Смерть Вазир-Мухтара

Russian Library

by Yury Tynyanov, Юрий Тынянов, Борис Тржемецкий (Illustrator)

Tynianov Yu. - Smert' Vazir-Mukhtara roman. Khud lit, 1988 g., Moskva, kolichestvo 447s. Paperback

Genres: Fiction, Russian Literature, Russia, Classics, Historical Fiction, Historical, Literary Fiction

445 pages, Paperback

First published January 1, 1928

About the author

Yury Nikolaevich (Nasonovich) Tynyanov (Russian: Юрий Николаевич (Насонович) Тынянов; October 18, 1894 - December 20, 1943) was a famous Soviet/Russian writer, literary critic, translator, scholar and screenwriter.
Yury Tynyanov was born in Rezhitsa, present day Rēzekne, Latvia, Russian Empire. He was a brother-in-law of Veniamin Kaverin, another well-known Russian author. He graduated from Petrograd University in 1918 and published his first works in 1921. Tynyanov was an authority on Pushkin and an important member of the Russian Formalist school.
In 1928, together with the linguist Roman Jakobson, he published a famous work titled Theses on Language, a predecessor to structuralism (but see Ferdinand de Saussure).

Reviews

[Maziyar Yf · Rating 4 out of 5]

قبل از اینکه بخواهیم به کتاب مرگ وزیر مختار اثر آقای یوری تینیانوف بپردازیم باید با بخشی سیاه از تاریخ ایران آشنا تر شویم ،با قسمتی که خرفت ترین پادشاه تاریخ ایران فتحعلی شاه ، قبله عالم است . به خاطر دلایلی که موضوع این ریویوی مختصر نیست ایران با روسیه دو بار وارد جنگ شد و هر دوبار به سختی شکست خورد و قسمتهای زیادی از کشور از دست رفت . قرارداد صلحی یک طرفه به ایران که توانی برای جنگ با روسیه نداشت تحمیل شد ، آلکساندر گریبایدوف کسی بود که در نگارش این قرارداد نقش اساسی داشت ، او مورد لطف امپراتور روسیه نیکلای اول قرار گرفت و قرارداد را با دستان خود به امپراتور تقدیم کرد ، سپس برای نظارت بر اجرای مفاد قرار داد و به خصوص جمع آوری خسارت به عنوان وزیر مختار به ایران اعزام شد .
گریبایدوف که در روسیه به عنوان شاعر و نمایشنامه نویس به نامی شناخته می شد و اثر امان از دست عقل نوشته او مورد تحسین واقع شده بود همان است که در شاهکار مرشد و مارگریتا اثر استاد بولگاکف ، وُلند نمایش معروف خود را در خانه ای موسوم به خانه گریبایدوف اجرا کرد ( نکته ای که آنرا نشانه تحقیر بولگاکف به هنرمندان دولتی می دانند ) با چنین سابقه ای راهی ایران کهن شد ، کشوری از پا در آمده و مغلوب در جنگ .
کتاب از اینجا آغاز می شود ، زمانی که گریبایدوف قرار داد ترکمنچای را بسته ،پاداش نقدی و دیدار با امپراتور و صدر اعظم را دریافت کرده وبه عنوان پاداش و با عنوان وزیر مختار روسیه در ایران منصوب شده است .
کتاب شامل دو قسمت است ، بخش اول که در روسیه می گذرد ، همان طور که مترجم فرزانه (مرحوم مهدی سحابی ) نوشته ریتمی کند و کمی حوصله بر دارد ، شاید خواندن آن برای مخاطب روسی بیشتر جالب باشد تا مخاطب ایرانی ، شرح رجال روسی در قرن هجده و ملاقات آنها با گریبایدوف ، صدر اعظم نستلرود و خود امپراتور و ژنرال معروف پاسکوویچ ، فاتح ایران و حامی اصلی گریبایدوف بیشتر حجم داستان که در روسیه می گذرد را به خود اختصاص داده . سپس بعد از دریافت عنوان وزیر مختار وی در مسافرتی طولانی و از راه تفلیس ( شهری که گریبایدوف در آن بزرگ شده بود ) و البته پس از ازدواج در تفلیس راهی تبریز می شود .
کتاب از زمان ورود وزیر مختار به ایران ، برای مخاطب ایرانی جان می گیرد ، دیدار او با شاهزاده عباس میرزا ، اولین اصلاح طلب ایرانی و ولیعهد شاه خرفت ، به زیبایی توصیف شده ، در حقیقت نویسنده به زیبایی مخاطب را به دوران سیاه قاجار می برد ، مردانی با ریشهای بلند و عموما جاهل و نادان ، هرچند که این یکی ،عباس میرزا باهوش و آگاهست .
ولیعهد حتی تا جواهرات و ظرفهای طلا و نقره خود را می فروشد تا اندکی قرض پدر مشنگ خود را پرداخت کند ، اما گریبایدوف با پشتکار اروپایی خود دست بردار نیست ، او به تهران میاد تا خود قبله عالم را ببیند ، غافل از سرنوشتی که در تهران در انتظار اوست .
نویسنده باز هم به زیبایی دیدار گریبایدوف از تهران و ورود او به کاخ و دیدار با فتحعلی شاه را توصیف می کند ، شاهی که ریش او از زیر چشمها تا شکم ادامه دارد و لباسی به وزن تقریبی 30 کیلوگرم پوشیده ، شاه که پیر است و خسته وسط صحبتهای وزیر مختار او را مرخص می کند .
ریتم کتاب تندتر و تندتر می شود ، واضح است که به فرجام کار وزیر مختار نزدیک می شویم ، با پناه گرفتن دو زن گرجی به سفارت روسیه ، مردم تحریک شده و از کبابی تا قصابی هرکس کارد یا چماقی برداشته و به سفارت روسیه حمله می کنند ( عملی که بارها در تاریخ ایران تکرار شده ) . نتیجه کار معلوم است حاکم تهران هم کمکی برای سفارت نمی فرستد ، به غیر از یک نفر که فرار کرده همگی کشته شده اند .
به قول نویسنده یک کبابی شمیرانی سر گریبایدوف نگون بخت را بریده و به مانند تمام شورشها بر سر نیزه ای می کند . گریبایدوف هم در آخرین لحظات زندگی دشنامی نصیب مادر فتحعلی شاه می کند .
اما به خونخواهی وزیر مختار هیچ جنگی به راه نمی افتد . خسرومیرزا پسر عباس میرزا به عنوان سفیر ایران در مسکو منصوب می شود ، در حالی که شاه جفنگ فکر می کند که روسها نوه او را به خونخواهی وزیر مختار خواهند کشت و او دیگر نوه اش را نخواهد دید ،از خسرو میرزا به گرمی استقبال می شود و سپس امپراتور هم با ایشان دیدار می کند .
وزیر مختار هم فراموش شده است .
نوستالژی برای مخاطب ایرانی با دیدن جلد کتاب شروع می شود : قاب عکسی از گریبایدوف که یا شلیک گلوله شکسته شده است ، همانند تیتراژ سریال هزاردستان افرادی در قاب عکس شکسته خود جا گرفته اند ، همه آنان قربانی بازی قدرت شده اند ، وزیر مختار هم بازیچه بزرگان شده . تینیانوف با کتاب مرگ وزیر مختار با نگاهی نسبتا بی طرفانه به قلب تاریخ دو کشور روسیه و ایران انداخته ، بازار تهران ، فضای شهر تبریز ، دربار ایران ، خواجگان دربار ، هر چه که از تاریخ قاجار می دانیم در کتاب وجود دارد ، شخصیت اصلی کتاب ، گریبایدوف است که در مسیری طولانی از عرش تا فرش کتاب او را دنبال می کند ، تینیانوف ، گریابدوف یا ایرانی ها را قضاوت نمی کند ، نویسنده روس با نگاهی بی طرفانه وقایع تهران را می نگریسته است .

