‘Mijn lichaam was iets dat mijn hoofd ronddroeg, hinderlijk traag overigens, en mijn pen vasthield, een noodzakelijk kwaad.’ In De herontdekking van het lichaam gaat Bregje Hofstede op zoek naar een antwoord op de vraag waarom zij zich vervreemd voelt van haar lichaam. Hoe heeft de breuk tussen lichaam en geest kunnen ontstaan? Hoe speelde die mee in de burn-out die ze op haar vierentwintigste kreeg? Hoe kun je schrijven met je lijf?
Hofstede vertelt hoe ze in een burn-out terechtkwam en zich er langzaam aan ontworstelde, en gaat op zoek naar de filosofische en maatschappelijke context van die ervaring. Het resultaat is een doorleefd relaas over de gezondheidsrage die niet over welzijn gaat, maar over presteren; over het filosofische ideaal van zelfkennis en waarom dat zo zelden op het lichaam werd toegepast; en wat er gebeurt als je dat toch doet.
Ook vertelt Hofstede hoe haar tumultueuze ‘herontdekking van het lichaam’ haar dagelijks schrijven heeft beïnvloed. Ze onderzoekt wat het betekent om een schrijvend lijf te zijn, en in hoeverre het uitmaakt dat dat een schrijvend vrouwenlichaam is. De herontdekking van het lichaam is een persoonlijke poging om lichaam en geest weer te verzoenen, en draait om de vraag: het lichaam als hoofdpijndossier, kan dat ook anders?
Bregje Hofstede (Ede, 1988) woont en werkt in Brussel, studeerde kunstgeschiedenis en Frans in Utrecht, Parijs en Berlijn, en sloot haar studie af met een onderzoeksmaster in 2012. De Hollands Maandblad aanmoedigingsbeurs werd haar in 2012/2013 toegekend voor haar korte verhalen en essays. Ze doceerde kunstgeschiedenis aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en werkt als redactrice.
Ze debuteerde in 2014 met de roman De hemel boven Parijs.
Separate essays published together with a handful of black and white photos of the author. If it had been me I would have been tempted to alter them a little, but since the unifying theme of the essays is burn-out it is not surprising that she let them be published as they were.
The collection has a bibliography - I was excited to see that it included "A guidebook for the Jerusalem pilgrimage in the Late Middle-Ages", but in the final essay it turns out that that book was written by the author's mother.
She says that she was burnt out through over stressing her body, which was something I had not heard of before, and that this left her with lasting physical and mental effects, the process of recovery lead her to re-evaluate her assumption that the body and mind are separate, it surprises me still that there are people who think that the two are divided, she looks a bit at that too feeling that in the case of Susan Sontag that this was a consequence of dealing, or not, with her bisexuality.
She discusses how the tools that people might use to guard against burn out can lead to it, such as fitness trackers for instance as they become another way of policing and disciplining yourself.
I was reading this at the same time as Drift and I think that sharpen my experience considerably, on the one side this personal revelation and exploration, on the other auto-fiction, perhaps the personas of the two works blended together a little too much for me?
Still the first Hofstede book that I found - Bergje has taken me so far on an interesting journey, though I had enjoyed the non-fiction more than Hofstede's fiction so far.
Er gebeurt iets vreemd in dit boek. Het trekt me en het duwt me tegelijk. Ik vond het geweldig en toch was er iets mee. In ontzettend mooie bespiegelingen kijkt de auteur voorbij de dichotomie tussen (haar) geest en (haar) lichaam. Maar bij deze overbrugging gaat ze er meteen ook weer aan voorbij. Ze ontdekt niet alleen haar eigen lichaam, maar ook dat van haar baby-neefje, van haar vriendin (met anorexia), dat van de ander via kennis over burn-out en tenslotte dat van 'de vrouw' (tijdens een reis in een zeer vrouw-onvriendelijk gebied). Ze eindigt met een soort manifest voor vrijheid en besluit de voorzichtigheid los te laten en de wereld te gaan veroveren. Ik kan er niet omheen dat ik het gevoel heb dat dit los indruist tegen haar eerdere voornemen haar lichaam te gaan ontdekken. Na haar burn-out. Die voor haar meer te maken heeft met 'een overvolle tank' waar te weinig ruimte is voor leegte. Het devies luidt dan ook: stilzitten, slenteren, lummelen. En de laatste zin pleit weer voor méér, méér, méér. De valkuil waar ze mee start. 'Mensen moeten vallen' schrijft Hofstede. De meeste mensen zijn geen ezels.
