What do you think?
Rate this book
Onlar da İnsandı
"Evet, onlar da insandır! Pavlenko'lar, İvan'lar, Kostyürk'ler, Vasil Dimitroviç'ler, Stepan'lar, belki bunu gülünç görecekler; ama nasıl görürlerse görsünler, ben eserimiz tekrar sakin bir dua ile bitirmek istiyorum. Romanımı kapatırken: "Tanrım!" diyorum. "Onlar da insan!" Acı onlara! Kendileri gibi, başkalarının da insan olduklarına inandır onları!" Ötekiler, o hayvan gibi sürülüp götürülenler... Onlar da insandı."
- GenresTurkish Literature
459 pages, Paperback
First published January 1, 2004
3 people are currently reading
208 people want to read
About the author
Cengiz Dağcı
27 books37 followers9 Mart 1919 tarihinde Kırım’ın Yalta şehrinin Gurzuf köyünde doğar. Çocukluğu kıtlık, yoksulluk, Rus emperyalizminin zulmü ve büyük baskılar altında geçer. İlkokulu köyünde, ortaokulu Akmescit'te bitirir. Kırım Pedagoji Enstitüsü ikinci sınıfında iken İkinci Dünya Savaşı çıkar. 1941’de Ukrayna cephesinde Almanlara esir düşer. Almanların yenilmesi üzerine esir kampından kurtularak müttefik devletler safına sığınır. 1946’da Londra’ya yerleşir. İngiltere’deki hayatı da hiç kolay olmaz; bir taraftan yazarken en vasıfsız ve ağır işlerde çalışmak zorunda kalır.
“Türkçe bana anamın konuştuğu dil” diyerek yazı dili olarak Türkçeyi kabul eder. Türkiye Türkçesindeki ilk kitabı 1956 yılında Varlık Yayınları tarafından yayınlanan Korkunç Yıllar’dır. Yaşar Nabi ile mektuplaşarak tanışan Dağcı, eserlerini de posta yolu ile gönderir. Soğuk savaş şartlarının siyasi etkilerinin hissedilmesi, Sovyetler Birliği’nin sol entelijansiya ile kurduğu ilişkiler ve fikir hayatımızdaki çatlamalar yazarı yalnızlaştırmak üzereyken, Ötüken Yayınevi ile tanışır. Ötüken Yayınevi vasıtasıyla yirmiden fazla kitabı Türk okuyucusuyla buluşturur.
Dağcı Türk edebiyatının büyük yazarları arasındadır. Romanlarında Kırım Türklerinin yaşadığı acıları hüzünlü ama berrak bir üslupla aksettirir. Kitapları yıllarca elden ele dolaşır. Kırımla olan ilgisini hiçbir zaman koparmaz ve Kırım Türklerinin vatanlarına dönüşlerini anlatmayı ihmal etmez. Hatıralarında “Ben yalnızca Kırım’ın yazarı değilim ama Kırım’ın faciasını bütün gerçeği ve içtenliğiyle yalnız ben yazabilirdim” der. Hayatının son yıllarında içerisinde bulunduğu muhitteki karakterleri ele alan hikâyeler de yazar.
En büyük destekçisi savaş sırasında Polonya’da tanıştığı ve 1998 yılında kaybettiği kıymetli eşi Regina Hanım olur. Aralarında Yazarlar Birliği’nin ve İlesam’ın yılın yazarı, Türk Ocakları’nın üstün hizmet ödülü de olmak üzere sayısız ödül alır. En son 21.03.2011 tarihinde Marmara Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü tarafından düzenlenen "Türk Dünyasında Zirve Şahsiyetler: Cengiz Dağcı" sempozyumuyla yazarlık macerası ele alınan Cengiz Dağcı, 22 Eylül 2011 tarihinde Londra’nın Soutfields bölgesindeki evinde saat 12:30 sıralarında vefat etmiştir.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 18 of 18 reviews
August 1, 2020
Arkamızdan ağlaştılar
Ağaç dalları
Bize haram oldu ah aman ah
Kırım yolları.