[Fionnuala]

Alexandr Pushkin and Alexandr Griboyedov in Saint Petersburg in Spring 1828
Watercolor by V. Shesinikov

After a few moments’ rest I pressed on and saw opposite me, on the high river bank, the fortress of Gergery. Three torrents, roaring and foaming, came crashing down from the high bank. I crossed the river. Two oxen, yoked to a cart, were climbing the steep road. Several Georgians were accompanying the cart. ‘Where are you from?’ I asked them. ‘From Teheran.’ ‘What are you taking?’ ‘Griboyed.’ It was the body of the slain Griboyedov which they were conveying to Tiflis. Never had I imagined that I would meet our Griboyedov again! I had parted from him the previous year in St Petersburg, before he left for Persia. He was sad and had strange forebodings. I wanted to set his mind at rest; he told me, ‘Vous ne connaissez pas ces gens-là: vous verrez qu’il faudra jouer des couteaux.’*

That's an excerpt from Pushkin's Travel Writings which I read in November. The writings mostly concern a trip he made from St Petersburg to the Turkish city of Arzrum to join General Paskevich's forces during the 1829 war against Turkey. Among the many descriptions of the landscape and villages he passed through on his journey, that little episode about meeting the wagon carrying his friend Griboyedov's body stuck in my mind so when I heard about Yuri Tynyanov's account of Griboyedov's death from a Goodreads friend, it seemed just what I needed to satisfy the interest I'd developed in Griboyedov's fate after reading about Pushkin's strange encounter.

Alexandr Griboyedov was a poet and playwright based in Saint Petersburg who mixed in the same literary circles as Pushkin. He took a diplomatic post in General Paskevich's retinue in 1827 and helped broker a peace treaty between Russia and Persia. Late in 1828, he was posted to Teheran to enforce the unpopular terms of that treaty. This time he had the position of Minister Plenipotentiary to Persia although the disgruntled Persians preferred to call him the Vazir-Mukhtar.

In this book, Yuri Tynyanov (1894-1943) recounts the final year of Griboyedov's life, 1828-1829. Griboyedov is often referred to as 'he' in the narrative, and we have to guess who 'he' is from the context. This works very well, placing a special emphasis on the main character in an account that contains an enormous amount of transient characters. The device is a little like the clever way Hilary Mantel uses the pronoun 'he' when referring to her main character, Thomas Cromwell, in her well-researched novels about Henry XVIII's court.

Tynyanov's book is well-researched too, so well researched that sometimes it reads like a history book rather than historical fiction. At other times, it breaks into very lyrical prose and the reader is reminded that this is literature not history. The dominant tone is one of deep seriousness unlike the previous book I'd read: Andrew Bely's Petersburg, in which Pushkin's poems feature, and which seems like an irreverent circus in comparison to Tynyanov's book. I have to admit that I found it difficult to make the transition between the two.

Pushkin is mentioned frequently in the course of Tynyanov's narrative, especially in the sections that take place in St Petersburg. I really enjoyed the descriptions of the political and literary circles around Griboyedov and Pushkin but I did notice that Tynyanov seemed determined to present Pushkin's and Griboyedov's relationship as a confrontational one; we are lead to believe that they were rivals, not only for the status of leading poet and playwright but also for the favours of the most popular ballerinas of the day. I was surprised at that as I hadn't picked up on such rivalry in Pushkin's words about Griboyedov in his travel writings.

Apart from the title of the book, Tynyanov drops a lot of hints during the narrative about what Griboyedov's destiny will be—but of course I'd already heard the news from Pushkin!
Because of that ominous atmosphere, the second half of the book, which takes place in Tiflis, Tabriz and Teheran, seems over long, and eventually I was impatient for poor Griboyedov's trials to be over. But I was interested to see that, towards the end, Tynyanov included Pushkin's encounter with Griboyedov's dead body on the mountain path, though written from a third person point of view and expressing little sympathy for Griboyedov on Pushkin's part. But it is quite beautifully written—we can almost hear Pushkin composing poetry around the event in his mind:
At a stately pace some bullocks were climbing the mountain. Behind them, on the high river bank, was the fortress of Gergery–itself bare like the mountain. Ahead, a bridge resembling Pan’s pipes was being played on by a stream. Between the two sacks, Griboyed [his body] was approaching the bridge.
A rider in a peaked cap and black felt cape had just crossed the bridge. He rode easily down the steep road. Drawing abreast of the tahtirevan, he nodded in passing to the men and asked quickly in Russian: ‘Where are you from?’ Avetis Kuzinyan returned the nod and replied grudgingly: ‘From Tehran.’ ‘What have you got there?’ asked the rider, already starting to leave them behind, and glancing at the sacks and box with a traveller’s curiosity. ‘Griboyed.’ Avetis nodded to him indifferently.
The horse carried its rider on downhill, then suddenly came to a dancing halt. The rider tugged at the reins. He scrutinised the tahtirevan. The bullocks were swinging their tails. He could see the front sack and the two Armenians sitting behind. Pushkin removed his cap. There was no death. There was the rough wooden coffin that he took for a fruit box. The bullocks were pulling away, slow and steady. He set off again, holding the horse back a little. One could sense the border between scorched Georgia and fresh Armenia. The air was getting cooler. The violet paps ahead were hills, the road a line barely sketched. The river gurgled behind him.
‘His life was darkened by some clouds.’ Storm clouds were gathering, round and palpable. ‘Powerful circumstances. Had he left notes?’ It began to spit with rain and in the distance summer lightning lit up the green spaces in a dotted line. He turned round. The bullocks were like ants below. It was getting dark, the road was bad and the horse tired. ‘He had nothing more to do. His death was sudden and beautiful. He’d achieved his great thing: he left Gore ot uma [Griboyedov's comic drama in verse, Woe from Wit].’
The horse dragged its feet, stumbling. ‘You old flea bag,’ said Pushkin, pulling the reins taut against his cloak and pulling the hood over his cap. The rain came down … ‘Sudden and beautiful … Let’s trust ourselves to providence. The cape is waterproof. What a coffin! Just a box.’
The dark meadows flourished.
Fertility became proverbial in the east...


* You don't know what those people are capable of: you'll see, it will come to knives.

[amin akbari · Rating 4 out of 5]

به نام او

در بیست و دوم بهمن ماه سال هزار و دویست و هفت هجری شمسی (هزار و هشتصد و بیست و نه میلادی) الکساندرگریبا��دوف -وزیر مختار روسیه در ایران- در تهران به قتل رسید.