Ik las al een hemel boven Parijs van Bregje en daarin vond ik haar essays over kunst bijna beter dan het boek. Hier krijgen we ook een aantal essays maar deze lezen dan wel erg vlot en zijn samengevoegd tot een meer dan goed boek. Hoe vreemd om te lezen hoe verplichte stilstand en zoeken naar wat je doet met jezelf en hoe je met jezelf omgaat en jezelf ziet doet met een mens en tot wat voor een fijne inzichten dit leidt. Ik ben zwaar onder de indruk van dit boek en raadt het iedereen aan (met of zonder burn-out) want het is zeer goed geschreven. Prachtige zinnen, goeie inzichten, fundamentele vragen en bovendien ook antwoorden en suggesties waar eenieder mee aan de slag kan, zonder ook maar enigszinds belerend te zijn. Aanrader van jewelste!
“De mens zwemt vrij rond in een zee van keuzes, maar hij is gebonden aan het lichaam waarmee en het water waarin hij zwemt. Vrijheid begint ermee die gebondenheid te accepteren” ach, dit boek is echt heel heel heel goed
Wil nu alles van Bregje Hofstede lezen, want wat schrijft zij toch ontzettend goed. In dit boek aan de ene kant het persoonlijke verhaal van de schrijfster, aan de andere kant literatuur en filosofische gedachten over de connectie tussen lichaam en geest.
Alles loopt haarfijn in elkaar over en is zo goed geschreven, dat het soms voelt alsof je een roman leest in plaats van non-fictie. Kortom; lees dit, vooral als je zelf een burn-out hebt gehad.
Blijkbaar heb ik dit dunne boekje net voor de derde keer gelezen, en opnieuw met interesse.
Helder, inzichtelijk, eerlijk.
"...is het probleem dan niet beter beschreven als leegtegebrek dan als brandstofgebrek? Het is niet de lege tank, maar de overvolle mentale ruimte die uiteindelijk tot burn-out leidt."
De lichamelijk ongemakken van een burn-out zijn helaas herkenbaar. De rest van het boek is een mix van herkenning en 'nee, dat zit bij mij toch anders'. Goed en fijn relaas over de kloof tussen lichaam en geest, en over dat intelligente mensen te vaak (alleen) in hun hoofd zitten. De geest zit in het lichaam en je kan het dus niet veronachtzamen. Of eigenlijk: de geest en het lichaam zijn één (en dezelfde).
Dit boekje is een samenraapsel van enkele essay’s die eerder in tijdschriften verschenen. Vandaar dat het zo onsamenhangend is. Om van een burn-out te herstellen, moet je, volgens Bregje, je lichaam herontdekken. De ondertitel luidt dan ook: “over de burn-out”. Dat verkoopt altijd goed. Wandelen, rusten, lummelen en niet te streng zijn voor je lichaam. Logisch. Bregje ging ook aan yoga doen. Op haar meditatiekussen (jawel, dat bestaat echt! Ik heb het opgezocht.) duurde het een paar weken voor ze zelf in de gaten had wanneer ze rechtop zat en wanneer ze inzakte.
