Северный волхв

by Isaiah Berlin, Исайя Берлин

«Северный волхв» (1993) – последняя прижизненная книга британского мыслителя Исайи Берлина (1909 – 1997), которая входит в цикл его исследований, посвященных центральным фигурам контр-Просвещения: Жозефу де Местру, Джамбаттисте Вико и Иоганну Готфриду Гердеру.
Герой книги Берлина Иоганн Георг Хаманн (1730 – 1788) – полузабытый современник Канта, также, как и он, живший в Кёнигсберге – предстает в его эссе не столько реакционером и хулителем идеи автономного разума, сколько оригинальным мыслителем, ставшим предшественником основных тенденций философии нашего времени – идеи лингвистической природы мышления, неразрывности и взаимопроникновения природы и культуры, аффективных основ познания и множественности типов рациональности.

Genres: Philosophy, History, Biography, Romanticism, Nonfiction, Language

176 pages, Paperback

First published January 1, 1993

About the author

Sir Isaiah Berlin was a philosopher and historian of ideas, regarded as one of the leading liberal thinkers of the twentieth century. He excelled as an essayist, lecturer and conversationalist; and as a brilliant speaker who delivered, rapidly and spontaneously, richly allusive and coherently structured material, whether for a lecture series at Oxford University or as a broadcaster on the BBC Third Programme, usually without a script. Many of his essays and lectures were later collected in book form.

Born in Riga, now capital of Latvia, then part of the Russian Empire, he was the first person of Jewish descent to be elected to a prize fellowship at All Souls College, Oxford. From 1957 to 1967, he was Chichele Professor of Social and Political Theory at the University of Oxford. He was president of the Aristotelian Society from 1963 to 1964. In 1966, he helped to found Wolfson College, Oxford, and became its first President. He was knighted in 1957, and was awarded the Order of Merit in 1971. He was President of the British Academy from 1974 to 1978. He also received the 1979 Jerusalem Prize for his writings on individual freedom. Berlin's work on liberal theory has had a lasting influence.

Berlin is best known for his essay Two Concepts of Liberty, delivered in 1958 as his inaugural lecture as Chichele Professor of Social and Political Theory at Oxford. He defined negative liberty as the absence of constraints on, or interference with, agents' possible action. Greater "negative freedom" meant fewer restrictions on possible action. Berlin associated positive liberty with the idea of self-mastery, or the capacity to determine oneself, to be in control of one's destiny. While Berlin granted that both concepts of liberty represent valid human ideals, as a matter of history the positive concept of liberty has proven particularly susceptible to political abuse.

Berlin contended that under the influence of Jean-Jacques Rousseau, Immanuel Kant and G. W. F. Hegel (all committed to the positive concept of liberty), European political thinkers often equated liberty with forms of political discipline or constraint. This became politically dangerous when notions of positive liberty were, in the nineteenth century, used to defend nationalism, self-determination and the Communist idea of collective rational control over human destiny. Berlin argued that, following this line of thought, demands for freedom paradoxically become demands for forms of collective control and discipline – those deemed necessary for the "self-mastery" or self-determination of nations, classes, democratic communities, and even humanity as a whole. There is thus an elective affinity, for Berlin, between positive liberty and political totalitarianism.

Conversely, negative liberty represents a different, perhaps safer, understanding of the concept of liberty. Its proponents (such as Jeremy Bentham and John Stuart Mill) insisted that constraint and discipline were the antithesis of liberty and so were (and are) less prone to confusing liberty and constraint in the manner of the philosophical harbingers of modern totalitarianism. It is this concept of Negative Liberty that Isaiah Berlin supported. It dominated heavily his early chapters in his third lecture.

This negative liberty is central to the claim for toleration due to incommensurability. This concept is mirrored in the work of Joseph Raz.

Berlin's espousal of negative liberty, his hatred of totalitarianism and his experience of Russia in the revolution and through his contact with the poet Anna Akhmatova made him an enemy of the Soviet Union and he was one of the leading public intellectuals in the ideological battle against Communism during the Cold War.