اگر پیش از این از قضیه گریبایدوف اطلاع داشته باشید یا تنها همین چند کلمه‌ای را که در بالا نوشته‌ام بخوانید احتمالاً تصور خواهید کرد رمان «مرگ وزیر مختار» نوشته یوری نیکلایویچ تینیانوف روس یک اثر جانبدارانه درباره قتل این سیاست‌پیشه، شاعر و نمایشنامه‌نویس کلاسیک روس در ولایت غربت است. ولی باید به خدمتتان عرض کنم که اینطور نیست.

تینیانوف در مقام یک نویسنده اهل روسیه دست به قلم نمی‌برد. بلکه به عنوان یک رمان‌نویس ساختارگرا به روایت ماه‌هایِ آخر زندگی گریبایدوف می‌پردازد، شاعر و نمایشنامه‌نویس جاه‌طلبی که به علت سانسور و مشکلات دیگر نتوانست ثمره فعالیتهای ادبی‌اش را ببیند و به ناچار به سیاست بیش از پیش گرایش پیدا کرد. او پس از موفقیت در مذاکرات ایران و روس -به عنوان یکی از مذاکره‌کنندگان ارشد- و تحمیل قرارداد ترکمنچای به طرف ایرانی به مسکو بازگشت و از دست تزار حکم وزیر مختاری روسیه در ایران را دریافت کرد.
گریبایدوفی که در ادبیات شکسته خورده حال می‌خواهد در سیاست اول باشد. ولی گویا بخت با او یار نیست.

رمان می‌گوید که گریبایدوف -این شاعر سیاست‌پیشه- نه به تمامی شاعر (مولف ادبی) است نه سیاست‌پیشه کاملی‌ست. او در عین اینکه به سیاست گرایش دارد ولی غرور یک شخصیت برجسته ادبی را با خود دارد و این غرور نقطه‌ضعف سیاستمردی‌ست که باید خردمندانه رفتار کند، نه لجوجانه و احساسی.

یکی از مهمترین ماموریتهای گریبایدوف در ایران اجرایی کردن بندهای ترکمنچای بود، یکی دریافت غرامت از ایران و فرستادن آن به جبهه جنگ روسیه که با عثمانی درگیر بود و دیگری بازگرداندن اتباع روس مقیم در ایران، این مورد دوم علت اصلی کشته شدن وزیر مختار روسیه و همراهانش در باغ ایلیچی تهران بود، چرا که گریبایدوف علی‌رغم نصایح اطرافیان خود به چند زن گرجیِ مسلمان‌شده که همسران ایرانی داشتند (دو نفر از آنها همسران الله‌یارخان وزیر خارجه ایران بودند.) در سفارت پناه داد. و همین امر و همچنین عصبیت مردم بابت ترکمنچای سبب شد که هزاران نفر از مردم تهران به سفارت روسیه در ایران حمله‌ور شوند و تمام اعضای آن (منهای یک نفر) را به قتل برسانند.

تینیانوف با فرمی بدیع و غیر خطی داستان ماه‌های آخر زندگی گریبایدوف را روایت می‌کند. داستان از بازگشت او به مسکو برای تقدیم قراداد ترکمنچای به تزار شروع شده و با حرکت او به سمت ایران و اقامت در تفلیس و تبریز و رسیدن به تهران ادامه پیدا می‌کند. یک چهارم پایانی رمان به اقامت یکماهه گریبایدوف در تهران و وقایعی که در این شهر بر او می‌گذرد اختصاص دارد و با مرگ او پایان می‌یابد.
مرگ وزیر مختار (که در نیمه اول قرن بیستم نوشته شده) نشان می‌دهد که تینیانوف استاد توصیفگری‌ست. توصیفها و تصویرهایی که او از ایران ارائه می‌دهد، در عین منصفانه بودن بسیار دقیق و زیباست. گویا او به دقت آن بازه زمانی را مورد مطالعه قرار داده است.

و امّا نکته آخر در باب ترجمه، این کتاب اوّل بار در سال پنجاه و شش توسط مرحوم مهدی سحابی به فارسی برگردانده شد. که پس از آن دیگر تجدید چاپ نشد. در سال شصت و هشت مرحوم اسکندرذبیحیان آن را تحت عنوان «قتل وزیر مختار» از روسی به فارسی برگرداند. ترجمه سحابی در سال نود و هفت با ویرایش مجدد و مقابله کردن آن با متن روسی توسط آبتین گلکار به همت نشر ماهی منتشر شد. ترجمه ذبیحیان در بازار موجود نیست ولی من پی‌دی‌اف کتاب را پیدا کردم و مقایسه کردم. و باید بگویم که ویرایش تازه سحابی بسیار خواندنی‌تر است‌

[Katia N · Rating 4 out of 5]

Gryboedov, the Russian writer and diplomat died in Teheran in the late 20s of the 19th century while refusing to give in to the demands of a mob and give back two concubines and the chief eunuch who found refuge in the house of the Russian mission. He was 34. He was disenchanted with the turn of political events, suppression of the dekabrist movement in Russia and the fact that he still faithfully served the regime. In the late 20s of the 20th century, Tynyanov, the literary scientist, the one of the founders of formalism, has written a novel devoted to the last year of Gryboedov's life. He was disenchanted with the spirit of revolution being replaced by the lack of hope and evolving repressions. And here I am reading this in the beginning of the 20s of the 21st century.

This is the novel about the fate, about the inevitable hand of the big history playing in the life of an individual. Tynyanov has gone through a huge amount of historical documents. But his approach is the one of the artist. He used to say "When a document finishes, I pick up". And he has created a deeply psychological portrait of a flawed but very talented man. He has shown his moments of transitory happiness and his sense of history. The novel reads as if one watches a big screen movie when a carefully crafted frame replaces another. When i was reading it, I thought about The Blind Spot: An Essay on the Novel. And this might be the one of the earliest non-fiction novels in Cercas's definition.

Since then I've read The Gift. Nabokov and Tynyanov were writing their books approximately at the same time. But one was in Berlin and one stayed in St Petersburg. I've learned that apparently in that time in Europe the biographical novels like those of Stefan Zweig were really popular. So, to some extent, Tynyanov was a part of this trend. However, i think the connection of Tynyanov with his subject is still deeper than in the Zweig's case with his sense of destiny and historical determinism. Nabokov went opposite way almost proving Tynyanov's formalist theory of repelling from the opposite as a moving force of literature. He wrote a mini-biography of Chernyshevsky solely based upon the documents and without any desire to invent any details or any association with his character. The results in both cases are powerful works of fiction in spite of the opposite approaches.

But this one moved me much more, maybe due to the story or maybe due to psychological insight which i found contemporary and universal.

