Văn minh Việt Nam

by Nguyễn Văn Huyên, Đỗ Trọng Quang (Translator)

Cuốn sách này có một đời sống riêng đặc biệt. Bản thảo của nó được hoàn thành năm 1939 bằng tiếng Pháp với tựa đề La civilisation annamite. Nhưng phải chờ hơn 5 năm sau, năm 1944, nó mới được xuất bản tại Hà Nội. Đó là 5 năm kiểm duyệt gắt gao của chính quyền thuộc địa, và cũng là 5 năm kháng cự bền bỉ của tác giả để bảo vệ cho quan điểm của mình. Và có những trang bản thảo đã không được xuất bản.

Là một tác phẩm của một tác giả Việt Nam - Nguyễn Văn Huyên, nhưng phải chờ đến hơn 50 năm sau ngày xuất bản (1996), tác phẩm ấy mới được dịch ra tiếng Việt và chu du từ những tập tài liệu nghiên cứu chuyên biệt dành cho giới chuyên môn đến một toàn tập dày dặn mà thường chỉ có giới sưu tầm hay nghiên cứu tìm đến, tới một tập sách độc lập dành cho công chúng đông đảo.

Cuốn sách này đã trải qua một hành trình dài để đến tay bạn đọc hôm nay. Chuyến đi thú vị đó hẳn sẽ chưa dừng lại…

Genres: History, Nonfiction

318 pages, Paperback

Published December 14, 2016

About the author

Nguyễn Văn Huyên (1905-1975) là một Giáo sư, tiến sĩ, nhà sử học, nhà dân tộc học, nhà giáo dục, nhà nghiên cứu văn hóa Việt Nam. Ông cũng là người giữ chức vụ Bộ trưởng Bộ Quốc gia Giáo dục Việt Nam trong thời gian dài nhất với 28 năm, 350 ngày.

Ông được giới chuyên môn ở Việt Nam đánh giá là người đã cùng học giả Đào Duy Anh đặt nền móng cho nghiên cứu văn hoá, văn minh Việt Nam. Các nghiên cứu của ông góp phần khẳng định người Việt Nam có tín ngưỡng của riêng mình thể hiện qua việc thờ thành hoàng như Phù Đổng, Tản Viên, Chử Đồng Tử. Thông qua các nghiên cứu với phương pháp và cách tiếp cận khoa học của Nguyễn Văn Huyên về văn học dân gian, lễ hội truyền thống, kiến trúc, địa lý học lịch sử, cấu trúc giai tầng trong xã hội, người ta có thể nhận thấy tinh thần, tâm lý dân tộc Việt Nam. Nhà sử học Trần Quốc Vượng đã viết: "Ông, là một nhà khoa học nhân văn lớn và hiện đại đầu tiên ở nửa đầu thế kỷ 20 này"..."Giới nghiên cứu trẻ/già hôm nay còn được học và phải học ở ông nhiều về phương pháp luận và các phương pháp tiếp cận những sự kiện nhân văn, vừa cụ thể vừa tổng thể."

Ông có những đóng góp quan trọng và quyết định trong xây dựng nền giáo dục của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tôn chỉ và tâm huyết của ông trong sự nghiệp xây dựng nền giáo dục ấy được Nguyễn Văn Huyên thể hiện qua bài diễn văn nổi tiếng đọc trong lễ khai giảng năm học đầu tiên của Đại học quốc gia Việt Nam ngày 15 tháng 11 năm 1945: "Trong buổi lễ hôm nay, anh em giáo sư và sinh viên chúng tôi muốn tỏ rõ cho thế giới biết rằng trong giờ phút nghiêm trọng của tiền đồ Tổ quốc này, dân tộc Việt Nam, ngoài công cuộc đấu tranh bằng xương máu trên chiến địa cũng nỗ lực tham gia vào công cuộc tiến triển văn hoá của nhân loại. Chúng tôi muốn rằng nền đại học mới này là một lực lượng mạnh trong những lực lượng của Việt Nam. Chúng tôi muốn nó làm một thành luỹ để trường kỳ kháng chiến phục hồi hoàn toàn lãnh thổ, và giải phóng tinh thần cho dân tộc chúng tôi là một dân tộc văn hiến có ngoài nghìn năm lịch sử độc lập và đã tự gây nên một nền văn minh đặc sắc trên ven bể Thái bình dương này."

