Freiheit Will Ich Noch Erleben: Krakauer Tagebuch

by Halina Nelken

Halina Nelken war beim Einmarsch der Deutschen in Polen ein junges Mädchen von 15 Jahren. Als polnische Jüdin überlebte sie insgesamt acht Konzentrationslager, darunter Plaszow, Auschwitz und Ravensbrück. Während der Jahre zwischen 1938 und 1943 schrieb sie Tagebuch: Sie berichtet vom Alltag im Krakauer Ghetto und im Konzentrationslager Plaszow; eine zentrale Rolle in ihren Schilderungen spielt auch der Wiener Widerstandskämpfer Alexander Weißberg, für sie die wichtigste Bezugsperson in dieser Zeit. Aus jeder Zeile des Tagebuchs spricht die Liebe der Autorin zum Leben, sie hat trotz aller erlebter Grausamkeiten den Glauben an das Gute im Menschen nicht verloren.

Genres: History, Nonfiction, Audiobook, Holocaust

408 pages, Paperback

First published January 1, 1987

Reviews

[Katarzyna]

Książka Haliny Nelken ujmuje szczerością i realizmem – daje wgląd w osobiste, intymne doświadczenia, myśli i uczucia, ale jednocześnie stanowi obraz minionej epoki i przejmujące świadectwo Zagłady krakowskich Żydów. To beztroskie, szczęśliwe lata dzieciństwa i młodości przerwane brutalnie przez wojnę. To rodzinne albumy pełne zdjęć, nucenie ludowych melodii, słodycze i prezenty na Chanukę. "Noc listopadowa" w Teatrze Słowackiego, ciastko z kremem w kawiarni, kwitnące kasztany na Plantach i szkoła św. Scholastyki. Halina Nelken uchwyciła specyficzną atmosferę, charakterystyczny rys dawnego Krakowa – bogaty w szczegóły obraz miasta sprzed lat, życia kulturalnego i społecznego, mieszczańskich realiów oraz ludzi – kobiet, mężczyzn i dzieci w różnym wieku, sąsiadów, kolegów i koleżanek, nauczycieli i sprzedawców. W drugiej i trzeciej części książki piękne, sentymentalne lata stają się odległym wspomnieniem. Ich miejsce zajmuje groza wojennych lat – przesiedlenia, ciężka praca, głód, trudne warunki życia w getcie, obozowe realia, bliskość śmierci i walka o przetrwanie. Halina pisze o niełatwej codzienności, próbie zachowania pozorów normalności, momentach smutku i radości. Jest rodzina, miłość i przyjaźń. Są rozterki i zmagania dziewczyny, która musiała szybko dorosnąć. Jest wiele uczuć i emocji – młodzieńcza beztroska, wojenny żal, gniew, tęsknota i lęk o przyszłość.

Ogromnie doceniam – za wartość historyczną i literacką oraz za poruszające studium ludzkich losów w najtrudniejszych czasach. Smutna to książka – łamie serce. Ale ma też w sobie sporo światła, gdy opowiada o wytrwałości, godności i szacunku, wzajemnej pomocy, miłości i przyjaźni.

Ważna, poruszająca i wartościowa literatura faktu. Opowieść o korzeniach, tradycji i rodzinie. O pożegnaniach i powrotach, zawiłych wojennych i powojennych ścieżkach. O dawnym Krakowie, Zagładzie i przetrwaniu. Warto przeczytać.

[Czytam Sercem · Rating 5 out of 5]

Jestem ogromnie wdzięczna za ponowne udostępnienie tej pozycji polskiemu czytelnikowi. Przez lata polowałam na nią na aukcjach internetowych, a rosnąca cena tylko podsycała moją ciekawość. Teraz wiem jedno: warto było czekać, nigdy nie zapomnę tej książki, podobnie jak przesłania pani Haliny, która mimo doznanych krzywd pragnęła zachować wiarę w dobro człowieka i nie karmić się nienawiścią.

[Aleksandra Szranko · Rating 1 out of 5]

70% książki jest infantylne i pretensjonalne. Prawo wieku nastoletniego, ale czy to było wydane tuż po wojnie, by nie można było tego zredagować do czegoś sensowniejszego?

[L.L. · Rating 4 out of 5]

Książka składa się z opisu życia przed wojną, losów wojennych, w tym największa część z pobytu w getcie, oraz tułaczki po obozach, które przeżyła autorka z matką. Mnie się zwłaszcza podobała pierwsza część - ciekawie jest czytać o ich życiu przed wojną, ale też to pokazuje tragedię tego ile im odebrano... i, tak, powiem to: ile nam, Polakom odebrano pozbawiając tej kultury żydowskiej... Takie mam przemyślenie.
Ogólnie pamiętnik, jak to pamiętnik nastolatki, bywa infantylny i owszem - znaczna część treści jest w sumie dosyć przyziemna, gdzie iść, co czuję dzisiaj, kto kogo lubi itp. ale to czyni go bardziej ludzkim. Albo cierpienie autorki, kiedy trafiała na stanowiska, które zupełnie jej nie odpowiadały - niby wojna, niby trzeba... a jednak ciężko to znieść - mogę się zidentyfikować ;)
Książka mi się podobała (to chyba nie jest właściwe słowo, ale no - wiadomo o co chodzi), uważam że to wartościowe świadectwo, ale trzeba się uzbroić w tolerancję dla "nastoletnich" i niekoniecznie związanych z wojną treści.

Na koniec kilka cytatów, mniej lub bardziej znaczących ale wszystkie prawdziwe:

"Tylko głupcy myślą, że od żydów lepsi, że im ujdzie. Zabiorą się do Polaków, a jakże. W jednym szeregu stoimy panie Nelken i jednego mamy wroga."

"A gdy ci złości ludzkiej dokuczy potęga, wnieś ducha tak wysoko, gdzie złość już nie sięga."

"Każda wojna kiedyś się kończy i ludzie jakoś istnieją."

"Dlaczego właśnie w stosunku do tych, których najbardziej kocham, tak trudno okazać czułość na co dzień?"

(słuchana: 5-6.11.2025)
5-/5 [7/10]

[Bethanyweed · Rating 3 out of 5]

This is part diary, part memoir of a Polish Jewish woman who survived the ghettos and concentration camps of the Holocaust. I personally prefer the diary parts of it. It feels a little unfinished to me, as throughout it, she hints to a huge drama in her family and it's clear that she has bitter feelings toward her sister-in-law, that she pretty openly talks about, but then never says what happened. I'm not saying I want her to air her family's dirty laundry, but either be a total saint (which is how I think she'd like to be perceived) and leave it out all together, or just say what it is.