[HAMiD]

از دیوارِ سفارتخانه ی آمریکا که دانشجویانِ خط امام می کشیدند بالا خبر نداشتند که چه خدمتی دارند می کنند به آنها که بنا داشته اند تا قاعده ی بازی را دگرگون کنند. بعدترها چند باری هم از دیوار سفارت جلیله ی بریتانیا هم رفتند بالا اما به درون نپریدند و سرِ آخر ریختند در سفارت عربستانِ صعودی! و رفتند که مکه را و مدینه را از نو فتح کنند و باز مانند بازی ماروپله: نیش و دوباره اولین خانه ی جدول ده در ده! نوستالژی های احمقانه ی دهه ی شصت و هفتاد. اما حقایق تلخ تاریخی ست که پیوسته تکرار و تکرار می شود
همه ی این بالا رفتن ها بازی ماروپله ای بود که تاس را دیگران می ریختند انگار. و اینگونه بود که سفیرمختار را که سر بریدند در دارالخلافه بعدتر با خفت و سرافکندگی الماس نادرشاهی را تقدیم تزار کردند که صد سال بعد در فیلم کشتی روسی، آن کارگردانِ کاربلد یادمان بیاورد که تو سری خوری قاموسِ سیاستِ ماست و مفعولیت تاریخی خوشایندمان
روس ها از هر سالیانی که تاریخ معاصرش بدانیم هر جور دلشان خواست بر ما تاختند و کندند و بردند و دوباره فرو کردند و از قضا هیچگاه هم از دیوارشان نکشیدیم بالا. در باب مظلومیت شان هم دادها کشیدیم و آگاهانه خواسته ایم فراموش کنیم که با چه رو در روییم. این سفیر کُشی هم حکایتی دیگر است که عیار و معیارش از همان جنس هاست که می چسبد به غیرت و حمیت و حفظ شرف و باقی ارتباطات! که رگه هایش در تاریخ ما گویی ناتمام است. این نادانی مرّکب را به هزاران رُمان باید که نوشت که بسی تمام می نشود

١٤٠٤/٠٨/١٩

[Czarny Pies · Rating 5 out of 5]

This is by far the best book ever written about Hostage Taking in Iran.

I am in total agreement with the evaluation made by Louis Aragon, La Mort du Vazir-Moukhtar by Iouri Tynianov is one the most dazzling historical novels ever written. I put it ahead of La Reine Margot by Dumas, I Claudius by Robert Graves or The Memoires of Hadrien by Marguerite Yourcenar. It is beyond my comprehension how this book has never been translated into English, especially since in ends with the attack of an Embassy in Teeran and a slaughter of all the diplomats.

The hero is Aleksander Griboyedov (1795-1829) a graduate of the University of Moscou, a soldier, diplomat, expert in trans-caucasin language and a playwright. He served as an adjutant and translator for his uncle General Paskevich in the Russo-Persian war of 1826-1828. Griboyedov negotiates the treaty to end the war and returns to St. Petersburg where he stages his most famous drama "The Woes of Wit" which is immediately banned by the Tsar. Two weeks later the Tsar sends him to Teheran as ambassador where he and all his embassy staff are murdered by crowd incited by the mullahs.

This novel is a great study of Russia, its nobility, its literary classes and its relations with its Trans-Caucus empire. The Mort du Vazir-Moukhtar is as erudite as Foucault's Pendulum by Eco, thrilling like John Buchan's 39 Steps and as tragic as Jean Anouilh's Antigone.

[Eric Byrd · Rating 4 out of 5]

[Legrandin] was one of those men who, quite apart from a career in science in which they have been so brilliantly successful, possess an entirely different culture, one that is literary, artistic, which their professional specialization does not make use of...[those men] imagine that the life they are leading is not the one that really suits them and they bring to their actual occupations either an indifference mingled with whimsy, or an application that is sustained and haughty, scornful, bitter, and conscientious.

Griboyedov, officially a diplomat, privately the author of the unpublished masterpiece Woe from Wit, moves through Tynyanov's novel in the sequence of Proust's description - indifferent and whimsical in the listless bureaus of Petersburg, he's haughty and scornful once he reaches Tehran, where he applies the harshest terms of the Treaty of Turkmenchay - the release of Christian captives from the Shah’s and other harems - with a sustained conscientiousness that offends elites and provokes the canaille to jihad.

It is trite to praise a historical novel for its “grand” or “epic” “sweep” – but I’ll use those clichés here. Following Griboyedov's fateful journey, you read a bitter Petersburg tale (nothing spectral like "The Bronze Horseman" or “The Queen of Spades” or “The Overcoat,” but still frightful, a monologue of regret and resentment, muttered over a wasted life); a tremendous evocation of Georgia, festive and sensuous, like an early Stravinsky score; then Tehran, hot, tense, with Shia penitents slashing themselves in mourning of Muharram, and desperate Russian deserters scheming the chaos by which they hope to evade repatriation.

[Iman Majdi zadeh · Rating 4 out of 5]

وقتی کتاب های تاریخی که نویسنده ایرانی داشتن رو میخوندم، یه جورایی بوی تعفن و زشتی، شکم بارگی و زن بارگی، گرسنگی، فقر لجن زار خیابون ها بوی گند حرمسرا ها و نا امنی که هر لحظه میتونه گریبانت رو بگیره و به هر جرمی یا سرت رو ببرن یا چشمات رو ازت بگیرن،رو میشد در برگ برگ کتاب ها احساس کرد. نقطه اوجش رو هم میشه توی کتاب روزگار دوزخی آقای ایاز دید. ولی اون نویسنده ها ایرانی بودن، این شک رو داشتم که اغراق شده تا اینکه این کتاب رو خوندم و دیدم دقیقا داستان همونی بوده که گفته شده.
حالا جذابیت این قصه در این بود که ما بعنوان یک روس این داستان رو میخونیم، واقعا بیایم از این نگاه کتاب رو بخونیم، ببینید چه حاکمانی داشتیم حالا کاری به قرارداد ترکمن چای نداریم بهرحال تو تاریخ هر کشوری این اتفاقات میفته، شکست و پیروزی برای هر ملتی هست، اما قصه اینه که حاکم های ما به چه چیزی فکر میکردن، چطور تصمیم میگرفتن، شما میری با روسیه میجنگی، شکست میخوری، ترکمن چای مینویسی، وزیر مختار رو میکشید بعد برای عذرخواهی الماس نادر شاه رو تقدیم تزار میکنید که شما رو ببخشه؟
بریم سراغ گریبایدوف، آنچه مشخصه بر اساس چیزی که در این کتاب نوشته شده، تزار اینقدر از ترکمن چای راضی بوده که بدون هیچگونه بررسی میاد سمت وزیر مختاری رو به گریبایدوف میده، که ظاهرا اصلا مورد تایید وزیر امور خارجه نبوده، و نتیجه اون بی انگیزگی گریبایدوف برای قبول این پست بوده و در نهایت نخوت اون که منجر به همچین فاجعه ای میشه فاجعه ای که من تا الان ازش خبر نداشتم ولی میدونم از آنجایی که ما(و شاید خیلی از انسان ها) از تاریخ درس نمیگیریم دوبار دیگه تکرارش کردیم و در موارد بعد کاش میتونستیم با خرج یه الماس تمومش کنیم ولی نه سال ها تاوانش رو دادیم....
آنچه در این کتاب جالب بود هدر رفتن خون گریبایدوف بود... گریبایدوف مرد، بعد برای اینکه یه عده زنده بمونن بر علیه اون پیش شاه حرف زدن، جنازش به فاضلاب افتاده شد و حتی حاضر نبودن اون رو پیدا کنن و تحویل خانوادش بدن، ولی درعوض شاهزاده ایرانی که برای عذرخواهی به روسیه رفته بود، به بهترین شکل ممکن پذیرایی شد.
در کل کتاب خوبی بود و مثل همه قصه های تاریخی به ما چیزی رو خواست بگه که هیچکدوم ما از تاریخ یاد نگرفتیم. چراکه
ما فقط به تاریخ افتخار میکنیم، بجای اینکه ازش درس بگیریم.

