Juliana: Vorstin in een mannenwereld

by Jolande Withuis

Juliana (1909-2004) was een door velen geliefde vorstin; niettemin weten we weinig van haar persoonlijk leven. Na een afgeschermde jeugd in de benauwenis van het hof en na haar opbloei tijdens haar verblijf in Canada gedurende de Tweede Wereldoorlog, waarbij ze zich veel actiever inzette voor de geallieerde zaak dan veelal wordt gedacht, begon Juliana in 1948 vol ambitie aan haar ‘zware maar mooie’ taak. De competente prinses werd evenwel algauw geconfronteerd met grote persoonlijke en politieke teleurstellingen en haar regeringsperiode werd getekend door een reeks van crises. Juliana’s blijvende liefde voor prins Bernhard, die in 1936 als haar bevrijder uit de hemel was gevallen, werd haar achilleshiel. Hij bracht haar bijna ten val.

Juliana was grillig en gretig; gelovig en goedgelovig. Gewoon was ze in elk geval niet. Ze moest functioneren in een wereld van zich vaak superieur voelende mannen. En zoals ze zich tegen allerlei andere conventies verzette, verzette Juliana zich van jongs af aan tegen de achterstelling van vrouwen.

Niet eerder verscheen een zo uitgebreide, op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde biografie van de vorstin die velen beschouwen als ‘onze’ koningin. Withuis kon haar werk baseren op brieven en ander nooit eerder gepubliceerd privémateriaal. Daarmee schreef ze niet alleen een intieme en indringende levensgeschiedenis, maar ook een portret van een veelbewogen eeuw.

Genres: Biography, Nonfiction, History

862 pages, Hardcover

First published October 23, 2016

About the author

Jolande Withuis (1949) was tot 2014 als onderzoekster verbonden aan het NIOD. Ze schrijft voor NRC Handelsblad, Trouw en de Volkskrant. Bij De Bezige Bij verschenen Erkenning (2002), Na het kamp (2005), De vrouw als mens (2007) en in 2008 Weest manlijk, zijt sterk, een biografie over verzetsman Pim Boellaard, die werd bekroond met de Grote Geschiedenis Prijs 2009 en de Erik Hazelhoff Biografieprijs 2010. In 2016 verscheen de bestseller Juliana. Vorstin in een mannenwereld, die werd genomineerd voor de Brusseprijs.

Reviews

[Caat · Rating 3 out of 5]

Koningin Juliana was één decennialange facepalm.

Het boek vliegt af en toe gierend uit de bocht. Withuis is geen liefhebster van Juliana (en - joining the ranks - ook niet van Bernhard). Heel wat hoofdstukken heb je het vermoeden van Withuis' misinterpretatie, en dan bekritiseert ze Juliana's gedrag bij de abdicatie. Die abdicatie staat toevallig op YouTube, dus dat kon ik nakijken. Wat Withuis zegt, klopt niet. Dus wat klopt er nog meer niet aan dit boek? Zeer zeker inaccuraat is Withuis' opmerking dat de NOS met spanning zat te wachten op liturgische missers bij het huwelijk van Prins Maurits. Daar zit de NOS helemaal niet op te wachten, want er is bij de NOS helemaal niemand meer met enige kennis van of belangstelling voor liturgie.
Ook storend: Withuis is lyrisch van Marie-Anne Tellegen. Ik heb hier eerder een biografie van Tellegen besproken. Deze feministe zou intelligent, integer en competent zijn geweest. In Withuis' boek is dat dezelfde omschrijving...alleen ook in dit boek geen bewijs daarvoor. Tellegen heeft een reputatie, maar de basis daarvan komt maar niet boven water.

Dan nu de geleerde les over Juliana. Ik ben geen Oranje-klant. Nooit geweest. Als Juliana mijn buurvrouw was geweest, had ik het een prima mens gevonden. Als staatshoofd was ze één lange facepalm. Ze kon het gewoon niet. Een begrijpelijk mens (als je niet opgevoed bent als atheïst, zoals Withuis, wanneer Juliana's fanatieke geloof ter sprake komt), een lieverd, maar gewoon geen slimmerik, gewoon niet gedegen genoeg.

Pluspunt aan deze biografie van de in een communistische omgeving opgegroeide Withuis is het 20e-eeuwse communistische blikveld dat Withuis van tijd tot tijd opvoert. Een inkijk die ik anders niet vaak tegenkom.
Extra, immer aanwezig, pluspunt bij Withuis is haar prachtige taal.

Ik heb van het boek genoten, maar ik vertrouw het verhaal niet helemaal. Dat neemt niet weg dat ik Juliana een verschrikking van een koningin ben gaan vinden.
Belangrijke waarschuwing: Withuis gaat uit van een forse hoeveelheid voorkennis. Personen, gebeurtenissen, politieke partijen, historische achtergrond - ze legt het niet uit. Google het of zorg dat je veel leest in je leven. Withuis had trouwens wel alle gelegenheid om die gegevens uit te leggen, want nu gebruikt ze erg veel bladzijden om samen te vatten wat je net al gelezen hebt.