Ông để lại một số công trình, bài nghiên cứu về văn hoá, chủ yếu là văn hoá Việt Nam, trong đó đáng chú ý là:

Sự thờ phụng thần thánh ở nước Nam (1944).
Văn minh nước Nam (1944).
Toàn tập Nguyễn Văn Huyên (2000).

Reviews

[Hoàng Nga · Rating 4 out of 5]

Mình sẽ không bao giờ để ý tới những cuốn như thế này nếu không có Hội sách Dọn kho của Nhã Nam hôm đó. Nó nằm sâu trong đống giảm giá 60-70%, mình cầm lên xem thử thấy một số đoạn miêu tả về người Việt hay quá nên mới ôm về. Mãi hơn 1 năm sau ngày mua mới có thời gian đọc và viết lại chiếc review này vì mấy lần đầu định đọc mà buồn ngủ quá nên lại tạm dừng. Thật ra thì nó cũng không khó đọc như mình nghĩ, trái lại, nhiều đoạn còn khá hấp dẫn. Tuy nhiên một số phần không được liền mạch gây khó hiểu do người dịch hay từ chính bản gốc khiến mình phải đọc đi đọc lại nhiều lần.
Cuốn sách cung cấp cho bạn đọc một lượng thông tin lớn về con người, xã hội và văn hóa Việt Nam qua 12 chương sách (trong những năm đầu thế kỉ XX, cụ thể hơn là những năm 1930). Ngoài những chương liên quan tới địa lý, làng xã và nhà nước, thì những chương liên quan tới trang phục, hôn nhân và gia đình, tôn giáo... thực sự đã cuốn hút mình. Hóa ra có những phong tục, thói quen còn lưu lại tới tận thời điểm bây giờ. Qua cuốn sách này, bạn sẽ có lời giải đáp cho một số câu hỏi như: Tại sao người ta lại mắng trẻ con là "Liệu hồn.", Tại sao lại thường để cái gương trước cửa nhà?, Tại sao người Việt lại xây nhà theo hướng Nam?...
Đọc hết lời bạt mới cảm nhận hết được rằng đây là một cuốn sách quý được viết bởi một học giả có tâm và có tầm. Nguyễn Văn Huyên là người Châu Á duy nhất, ở Viện Viễn Đông bác cổ Pháp trong giai đoạn trước 1945, ngang hàng với các học giả người Pháp; những người Việt Nam, Trung Quốc khác tham gia nghiên cứu nhưng chỉ giữ tư cách là "trợ lí". Tác phẩm này ra đời trong thời điểm đó viết bằng tiếng Pháp, có thể được coi là PHÁT NGÔN CỦA NGƯỜI VIỆT VỀ VĂN HÓA VIỆT NAM VỚI CỘNG ĐỒNG THẾ GIỚI.
Nhất định sau cuốn này mình sẽ tìm đọc "Việt Nam văn hóa sử cương" của Đào Duy Anh để tham khảo.

[Zele · Rating 4 out of 5]

Một cuốn sách bổ túc về lịch sử!
Hơi khô khan, nhiều chỗ khó hiểu (có thể do dịch từ tiếng Pháp), nhưng cơ bản là rất chi tiết. Lịch sử VN qua nhiều thời kỳ, mỗi phong tục tập quán người Việt từ xưa cho đến ngày nay, ít nhiều vẫn còn tồn tại, tất cả đều được liệt kê và giải thích rất chi tiết.
Một nền văn minh Việt Nam!