Reviews

[باقر هاشمی · Rating 4 out of 5]

کم بیندیش و بیش بِزی.|هامان

مجوسِ شمال، لقبی است که یوهان گئورگ هامان را به‌آن می‌خواندند. هامان، همشهری ایمانویل کانت بود، و در عین مخالفت سرسختانه‌ای که با کانت داشت او را کوتوله‌ی ریزنقش دوست‌داشتنی می‌خواند و رابطه‌ی میان آنها گرم و صمیمی بود. کانت هم او را مورد حمایت خود قرار می‌داد و هنگام گرفتاری به‌دادش می‌رسید. اما سایه‌ی کانت نیست که به هامان اهمیت می‌بخشد چرا که هامانْ خودْ صاحب اندیشه‌ای مستقل است.
هامان درباره‌ی کانت گفته بود: "کانت انسان هوشمندی است اما نابیناست. چشم‌هایش را محکم به‌روی واقعیت بسته است تا ساختار درونی و خیالی خود را واضح‌تر مجسم کند."
کانت هم درباره‌ی هامان گفته بود: "هامانِ مرحوم، استعداد زیادی در اندیشیدن به چیزها به طور اعم داشت، اما قدرت نداشت که اصول آنها را روشن استنباط کند. یا لااقل چیز مشخصی از این تجارت کلان خود کنار بگذارد."

هامان فیلسوفی است که کیرکگور او را امپراطور خوانده است و همچنین مورد ستایش گوته و سارتر و بسیاری از روشنفکرانِ دیگر نیز قرار گرفته است. اما آنچنان که شایسته‌ی اوست، شناخته نشده است.

هامان شخصی بود که زندگیِ راستین و حقیقی را چیزی ورای کلمات می‌دانسته و مخالفتش با استدلالیون نیز از همین رو بوده است. او معتقد است که "اشتباه گرفتن کلمات با مفاهیم و مفاهیم با چیزهای واقعی گناه کبیره است. و ا ین دقیقاً کاری است که متافیزیک‌دانان کرده‌اند. یعنی محاط کردن انسان در میان موجوداتی خیالی که خود انسان ساخته است. بعد هم طوری این موجودات خیالی را می‌پرستند که انگار نیروهای واقعی یا خدایان هستند و همین امر زندگی را تحریف می کند." نیز درباه‌ی روش فلسفیدن‌اش می‌گوید "من همواره خواسته‌ام پایین‌تنه رابشناسم و کشف کنم، نه بالاتنه را" و "طبیعتْ مادربزرگ سالخورده‌ی ماست... زِنا با این مادربزرگْ مهم‌ترین فرمان کتابِ هنر است، اما از این فرمان تبعیت نمی‌شود." و وقتی انسانی چنین آرایی داشته باشد، مجوس نامیدن‌اش پربیراه نخواهد بود. هامان عقیده داشت: "نبوغ، به معنای دنیوی‌اش، جنون است. زیرا حکمتِ این دنیا بلاهت است. و فایده‌ی عقل فقط این نیست که به ما شناخت می‌دهد. بلکه این است که جهل را بر ما آشکار می‌کند_ما را به فروتنی رهنمون می‌شود."

آیزایا برلین در کتاب مجوس شمال، به بررسی آرای این فیلسوف پرداخته است و این کتاب مروری است بر آرای هامان. پس به نظرم خنده‌دار آمد که برای مرور، مرور بنویسم:)) نمونه‌ی چاپی‌اش را نتوانستم پیدا کنم و گویا چاپ‌تمام است. نسخه‌ی الکترونیک‌اش را مطالعه کردم.

[Mohammad Ranjbari · Rating 5 out of 5]