Kitabı oxuyarkən paralel olaraq Qarabağ mövzusu ağlıma gəlirdi.20ci əsrdə illər boyu Azərbaycan vətəndaşlarıyla çörək kəsən ermənilər xain üzlərini göstərib Azərbaycanlıları torpaqlarından didərgin salıblar. Əsər 1940cı illərdə Krım tatarlarının repressiya vaxtı sürgün olunmasından bəhs edir.Nə qədər tarixdə faktlarla bu hadisələri oxusaq da əzbərləsək də bədii ədəbiyyat nümunələri hissləri və duyğuları daha yaxşı əks etdirir.Əsərdə kəndli öz torpaq işləri ilə məşğul olan Qızıltaş sakinlərinin timsalında bütün Krım əhalisini oxuyuruq. Kommunizm ideologiyasının onlara necə təsir etdiyi, kolxoz sisteminin kənd əhalisi tərəfindən necə qarşılandığını oxuyuruq. Əsərin əsas qəhramanı tütün sahələri ilə məşğul olan sadə ailələrdən biri də Bekir adlı kəndlidir.O qapısına gələn 2 kasıb rusu evinə qonaq kimi alır və bununla kənddə ardıcıl fəlakətlər başlayır. Hər kəsin oxumalı olduğu bir əsərdir. Nəzərə alanda ki yazıçı Çengiz Dağcı özü də sürgün olunmuş Tatar türklərindəndir yazdıqlarını onun həyat hekayəsi də adlandırmaq olar.Yazarın digər bütün əsərlərini də mütləq oxuyacam.
"Tanrım! diyorum. Onlar da insan! Acı onlara! Kendileri gibi, başkalarının da insan olduklarına inandır onları! Ötekiler, o hayvan gibi sürülüb götürülenler... Onlar da insandı..."
Ağaç dalları
Bize haram oldu ah aman ah
Kırım yolları.
Kitabı oxuyarkən paralel olaraq Qarabağ mövzusu ağlıma gəlirdi.20ci əsrdə illər boyu Azərbaycan vətəndaşlarıyla çörək kəsən ermənilər xain üzlərini göstərib Azərbaycanlıları torpaqlarından didərgin salıblar. Əsər 1940cı illərdə Krım tatarlarının repressiya vaxtı sürgün olunmasından bəhs edir.Nə qədər tarixdə faktlarla bu hadisələri oxusaq da əzbərləsək də bədii ədəbiyyat nümunələri hissləri və duyğuları daha yaxşı əks etdirir.Əsərdə kəndli öz torpaq işləri ilə məşğul olan Qızıltaş sakinlərinin timsalında bütün Krım əhalisini oxuyuruq. Kommunizm ideologiyasının onlara necə təsir etdiyi, kolxoz sisteminin kənd əhalisi tərəfindən necə qarşılandığını oxuyuruq. Əsərin əsas qəhramanı tütün sahələri ilə məşğul olan sadə ailələrdən biri də Bekir adlı kəndlidir.O qapısına gələn 2 kasıb rusu evinə qonaq kimi alır və bununla kənddə ardıcıl fəlakətlər başlayır. Hər kəsin oxumalı olduğu bir əsərdir. Nəzərə alanda ki yazıçı Çengiz Dağcı özü də sürgün olunmuş Tatar türklərindəndir yazdıqlarını onun həyat hekayəsi də adlandırmaq olar.Yazarın digər bütün əsərlərini də mütləq oxuyacam.
"Tanrım! diyorum. Onlar da insan! Acı onlara! Kendileri gibi, başkalarının da insan olduklarına inandır onları! Ötekiler, o hayvan gibi sürülüb götürülenler... Onlar da insandı..."
February 19, 2017
Etkileyici bir romandı...
Iyi niyet, Türk insanının DNA'sındaki tek bozukluk bu!
Iyi niyet, Türk insanının DNA'sındaki tek bozukluk bu!
February 21, 2015
Sanal Kıraathane girişimi olarak, takipçilerimizin göndermiş oldukları alıntıları yayınlıyoruz. En güzel kitapların en güzel kısımları... Leziz yemeklerin en tatlı bölümleri gibi... Bu kitap ile ilgili paylaşımlarımız aşağıdaki linklerdedir. Ne yaparsanız yapın, kitap kokusundan mahrum kalmayın. Sanal Kıraathane. (Daha fazla alıntıyı www.sanalkiraathane.com adresinde bulabilirsiniz)
https://www.facebook.com/sanalkiraath...
https://www.facebook.com/sanalkiraath...