[Mehdii · Rating 1 out of 5]

داستان قطره ای پیش می رود.... اصلاً پیش نمی رود!... اعصابِ فولادین می خواهد!

[Katerina · Rating 4 out of 5]

"Дорога! Ах, долины, горы, то, се, колокольчик! Реки тоже, извивающиеся, так сказать, в светлых руслах своих!"

***
"Император Павел сослал одного офицера в Сибирь за лик, уныние наводящий. Приказом императора лик был перенесен в Сибирь, откуда уныние его не было видно."

***
Великолепно (остро)умный текст, читала с огромным наслаждением, тянула медленно, как последнюю конфету; немного скучно про войну, но в больничке и не от того скучно бывает.
Highly recommended.

[César Carranza · Rating 5 out of 5]

Tenía mucho tiempo que quería leer este libro, siempre me interesó y la trama y el escritor, Yury fue un gran teórico del formalismo ruso, entonces que abordará esta historia, me parecía increíble.

El libro me gustó muchísimo, es algo largo, pero pasa fácil, las situaciones, los paseos de Grivoyedov, sus viajes, y mucho contexto de lo que fue su tiempo de Vazir-Mujtar, hasta el suceso de Terán, a mí en particular me quedan ganas de más. Es buenísimo, además está lleno de personas históricas. Muy bueno!

[hossein Babadi · Rating 4 out of 5]

کتاب بخشی از زندگی آلکساندر گریبایدوف شاعر، نویسنده و نمایش نامه نویس روس که وارد نظام و سیاست گردید و نماینده روسها در تنظیم عهدنامه ترکمنچای (سال 1828) با عباس میرزا بوده و بعلت رضایت تزار و دربار به مقام وزیر مختاری روسیه در ایران در سن 33 سالگی برگزیده شد. مطابق یکی از بندهای عهدنامه مردم سرزمینهای ملحق شده به خاک روسیه در صورت رضایت می بایست به سرزمین خود منتقل گردنند و تعداد زیادی از دختران منطقه گرجستان و قفقاز در حرمسرای شاهزادگان فاسد قاجاری بوده از جمله 2 دختر از حرمسرای اللهیار خان آصف الدوله صدراعظم فتحعلی شاه و همچنین یکی از خواجه های فتحعلی شاه که به سفارت روسیه پناهنده میشوند و میرزا مسیح مجتهد (ولی فقیه زمان) به تحریک اللهیار خان حکم جهاد می دهد و گریبایدوف بهمراه اطرافیانش پس از تصرف سفارت توسط مردم کوچه و بازار کشته میشن
فتحعلی شاه الماس شاه (88 قیراطی) را به عنوان خونبها با هیئتی جهت عذرخواهی به دربار نیکلای اول می فرستد و ...
از قسمت های ناراحت کننده کتاب دادن کتابخانه اردبیل به روسها مطابق ترکمنچای و رقابت داخلی و زنبارگی شاهزادگان قاجار و اخته نمودن خواجه گان درباری و نقش منفی و زیانبار روحانیت
جالبه که گریبایدوف پس از مرگ و انتشار آثار او توسط دوستانش در ادبیات روسیه مشهور شد
توصیفات ایران در کتاب بسیار بی طرفانه و معرف وضعیت فرهنگی و اجتماعی ایران اوایل قرن نوزدهم میلادیه
در چند جای کتاب به خوردن پفک اشاره شده است؟؟

[Fannybrice · Rating 4 out of 5]

Because there is an element of biography to the main character in this book, you may be fooled into thinking you need to know more about Russian foreign affairs or the literary intellectual scene to indulge in this one. Don’t. The world of cultural references you might be missing out on unless you’re a Russian scholar (with a minor in Southwestern Asia) just keeps building up delicately in the background like a lavish tapestry made of some subtle fabric that does not stand in your way of the story.

We get to follow Griboedov as he wanders first through Moscow and then through imperial Persia engulfed in an aura of political intrigue. Both a socialite and an intellectual, Griboedov is always introspective, even when he is frivolous. There is a strong sense of melancholy that permeates every word and that renders an added depth to the plot that is hard to assimilate to a single factor. The extraordinary events of Griboedov’s life are presented to us through a cinematic lens. We are his witness as he meets with tsars and generals and crosses the dessert as if distractedly and inevitably.

On another note, you might argue that a Nabokovian reader is a deranged reader, who will pick up clues where there are none, but if you’ve read The Gift you might be tempted like me to see a correspondence between chapter 4, entirely dedicated to narrating the critical biography of Chernyshevski, aptly named “Life of Chernyshevski” and our own: “Death of Vazir-Mukhtar”.

Nabokovian wink or not, an utterly satisfying read on its own. And a bit of a spin on the historically canonized Russian novel by an icon of literary theory. Wouldn’t have missed it for the world.

[Mohsen Ramezanzadeh · Rating 3 out of 5]

احوالات یک دیپلمات از روسیه تزاری که نقش مهمی در قرارداد ترکمنچای داشته رو نقل می‌کنه. کتاب جز چند مورد کوچیک نتونست منو راضی کنه. بزرگترین ضعف داستان به نظر من یکنواختی زیادش بود که بعضی وقت‌ها آزار دهنده بود و همچنین شخصیت‌های زیادی که به نظر من وجودشون گاها ضرورتی نداشت ولی بی انصافیه اگر نگم یه جاهایی از کتاب برام لذت بخش بود و خصوصا دو فصل آخر کتاب منو حسابی درگیر خودش کرد.
باید بگم دلیل خوندم این کتاب این بود که (با اینکه انتهای داستان رو می‌دونستم) خواستم این کتاب رو بدون قضاوت شخصیم در مورد شخصیت اصلی داستان بخوانم که فکر می‌کنم موفق هم بودم.

[Mario Barra-Jover · Rating 5 out of 5]