خردگرایی و عقل‌باوری، جنبشی‌ست که در اغلب کشورها و در برهه‌های زمانی مختلف می‌توان سراغ گرفت. اما در مقابل چنین سیستم‌هایی مخالفت‌هایی نیز بروز می‌کند. در تقابل با خردگرایی و عقل‌باوری اروپا چند چهره را می‌توان مثال زد که سرآمد آن‌ها یوهان گئورگ هامان است. بعد از این چهره است که ما اندیشه‌های هِردر، ویکو، دومستر، کیرکگور، هگل، سارتر و... را می‌بینیم. هم‌زمانی کانت و هامان، یکی از دلایل برخورد دو جریان عقل‌گرایی و عقل‌ناباوری شده است. البته در تعریف و دریافت مفهوم عقل‌ناباوری نباید به تعاریف سطحی که بسیار مغلطه‌انگیز است اکتفا نمود.
به عنوان مثال، همان‌گونه که در ادبیات فارسی مکتب و گرایشی با نام «ادبیات عرفانی» شکل گرفته، در تقابل با چنین مکتب، قرائت‌های معکوس فراوانی نیز وجود دارد. گاه برخی قرائت‌های مخالف مستقیماً از دل خود ادبیات عرفانی برخاسته است. به عنوان مثال «شطحیات» از جمله شطحیات بایزید بسطامی و عین القضات و اندیشه‌های محمد غزالی. عقل‌ناباوری اروپا نیز چنین حالتی دارد. اتکای بیش از حد بر عقل که منجر به نوعی پوزیتیویسم و یا ایده‌آل اندیشی می‌شود، انسان را از اصل حقیقت و طبیعت دور می‌کند. هامان در واقع تعاریف انسان در برابر عقل را دچار تشکیک می‌کند. نخستین سلاح وی در تقابل با عقل، باورهای بینابینی است که از مطالعۀ کتاب مقدس استنباط نموده و آن را نه در قالب ایمان، که به عنوان نوعی کشف شخصی و تجربی در ستیز با روشنگری به کار می‌برد. «افسردگی، مالیخولیا، لکنت زبان و غرور هامان دیرفهمی و غموض اندیشه‌های او را در پی داشته است. اندیشه‌های او بسیار نامنظم ولی حاصل مطالعات جدی و مستمر بوده است. او در مقابل دانش‌های بشری که خداوند را مثله کرده و طبیعت را در عقل و شیوه‌های شناختی که عقل اتخاذ می‌کند، می‌ایستد.
«هامان علیه کل ساختار علم، عقل و تحلیل، به پا خاست و محاسن آن بیش از معایبش حمله کرد. او اساس آن را کاذب می‌دید و استنتاج‌های آن را کفرگویی علیه طبیعت و انسان و خالق انسان می‌دانست... او بیشتر به تجربۀ روزمرۀ خودش، به خودِ اموری که به صورت تجربی (نه شهودی) ادراک‌پذیرند، به مشاهدۀ بی‌واسطۀ رفتار انسان‌ها، و به خودکاوی مستقیم سوداها، احساس‌ها، اندیشه‌ها و شیوۀ زندگی خودش روی آورد.» (ص44)

آنچه هامان را برای اهل ادبیات و هنر برجسته می‌کند، نگرش وی به زبان است. «زبان و اندیشه یکی‌اند، مانند خدا و خیمه و بارگاهش. آنجا که کلمه‌ای نیست، عفلی هم نیست و جهانی هم نیست. همۀ صحبت‌های عاطل و باطل دربارۀ عقل صرفاً باد است، زبان ارغنون و میزان است.» (ص 109)

تاثیر اندیشه‌های وی را به شهود می‌توان در فلسفۀ زیبایی‌شناسی و ظهور اگزیستانسیالیسم دید. جرأت بسیاری می‌طلبد تا مانند هامان در برابر اصول پذیرفته شدۀ دانش بشری در یک دوره ایستاد و آن را نقد و تحلیل نمود. اما هامان در این کار موفق بوده است. آیزایا برلین در شناساندن این نبوغِ پیچیده و پراکنده بسیار خوب عمل کرده و به عالی‌ترین نحو برای مخاطبان تشریح نموده است.

از متن:

خطای همۀ فیلسوفان این است که تقسیم‌های اختیاری را وارد کار می‌کنند، چشم خود را به واقعیت می‌بندند تا «کاخ‌های پوشالی» بسازند. زبانِ طبیعت ریاضیات نیست- خدا شاعر است، نه هندسه‌دان... الفاظی مانند «علت»، «عقل»، «کلیت»، صرفاً شمارنده یا سنجنده هستند، و با خود چیزها مطابقت ندارند. بزرگترین خطا در عالم «گرفتن الفاظ به جای مفاهیم و مفاهیم به جای چیزهای واقعی است.» فیلسوفان در درون سیستم‌های خودشان محبوس شده‌اند و این سیستم‌ها همان جزمیت سیستم‌های کلیسا را پیدا کرده‌اند.» (ص65)

[Hessam Ghaeminejad · Rating 3 out of 5]

