پرسش های ادراک: پدیدارشناسی معماری

by Steven Holl, Juhani Pallasmaa, Alberto Pérez Gómez

پرسش های ادراک برای اولین بار در سال ۱۹۹۴ در شماره ی ویژه ی نشریه ی ژاپنی A+U به چاپ رسید و با توجه به اهمیت موضوع مجددا در سال ۲۰۰۷ در قالب این کتاب انتشار یافته است. این نوشتار، یکی از مهمترین تألیفات سال های اخیر در عرصه ی نظریه معماری است و توسط محققان برجسته ی معماری، استیون هال، آلبرتو پرز-گومز و یوهانی پالاسما به صورت سه نوشتار مجزا که به لحاظ موضوعی به هم پیوسته اند، به رشته ی تحریر در آمده است: هر کدام سعی در تشریح نقشی دارند که ادراک انسانی و تجربه ی پدیدار شناسانه، در معماری ایفا می­کند.

نوشتار اول با عنوان معماری مبتنی بر هفت حس، به نقد معماری بصر ـ محور و فقدان انعطاف در آن می پردازد که توسط یوهانی پالاسما به رشته ی تحریر درآمده است. پالاسما مهم ترین نظریه پرداز در زمینه ی پدیدارشناسی معماری است که آثار او نقش قابل توجهی در تشریح و گسترش پدیدارشناسی معماری دارد.
وی ساختمان های مدرن را به دلیل برانگیخته نکردن احساسات انسانی مورد نقد قرار می دهد و عدم ادراک بدنمند و حس زدایی در معماری را به چالش می کشد. او با بهره گیری از اندیشه های باشلار و مرلوپونتی نگرش ناب به پدیدار را مطرح و نمونه هایی از جایگاه ادراکات مبتنی بر حواس انسانی در معماری را بیان می نماید.

نوشتار دوم که بخش قابل توجهی از کتاب را به خود اختصاص داده است، متعلق به استیون هال، معمار برجسته ی آمریکایی و استاد دانشگاه کلمبیاست که به دلیل توانایی اش در ترکیب نور، فضا و کیفیت منحصر بفرد آثارش شناخته شده است. او ابتدا به لزوم مباحث پدیدارشناسانه در معماری و نقش تجربه و احساس در ادراک محیط می پردازد و سپس یازده حوزه ی پدیداری را در فرایند ادراک مطرح نموده که از آن جمله می توان به نور، سایه، رنگ، صدا، جزئیات معماری، تناسبات و غیره اشاره کرد. هال در این مقاله، به وضوح اهمیت شهود را در ساخت و تجربه ی فضای ساخته شده شرح می­دهد و در نهایت در یک معرفی جدید، نوشته ها وآثار معماری خود در سالیان اخیر را جهت تأکید بر موضوع در کتاب منعکس می سازد.

نوشتار سوم با عنوان فضای معماری: معنای حضور و بازنمایی متعلق به آلبرتو پرزگومز می باشد. فیلسوف مکزیکی که رساله ی دکترای خود را با عنوان معماری و بحران علم مدرن در کمبریج منتشر کرده است. این مقاله ابتدا به وضعیت جهان در عصر مدرن و جایگاه زیبایی شناسی و در ادامه به اهمیت نظریات ویترویوس در معماری و ریشه های آن اشاره دارد. بخش عمده ی این نوشتار، به موضوع فضا از دیدگاه افلاطون و بیان مفهوم جایگاه کورا به عنوان بستر شکل گیری فضا و مکان و چگونگی پیدایش هستی و منشا و جایگاه آن اشاره دارد.
وی در ادامه به هنر تئاتر در یونان و نقش معماری در ایجاد فضاهای عمومی و جایگاه معماران عصر باروک و روکوکو در اضمحلال بصر ـ محوری در معماری میپردازد و در پایان نیز اشاراتی به نقد آدولف لوس بر معماری مدرن و نظریات مرلوپونتی دارد.

در نهایت، بخش پایانی کتاب که به صورت پیوست می باشد، به معرفی پروژه های استیون هال اختصاص می یابد. در یک جمع بندی، محتویات کتاب را می توان نوعی بررسی کیفی فضاهای معماری معاصر مبتنی بر تجربه ی ادراک چند حسی و نقش آن در فرایند فهم مکان با ارائه ی الگوهای معماری مطلوب مبتنی بر خاستگاه پدیدارشناسانه جهت ارزش گذاری بناها دانست.