June 11, 2019
Kırım Türklerinin yaşadığı sürgün öncesi dönemi anlatıyor. Fazla dramatik oluşu olayların gerçekliğinden kaynaklanıyor. Her Türk'ün okuması gerektiğini düşünüyorum.
Şu an Suriyelilere yapılan kardeşliği vakti zamanında İvanlara da yapmış Türkler.
Şu an Suriyelilere yapılan kardeşliği vakti zamanında İvanlara da yapmış Türkler.
August 23, 2020
İki Rus köye girene kadar kitap çok güzel ilerliyor. Müslüman Tatarların yaşayışlarını tatlı tatlı okuyoruz. Sonra her şey altüst oluyor. Neden? Acıma, fazla merhamet ve başına gelene razı olmak, benim çıkardığım sonuç bu.
Bekir herkesi kendi gibi kalbi temiz sanmasaydı bir çok insanın kaderi farklı olabilirdi. Tabii suç sadece Bekir’de değil. Hatta Bekir gibi bir insanda suç bulmak saçma olur. Ama İvan’ın işlediği suçları görmezden gelip hala evinde beslemesi beni çıldırttı bir miktar. Her şeyi geçtim Ayşe’ye yaptıklarından sonra hala aynı çatıda yaşamaları... Remzi... En çok Sabri ve Enver’den ümitliydim. Ancak onların da kalbi intikam alma, adam öldürme gibi şeyleri kaldırmayacak kadar büyüktü. Son ana kadar Sabri’nin bir şey yapmasını bir başkaldırışı umdum. Ama o ölmeye razı geldi. Ancak sadece kendisi ölmedi, tüm sevdikleri de İvan yüzünden öldü. Zalimi kendin için değil sevdiklerin için de durdurmalısın. Enver de kaçmadı ama bir şey de yapmadı. Gerçekten dayanılmaz bir hikaye. İnsanın içi parçalanıyor.
Yazar sonucunda şuna bağlıyor: evet şu an Kırım’da birileri güzel bir hayat yaşıyor ve haksız değiller. İyi bir yerde iyi bir yaşam sürmek herkesin hakkı. Ama onlar oraya bir sürü insanın kanını dökerek geldiler. Bir sürü masum canın yaşama hakkını, evlerini ellerinden aldılar. Siz şimdi Kırım’a bakıp güzelliğiyle mest oluyorsunuz ama sizden öncekilerin hakkı yok muydu, onlar da insan değiller miydi?
.
.
.
Enver yeni urbasının yeniyle yanaklarındaki yaşı siliyor, artık ağlamıyor;iri açık gözlerinde yılmaz bir azim var, gözlerinde intikam ateşi parlıyor:
-Kaçmam! Diyor. Kaçmam! Yeter artık,yeter! Ne zamandır kaçtık, yurdu terkettik, siz de kaçmayınız, gidin, gidin! Kırım’ın sevgisini, Kırım için dökülen kanları, gözyaşları, Kırım’ın acısını beraberinde alın, kalplerinizde götürün! Türk dünyası geniştir, gidin! O güneşin doğduğu yerlerde kalplerinizi Türk kardeşlerinize açın, söyleyin onlara: biz hayatta hıyanetlik nedir, küfür nedir bilmedik, deyin. Hak ve adalete inandık, deyin. Çalmadık, yakmadık, öldürmedik, düşmanlarımızın her zulmüne katlandık, deyin. Düşmanlarımızı da insan sandık, ama başımıza neler getirdiler, deyin. Ne felaketlere uğradık,deyin. Anlatın, anlamalı onlar, bizim akıbetimize uğramak istemezlerse anlamalı onlar. Anlarlar. Ben kaçmayacağım, gelsinler de alsınlar beni. Gelsinler de alsınlar, hainler!