مجوس شمال از آن دسته از کتاب هایی است که اگر چه به زندگی، احوال و آرای متفکران( هامان) می پردازد اما چون توسط یک فیلسوف( برلین) نوشته شده است می‌توان از آن به عنوان اثری به منظور آشنایی با تفکر نویسنده بهره برد.
هامان اندیشمندی مقابل اندیشه بود امانه هر اندیشه ای، او با نحوه ی تفکر در عصر روشنگری مشکل داشت. این برخورد از آنجایی روی می‌داد که هامان به عنوان فردی ایمان باور در تفکر عصر روشنگری، روحی نمی دید و این اندیشه را اندیشه ای مکانیکی و به دور از اعتقاد قلبی می یافت. لب کلام هامان در تمام مسائل، توجه به روح انسان در هر جنبه زندگی است از این رو هامان را به عنوان پدر نهضت رمانتیک و اگزیستانسیالیست می دانند.
نکته دیگر در مورد کتاب، نگاه آیزایا برلین به هامان است. برلین با آنکه در مفهوم عقل گرایی از هامان دفاع نمی کند ولی به علت ماهیت لیبرال سخنان هامان ، او را به طور کلی در زمینه های گوناگونی که به نگارش در آورده ستایش می کند

[Marzieh rasouli · Rating 3 out of 5]

مجوس شمال درباره‌ی گئورگ هامان متفکر آلمانیه. متفکری که دشمن تفکر بود. کتاب با نقل قولی از خودش شروع می‌شه:"کم بیندیش و بیش زی". گئورگ هامان می‌تونه شخصیت عجیب یک رمان باشه. کسی که به گفته‌ی برلین دشمن شماره یک روشنگری و تعقل بود و اعتقاد داشت تعقل به کار کسی نمی‌یاد،‌ باید شخصن و بی‌واسطه تجربه کرد و به ندای وحی گوش داد. خیلی با همه بحث می‌کرد و آدما اغلب متوجه نمی‌شدن چی داره می‌گه،‌از این شاخه به اون شاخه می‌پرید و زود از کوره درمی‌رفت. متفکری که با این همه تقلا در تاریخ اندیشه خیلی گذرا ازش صحبت شده و انگار آیزایا برلین بوده که اونو کشف کرده و درموردش تحقیق کرده.

کتاب فصل‌های درخشانی داره. بخصوص فصل‌های اول کتاب. یه جاهایی حوصله‌م خیلی سر رفت چون حرفا مدام تکرار می‌‌شد و چیز تازه‌ای گفته نمی‌شد. اما به نظرم مهمترین مشکل کتاب این بود که نقل قول‌های خیلی کمی از گئورگ هامان داشت. دوست داشتم در خلال همین کتاب یه کم بی‌واسطه‌تر می‌‌شناختمش.

[Kimia almasi · Rating 4 out of 5]

شفاف و قوی و و همدل مینویسه. و راحت و روان و این از تسلط بالای ذهنی و قلمی ش میاد

[Matthew · Rating 4 out of 5]

This was some heavy reading but I learned a lot. My father gave me this book when I was way too young to read it, but I picked it up the other day. It took some steady plowing but I got through it in less than a week. I didn't know much about the enlightenment and even less about the counter-enlightenment. Hamann was an obscure German philosopher who influenced other thinkers that eventually led to German romanticism and its more sinister out-growths as well as the existencialist and surrealist movements. He vehemently rejected the universality of of anything and loathed systems. He was also a pius Christian. He beleived that man could only understand the world through the understanding of self through one's own experience and God's word as revealed in nature and in the Bible. He also had some interesting views on language and the inseperablity of thought and word. "'Reason is language, logos. On this marrowbone I gnaw, and shall gnaw myself to death on it."
I learned more than I did in one semester of intro to philosophy from this book, there were many familiar names in it whom I am now more familiar with. I would characterize Berlin's writing as dense, as can be characterized by the following (one) sentence:

Hamann in the end recognises only the individual and his temprament, and he thinks that all attempts to generalise lead to the creation of faceless abstractions that are then taken for the individuals who are the raw material for the abstractions, with the consequence that theories propounded in terms of these abstractions do not touch the core of the individuals whom they purport to describe or explain, and the legal, moral and aesthtic systems - every formulation of principles of action - either ignore the individuals from whose experience they are in the end drawn, or force them into some Procrustean bed of conformity to rules which certainly maim and may destroy them.

I plan to further my education on the history of ideas with a longer book of his writing. Wish me luck.

[Ehsan · Rating 5 out of 5]

جز اینکه خوندن هر اثری از برلین یه اتفاق زیباست، خوندن این کتاب بعد از خوندن ریشه‌های رمانتیسم یکی از جنبه‌های بسیار مهم اون یعنی تأثیر هامان روی مکتب رمانتیسم رو بیشتر و واضح‌تر نشون داد. تبارشناسی ریز به ریزی که برلین که به بهانه‌ی پرداختن به هامان سراغش رفته ریشه‌های خیلی از تقابل‌های مهم قرون بعد (مثل ساختارگرا‌یی و پساساختارگرایی) رو واکاوی و یکی از مهم‌ترین جریانات منتهی به آلمان قرن بیستم رو بررسی می‌کنه.

