, по крайней мере для моего мозга это было что-то абсолютно инородное. И в этом, пожалуй, ее достоинство. Впустить к себе в голову Чеслава Милоша того стоит.

[Alex · Rating 5 out of 5]

I think it is largely a young man's dilemma, but the idea of disinherited mind shaped a lot of my thinking for at least a year after reading this book.

[Andrew · Rating 4 out of 5]

With just a slight twist of autobiography this is pretty much a reflection on literature, especially the works of Gomborowicz and Blake. Milosz is an ever-astute observer.

[Jacob Russell · Rating 2 out of 5]

Found this disappointing. Much inferior to the essays in Kundera's The Curtain