Bedene Veda

by David Le Breton, Aziz Ufuk Kılıç (Translator)

Dinlerin ve ideolojilerin aşağıladığı, 'kirli', 'ahlaksız' gördüğü yıpranabilir, sakatlanabilir, yaralanabilir ve ölebilir "beden"den kurtulma düşüncesi, yalnızca bedenle ruhu birbirinden ayıran felsefenin ve teolojinin değil, bütün insanlığın kafasını kurcalayan bir ütopya ve hayal konusu olmuştur. Günümüzde ise bilimin ve teknolojinin eriştiği düzey, hem protezler ve simülasyonlar hem de her türden sanatsal performans yoluyla bedeni deforme etmeyi, kullanım dışı bırakmayı, hatta bedenden tümüyle kurtulmayı mümkün kılıyor.

Peki, gelinen bu nokta insanlığımız açısından olumlu, sevindirici bir gelişme midir, yoksa aslında bir bütün olan bedensel-ruhsal yapımızı sakatlayan, bizi insanlıktan çıkartan bir süreç midir?İşte bu temel sorunun peşinden giden David Le Breton Bedene Veda'da, dövme, piercing, estetik cerrahi gibi en sıradan deformasyonlardan body-art ve beden performanslarına, bilişim teknolojilerinin sunduğu imkânlardan siber-cinsellik, "tüp bebek" yöntemleri ve protezlere dek çeşitli örnekleri sürükleyici bir dille ve kısmen distopik bir bakış açısıyla ele alarak bizi insanlığımıza yeniden sahip çıkmaya davet ediyor.

Yürümeye Övgü, Acının Antropolojisi, Ten ve İz gibi önemli çalışmalarının ardından David Le Breton, bireyin sahip olduğu beden coğrafyasında kendi duygu ve düşünceleriyle gezindiği, kusurlu veyahut eksik de olsa onun imkânlarını kullandığı mevcut realitenin karşısına, bedensiz yaşama özlem fenomenini koyuyor.

Genres: Philosophy, Nonfiction

244 pages, Paperback

First published December 1, 1999

About the author

Professeur à l'Université de Strasbourg, membre de l'Institut universitaire de France et chercheur au laboratoire Cultures et Sociétés en Europe. Anthropologue et sociologue français, il est spécialiste des représentations et des mises en jeu du corps humain qu'il a notamment étudiées en analysant les conduites à risque.

Es profesor de la Universidad de Estrasburgo y miembro del Instituto Universitario de Francia. Muchas de sus obras se han traducido al español y han sido publicadas por editoriales como Nueva Visión, Seix Barral y La Cifra.

Reviews

[Aslı Can]

Diğer kitaplarının ismine şöyle bir göz atınca (Yüz Üzerine, Ten ve İz) David Le Breton'un beden üzerine fazlaca düşündüğü ve yazdığı anlaşılıyor, bu konuda oldukça radikal fikirlere sahip olduğunu da söyleyebilirim.

Bedene Veda'da temel olarak ele alınan mesele bedene yönelik modern yaklaşımlar. Yüzün ve bedenin kişiliğin bir yansıması, bir ifade biçimi olarak görülmesini ve bu doğrultuda bedene yapılan yatırımları eleştiriyor Breton. Bir noktaya kadar konuyla ilgili birçok kişiye oldukça makul gelecek fikirleri var fakat birkaç bölüm sonra mesele oldukça tartışmalı konulara geliyor; kürtaj, cinsiyet değiştirme ameliyatları, taşıyıcı annelik vb... Breton bu meselelerde de radikal tavrından ödün vermiyor. Burada kısaca özetleyebileceğim kadarıyla Breton'un fikri bedene ve olası bedenlere yönelik herhangi bir müdahale, çarpık bir sürece işaret ediyor.

Örneğin, bilim sayesinde bir bebeğin henüz anne karnındayken herhangi bir genetik farklılığa sahip olduğunun saptanması ve bu doğrultuda bebeğe yönelik müdahaleleri eleştiriyor Breton. Bu şekilde bir müdahaleyi doğacak bebeğin ve ailesinin mutlu olmayacağı yönünde üsttenci bir yaklaşımın sonucu olarak görüyor ve aile bağları, mutluluk kavramlarını da tartışmaya açıyor tabii ister istemez. Ya da tüp bebek yöntemiyle bebek sahibi olma veya taşıyıcı annelik gibi süreçleri ideolojik ve psikolojik ilişkileri içinde ele alıyor ve tabii ki onlara da karşı. Görüldüğü gibi oldukça tartışmalı iddialar ve alıntılamaya bile çekindiğim neler neler :) Elçiye zeval olmasın diyerek sıyrılmak isterdim ama söyledikleri üzerine düşünmemek ve hatta etkilenmemek mümkün değil. Hele insanların genetik farklılıklarının manipüle edilmesi ve sınıflandırılması üzerine kurulu bir ''düzen''i anlatan distopyaları da düşününce (örneğin: Yevgeni Zamyatyin'in Biz'i ve Cesur Yeni Dünya) Breton'un fikirlerine ttümden karşı çıkmak pek de mümkün değil.

Alt başlıklar da şöyle mesela:

Müsvedde Beden
Aksesuar Beden
Benliğin Farmakolojik Üretimi
Çocuk İmalatı
...

Sonuç olarak uzun yorumdan anlaşılacağı üzere Breton beni heyecanı, üslubu ve cesareti ile etkilemiş bile. Farklı ve çarpıcı fikirlerle yüzleşmeye cesareti olanlara tavsiye ederim. Okuma süreci iki şekilde son bulabilir:

1- İnanıp, doğru ya da yanlış bulduğunu şeylerin kökenleri size fazlasıyla romantik gelmeye başlar ve fikirleriniz başka bir sürece doğru evrilir
2-Breton'a karşı savlar üretirken, inandıklarınıza artık daha bilinçli bir şekilde inanmaya başlayabilirsiniz

Her iki türlü de bir şekilde verimli bir okuma olur gibime geliyor.
(öfkeyle kitabı kapatıp, bunu size tavsiye eden Aslı Can'a sövmek ihtimalini devre dışı bırakmak istiyorum)

[Türkay · Rating 2 out of 5]

David Le Breton, kitabında çok haklı bir noktadan bakarak “ beden bizim sınırlarımızı belirler” diyor.
Ancak, sonrasında bedene her türlü müdahale (piercinglerin, dövme, vücut geliştirme, ilaç kullanımı, protez kullanımı, vb) ayrı bölümler halinde ele alınarak yazarın olumsuz bakış açısına göre irdeleniyor. Bölümlerde seçilen örnekler tek bir görüşü (olumsuz) güçlendirmeye yönelik ele alınıyor. Sadece antropolojinin değil, başta tıp, tıbbi etik, sosyoloji, vb disiplinlerarası alanda gezerken, yazar kendi görüşünü destekleyen argümanların dışına asla çıkmıyor. “Çocuk imalatı” başlıklı bölümde tüp bebekten kürtaja, genetik kontrollerle gebelik sonlandırmasına karşı çıkarken, kadının bedeni üzerinde söz söyleme halkını dahi dikkate almayan değerlendirmelerde bulunuyor.