[Tim Pendry · Rating 3 out of 5]

A minor academic work by Berlin but an interesting account of an 'irrationalist' whose ideas should not entirely be discounted and who offers an imperfect but necessary critique of the enthusiasms of the Enlightenment.

[Amin Riahi · Rating 4 out of 5]

برلین را دوست دارم چون آثارش فلسفه محض نیستند٬ قدرت قلم او به همراه ترجمه عالی رضا رضایی کتاب را بسیار خواندنی کرده است. ریشه‌های رومانیسم را به علاقه‌مندان تاریخ اندیشه و پرسندگان چرایی آزادی اروپا و در بند ماندن ایران توصیه می‌کنم. کتاب نه تنها خسته‌کننده نیست که بسیار هم جذاب است.

[James Dempsey · Rating 5 out of 5]

chp 7. I enjoy how Berlin adopts the stylistic mannerisms of his subject, invoking as he does as much as is possible metaphorical figures from old and from new and peppering throughout his elucidations great flash moments of frenetic description.

“Hamann is Jeremiah, he is the psalmist…. Frederick is Nero, he is Julian the Apos­ tate, again he is not Solomon, he is Ahab.” Etc..

“Socrates attempted to do his work by means of analytical reason. Hamann saw himself as doing so by other methods, by breaking through established conventions and expec­ tations with every weapon that could break the crust of custom or dogma. This was the justification, in his own eyes, for his hermetic style, his mysterious formulae, with which he hoped to puzzle, intrigue and awaken the reader, his frenzied scurrying from one topic to another, his deliber­ ately disordered succession of ideas, the constant self­ incarnation in fantastic personages drawn from mythology or poetry or his own wild, extravagant imagination —any­ thing to stop the reader in his tracks, harry him, astonish, irritate, open windows on new vistas; above all, to break the normal train of association to which his own unselfcriti- cal life or the authority of his spiritual or literary guides had accustomed him.”

[Omid Milanifard · Rating 4 out of 5]

کتاب مجوس شمال نگاهی عمیق و تحلیلی دارد به اندیشه‌های یوهان گئورگ هامان، فیلسوفی کمتر شناخته‌شده اما به‌طرزی شگفت‌انگیز تأثیرگذار. هامان، هم‌عصر و دوست ایمانوئل کانت، برخلاف جریان غالب دوران روشنگری که بر عقل‌گرایی تأکید داشت، بر تجربه، زبان، و شهود انسانی پافشاری می‌کرد.
از نگاه هامان، فلسفه‌ای که تنها بر پایه‌ی عقل بنا شده باشد، انسان را از واقعیت زندگی دور می‌کند. او معتقد بود:
«اشتباه گرفتن کلمات با مفاهیم و مفاهیم با چیزهای واقعی، گناه کبیره است.»
و این همان نقد صریح او به فیلسوفانی بود که مفاهیم انتزاعی را بر تجربه‌ی زیسته‌ی انسانی ترجیح می‌دادند. هامان متافیزیک را نوعی «زندانی از مفاهیم خیالی» می‌دانست که انسان را در آن محبوس کرده‌اند.
سبک نوشتار او، پیچیده، استعاری و مملو از ارجاعات دینی و نمادین است؛ سبکی که ممکن است دشوار به نظر برسد.
در بخشی دیگر، او عقل را نه راه رسیدن به حقیقت، بلکه ابزاری برای درک ناتوانی‌های انسانی می‌داند و می‌نویسد:
«نبوغ، به معنای دنیوی‌اش، جنون است... فایده‌ی عقل این است که جهل را بر ما آشکار می‌کند و ما را به فروتنی می‌رساند.»
مجوس شمال نه فقط شرح زندگی هامان، بلکه دعوتی است به بازنگری در نسبت ما با عقل، زبان، و تجربه‌ی انسانی. مطالعه‌ی این کتاب فرصتی است برای مواجهه با فیلسوفی که حقیقت را نه در ذهن، بلکه در زندگی جست‌وجو می‌کرد.