C'est sans doute un roman hors normes et hors pair. J'ai même compris, au bout des premières 200 pages, que je m’y prenais mal, que j’étais en mode suspense-dont-je-veux-connaître-le-dénuement, alors qu’il fallait aller doucement, en se laissant imprégner par une prose au rythmé haché où la phrase merveilleuse vous guète toutes les trois lignes.
Écrit entre 1927 et 1933 dans la URSS, ce roman raconte les faits aboutissant dans une émeute religieuse populaire antirusse (« djihad » —ou « djahad », dans le texte) ayant eu lieu à Téhéran en 1829 et qui tourna à la boucherie. Le fil conducteur est tenu par les aventures du ministre plénipotentiaire russe (le Vazir-Moukhtar du titre), le poète Alexandre Griboïedov, depuis son arrivée à Moscou en 1828 jusqu’à sa mort lors du massacre. C’est donc la « Chronique d’une mort annoncée » dans le titre. « Chronique » aussi dans la mesure où autant les personnages que les faits objet de la recréation sont réels.
D’emblée, un roman historique ; mais c’est, à mon avis, bien plus que cela. Il y a bien sûr de l’histoire ponctuelle, mais on se dirait face à un récit universel où jusqu’à la moindre anecdote, le moindre dialogue sont transcendants, où tout est symbole de l’humain. Et c’est grâce à une technique dont les ficelles sont trop difficiles à percer que l’exploit est accompli.
J’avoue que je me suis rarement trouvé aussi démuni de lexique objectif pour expliquer ma fascination que devant ce roman. Il possède un tel alliage de techniques inusitées (mais sans aucune vocation expérimentaliste), de langage lyrique sans envol, de métaphysique rude que finalement on se laisse aller en renonçant à la moindre tentative d’analyse.
« Un diplomate a dit que tous les malheurs véritables naissent de la crainte de malheurs imaginaires » (p.140), « Les meubles étaient capitonnés de cuir, profonds fauteuils anglais qui invitent à fumer, non à désespérer », (p. 477), « C’est terrible de mourir, de ne plus rien voir, de ne plus rien entendre » (p. 626). Voici respectivement le genre de phrase qui peut surgir à tout moment dans une réflexion du narrateur, dans une description ou dans la bouche de n’importe quel personnage. Parce que tous les personnages, indépendamment de leur position sociale, de leur nationalité ou de leur poids dans le récit peuvent agir comme des oracles ou des voix aussi puissantes que celle du narrateur. Un peu comme dans les tragédies de Shakespeare, ce qui pourrait être une façon simple (et commode, j’avoue) d’expliquer la portée universelle du roman de Tynianov.
Le plus frappant pour moi c’est la position du narrateur ou, plus précisément, son regard. J’aimerais dire qu’il voit tout passer sans ciller. Les événements sont tous mis (comme les personnages) au même niveau de signification. Il a recours, par exemple, à des passages polyphoniques où plus de cinq personnages dans des endroits différents et dans des actions indépendantes sont traités en simultané. Un autre exemple notable : après un dosage précis de la tension avant les émeutes finales, le narrateur semble ne pas avoir le temps de s’attarder sur le mort (épouvantable) du protagoniste et de son serviteur, vues comme du coin de l’œil. Le travail d’évaluation repose sur le lecteur, toujours responsable de l’interprétation des faits narrés.
On pourrait continuer à énumérer d’autres petites merveilles à découvrir page après page (grâce aussi à une traduction remarquable pour invisible), mais je crois que la seule et dernière remarque indispensable c’est de conseiller vivement la lecture de roman, ainsi que de conseiller encore plus vivement de le lire avec tout le temps du monde.

[Aleksander Sharemetov · Rating 3 out of 5]

Историческая проза, посвящённая жизни и смерти А.С.Грибоедова. Специфичен язык, которым написан роман: "В основе короткая фраза, резко переходящая в придаточное предложение. Подчас одно слово заменяет сцену. Между сценами, а иногда между фразами паузы, и автор не щадит читателя, который должен перебросить между ними воображаемый мост" (из Предисловия писателя В. Каверина к роману). Вот и должен я перебрасывать мосты между этими абстрактными берегами, домысливать, что хотел сказать Тынянов. Вместо того, чтобы прямо сказать, что происходит, Тынянов "кокетничает" (извините, мол, таков мой стиль) и мне приходится сидеть и разгадывать бесконечный ребус. Нет, не дорос я ещё до исторической прозы!
Киносценарии И.Бабеля, в отличие от "киносценарита" (мой неологизм, по аналогии со словом "канцелярит") Тынянова, основаны, в первую очередь, на любви к читателю.

Несмотря на эти муки, история жизни и смерти Александра Сергеевича не оставит читателя равнодушным. Александр Сергеевич - поэт, композитор и чиновник, автор нашумевшей пьесы, двух модернистских вальсов и дипломат в чине статского советника. Привёз в Россию Туркманчайский мир, по которому Персия должна была выплатить России одиннадцать куруров (один курур - два миллиона серебром). Чтобы проследить за выплатой дипломат-поэт снова едет в Персию. Он женат на Нине Чавчавадзе, юной грузинской княжне, дочери грузинского поэта Александра Чавчавадзе. Нина беременна, муж оставляет её на попечении американского посла в Тебризе, сам едет в Тегеран, где случается непоправимая трагедия. Шахский евнух и две шахские жены ищут убежища в русском посольстве. Всё бы ничего, потеря двух жён в тысячном гареме шаха - невеликая потеря, но измена евнуха - государственная измена. Грибоедова просят выдать шахского казначея (евнухи, вопреки заблуждению, обладают властью, вторые после шаха лица в царстве, обеспеченные люди), но Грибоедов, честный русский чиновник, говорит, что если евнух того захочет, он не против. Но евнух не захотел возвращаться - он прекрасно понимал, что его ждёт. Муэдзин с минарета объявляет газават русскому посольству и тысячи персидских крестьян в один миг превращаются в религиозных фанатиков, которые берут приступом русское посольство. Тридцать семь человек было перебито с нашей стороны, со стороны персиян убито восемьдесят фанатиков. Грибоедов, как глава миссии, первый вышел к разъярённой толпе, но не успел он взмахнуть саблей, как его оглушили камнем и изрубили персидскими шашками. Персидский мальчик, который день тому назад торговал пирожками с лотка, теперь бегает по городу с длинной палкой. На конце палки - голова Грибоедова. Зубы выбиты, треснутая линза очков вдавлена в глаз. Нина ждёт от мужа письмо, но он долго не пишет. Наконец, американский посол сообщает Нине, что её муж написал ему и просит отправить Нину в Тифлис.
- Покажите письмо!
- Не могу. Я его сжёг, письмо содержит секретные донесения.
Нина ему не верит. Вскоре приходит письмо от матери, которая просит Нину приехать в Тифлис.
- Как такое может быть, - сердится Нина. - Мой муж пишет Джону (имя условно), пишет моей матери, а своей жене - ни строчки.
Нина едет в Тифлис, узнает о смерти мужа и разрешается мёртвым ребёнком.

Бедная Нина! Эта история оглушила меня. Несколько дней я ходил под тоскливым впечатлением этой замечательной книги.

[Jean-Luc · Rating 5 out of 5]

The assassination of the Russian Ambassador to Persia Alexander Griboyedov by a mob in 1829 is at the heart of this stunning novel written after WWI by Yury Tynyanov, a Russian modernist writer mostly known for his affiliation to the Russian Formalist School.

The death of Vazir Mukhtar (ambassador plenipotenciary) is centred around the last few months in the life of Griboyedon, an important figure on the early 19th century Russian literary stage & known mostly as a dramatist. He was also a talented diplomat under Nicholas I and represented the Tsar in Tehran until his untimely death in 1829.

Tynyanov was mostly known as a trailblazer of innovation in literary theory. This is a modernist novel where the author plays the writing of style, often using fragmented sentences and sometimes juxtaposing every day speech and the heavy bureaucratic language of the Russian diplomatic administration.

Finally It is a great historical novel, a political reflection on early 19th century European history & its diplomatic machinations. I particularly enjoyed how the relations between Russians & Muslims outside of Russia are framed in the story.

It's really a great gift to have this incredible novel available today in English especially for anyone interested in 19th century Russian history.