Op het einde: opeens nog een hoofdstuk over “alleen reizen”. Zij heeft dat gedaan. Ze reisde naar Israël en naar de bezette gebieden. Zij kocht daarvoor speciaal een nieuwe rok en twee blouses. (?) Ze wordt op die reis constant lastiggevallen door mannen, waardoor ze niet met de nodige aandacht kan kijken naar alles wat er te zien is. Maar: wat is haar punt nu? Op blz. 65 lees ik: “Zolang we betast en nagefloten worden, kunnen we fluiten naar de verzoening van lichaam en geest. ‘Als vrouw geboren zijn is mijn grote ongeluk.’, verzuchtte de schrijver Sylvia Plath als negentienjarige in haar dagboek.” Er worden nog vele andere schrijvers en filosofen geciteerd in dit boekje. Bregje kreeg in haar prille jeugd al de raad om nooit alleen te gaan fietsen buiten de dorpskom. Zij moest van haar ouders een soort van zelfverdedigingscursus gaan volgen, waarin uitgelegd werd wat je moet doen als een vreemde man je volgt. Deze schrijfster is bijna 30 jaar jonger dan ik. Ik ben al mijn hele leven in mijn eentje gaan wandelen en fietsen buiten de dorpskom, ook in vreemde stadjes en dorpjes. (Niet in Israël, nee, dat niet.) Ik had/heb mijn man daar niet bij nodig. Ik ging hardlopen langs de Loire en langs de Somme. Als Bregje al een boodschap heeft aan haar lezers en vooral aan haar lezeressen is het volgens mij dat we onze angst moeten afwerpen en het risico moeten nemen om in ons eentje op stap te gaan. Wat dat dan weer te maken heeft met het herontdekken van ons lichaam? Ik weet het niet.
Ik vond het een vervelend boekje en las het alleen maar uit omdat het e-book toch slechts 70 blzn. telde, en omdat ik benieuwd was waarom het zo veel sterren krijgt. Geen enkel nieuw inzicht.
Fijne essay! Precies op de juiste tijd. Ik ben jaloers op de mooie zinnen van Bregje. Wat dit boek ook weer tot iets moois en waardevols maakt. En natuurlijk erg interessant. Het beantwoordt vragen en het stelt vragen. Het heeft mij aan het denken gezet en ik ben nog aan het denken. Blij dat ik het heb gelezen!
Ah kijk eens aan! Een boek over burn-outs dat niet pretendeert een zelfhulpboek te zijn.
Ken je dat gevoel, dat je lichaam signalen begint uit te sturen en dat je weigert even stil te staan om te proberen te begrijpen wat dat lijf je eigenlijk wil zeggen? Hoofdpijn? Pak een dafalganneke. Misselijk? Motilium to the rescue. Pijne benen bij het lopen? Even doorbijten, zo meteen voel je dat niet meer… Euhm, guilty as charged 🙋🏼♀️. We gaan almaar door en door tot we soms letterlijk tegen een muur botsen. Bregje Hofstede verwoordt het heel mooi. Een burn-out heeft niets met leegte te maken. Je bent geen opgebrand vuur. Integendeel. Je zit te vol met vuur. Het is geen lege tank, maar de overvolle mentale ruimte die uiteindelijk tot burn-out leidt.
Ligt het dan aan mijn overvolle tank dat ik soms wat moeite had om tot de kern van dit boekje te komen? Ik vond het dunne boekje niet altijd even toegankelijk. Misschien wilt dat wat zeggen 😅.
Dit boek komt echt op het juiste moment op mijn pad. Bregje geeft herkenning aan wat ik voel in de relatie tot mijn eigen lichaam, en laat me in het bijzonder stilstaan bij het gebrek aan vertrouwen die ik de laatste tijd heb in mijn lichaam.
Dit vond ik prachtig: "Zodra ik mijn zorgvuldig getrainde voorzichtigheid heb losgelaten, groeit de wereld vele maten. En ik groei mee. In zekere zin is de wereld zo groot als de ruimte waarbinnen je je veilig voelt. Als de straat en zelfs je lichaam daar buiten vallen, moet je jezelf wel heel stijf oprollen."