[Mansour · Rating 3 out of 5]

کم بیندیش و بیش بِزی

هامان معتقد بود که نبوغ، فردی است و با سازمان‌دهی اجتماعی تربیت یا پرورش پیدا نمی‌کند؛ هرکس همانست که هست، همان را می‌بیند که می‌بیند، و با کسانی که او را می‌فهمند سخن می‌گوید - نه با همه‌کس، بلکه با کسانی که با او رابطه خاص دارند؛ نکته اصلی زیاد یا کم بودن تعداد این کسان نیست...
فقط انسان آزاد قادر به فهمیدن و الهام‌بخشیدن و الهام‌گرفتن است؛ و آزادی نیز اینست که آدمی در آن ِ واحد هم ارباب خود و هم بنده سرسپرده خود باشد.
Nature is our old grandmother . . . and to commit incest with this grandmother is the most important commandment of the Koran of the arts, and is not obeyed.

نبوغ چیزیست تاریک بی لگام و بدقلق، بر خلاف دلش.ره ها ملاحت ها و شیرینی های آدم های زیرک ِ مُد روز.
نبوغ تندرستی نیست بلکه مرض الهی است که به قول بقراط در آن ِ واحد هم الهی ست و هم انسانی و آسمان و زمین را به هم وصل می کند. نبوغ به معنای دنیوی‌اش جنون است چون حکمت این دنیا بلاهت است.

[Zelai Xu · Rating 3 out of 5]

Berlin emphasizes too much on this socalled "Irrationalism" theme, while overlooks many important ambiguity within Hamann's thoughts and the Aufklärung itself.

[Adam Carnehl · Rating 3 out of 5]

A concise account of Hamann's life and the major themes of his work, Isaiah Berlin's "The Magus of the North" is overall quite a good read, despite some conclusions on Hamann's influence upon Nazism that are completely untenable. Hamann was quite an interesting and counter-cultural figure; at the close of the Enlightenment, he insisted on the poverty of human reason and science, critiquing Kant's metaphysics sharply as he critiqued the entire program of the Aufklärung. Other opponents included Moses Mendelssohn, Leibniz, and basically all of the French philosophes and encyclopedists. Hamann noted that all people have a necessity to believe, to have faith, in order to accomplish anything in life. Following Hume, but imbuing Hume's thought with a passionate Christianity, Hamann noted that there can be no rational system and that every attempt to make one denies the lived experience, community, and faith of individuals. Hamann was a populist and a supernaturalist to the extreme, a denier of systems and defender of irrational individuality, and it is interesting to note his rediscovery today. Thanks to his penetrating insights into language (he equated reason with language), many linguists and philosophers or historians of language are taking note of him. In addition, historians of the 18th century and cultural thinkers like Isaiah Berlin have been noting his originality and brilliance for a few decades, but only now are theologians accepting the challenge that Hamann presents. There were some luminaries in the last century such as Von Balthasaar who appreciated him, but now theological schools are experiencing a bit of a renaissance in Hamann studies.

[noblethumos · Rating 5 out of 5]

The Magus of the North: J.G. Hamann & the Origins of Modern Irrationalism is a book written by Isaiah Berlin, a British philosopher and historian of ideas. The book is a study of the life and thought of J.G. Hamann, an 18th-century philosopher and writer who is considered one of the key figures of the German Enlightenment. In The Magus of the North, Berlin discusses the contributions of Hamann to the fields of philosophy, theology, and literary criticism, and examines the ways in which his ideas influenced later intellectuals and philosophers. He also explores the relationship between Hamann's ideas and the broader cultural and political context of the 18th century, and suggests that his thought was shaped by the intellectual and political challenges of the time. The Magus of the North is considered a classic work of intellectual history and is widely regarded as an important resource for understanding the ideas and influence of J.G. Hamann.

GPT

[Peter · Rating 5 out of 5]

The one-to-five star system is a little silly for a book like this. Berlin wrote elegantly and economically on subjects that most writers can't tackle in similar depth without sacrificing readability, and since I haven't read much intellectual history lately, this was a good choice for getting back to it. Hamann hated rational systems, and exulted in the chaotic nature of his written work; while Berlin brings order to that chaos in explicating and criticizing Hamann's ideas, he does it with a sense of sympathy rather than just debunking.

[Holly Raymond · Rating 4 out of 5]

Pretty solid examination of a significant German romantic/anti-enlightenment thinker. Certainly easier than reading Hamann as a primary source, which is tough going.

[suckmysehnsucht · Rating 5 out of 5]

Берлин не до конца понял Гамана и слегка завидует ему