Many thanks to Netgalley and Columbia University Press for the opportunity to read this wonderful book prior to its release date

[Mandy · Rating 2 out of 5]

Yury Tynyanov was a leading literary scholar, critic and writer of the Soviet formalist school and in 1928-29 published a fictional account of the last year in the life of Alexander Griboyedov (1789-1829), a Russian writer best remembered today for his classic drama Woe from Wit, but who was also a diplomat and who was appointed ambassador to Persia, where he was brutally murdered in 1829 in an attack on the Russian embassy. Tynyanov’s modernist novel has been described as one of the greatest Russian historical novels and it’s good to see it finally translated into English and available to a wider readership. That said, it’s not a book I got on with and is probably not one for the general reader as it presupposes at least some knowledge of Griboyedov and his life and times. It’s a complex work, multi-layered, with many allusions and digressions and with many different stylistic elements and language. I enjoyed reading some of the more purely factual passages, especially those when Pushkin turns up in the narrative, but overall this was a book I was interested in rather than one I actually enjoyed.

[Sam · Rating 3 out of 5]

Раз в столетие, на востоке убивают русских дипломатов.

Хоть это и художественное произведение, приятно было поближе познакомиться с Грибоедовым. Горе от ума одна из немногих книг, которая была прочитана мною в школе с удовольствием, и в последствии перечитана.

Моментами Смерть Вазир-Мухтара весьма скучна. И создается ощущение, что Тынянов так делает специально. Со временем, начинаешь привыкать к этой необычной манере повествования. Тынянов пишет довольно заурядный и безумно неинтересный разговор каких-нибудь высокопоставленных ребят, и потом неожиданно разбавляет это мыслями Грибоедова, которые вытягивают читателя из этой скуки. Или же были моменты, когда Тынянов разбавляет книгу (или общество в книге) неожиданным для читателя юмором Грибоедова. Необычным в том плане, что такого не ожидаешь от книги начала 20 века, где рассказывают про век 19й - желание пощекотать генерала, обвешанного орденами, или шлепнуть кого-то по лысине, и отвести взгляд - такие вещи невольно заставляют улыбнуться.

[Bahman Bahman · Rating 2 out of 5]

«طی اقامتم در ایران این سیاست را در پیش گرفته بودم: با چوب‌فروش‌ها مؤدب بودم، با قنادها به‌نرمی رفتار می‌کردم و در برخورد با میوه‌فروشان خشونت به خرج می‌دادم.»
نسلرود، این شوخ‌طبع مشکل‌پسند، ابروهایش را بالا برده و انتظار لطیفه‌ای را می‌کشید. با توجه به تابلوهای آبرنگ روی دیوار، بهتر بود که از شیرینی صحبت شود.
«آخر در تبریز چوب را به قیمت طلا می‌فروشند، میوه در ایران بسیار فراوان است و من شخصاً عاشق شیرینی‌ام.»
نسلرود با لحن خوشایندی پرسید «آنجا چه نوع میوه‌هایی پیدا می‌شود؟»
«انگور، انگوری درازحبه و بی‌دانه به اسم تبریزی که بسیار عالی است. یک نوع خاص لیمو هم هست.»
لب‌های نسلرود جمع شد. داشت لیمو را به‌دقت در ذهن مجسم می‌کرد. مشاور وزارتخانه نگاهی به او انداخت و اضافه کرد «مثل قند است. به آن می‌گویند لیمو. نارنج هم دارند که همان پرتقال تلخ است. پرتقال معمولی هم پیدا می‌شود.»

[Hamed · Rating 3 out of 5]

برخلاف نظر مترجم٬ نویسنده بسیار جانبدارانه عمل کرده و بگونه ای میخواهد گریبایدوف را تطهیر کند در حالی که وی آدم زورگو و خودپسند بوده و مردم و شاه را تحقیر و تحریک میکند. هرچند نویسنده میخواهد تمام اعمال گریبایدوف را توجیح کرده و او را به نوعی مظلوم معرفی میکند.
در ابتدای کتاب گریبایدوف از تفلیس به سمت مسکو و بعد سن پترزبورگ میرود تا عهدنامه ترکمنچای را یه امپراتور روسیه بدهد . در این قسمت کتاب که خیلی کند و برای خواننده ایرانی بدون جذابیت است روابط وی با بازیگران و هنرمندان روسیه و همچنین خانواده وی نقل میشود که خالی از جذابیت است.او که مایل است قفقاز مانند هند بریتانیا بصورت شرکت اداره شود و خودش مدیر آنجا بشود ولی امپراتور او را به سمت وزیر مختار ایران منصوب میکند . او با اکراه قبول میکند و به سمت تفلیس راه میفتد . مدتی در تفلیس میماند و آنجا ازدواج میکند . در حوالی تفلیس به دیدار پاسکویچ میرود که مشغول جنگ با عثمانی است. در این زمان بدلیل شیوع طاعون در جبهه او نیز به طاعون مبتلا میشود. پس از بهبودی به طرف تبریز راه میفتد . نویسنده تبریز را شهر کثیف و قدیمی و گلی معرفی میکند. در تبریز به دیدار ولیعهد عباس میرزا میرود . عباس میرزا میخواهد از فرصت جنگ روس عثمانی استفاده کند و باقی مانده غرامت ترکمنچای بخشیده شود ولی مورد موافقت قرار نمیگیرد.
گریبایدوف به سمت تهران حرکت میکند و با اسب سیاهی وارد شهر میشود هیبت او تصویر ابن زیاد را در دید مردم تهران زنده میکند.
نویسنده با نفرت از حرم سرای ف��حغلی شاه روایت میکند و پیاز داغ را به قدری بالا میبرد که مدعی میشود شاه با دختر خودش ازدواج کرده و صاحب فرزند شده.
در تهران برده گریبایدوف به نام ساشکا در بازار کتک میخورد ( احتمالا مشغول دزدی پارچه بوده) ولی نویسنده ادعا میکند قیمت میکرده فقط اندکی از مغازه دور شده بوده تا در نور بهتر ببیند که توجیه به نظر میرسد.
در نهایت یکی از خاجه های حرم به نام یغقوب خان که ارمنی بوده به سفارت روس پناهنده میشود و دو زن الهیار خان نیز در آن خانه پناهنده میشوند. مردم محل وقتی میبینند زنها به حمام برده میشوند (این عمل در فرهنگ آن دوره به ازدواج تعبیر میشود) به خانه حمله میکنند و طی یک شرح هندی گونه گریبایدوف کشته شده و بعد مثله شده و بمدت ۳ روز جنازه در شهر میچرخد. در نهایت با نامه فتحعلی شاه به تزار خود وزیر مختار مقصر معرفی میشود و بصورت ضمنی مورد موافقت تزار قرار میگیرد.
خسرو میرزا پسر شاه به رسم شرح ماوقع راهی سن پترزبورگ میشود و تزار موافقت میکند و جمله (رویدادهای اسفبار تهران را بدست فراموشی ابدی میسپارم)
در پایان کتاب جنازه گریبایدوف سوار بر کاسکه به طرف تفلیس میرود که پوشکین آن را میبیند از کالسکه چی میپرسد بارت چیست و جواب میشنود گریباید.

