درآمدی به اساطیر ایران

by شاهرخ مسکوب

انسان همیشه به جهانِ گرداگرد خود توجه داشته است. از این‌رو اسطوره، بیان و نمودگاری است از «شناخت» انسان از جهان که، گذشته از صورت ظاهر، برای انسان دارای معنایی باطنی و پنهانی نیز است. اسطوره از جهان، طبیعت، خدایان، دیوها و خلاصه از زندگی مادی و معنوی‌ِ انسانِ پیشین سخن می‌گوید.
اساطیر نه‌تنها رابطۀ انسان را با نیروهای مابعدالطبیعی رقم می‌زند بلکه تعیین‌کنندۀ ارتباط انسان با ادبیات، موسیقی، نقاشی، قصه‌ها و باورهای عامیانه، هنر و «معرفت» غیرعلمی است. بنابراین، جای هیچ تردیدی نیست که برای شناخت عمیق فرهنگ یک ملت نمی‌توان از اساطیر آن بی‌خبر بود، چراکه اساطیر با جهان فرهنگی‌ای که بنیاد می‌گذارد تصویری از عشق و نفرت، ثروت و قدرت، امر جنسی، مرگ و ترس ترسیم می‌کند.

Genres: Mythology

106 pages, Paperback

Published January 1, 2015

About the author

شاهرخ مسکوب، روشنفکر، نویسنده، مترجم و شاهنامه‌شناس، در سال ۱۳۰۴ در بابل به دنیا آمد. دوره‌ی ابتدایی را در مدرسه‌ی علمیه‌ی تهران گذراند و ادامه‌ی تحصیلاتش را در اصفهان پی گرفت. در سال ۱۳۲۴ به تهران بازگشت و در سال ۱۳۲۷ از دانشگاه تهران در رشته‌ی حقوق فارغ‌التحصیل شد. نخستين نوشته‌هايش را در ۱۳۲۶ با عنوان تفسير اخبار خارجی در روزنامه« قيام ايران» به چاپ رساند. از ۱۳۳۶ به مطالعه و تحقيق در حوزه‌ی فرهنگ، ادبيات و ترجمه‌ روی آورد. پیش از انقلاب به خاطر مبارزات سیاسی علیه رژیم پهلوی چندبار راهی زندان شد. مدتی پس از انقلاب به پاریس مهاجرت کرد و تا آخرین روز حیات به فعالیت فرهنگی خود ادامه داد و به نگارش، ترجمه و پژوهش پرداخت. مسکوب در روز سه‌شنبه بیست‌وسوم فروردين ۱۳۸۴ در بيمارستان كوشن پاريس درگذشت. شهرت مسکوب تا حد زیادی وامدار پژوهش‌های او در «شاهنامه» فردوسی است. کتاب «ارمغان مور» و «مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار» او از مهم‌ترین منابع شاهنامه‌پژوهی به شمار می‌روند. مسکوب برخی از آثار مهم ادبیات مدرن و کلاسیک غرب را نیز به فارسی ترجمه کرده ‌است. از جمله آثار او می‌توان به ترجمه‌ی کتاب‌های «خوشه‌های خشم» جان اشتاین بک، مجموعه «افسانه تبای» سوفوکلس و تألیف کتاب‌‌ها‌ی «سوگ سیاوش»، «داستان ادبیات و سرگذشت اجتماع»، «مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار»، «در کوی دوست»، «گفت و گو در باغ»، «چند گفتار در فرهنگ ایران»، «خواب و خاموشی»، «روزها در راه»، «ارمغان مور»، «سوگ مادر»، «شکاریم یک سر همه پیش مرگ»، «سوگ سياوش در مرگ و رستاخيز»، «مسافرنامه»، «سفر در خواب»، «نقش ديوان، دين و عرفان در نثر فارسی»، «درباره سياست و فرهنگ» در گفت وگو با علی بنو عزيزی، «تن پهلوان و روان خردمند»، «مليت و زبان (هويت ايرانی و زبان فارسی) اشاره کرد.

Reviews

[Salamon · Rating 3 out of 5]

جالبه ولی کوتاه. برای من که در ابتدای کار اساطیرم اطلاعات جالبی داشت ولی به‌نظرم خیلی منسجم نبود و ارتباط واضحی بین مطالب تصویر نشده بود. در هر صورت این حاصل درسگفتارهاییه که بعدها روی کاغذ اومده و عنوان‌گذاری شده.