این کتاب یکی از منابع در عرصه پدیدارشناسی معماری است و ارتباط میان فلسفه و معماری را بیان می­‌کند. محتویات کتاب را می‌­توان نوعی بررسی کیفی فضاهای معماری معاصر مبتنی بر تجربه ادراک چند حسی و نقش آن در فرایند فهم مکان با ارایه الگوهای معماری مطلوب مبتنی بر خاستگاه پدیدارشناسانه برای ارزش‌گذاری بناها دانست.

Genres: Architecture, Nonfiction, Art, Philosophy, Theory, Essays, Design

204 pages, Paperback

First published July 1, 1994

About the author

Steven Holl (born December 9, 1947) is an American architect and watercolorist, perhaps best known for the 2003 Simmons Hall at MIT in Cambridge, Massachusetts, the celebrated 2007 Bloch Building addition to the Nelson-Atkins Museum of Art in Kansas City, Missouri,[1] and the praised 2009 Linked Hybrid mixed-use complex in Beijing, China.

Holl graduated from the University of Washington and pursued architecture studies in Rome in 1970. In 1976, he attended graduate school at the Architectural Association School of Architecture in London and established his offices New York City. Holl has taught at Columbia University since 1981.

Holl's architecture has undergone a shift in emphasis, from his earlier concern with typology to his current concern with a phenomenological approach; that is, with a concern for man's existentialist, bodily engagement with his surroundings. The shift came about partly due to his interest in the writings of philosopher Maurice Merleau-Ponty and architect-theorist Juhani Pallasmaa.

Reviews

[Zahra Eskandari · Rating 3 out of 5]

در حقیقت این کتاب پرسش هایی مطرح می کند و به بررسی آن ها می پردازد که خود زیربنای پرسش هایی از مقصود و هدف معماری هستند
تجربه جهان و نه فقط یک اثر معماری
درواقع به بیان این نکته که ما در حال تعامل دائمی با جهان هستیم می پردازد

در بخش اول و دوم کتاب قسمت هایی از کتاب چشمان پوست هم آورده شده که به مراتب روان تر و شفاف تر به آن پرداخته شده است
بنظر من می توان اینطور گفت موضوع کتاب بررسی معماری مبتنی بر حواس مختلف است و نه صرفا حس بینایی که انفاقا حس بینایی را در این بخش کنار گذاشته و از تجربیات و نظریات درگیری دگر حواس در رویارویی با یک اثر معماری سخن گفته شده

از متن کتاب:
معماری تجربه ی عمودی ما از جهان را تقویت می کند.
یوهانی پلاسما

[Federico · Rating 3 out of 5]

Liked very much the first and last essay

[Bibs · Rating 4 out of 5]

very good book

[Wei Cho · Rating 5 out of 5]

One of the best architecture books I've read!

It wasn't about the buildings, it was about the tangibility of the senses that the spaces elicit in you. It was about how to experience that space with your senses. It is a very thought-provoking book. Steven Holl and Juhani Pallasma have definitely become one of my favourite architects writers. Their philosophy of architecture is enticing and very thoughtful. I got several quotes and ideas from the book that helped me developed my design concept based on how people will interact with the space I create. Beautiful book. Totally recommend it to all my friends studying Architecture! Need to read more books like this one and more often.

This book is one of those rare and precious books that one encounters while browsing through the Architecture collection in the library of your university :D

[Michael · Rating 4 out of 5]

I originally read this book shortly after college and found it even more compelling after many years of practicing architecture. It is all too easy to become mired in the day-to-day challenges that architects face and lose track of the subtleties of our craft. Should be required reading for all architects - young and old. Highly recommended for non-architects too as a good primer on how we experience the spaces we inhabit.

[Jason bailey · Rating 5 out of 5]

A rare book that explores to boundaries of architecture beyond the visual. Pallasmaa, along with Steven Holl are attempting to unpack the nature of the tactile medium of architecture.

[Ted · Rating 3 out of 5]

Pretty unmemorable.

[Josh Mings · Rating 5 out of 5]

My thesis dealt heavily in perception, and this was one of the books that helped shape how I see things. A must read for anyone interested in phenomenology.

[Enrique Polanco · Rating 5 out of 5]

Most important treatise on architecture in the last 2 decades
Skip Merleau-Ponty and get your phenomenology 101 here

[Vildan]

It can be interesting.