Bekir herkesi kendi gibi kalbi temiz sanmasaydı bir çok insanın kaderi farklı olabilirdi. Tabii suç sadece Bekir’de değil. Hatta Bekir gibi bir insanda suç bulmak saçma olur. Ama İvan’ın işlediği suçları görmezden gelip hala evinde beslemesi beni çıldırttı bir miktar. Her şeyi geçtim Ayşe’ye yaptıklarından sonra hala aynı çatıda yaşamaları... Remzi... En çok Sabri ve Enver’den ümitliydim. Ancak onların da kalbi intikam alma, adam öldürme gibi şeyleri kaldırmayacak kadar büyüktü. Son ana kadar Sabri’nin bir şey yapmasını bir başkaldırışı umdum. Ama o ölmeye razı geldi. Ancak sadece kendisi ölmedi, tüm sevdikleri de İvan yüzünden öldü. Zalimi kendin için değil sevdiklerin için de durdurmalısın. Enver de kaçmadı ama bir şey de yapmadı. Gerçekten dayanılmaz bir hikaye. İnsanın içi parçalanıyor.
Yazar sonucunda şuna bağlıyor: evet şu an Kırım’da birileri güzel bir hayat yaşıyor ve haksız değiller. İyi bir yerde iyi bir yaşam sürmek herkesin hakkı. Ama onlar oraya bir sürü insanın kanını dökerek geldiler. Bir sürü masum canın yaşama hakkını, evlerini ellerinden aldılar. Siz şimdi Kırım’a bakıp güzelliğiyle mest oluyorsunuz ama sizden öncekilerin hakkı yok muydu, onlar da insan değiller miydi?
.
.
.
Enver yeni urbasının yeniyle yanaklarındaki yaşı siliyor, artık ağlamıyor;iri açık gözlerinde yılmaz bir azim var, gözlerinde intikam ateşi parlıyor:
-Kaçmam! Diyor. Kaçmam! Yeter artık,yeter! Ne zamandır kaçtık, yurdu terkettik, siz de kaçmayınız, gidin, gidin! Kırım’ın sevgisini, Kırım için dökülen kanları, gözyaşları, Kırım’ın acısını beraberinde alın, kalplerinizde götürün! Türk dünyası geniştir, gidin! O güneşin doğduğu yerlerde kalplerinizi Türk kardeşlerinize açın, söyleyin onlara: biz hayatta hıyanetlik nedir, küfür nedir bilmedik, deyin. Hak ve adalete inandık, deyin. Çalmadık, yakmadık, öldürmedik, düşmanlarımızın her zulmüne katlandık, deyin. Düşmanlarımızı da insan sandık, ama başımıza neler getirdiler, deyin. Ne felaketlere uğradık,deyin. Anlatın, anlamalı onlar, bizim akıbetimize uğramak istemezlerse anlamalı onlar. Anlarlar. Ben kaçmayacağım, gelsinler de alsınlar beni. Gelsinler de alsınlar, hainler!
This entire review has been hidden because of spoilers.
July 10, 2020
Sözüme şöyle başlamak istiyorum: Bu kitabın güçlü ve hüzünlü tesiri kolayca geçmeyecek. Dillerde dolaşması, sürekli alınıp okunması, hatta klasiklerden sayılması gerekir, çünkü hem tasvirlerin gücü, hem de kişilik ve dönem tahlili bakımından onlardan eksik yanı yok.
Tütün tarlalarının, gelincik çiçeklerinin bezediği, Kuşkaya'nın gölgesindeki Kızıltaş köyünde Bekir; biricik kızı, karısı ve ineği Macik'le birlikte toprak kadar durağan bir yaşam sürmektedir. "Azıcık aşım, ağrısız başım." deyimi sanki onlar için söylenmiştir. Kırım topraklarında, kapıların gece kilitlenmediği huzurlu Türk köyü için...
Dönem Sovyet dönemidir. Hükümetin ata topraklarını alacağı, Kuşkaya'nın dinamitle yıkılıp tarlalara devrileceği söylentileri vardır. Bir gece işsiz güçsüz iki hırpani Rus - "Kala Mala" ve İvan - Bekir'in tarlasına girerler. Ayaklarına kapanıp iş isterler. Karısı Esma onları hiç istemez, ama Bekir'in kalbindeki merhamet cana gelmiştir bir kere. "Ne olursa olsun," der, "Onlar da insan!" Hiçbir şey o dakikadan sonra eskisi gibi olmaz.