[Linda · Rating 4 out of 5]

Een hele pil om door te komen, maar ontzettend interessant om te lezen.

[Marike · Rating 5 out of 5]

Heel eerlijk gezegd begon ik met dit boek met het idee dat het een saai boek zou zijn dat ik kon lezen voor het slapen. Maar ik vond het juist waanzinnig interessant en wilde er graag in lezen telkens. Het is interessant om Juliana te leren kennen, haar leven was fascinerend. Tegelijkertijd lees je over Nederland gedurende de 20e eeuw. Er zitten veel fragmenten van brieven in het boek, wat je een idee geeft van de tijdsgeest maar je ook verbonden voelt met de hoofdpersonen. Het zette me ook aan het denken, toch best bizar dat er ook nu nog een meisje rondloopt wiens bestemming bij de geboorte al vastlag.

[Theo · Rating 4 out of 5]

Een prima biografie. Niet alleen wordt het leven van Juliana overzichtelijk, duidelijk en goed gedocumenteerd behandeld maar je krijgt ook een uitstekende indruk van de tijdsgeest waarin ze opgroeide en koningin werd. Wat ik met name erg sterk vond is hoe beschreven en uitgelegd wordt hoe die tijdsgeest en de context waarin Juliana leefde van invloed is geweest op haar karakter en persoons ontwikkeling.

[Gusta · Rating 5 out of 5]

Een onthutsend en verdrietig boek en heel erg de moeite waard. Ben blij dat mijn moeder het allemaal niet hoefde te weten!

[Merel · Rating 4 out of 5]

ik kijk al uit naar eenzelfde boek over beatrix

[Peter A. van Tilburg · Rating 3 out of 5]

A easy read well written by Jolande Withuis. Juliana is described well as a woman who tries to live the way she wants but is of course hindered by the royal protocols and obligations. In stead of adjusting to her position and trying to adapt and use it she continuously tries to overcome this position by trying to live a what she called ‘normal’ life. Moreover her religious inclinations urged her to strive for experiences and dangerous relations This almost costed her her crown. Also her more or less forced marriage because of the necessity of the continuation of the dynasty was not happy. She loved Bernard but he lived as he pleased and with the women he wanted.

This whole mix gives a tragic picture of her life. In the end the Dutch government saved the royal famlily twice once with the Hofmans affair and once with the bribes which were taken by Bernard. After the first correction in 1956 her reign developped in a good way as she could develop her social profile which she did well.

I did not understand the sub title of the book ‘empress in a mens world’. The does not is the core of her life as I understand it although I recognise that she tried to make the case for feminism. I can imagine better sub titles. Such as ‘woman who tried to combine the non combinable’ or ‘ free spirit in an golden cage’.

[Daniëlle · Rating 4 out of 5]

Een dikke pil, soms moeilijk om doorheen te komen door de hoeveelheid woorden die worden gebruikt om situaties te beschrijven. Maar desondanks is dit boek een zeer interessante (en bewogen) geschiedenis van koningin Juliana die daarnaast ook de tijdsgeest van elke periode van haar leven gedurende de 20e eeuw weet te beschrijven, en inzicht geeft in de geschiedenis en de structuur van het Nederlandse koningshuis. Dit boek was voor mij een interessante kennismaking met Juliana als troonopvolgster, koningin, prinses, moeder, gelovige, vriendin en echtgenote.

[Joke Kolthoff · Rating 4 out of 5]

Hoewel er veel informatie en feiten in het boek zijn verwerkt leest het als een detective. Het is veel meer dan alleen een beschrijving van Juliana, ook een tijdsbeeld, een inkijk in de "betere" kringen, namen van bepalende families die we nu soms nog tegen komen en hun betrokkenheid bij de alternatieve (geestelijke) stromingen. Ook interessant is de onhandige manier waarop de opeenvolgende minister presidenten omgingen met de nukken en grillen van Juliana of de manipulatieve manier waarop Bernhard haar wegzette en voor zich zelf zorgde. Er blijft een beeld over van Juliana als zeer interessante, nogal onvoorspelbare (wereldvreemde) vrouw die een geheel eigen invulling gaf aan het koning(inne)schap. Het is erg jammer dat ze niet een betere partner heeft getroffen.