[Mojtaba Asghari · Rating 5 out of 5]

از لحاظ ارزش کار میتونم مقایسه اش کنم با کتاب "زایش تراژدی" نیچه
واقعا کار ارزشمندیست
به علاوه برای شناخت اسطوره های ناخودآگاه ما ایرانی ها هم بسیار مفید است
من در جایی خوانده بودم که ریشه انقلاب57 ایران ناشی از مساله اهمیت انتخاب خیر و شر از روی مبنای اهورامزدا و اهریمنی ایرانی هاست که در روح تاریخی زرتشتی ایرانی نهفته است
اما با خواندن این کتاب البته بدون آنکه درون این کتاب بحثی مستقیم در این خصوص باشد فهمیدم اینطور نیست
ناخودآگاه خیر و شر زرتشتی میتواند در خصوص انتقام خواهی درون یک طبقه اجتماعی ایرانی ها صادق باشد در حالیکه برای شورش طبقاتی برای مثال آنچه در انقلاب 57 رخ داد نظر من با نظر میشل فوکو که آنرا از نوع آخرت دینی و معنویت جویی ایرانی درون روح مذهبی آنها میبیند نزدیک میدانم

معضل اصلی بشریت در شناخت ناخودآگاه تاریخی اش هست و برای شناخت ناخودآگاه جمعی آنطور که یونگ عقیده دارد ما نیاز به بررسی مجدد الگوواره های تاریخی خود داریم و برای این منظور این کتاب به صورت چکیده و مفید بسیار توصیه میشود

[Pooya Kiani · Rating 3 out of 5]

برای من که آشنایی کمی با اسطوره‌شناسی دارم درآمدِ خوبی بود، هم به اسطوره و هم اسطوره در ایران.

کتاب در اصل مکتوب‌شده‌ی یکی از سخنرانی‌های شاهرخ مسکوبه.
کاش گالینگور نبود تا با قیمت کمتری چاپ بشه و عده‌ی بیشتری بخوننش.

ارزش خوندن داره. بخونیدش.

[Daniel T · Rating 3 out of 5]

این کتاب که در اصل گردآوری سخنرانی های شاهرخ مسکوب هست از دو بخش تشکیل شده :
۱- کلیات اسطوره
۲- اساطیر ایران

با توجه به حجم کتاب باید توجه داشت تمامی اطلاعاتی که در زمینه اساطیر دریافت میکنیم اطلاعاتی جزیی است و در اصل شناختی اولیه با اساطیر و مهم تر از اون نقش اساطیر در فرهنگ ایرانی هست.

با بررسی شباهت ها در اساطیر هندوایرانی بخش دوم کتاب شروع و با تاثیر خدایان جنگ و کلیت جنگ و ایجاد پیش زمینه حماسه برای شاهنامه آشنا خواهیم شد.

نمیتونم بگم کتاب دقیقی بود، از اونجایی که سعی شده خیلی کلی و اطلاعات رو به مخاطب منتقل کنه در بخشی از موارد ابهام و گیجی رو برای خواننده به همراه داره ولی چندان نمیشه بهش خرده گرفت، صرفا میشه به این کتاب زمینه سازی برای تحقیقات بیشتر برای فرد نگاه کرد.

و اما با توجه به اسم کتاب «درآمدی به اساطیر ایران» بنظرم اطلاعات و نوع نگاه به اسطوره در جهان و حماسه که در بخش اول آورده شده اطلاعات مفید تری رو ارائه میده.

[Reza Valinejad · Rating 4 out of 5]

با توجه به این که این کتاب از دست‌نوشته‌ها و سخنرانی‌های مسکوب تهیه شده اما به خوبی میتونه یک درک اولیه‌ای از اساطیر ایران و بلکه بیشتر از اون درک کلی رو از اساطیر به مخاطب خودش بده.
سلسله مراتبی رو هم که برای مطالب کتاب در نظر گرفته شده قابل قبول هست.
.
چند فصل از کتاب برای من خیلی جذاب بود و یک دید جامع‌تری نسبت به موضوع اساطیر ایرانی بهم داد.
و تاکیدی که مسکوب توی این کتاب میکنه این هست که همه‌ی اساطیر جهان چه دینی باشند یا غیر دینی انگاری سرمنشا یکسانی دارند و از یک سرچشمه دارند نشات میگیرد و مثال های زیادی هم درباره این نکته توی کتاب میاره.