Kitabın genel tonu, doğal olarak hüzün. Hatta, kimi yerlerde gözyaşlarınızın akması büyük bir ihtimal. Kırım Türkleri çok benzer hikayeleri yaşadılar, ata topraklarından sürüldüler. Bu yönüyle milli ve tarihi bilinç veren bir kitap.
Eğer uzun betimlemelere alışık değilseniz, okurken bir parça sıkılabilirsiniz. Fakat bu betimlemeler benim kitabın en sevdiğim kısımlarından biri oldu. Karakterlerin beden dillerini, duygularını kendim yaşamış gibi hissedebildim. Gözlerimi kapattığımda Kızıltaş'ı, Gelinkaya'yı, denizi, göğü, tarlaları, karakterlerin yüzünü görür gibi oldum.
Tütün tarlalarının, gelincik çiçeklerinin bezediği, Kuşkaya'nın gölgesindeki Kızıltaş köyünde Bekir; biricik kızı, karısı ve ineği Macik'le birlikte toprak kadar durağan bir yaşam sürmektedir. "Azıcık aşım, ağrısız başım." deyimi sanki onlar için söylenmiştir. Kırım topraklarında, kapıların gece kilitlenmediği huzurlu Türk köyü için...
Dönem Sovyet dönemidir. Hükümetin ata topraklarını alacağı, Kuşkaya'nın dinamitle yıkılıp tarlalara devrileceği söylentileri vardır. Bir gece işsiz güçsüz iki hırpani Rus - "Kala Mala" ve İvan - Bekir'in tarlasına girerler. Ayaklarına kapanıp iş isterler. Karısı Esma onları hiç istemez, ama Bekir'in kalbindeki merhamet cana gelmiştir bir kere. "Ne olursa olsun," der, "Onlar da insan!" Hiçbir şey o dakikadan sonra eskisi gibi olmaz.
Kitabın genel tonu, doğal olarak hüzün. Hatta, kimi yerlerde gözyaşlarınızın akması büyük bir ihtimal. Kırım Türkleri çok benzer hikayeleri yaşadılar, ata topraklarından sürüldüler. Bu yönüyle milli ve tarihi bilinç veren bir kitap.
Eğer uzun betimlemelere alışık değilseniz, okurken bir parça sıkılabilirsiniz. Fakat bu betimlemeler benim kitabın en sevdiğim kısımlarından biri oldu. Karakterlerin beden dillerini, duygularını kendim yaşamış gibi hissedebildim. Gözlerimi kapattığımda Kızıltaş'ı, Gelinkaya'yı, denizi, göğü, tarlaları, karakterlerin yüzünü görür gibi oldum.
December 6, 2015
Tarih ile edebiyatın müthiş buluşması. Büyük yazar... Yaşattıkları onca acıya rağmen "Onlar da insandı" diyebilmek... Hemen Dağcı'nın diğer eserlerini de okumak istiyorum.
“… hiçbiri Cengiz’in yaşadığını yaşamadı. Hiçbiri vatanını sömüren bir ordu için savaşa yollanmadı. Hiçbiri iki cepheyi birden yaşamadı. Hiçbiri uğruna savaştığı orduların, kendi kardeşlerini, kendi akrabalarını topraklarından söküp attığını öğrenmedi. Hiçbiri yıllar süren gurbette, millettaşlarından boşaltılmış vatanını böyle özlemedi. Bunları Cengiz Dağcı yaşadı ve yazdı” (Ercilasun 2011).
“… hiçbiri Cengiz’in yaşadığını yaşamadı. Hiçbiri vatanını sömüren bir ordu için savaşa yollanmadı. Hiçbiri iki cepheyi birden yaşamadı. Hiçbiri uğruna savaştığı orduların, kendi kardeşlerini, kendi akrabalarını topraklarından söküp attığını öğrenmedi. Hiçbiri yıllar süren gurbette, millettaşlarından boşaltılmış vatanını böyle özlemedi. Bunları Cengiz Dağcı yaşadı ve yazdı” (Ercilasun 2011).