[Philippe · Rating 4 out of 5]

Ce roman historique relate les aventures d’Alexandre Griboïedov, diplomate russe du début du XIXème siècle mais aussi poète et écrivain célèbre. On le voit d’abord dans les salons de Petersbourg et Moscou, puis il est envoyé en mission par le tsar pour récupérer auprès du chah les impôts dus par la Perse à la Russie. Il passe en Géorgie à Tiflis où il aurait aimé s’attarder davantage, puis arrive en Perse à Tebriz et enfin à Téhéran au milieu de quantité de princes, d’eunuques, de déserteurs russes, de marchands. Partout, des intrigues.
On a parfois du mal à s’y retrouver parmi les nombreux personnages croisés par Griboïedov, notamment les persans qui ont des noms ressemblants. Heureusement un glossaire en fin d’ouvrage aide un peu.
En lisant cette belle biographie, on apprend énormément de choses sur la vie et les mœurs de l’époque tant en Russie que dans le Caucase et en Perse.
À noter le style très soutenu de cette très belle traduction de Lily Denis.

[Butylphenyl · Rating 3 out of 5]

Âpre reconstitution de la dernière année d’Alexandre Griboïedov, diplomate et écrivain russe, ami de Pouchkine, sacrifié sur l’autel de la géopolitique après le traité de Turkmantchaï. Un récit très dense qui relate à la fois les tensions entre la Perse, la Russie et l’Angleterre en 1829 et les mœurs et faux semblants de l’époque. Le style, assez elliptique, est parfois difficile à suivre. Il m’a fallu une bonne moitié pour me passionner pour cette histoire ; j’ai fini par dévorer le dernier tiers et entreprendre tout un tas de recherches parallèles sur cette histoire vraie. Dans la préface, Aragon indique qu’il aurait rêvé l'écrire (et rétrospectivement, comme je le comprends). Je le recommande aux féru(e)s de romans historiqueset géopolitiques.

[Ayka ツ · Rating 5 out of 5]

Разочарование, обида на жизнь, в то же время жестокость по отношению к людям - вот такое впечатление после прочтения оставляет главный герой книги- Грибоедов . Местами Грибоедов откровенно раздражал меня, особенно своим отношением к женскому полу. Мне показалось, что автор очень хорошо смог показать в книге. Кажется , что даже женитьба на вроде как любимой девушке не принесла ему счастья и удовлетворенности. Концовка книги меня оглушила...
В аудиоформате эта книга намного легче мне далась, даже возникло желание перечитать ее еще раз в бумажном варианте.

[Catherine · Rating 5 out of 5]

Одна из важнейших книг для меня.

[Deece de Paor · Rating 2 out of 5]

I choose this book because I mistakenly mixed it up with "The Death of Vivek Oji" by Akwaeke Emezi, which was silly of me because that book had already published in 2020, is set in Nigeria today and couldn't be more different from a historical novel first written over a hundred years ago by a prolific author, dramatist and translator in the Russian Formalist School, who died in 1943 because of MS.

This is a research novel, and has been meticulously researched, but the parts where the lines blurred and dialogue was put in the characters mouths was ineffective and infantile and the parts that were "investigative" were speculative and ill informed. The translation was childishly rendered; it read like an incredibly long fairy tale.

Tynianov (the author)'s entire premise is based on the last year in the life of Alexander Griboyedov, a diplomat and playwright in the Russia of Tsar Nicholas I. It charts his dizzingly highs in St Petersburg in March 1828, through the success of the Turkmenchai peace treaty with Persia, his return to Persia as the "Vazir-Mukhtar" (Minister Plenipotentiary) and his deserved death at the hands of a Tehran mob in January 1829 because of his wrongheaded approach to Iranian culture, a total failure of diplomacy.

It's an old school road novel, although not quite as old as The Odyssey.

His original translator, Susan Causey, worked extensively on Russian cultural projects in the 1990s and 2000s, and she worked on the translation for five years but was killed in a road accident before she had the opportunity to publish it. This version was translated by Anna Kurkina Rush and Christopher Rush. Admittedly the cover of this one is far superior.

Of course I wanted to learn more about Russian writing and I knew this was supported by Read Russia and the Institute of Literary Translation but for me the best bit about this was the lively and informative Introduction by Prof Angela Brintlinger Thanks to NetGalley for the ARC. I enjoyed having the opportunity to read this book more than the book.

[Keith · Rating 4 out of 5]

Finished THE DEATH OF VAZIR-MUKHTAR (1927) by Yury Tynyanov (1894-1943), a historical novel based on the life and times of Russian dilettante and diplomat Alexander Griboedov (1795-1829). Griboedov achieves literary notoriety for his unpublished play, "Woe from Wit," but to support himself he works as a Russian plenipotentiary (the meaning of "vazir-mukhtar"). He comes across as highly intelligent, supercilious, and worldly, with a knack for annoying government officials. Griboedov is sent on a doomed mission to enforce a peace treaty, but he gets caught in a quagmire of political intrigue. He dies during a mob riot sparked by jihadists. Though he had faithfully tried to enforce the conditions of the peace treaty, both Persian and Russian officials scapegoat him as being the cause of the riot. In an era when Soviet censors were increasingly enforcing Marxist ideology on scholars and writers, Tynyanov managed to critique political corruption veiled behind a popular novel about a literary hero of the Russian literary Golden Age.

[Sashko Liutyj · Rating 2 out of 5]

нові персонажі тут з'являються в кожному наступному абзаці, і так само раптово зникають. жодних, ЖОДНИХ описів, характеристик героїв, крім головного, настільки скупо і сухо, що хочеться кинути в автора його ж книжкою.

"Бурцов был его главным артиллеристом и, будучи начальником траншей, взял Карс. Ему помогал солдат Михаил Пущин, военный инженер. Миклашевский командовал прикрытием. Победу довершил полковник Леман. Коновницын был квартирмейстером. Обер-квартирмейстером всего Кавказского корпуса был Вольховский. Всю корреспонденцию безграмотного графа вел сотник Сухоруков".
і це ще пів біди: далі з'являються іранські імена, а російських тільки більшає.

дуже нудний і хаотичний стиль, дуже специфічна лексика (зовсім не для широкого кола читачів), меланхолія, мрак і тяглість життя.

єдине, що тішить - єдина динамічна сцена побоїща, і містична нотка в самому кінці.
а можна ж було на такій цікавій постаті побудувати класний текст. ех.

[Ashley · Rating 3 out of 5]

I received an electronic ARC via NetGalley.

This is a good translation of a book that is certainly important to Russian Formalism, but ultimately, I was able to appreciate it as significant without particularly enjoying it. I'm glad to have read it, and it is innately valuable to have a good English translation available for audiences interested in it but perhaps not sufficiently proficient in Russian to read it in the original.

It is likely to be of interest mainly to somewhat specialist audiences, however--if this is a literary vein you're interested in exploring, by all means read it, but most casual readers are likely to become somewhat frustrated by it. This is by no means a fault of the translation, which in my opinion does a very good job of completing what must have been a very difficult task.

[Sookie · Rating 3 out of 5]

A well researched fictionalized version of a famous historical event where the author fills in the blanks where information wasn't available and in some instances, literary freedom was exercised [for the story]. The death of Griboyedov dies in a conflict in Tehran after being the ambassador for only few weeks. This reads like a Grecian tragedy though the events that led to the death of the man are all real life inspired.

Through this incident the author exposes Russian's aristocracy, diplomatic relations and the emerging cultural changes that was slowly taking place (Griboyedov was sent to Tehran is retaliation to his criticism of the aristocracy and his literary pursuits).

Thank you Columbia University Press and Net Galley for the ARC in exchange for an honest review.