Petrus: leerling, leraar, mythe

by Fik Meijer

Petrus was Jezus' meest vooraanstaande leerling, maar wat weten we van hem? Fik Meijer gaat op zoek. Hij volgt Petrus in de Evangeliën en De handelingen van de apostelen. De visser uit Kapernaüm lijkt voorbestemd voor een grote carrière in de beweging van Jezus, maar eerst moet hij, met vallen en opstaan, een ontwikkeling doormaken. Zijn zwakheden komen naar voren, zijn geloof schiet herhaaldelijk te kort. Toch wordt hij na de kruisdood van Jezus de voorman van de Jeruzalemgemeente. Dan verdwijnt hij uit beeld. De aandacht in De handelingen gaat verder uit naar Paulus. Wat is er van Petrus geworden? Heeft hij gepreekt in Jeruzalem, Korinthe of Babylon, of in Rome? In het begin van de tweede eeuw ontstonden er verhalen die wijzen op dat laatste. Ze groeiden uit tot de overlevering dat Petrus in Rome is gestorven en begraven in het Vaticaan. Ook zou hij de eerste bisschop van Rome zijn geweest. De huidige paus zit dan ook op de Sedes Petri, de stoel van Petrus. In een analyse van de belangrijkste teksten vanaf het begin van de tweede eeuw (die in vertaling van de auteur in een appendix zijn opgenomen) probeert Fik Meijer feit en fictie van elkaar te onderscheiden.

Genres: History

230 pages, Paperback

First published November 8, 2016

About the author

Fredericus Joannes Antonius Maria "Fik" Meijer is a Dutch historian and author. He studied classics and ancient history at Leiden University and graduated in 1973. Meijer is an emeritus professor of ancient history at the University of Amsterdam.

He has written numerous non-fiction books on the ancient world for a broad audience, a number of which have been translated into multiple languages. He has also published several translations of classic works into Dutch.

Reviews

[Noella · Rating 3 out of 5]

Dit was een goed boek, maar niet super. Meijer beschrijft het leven van Petrus, zijn bronnen zijn de evangeliën, de handelingen van de apostelen en de boeken van Flavius Josephus. Tot zover eigenlijk de 'betrouwbare' bronnen. Nadat Petrus in Jeruzalem gevangen genomen was, en kon ontsnappen, is hij op aanraden van zijn vrienden de stad Jeruzalem uitgevlucht. En dat is het laatste wat we van Petrus horen.
Later, veel later, ontstonden er verhalen dat Petrus in Rome geleefd heeft en daar de marteldood gestorven is. Meijer heeft grondig onderzoek gedaan, en vele auteurs geraadpleegd, maar eigenlijk is er geen echt bewijs voor een verblijf van Petrus in Rome. Er zijn natuurlijk twee kampen: degenen die (net als Meijer) geloven dat Petrus nooit in Rome geweest is, en degenen die beweren dat Petrus in Rome zelfs begraven ligt (onder de St. Pieter). Vooral de vroegere romeinse christenen, en later de katholieken, volgen deze laatste theorie, samengesteld uit legendes, en obscure apocriefe geschriften.

Ik had zelf eigenlijk nooit echt hierover nagedacht, maar nu neig ik ernaar om de gedachtengang van Meijer te volgen. Misschien tot ik een meer overtuigende versie lees van het tegengestelde?

Het boek zelf vond ik nogal droog geschreven, maar wel niet moeilijk. Er zijn volgens mij ook geen onnodige langdradige uitwijdingen. Een welverdiende drie sterren, een beetje te saai om vier sterren waard te zijn.

[Marc · Rating 4 out of 5]

Verbazingwekkend hoe weinig we weten over Petrus... Een stuk beter dan Meijers boek over Paulus.

[Piet van van Weerst · Rating 2 out of 5]

De eerste hoofdstukken zijn nauwelijks wetenschappelijk te noemen: hier hervertelt de auteur de Bijbelse teksten waarin de figuur Petrus als vooraanstaande leerling van Jezus Christus ten tonele wordt gevoerd. Het enige wat Meijer doet is het vergelijken van de passages van de vier evangelisten. De rest van het boek handelt over de vraag hoe het Petrus verder is vergaan en wat we van Petrus' optreden weten buiten de teksten van het Nieuwe Testament. Volgt een exposé dat Petrus niet het mono-episcopale bisdom van Rome heeft gesticht. Dat is iets wat wetenschappelijk reeds algemeen aanvaard wordt. Meijer gaat voorbij aan de vraag of Petrus als stichter van de Stoel (bisschopszetel) van Antiochië kan worden beschouwd, behalve de zijdelingse opmerking dat hij daar actief was. Geïmponeerd door de pracht en praal rond het St. Pietersplein, wil hij vooral nagaan welke rol de historische Petrus hierin gespeeld kan hebben.
Kern van Meijers betoog is dat Petrus waarschijnlijk nooit in Rome is geweest en zijn graf zich ook niet onder het Vaticaan bevindt. Hiermee verwerpt Meijer de via apostolische- en kerkvaders overgeleverde traditie dat Petrus onder keizer Nero in Rome de marteldood vond.
Meijer baseert zich op zijn eigen interpretatie van het 2e-eeuwse bronnenmateriaal en gaat hierbij tegen meer erkende moderne wetenschappers dan hijzelf in, die onverminderd aannemen dat Petrus in Rome is gestorven. En dat blijken meestal wetenschappers te zijn uit onverwachte protestantse hoek. De geïnteresseerde lezer raad ik Enrico Norelli's "La Nascita del Cristianesimo" aan, vertaald in het Frans en verkrijgbaar in de goedkope Collection Folio-Histoire.

[Raymond · Rating 3 out of 5]

Petrus is een goed geschreven boek. Het verhaal in het eerste deel, grotendeels gebaseerd op het Nieuwe Testament is bekend. De minder bekende feiten zijn in het tweede deel te vinden. Daarin wordt de vraag of Petrus eigenlijk wel in Rome is geweest behandeld. Het stellen van de vraag is hem eigenlijk al beantwoorden. Het is onwaarschijnlijk dat Petrus inderdaad in Rome was en dat hij de eerste bisschop van Rome was. Het is waarschijnlijk allemaal legende. Dat neemt niet weg dat Petrus en Rome eng met elkaar verbonden zijn. Het is een goed voorbeeld van een goedgeoliede reklamecampagne.

[Niels Brouwer · Rating 4 out of 5]

Een interessant boek in een genre dat ik lang niet altijd lees. Mooi om meegenomen te worden in de tijd van Jezus en Petrus en ook leerzaam om meer inzicht te krijgen in het Israël van die tijd.
Het is dus maar de vraag of Petrus ooit zelf in Rome is geweest, maar ik denk dat het weinig afbreuk doet aan zijn belang voor de katholieke kerk.

Ik had soms wat moeite met de schrijfstijl met veel lange zinnen die ik soms moest herlezen.
Een interessant detail vond ik nog dat Petrus ondersteboven is gekruisigd, dit was mij niet bekend.

[Frans Pollux · Rating 2 out of 5]

Erg interessant, maar houterig geschreven, zonder nieuwe inzichten.