What do you think?
Rate this book
Εμφύλια πάθη: 23+2 νέες ερωτήσεις και απαντήσεις για τον Εμφύλιο
Τα
Εμφύλια πάθη
προσεγγίζουν τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο μέσα από 23+2 κρίσιμες ερωτήσεις και απαντήσεις, ξεκινώντας από το τι είναι εμφύλιος πόλεμος και καταλήγοντας στον ρόλο της ιδεολογίας σε αυτόν. Με συνοπτικό τρόπο και άμεση γραφή, ο Στάθης Καλύβας και ο Νίκος Μαραντζίδης επιχειρούν μια συνολική ερμηνεία ενός σύνθετου και πολύμορφου γεγονότος που δίχασε έναν λαό και κατέστρεψε μια χώρα, τραυματίζοντας τη συλλογική τους μνήμη και ταυτότητα. Ο εμφύλιος πόλεμος παρέμεινε για πολλά χρόνια πηγή εντάσεων, διχόνοιας και παθών. Σήμερα όμως έχουμε πια τη δυνατότητα να τον ξανασκεφτούμε με ψύχραιμο και τεκμηριωμένο τρόπο, όχι απαραίτητα για να εντοπίσουμε ποιος είχε δίκιο και ποιος άδικο, και σίγουρα όχι για να αναπαραγάγουμε τη διχόνοια που μοίρασε απλόχερα, όσο για να ανακαλύψουμε τις ποικιλόμορφες πτυχές και διαστάσεις του έτσι όπως αναδύονται μέσα από δεκάδες πρόσφατες έρευνες. Το βιβλίο αποτελεί μια συμβολή στη συλλογική μας αυτογνωσία, στοχεύοντας να αντικαταστήσει τα εμφύλια πάθη με την εμβάθυνση, τη γνώση και τελικά την ωριμότητα.
"Η παρούσα εμπλουτισμένη έκδοση είναι καρπός της ανταπόκρισης που βρήκε το βιβλίο. Ενσωματώσαμε σε αυτό δύο επιπλέον ερωτήματα από τα πολλά που προέκυψαν στη διάρκεια των παρουσιάσεων-συζητήσεων στις οποίες είχαμε την ευκαιρία να συμμετάσχουμε σ’ ολόκληρη τη χώρα. Συγκεκριμένα: Πώς θυμάται το ΚΚΕ τον εμφύλιο και Ποιος ήταν ο ρόλος της ιδεολογίας στον εμφύλιο πόλεμο".
Πρόλογος στην εμπλουτισμένη έκδοση
Εισαγωγή
- Τι είναι εμφύλιος πόλεμος;
- Ήταν οι συγκρούσεις της περιόδου 1943-1949 εμφύλιος πόλεμος;
- Τι προηγήθηκε του εμφύλιου πολέμου;
- Τι είδους κόμμα ήταν το ΚΚΕ;
- Πότε και πώς ξεκίνησε και οργανώθηκε η Αντίσταση;
- Τι ήταν και γιατί κυριάρχησε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ;
- Τι ήταν ο δωσιλογισμός και ποιοι ήταν οι δωσίλογοι;
- Πώς ξεκίνησε ο εμφύλιος πόλεμος;
- Τι ήταν τα Δεκεμβριανά;
- Τι ήταν και γιατί απέτυχε η Συμφωνία της Βάρκιζας;
- Τι ήταν η "λαοκρατία" και τι η "εαμοκρατία";
- Τι επιδίωκε το ΚΚΕ στην Κατοχή και την Απελευθέρωση;
- Πώς και πότε επέλεξε (ξανά) τη σύγκρουση το ΚΚΕ;
- Πώς κλιμακώθηκε η εμφύλια σύρραξη το 1946;
- Ποιος ήταν ο ρόλος των Βρετανών;
- Ποιος ήταν ο ρόλος των Αμερικανών;
- Ποιος ήταν ο ρόλος των Σοβιετικών;
- Τι ήταν ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας;
- Πόσο σημαντική ήταν η υλική βοήθεια που έλαβε ο Δημοκρατικός Στρατός από τις λαϊκές δημοκρατίες;
- Τι ήταν το "παιδομάζωμα" και για ποιο λόγο έγινε;
- Ποιοι ήταν οι πολιτικοί πρόσφυγες;
- Γιατί κέρδισε ο Ελληνικός Στρατός και ηττήθηκε ο Δημοκρατικός Στρατός;
- Τι κληρονομιά μας άφησε ο εμφύλιος πόλεμος;
- Πώς θυμάται το ΚΚΕ τον Εμφύλιο;
- Ποιος ήταν ο ρόλος της ιδεολογίας στον εμφύλιο πόλεμο;
"Η παρούσα εμπλουτισμένη έκδοση είναι καρπός της ανταπόκρισης που βρήκε το βιβλίο. Ενσωματώσαμε σε αυτό δύο επιπλέον ερωτήματα από τα πολλά που προέκυψαν στη διάρκεια των παρουσιάσεων-συζητήσεων στις οποίες είχαμε την ευκαιρία να συμμετάσχουμε σ’ ολόκληρη τη χώρα. Συγκεκριμένα: Πώς θυμάται το ΚΚΕ τον εμφύλιο και Ποιος ήταν ο ρόλος της ιδεολογίας στον εμφύλιο πόλεμο".