Het boekje, waarin de auteur verhaalt van haar burn-out, begint als een mokerslag. De splitsing tussen lichaam en geest die zo functioneel lijkt, levert een veronachtzaming op van jewelste: die eindigt in een daverende buren-put. Dan volgen mooie hoofdstukken over hoe meditatie en wandelen haar geholpen hebben. Beide hoofdstukken plaatst ze in een stevig theoretisch kader. Het hoofdstuk over wandelen vond ik wel te wijdlopig: op tig manieren vliegt Hofstede het aan. Het laatste hoofdstuk gaat over de rol van vrouwen in de maatschappij en hoe het bewonen van een vrouwenlijf de splitsing tussen lichaam en geest daarbij in de hand werkt. Pas aan het eind werd me duidelijk dat het een aantal losse essays zijn, die zijn samengebracht in deze bundel. Had ik dat van tevoren geweten dan had ik minder gezocht naar samenhang tussen de hoofdstukken.
Het heeft geen zin je lichaam obsessief te meten en controleren onder de noemer van ‘zo gezond mogelijk worden’. Dit kan je lichaam zelf wel. Nuttiger is om jezelf te trainen om signalen die je lichaam afgeeft te herkennen en te interpreteren. Laat je geest niet dominant zijn over je lichaam, maar de geest het observeren en voelen.
‘Wilskracht’ is daarbij een eufemisme voor de geest die het lichaam overheerst. Niet altijd een goede eigenschap dus.
Tot slot geeft Bregje Hofstede nog een interessante gedachte in het laatste hoofdstuk: Waarom zijn vrouwen vaker en jonger opgebrand dan mannen? Omdat de scheiding tussen lichaam en geest bij hen groter is. Serieuze carrière maken en een aantrekkelijk object zijn gaan nu eenmaal niet samen.
Dit is echt een dun boekje dat bulkt van wijsheid en schoonheid. Het is prettig en licht geschreven en reveleert het talent van Hofstede. Ze analyseert en vertelt over de burn-out die haar overviel en maakt linken met filosofen en andere schrijvers. Geen goedkope zelfhulp-blabla maar intelligente redeneringen in een heerlijke, erg vlot leesbare stijl. Het boekje is bovendien mooi vormgegeven en de knappe foto' van Willemieke Kars zijn een grote meerwaarde. Om cadeau te doen als is het aan jezelf.
In dit boek beschrijft Bregje Hofstede hoe zij leerde om haar lichaam te gaan zien als volwaardig onderdeel van zichzelf en niet puur als drager van het hoofd. Ze citeert daarbij filosofen en andere wijze mensen, maar nergens wordt het stoffig. Ik blijf maar stickertjes plakken bij de zinnen die ik zo treffend vind.
"Discipline onderwerpt het lichaam, en berooft het van de kracht om NIET te gehoorzamen." Wauw! Dit boekje is prachtig geschreven en een aanrader om over verder te filosoferen. Niet alleen ivm burnout.
‘Voor mij komt lopen neer op een heel direct en doorgaans woordeloos gevoel van: ‘dit ben ik’. Voor ik een baan heb, familie, een thuis, een situatie waaraan ik met duizend draadjes vastzit, ben ik dit denkende, voelende lichaam, dat zich beweegt in contrast tot al het andere. Ik meet de wereld met mijn passen.’
Feest van herkenning! Helaas is het geen feest. Ik las dit na het afbreken van een bergwandelvakantie omdat mijn benen me niet meer verder wilden brengen. En dat als rugbyspeelster met meer dan voldoende beenspierkracht. -------- Zoek het gras op. Je hebt lang genoeg hooi gegeten. -------- Wie zich voortdurend ergert aan de vlekken op de ruit, ziet de hemel niet. Wie het raam sluit tegen het straatrumoer, hoort ook de vogels niet. -------- Van voorzichtigheid krimpt de wereld.
Geweldig mooi geschreven over de achtergrond en het ontstaan van burn-out, met de huidige maatschapij en tijdsgeest als decor. Heel interessant op meerdere manieren belicht en erg herkenbaar bovendien.