July 6, 2014
Tanrım! Onlarda İnsan! Acı onlara! Kendileri gibi, başkalarınında insan olduklarına inandır onları! Ötekiler, o hayvan gibi sürülüp götürülenler... Onlar da insandı!
Bu zamana kadar okumadığım için pişman olduğum bir eser.
Bu zamana kadar okumadığım için pişman olduğum bir eser.
July 26, 2018
Sonunda hıçkıra hıçkıra ağladığım ilk kitaptı.
İlk kez bir kitap kalbimi bu kadar çok kırdı. Ben Aytmatov da okudum lakin o da beni bu kadar etkilemedi.
İlk kez bir kitap kalbimi bu kadar çok kırdı. Ben Aytmatov da okudum lakin o da beni bu kadar etkilemedi.
April 7, 2019
genel konu olarak bakacak olursak güzeldi fakat sayfa sayısı olaylara göre fazlaydı.
February 13, 2021
Kendisi de Kırım Türkü olan yazarın kaleminden çıkan Onlar da İnsandı'da Stalin döneminde zulme, sürgüne, işkencelere maruz kalan Kırım Türklerinin hayatı anlatılıyor. İçten, yalın bir dili var kitabın. Sanki Karadeniz'in diğer tarafında değil de, bu tarafında yaşanmış bir olaymış gibi. Cengiz Dağcı da kitabı Türkçe kaleme almış.
Dikkatimi çeken bir şey oldu. Benzer acıları yaşamış, hayatı boyunca memleketinden uzakta yaşamak zorunda kalan yazarın, halkının hikayesini, acılarını anlattığı kitapta, "onlar da insandı" derken sadece kendilerini kastetmiyor. Kitabın ana karakterlerinden biri olan Bekir'e empati yaptırarak kendileri gibi olmayanlar için de söylüyor bunu.
Cengiz Aytmatov'a benzettim kalemini.
Güzel kitaptı. Tanıştığıma memnun oldum Cengiz Dağcı.
Dikkatimi çeken bir şey oldu. Benzer acıları yaşamış, hayatı boyunca memleketinden uzakta yaşamak zorunda kalan yazarın, halkının hikayesini, acılarını anlattığı kitapta, "onlar da insandı" derken sadece kendilerini kastetmiyor. Kitabın ana karakterlerinden biri olan Bekir'e empati yaptırarak kendileri gibi olmayanlar için de söylüyor bunu.
Cengiz Aytmatov'a benzettim kalemini.
Güzel kitaptı. Tanıştığıma memnun oldum Cengiz Dağcı.
January 19, 2022
Benim bu kadar uzun sürede okuduğuma bakmayın. Tam ödev teslimi ve finallerimin olduğu bir zamana denk geldi. Bizi bize anlatan bir roman. Okurken pek çok yerde gözlerim doldu. Bence her gencin okuması gereken bir kitap. Vatan nedir, uğruna neler yapılır düşman olsalar da onlar da insan mı ve daha pek çok soru...
February 4, 2021
Etkisinden aylarca çıkamadım. Hâlâ düşündükçe tüylerim diken diken olur. Realistliğinin yanı sıra insana tüm duyguları zirvede yaşattıran bir eser. Tek kelimeyle olağanüstü.
March 14, 2022
İlk başlarda çok ağır diyordu.Sayfalrı çevirdikçe kitaba bağlandım.Sonu çok anlamlı bitti.Herkese tavsiye ederim.
January 22, 2023
sonu mukemmeldi
Read
April 19, 2019Üzücüydü. .
May 20, 2025
Çox güclü kitabdır. Məsləhət görürəm dostlarıma!
A very impressive book. Strongly recommend it to my friends!
Хорошая книга. Рекомендую друзья!!!
A very impressive book. Strongly recommend it to my friends!
Хорошая книга. Рекомендую друзья!!!
Read
May 25, 2017Cengiz Dağcı’nın romanı (1958) • Olaylar, yazann doğup büyüdüğü, Kırım’ın Kızıltaş köyünde geçer
Displaying 1 - 18 of 18 reviews