[Mostafa · Rating 3 out of 5]

برای ورود به مبحث اسطوره شناسی کتاب خوبیه
شاید چون از روی سخنرانی پیاده ش کردن (که به قصد تدریس بوده) اونطور که باید گیرا نباشه

[Zahra Saedi · Rating 3 out of 5]

همان‌طور که از نام و البته حجم کتاب پیداست، درآمدی بر اساطیر ایران است و چندان وارد نمی‌شود و به شرح کلیاتی بسنده می‌کند. در کتاب به نزدیکی اساطیر هند و اروپایی با ایرانی، زبان‌های مختلفی که در ایران صحبت می‌شد، رویکردهای مختلف بررسی اساطیر، طبقه‌بندی مردم و خدایان هر طبقه و بررسی خدایان جنگ و جنگ در حماسه‌های ایرانی می‌پردازد که به هر کدام مختصر اشاره‌ای شده. در مجموع کتاب سوالات افراد علاقمند به این حوزه را بیشتر می‌کند و تا حدی با معرفی منابعی که در کتاب آمده و رویکردها راه مطالعه‌ی این حوزه را نشان می‌دهد.

[Hossein · Rating 3 out of 5]

یک کتاب صد صفحه ای هست که مجموعه ای از درس‌گفتار هایی هست که مسکوب دهه ی پنجاه در یکی از سازمان های دولتی ایران درس میداده . از اسم کتابم مشخصه اطلاعات خیلی ساده و پایه ای رو ارائه میده و چیز‌ پیچیده ای داخل کتاب گفته نمیشه . چون درس‌گفتار هست حداقل برای من حوصله سربر بود . ولی ی روزه میشه تمومش کرد .

[Fereshteh · Rating 5 out of 5]

مسکوب رو دوست دارم براس تمام زحماتی که کشیده برای همه دغدغه‌ای که برای زبان پارسی داشته
لذت میبرم میبینم زمانی نه دور کسی بوده که اینچنین میدانسته

[Mahya danesh · Rating 5 out of 5]

این اولین کتابیه که از شاهرخ مسکوب خوندم ، و چه تجربه خوبی .کتاب برگرفته از دست نوشته ها و سخنرانی های شاهرخ مسکوبه که به خوبی گرداوری و ویراستاری شده .به نظرم حتی میتونه درامد خوبی برای مطالعه اساطیر ایران باشه .
وقتی شما میخواید روحیه ملی یک ملت رو بشناسید باید سراغ اسطوره هاش برید اینجوری اعمال خواسته و ناخواسته اشون به خصوص در سیاست رو میتونید حدس بزنید و راحت تر باهاشون کنار بیایید واسه همین اسطوره ایرانی به ویژه نگاه ثنویتی که داره برای فهم کنش های سیاسیش خیلی مهمه و چه خوب که حتما مطالعه بشه

[lilac · Rating 4 out of 5]

به طور خلاصه و مفید راجع به اسطوره شناسی توضیح میده.

[Mehrasa Rezaei · Rating 4 out of 5]

یک کتاب جامع و جمع و جو برای شناخت اسطوره های ایرانی
البته کارگاه اسطوره شناسی هدیه و آروشا هم خیلی در فهم این کتاب کمکم کرد.

[Rainy · Rating 5 out of 5]

ای کاش گسترده تر بود، نشستن در کلاسی که استاد جناب مسکوب باشد، همیشه خوشایند است...

[Pari · Rating 4 out of 5]

این کتاب به بخش بزرگی از سوالاتم در مورد خاستگاه اقوام ایرانی و سیر بلوغ باورهای اساطیری این اقوام پاسخ داد.
در اولین روز سال، کتابی بهتر از این را نمی‌توانستم به پایان ببریم؛ کتابی که تفاوت و اهمیت ایزد مهر (الهه عهد و پیمان نه آفتاب) را با آیین میترائیسم و چگونگی همراهی بهرام (ایزد جنگاوران) با وی را برایم مشخص کرد.
همچنین وجود امشاسپندان‌ها و ارتباطشان با اهورامزدا به عنوان یکی از امشاسپندان‌ها را توضیح داد. بخشی که به توضیح نمادهای متعلق به هر امشاسپندان پرداخت برایم بسیار جالب بود.

[Saeed · Rating 4 out of 5]

برای شناخت عمیق فرهنگ یک ملت نمی‌توان از اساطیر آن بی‌خبر بود.

[Arash Abdollahnejad · Rating 2 out of 5]

از جایی که شروع می‌کند به صحبت دربارهٔ اسطوره‌های زردشتی کتابی‌ست پرغلط و دور از علم روز.

[Sia · Rating 3 out of 5]

برای ورود به مبحث اسطوره شناسی کتاب خوبیه
شاید چون از روی سخنرانی پیاده ش کردن (که به قصد تدریس بوده) اونطور که باید گیرا نباشه

[Mahtopia · Rating 3 out of 5]

3.5 Stars