[Wouter · Rating 3 out of 5]

3.5 stars

[Angela Damhuis · Rating 4 out of 5]

Super! Oke, het is een lijvig werk waar je echt wel doorheen moet werken, maar zeker de moeite waard.
Wat mij het meest bijstaat is dat de jaren vijftig en zestig VURSCHRIKKELUK waren voor vrouwen. En in deze tijd regeerde zij. Wat moet dat moeilijk geweest zijn voor haar.
En wat ben ik trots op alle oma's, moeders en andere vrouwen die de positie van vrouwen hebben wete te veranderen in afgelopen decennia. Merci!

[Ingrid · Rating 4 out of 5]

Een lijvig geschiedeniswerk, dat een redelijk compleet beeld van Juliana en haar omgeving weergeeft. Op onderdelen is het taai om te lezen, maar ik denk dat je daar niet aan ontkomt. Niet iedereen zal in alle details geïnteresseerd zijn en om die reden vind ik het ook moeilijk om aan te raden.

[Hilmeer VD · Rating 2 out of 5]

Fascinerende kijk op onze voormalige koningin maar Withuis wil iets te graag van Juliana een feministisch boegbeeld maken en slaat daarbij de plank nogal eens mis.

[Henrieke · Rating 4 out of 5]

Een indrukwekkende weergave van een vrouw, die zo graag gewoon wilde zijn. Toch was ze dit niet en werd ze dit niet, mede door mensen in haar omgeving die haar tegenhielden om gewone mensen te ontmoeten.

Dit is een belangrijk onderdeel van het enigszins tragische verhaal wat Withuis doet over koningin Juliana. Het verhaal is gestructureerd, weergegeven in thema's en beschreven vanuit betrouwbare bronnen. Het benadrukt de eigenheid van Juliana, zonder hier een oordeel over te vellen.

Ook komt hier een kant van prins Bernhard naar voren die niet erg fraai is. Juliana hield van hem, vanaf hun ontmoeting in 1936 tot haar dood. Bernhard behandelde haar echter vaak met enige weerzin en verachting. Hij zag haar als minder dan hemzelf. Dit roept respect en tegelijk vraagtekens op voor de loyaliteit die Juliana aan de dag legde voor hem.

Het boek geeft de Tweede Wereldoorlog en de episode Hofmans uitgebreid weer. Omdat dit al in veel boeken gedaan wordt, viel dit me iets tegen. Ik had graag meer gezien over haar daadwerlijke werk als koningin. Hoe ze was, wat ze zei en deed toen ze regeerde. Withuis gaat hier maar kort op in.

Ondanks dit mindere punt, was het een fijn boek om te beluisteren, zij het wat lang (ongeveer 30 uur). Hymke de Vries leest het boek duidelijk en goed voor. Met gesproken woorden van Juliana doet ze enigszins de intonatie na van de wijlen prinses, waardoor het verhaal nog meer tot leven komt.

Kortom, dit boek is zeker de moeite waard om te lezen of te beluisteren.

[Jan Mars · Rating 4 out of 5]

Er komen wel erg veel namen langs, zodat je af en toe de draad een beetje kwijt raakt, maar dat ligt meer aan mij dan aan het boek. En hier en daar wekt het toch ook de indruk dat de schrijver nog een stapeltje anekdotes had die ook besproken moesten worden, wat dan ook hapsnap gebeurt, met name in deel IV. Het is echter wel interessant allemaal, en de analyserende afsluitingen per deel geven het de diepgang die je na een heel deel met weer allemaal nieuwe namen nodig hebt. De epiloog maakt alles goed.
Zo'n biografie is het sterkste argument tegen de monarchie, het meest overtuigende argument dat het instituut achterhaald is en dat elke invulling van het ambt gedoemd is te schuren en slecht af te lopen.

[Lilian · Rating 4 out of 5]

Wauw, wat een dik boek, en wat een mooi verhaal ook vooral. Ik ben altijd wel geïnteresseerd in alles wat met het koninklijk huis te maken heeft, niet alleen het Nederlandse, maar ook de buitenlandse. Juist van het Nederlandse koningshuis weet ik niet zoveel, daarom was dit boek zo interessant. Ik heb naar het boek geluisterd via Storytel, en het wordt prettig voorgelezen. Op een aantal dingen gaat het boek heel diep in, waardoor het ook niet erg is als je even bent afgeleid en je de laatste drie zinnen niet hebt gehoord. Ik heb zeker wat geleerd van dit boek en ben blij dat ik het gelezen (of geluisterd) heb!

[Rebekka Van den Brink · Rating 4 out of 5]

Tijdens het lezen van het boek waren de reacties verdeeld. Niet iedereen vond het juist dat de 'vuile was buiten werd gehangen' om je hier vervolgens aan te verlekkeren. Ik lees echter liever een eerlijk dan een mooi boek. Een voor wat het waard is vind ik dat Withuis met enorm respect, maar wel grondig, getracht heeft Juliana te begrijpen. Uiteindelijk vond ik het een verdrietig geheel. Wat heeft ze moeten worstelen met anderen en zichzelf. Haar huwelijk wordt door Withuis tot het eind getypeerd als ongelukkig en eenzaam. Haar relatie tot haar kinderen blijft desondanks onduidelijk. Ik merk dat ik mij haar leven aantrek maar tegelijkertijd besef ik me dat Withuis ook slechts een deel en een visie heeft gevangen. Voor wie zich niet laat afschrikken door 750 pagina's een aanrader.