[Alicia V · Rating 4 out of 5]

Cuốn sách đáng trân trọng vì những nỗ lực của tác giả.
Văn minh Việt Nam là một công trình của Nguyễn Văn Huyên về lịch sử, văn hoá, nhân học của đất nước Việt Nam bằng cách kết hợp nhiều nguồn tư liệu của các tác giả Việt Nam, phương Tây cũng như chính thông tin ông tổng hợp từ nghiên cứu thực tế.
Ông đã hệ thống những thông tin này thành các đề mục rất cụ thể và tương đối đầy đủ (bao gồm cả khái quát về tự nhiên, xã hội, nhân học...) thể hiện tư duy mạch lạc của một trong những người Việt đầu tiên đạt bằng tiến sĩ tại Pháp. Lẽ tất nhiên nhiều thông tin trong cuốn sách đã trở nên không hợp thời, nhưng lại rất quý giá để tham khảo khi tìm hiểu thời kỳ trước 1945. Bản thân cuốn sách có thể được tiếp tục phát triển để hậu thế có cái nhìn toàn diện hơn về sự phát triển của xã hội, con người Việt Nam.

[Ken Ngo · Rating 4 out of 5]

Một cuốn sách giáo khoa lịch sử với cái nhìn mới mẻ của một trí thức Tây học thời xưa. Nhận ra có những điều trong lịch sử được lặp đi, lặp lại và tính cách con người Việt Nam dường như không có nhiều thay đổi so với hiện tại.

[Theo · Rating 3 out of 5]

Tác giả đề cập đến những tật xấu cố hữu của người Việt Nam từ gần 100 về trước nhưng đến nay nó vẫn còn tồn tại và cũng như nền kinh tế Việt Nam không thay đổi mấy về cơ cấu cũng như bản chất bần nông, manh mún của mình.

[Mai · Rating 3 out of 5]

3.5 sao vì cách diễn đạt của cuốn sách này không gây hứng thú cho mình

[Quốc Anh Đào · Rating 5 out of 5]

Đọc để hiểu thêm về văn hoá - con người Việt, đặc biệt trong những năm 30 thế kỷ XX.

[Bình · Rating 4 out of 5]

Khá nhiều định nghĩa và hơi khó tiếp cận. Đã đọc đến page 98 và k thể đi tiếp. Hẹn gặp lại trong 1 ngày k xa.

[Adorablebookdiary · Rating 3 out of 5]

🇻🇳 Quyển sách nói về văn hóa Việt Nam từ quá khứ tới năm 1939. Với lượng thông tin dày đặc, tác giả đã chia quyển sách thành 12 chương nhỏ khác nhau: Từ chủng tộc Việt tới Đời sống tinh thần và nghệ thuật. Từ ngữ đơn giản nên sẽ cho người đọc dễ hiểu và có thể hệ thống lại thông tin tốt hơn.

🇻🇳 Sau khi mình đọc quyển sách này, mình học được rất nhiều về văn hóa Việt Nam trong quá khứ. Mặc dù văn hóa ngày nay đã thay đổi rất nhiều do hiện đại hóa, có những nét văn hóa hay tập tục mà chúng ta vẫn còn giữ tới ngày nay như Tết. Mình cảm thấy may mắn khi đọc xong quyển sách này trong khoảng thời gian Tết Nhâm Dần 2022. Mình sẽ trân trọng đất nước Việt Nam hơn và muốn cố gắng để đất nước giàu văn hóa này phát triển hơn nữa.

🇻🇳 Tuy nhiên, nếu như quyển sách này có những hình ảnh minh họa thì sẽ khiến thông tin sống động hơn rất nhiều. Ví dụ như có những quy tắc ăn mặc được diễn tả rất chi tiết nhưng nhiều khi mình vẫn chưa hiểu lắm. Do đó, mình nghĩ hình ảnh minh họa ở đoạn thông tin này vô cùng cần thiết.
______
Instagram book account: @adorablebookdiary

[daolequan · Rating 4 out of 5]

Một cuốn sách hay rất đáng đọc về văn hóa Việt Nam.