[Lea]

Voor en Na
Linda 7 7
Carien 6 7
Lea 7 7
Jose 7 7
Wendy 7 7
Dees 7 7

Juliana: Vorstin in een mannenwereld

[Rosa · Rating 4 out of 5]

zeer interessant, geen boek om in één adem uit te lezen, dat hoeft ook niet. Het heeft mij inzicht gegeven in het leven van Juliana(tot op zekere hoogte natuurlijk) en ook een tijdsbeeld van Nederland. In mijn jeugd was zij de koningin.
Ik ben 'blij' dat ik de biografie heb gelezen en raad het aan. Zij was, volgens mij, de eerste vorst(in) die minder afstand had tot 'het volk'. Die zie je nu terug in haar kleinzoon Willem Alexander.

[Belinda · Rating 5 out of 5]

5 sterren - Nederlandse Paperback - I heb dyslexie -
Wat schetst dit boek toch een compleet beeld over koningin Juliana. Eerlijk en oprecht wordt deze vrouw beschreven die zeker haar slechte momenten had maar ook zeer zeker een vrouw met een sterke ruggengraat. Bijvoorbeeld als ze in oorlogstijd regelmatig op het witte huis te vinden was om voor de goede zaak te pleiten. Een vrouw op het wereld toneel wat altijd vrij onbelicht os gebleven. 🌹🌷🌹

[Elsbeth Kwant · Rating 3 out of 5]

Hoewel het boek heerlijk leest en tempo behoudt, kom ik toch tot een gemiddelde score. Ik vrees dat dat wellicht meer met de hoofdpersoon dan met het boek te maken heeft (een beetje zoals bij Schuld en Boete). Een jonge prinses die vol hoop aan de wereld begint, een aantal keer denkt dat het goed komt (als ze gaat studeren en als ze haar man ontmoet), maar die uiteindelijk moet constateren dat het leven niet is geworden wat ze ervan gehoopt had. En dat is tegelijk tragisch en onbevredigend.

[Susanne Koster · Rating 4 out of 5]

"Juliana Vorstin in een mannenwereld" is een indrukwekkende biografie waarin zowel de goede als de minder goede kanten van Juliana helder en met empathie worden beschreven. Bernard krijgt er ongenadig van langs en dat is het enige dat me een aantal keer heeft gestoord.

Toch is "Juliana Vorstin in een mannenwereld" een buitengewoon knap geschreven biografie is die lezer ontroerd en verrast.

[Ilse · Rating 3 out of 5]

Dikke pil die ik niet in 1 keer door was.
Het begin vond ik erg prettig lezen en was ook leuk omdat ik er helemaal niets van wist.
Verder in het boek vond ik het ook veel opsommingen van gebeurtenissen. Het politieke deel had minder mijn interesse maar logisch hoort dat ook bij haar leven.
Al met al een goede 3 sterren van mij.

[Amy · Rating 4 out of 5]

Het was een flinke pil en dat komt naar mijn idee omdat de auteur veel woorden gebruikt, waar ze met minder toegekund had. Daardoor heb ik het boek een hele tijd laten liggen. Neemt niet weg dat het een erg interessant verhaal is geworden waar veel onderzoek in zit.

[Béjanne Hobert · Rating 4 out of 5]

Heerlijk geluisterd via Storytel onderweg van huis naar werk en van werk naar huis. Jolande Withuis met een ster. Grondig onderzocht en onderbouwd. Via de onofficiele archieven. Laat wel ander licht op deze vorstin schrijven.

[Monique Visser · Rating 5 out of 5]

supermooi en verdrietig, goed omschreven. ik was er stil van

[Dirk Flach · Rating 3 out of 5]

Uiteindelijk toch wel interessant om te lezen, vooral ook omdat het een beeld geeft van de 21e eeuw. Ik moest wel even op gang komen, het is bij tijd en wijle wat te uitgebreid.

[Muizz · Rating 5 out of 5]

Goed gedocumenteerd en goed geschreven geeft dit boek een compleet, geloofwaardig en genuanceerd beeld van Juliana.

[Stella · Rating 4 out of 5]

A very thorough and nuanced biography that eloquently showcases many facets of Queen Juliana. A little hard to get through all the political background at times.

[Richard Verschuren · Rating 4 out of 5]

cijfer: 9
erg goed geschreven biografie, maakt een hoop duidelijk