Πρόλογος στην εμπλουτισμένη έκδοση
Εισαγωγή
- Τι είναι εμφύλιος πόλεμος;
- Ήταν οι συγκρούσεις της περιόδου 1943-1949 εμφύλιος πόλεμος;
- Τι προηγήθηκε του εμφύλιου πολέμου;
- Τι είδους κόμμα ήταν το ΚΚΕ;
- Πότε και πώς ξεκίνησε και οργανώθηκε η Αντίσταση;
- Τι ήταν και γιατί κυριάρχησε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ;
- Τι ήταν ο δωσιλογισμός και ποιοι ήταν οι δωσίλογοι;
- Πώς ξεκίνησε ο εμφύλιος πόλεμος;
- Τι ήταν τα Δεκεμβριανά;
- Τι ήταν και γιατί απέτυχε η Συμφωνία της Βάρκιζας;
- Τι ήταν η "λαοκρατία" και τι η "εαμοκρατία";
- Τι επιδίωκε το ΚΚΕ στην Κατοχή και την Απελευθέρωση;
- Πώς και πότε επέλεξε (ξανά) τη σύγκρουση το ΚΚΕ;
- Πώς κλιμακώθηκε η εμφύλια σύρραξη το 1946;
- Ποιος ήταν ο ρόλος των Βρετανών;
- Ποιος ήταν ο ρόλος των Αμερικανών;
- Ποιος ήταν ο ρόλος των Σοβιετικών;
- Τι ήταν ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας;
- Πόσο σημαντική ήταν η υλική βοήθεια που έλαβε ο Δημοκρατικός Στρατός από τις λαϊκές δημοκρατίες;
- Τι ήταν το "παιδομάζωμα" και για ποιο λόγο έγινε;
- Ποιοι ήταν οι πολιτικοί πρόσφυγες;
- Γιατί κέρδισε ο Ελληνικός Στρατός και ηττήθηκε ο Δημοκρατικός Στρατός;
- Τι κληρονομιά μας άφησε ο εμφύλιος πόλεμος;
- Πώς θυμάται το ΚΚΕ τον Εμφύλιο;
- Ποιος ήταν ο ρόλος της ιδεολογίας στον εμφύλιο πόλεμο;
576 pages, Paperback
First published September 16, 2015
30 people are currently reading
240 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 52 reviews
April 4, 2021
Η εργαλειοποιημένη ιστοριογραφία στα καλύτερά της. Οι σελίδες του βιβλίου περιέχουν σωρεία από ψέματα, τα οποία για να αποκτήσουν αληθοφάνεια και κατ' επίφαση αντικειμενικότητα, οι δύο συγγραφείς τα ανακατεύουν κυριολεκτικά σε στυλ ποτ πουρί με ορισμένα πραγματικά γεγονότα και κάποιες ορθές παραδοχές. Όμως, στο σύνολό του το βιβλίο αποτελεί επιτομή διαστρέβλωσης της ιστορικής αλήθειας και κατασκευής «γεγονότων», αντάξια του ιδεολογικού ρεύματος στην ιστοριογραφία («νέο κύμα») που οι συγγραφείς εκφράζουν. Σε ένα μόνο ζήτημα είναι ειλικρινείς: Στο ότι υπερασπίζονται το καπιταλιστικό σύστημα ευθαρσώς, από τη σκοπιά, μάλιστα, της εκσυγχρονιστικής αντίληψης για την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία.
Οι συγγραφείς δεν ενδιαφέρονται μόνο για τη δυσφήμιση του παρελθόντος της ταξικής πάλης. Ενδιαφέρονται κυρίως για τις σημερινές εξελίξεις και για τους μελλοντικούς κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσει η αστική εξουσία στην Ελλάδα. Γι' αυτό και χτυπάνε το παρελθόν, έχοντας το βλέμμα στραμμένο στο παρόν και κυρίως στο μέλλον.
Ενδιαφέρον είναι το γεγονός πως συνολικότερα, οι Καλύβας - Μαραντζίδης υιοθετούν επιχειρήματα μη αποδεκτά ακόμα και από συναδέλφους τους της μείνστριμ αστικής ιστοριογραφίας. Δε διστάζουν, για παράδειγμα, να δικαιολογήσουν τους συνεργάτες των αρχών της τριπλής φασιστικής Κατοχής (1941-'44), να συκοφαντήσουν το δικαίωμα του λαού στην αντίσταση και, βέβαια, να πάρουν το μέρος των εγχώριων και των ξένων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που χτύπησαν το ΕΑΜ και μέσω αυτού το ΚΚΕ. Οι του «νέου κύματος» συγκροτούν τη μία πλευρά ενός αναπαλαιωμένου δίπολου στην ιστοριογραφία. Στην άλλη πλευρά βρίσκονται οπορτουνιστές, σοσιαλδημοκράτες και άλλοι αστοί ιστοριογράφοι, με τις όποιες διαφορές έχουν μεταξύ τους. Όλοι αυτοί πολεμούν τις ακραίες αντικομμουνιστικές θέσεις του «νέου κύματος», επιχειρώντας έτσι να τονώσουν την «προοδευτικότητά» τους. Ωστόσο, ταυτίζονται με το «νέο κύμα» όσον αφορά το κύριο ζήτημα: Την υπεράσπιση της αστικής εξουσίας. Αυτή είναι ο κοινός τους παρονομαστής.
Το εμφανές υποκειμενικό πρίσμα των δύο συγγραφέων, τους οδηγεί και στο πρωτοφανές συμπέρασμα πως η ιστορική μέθοδος δεν ταυτίζεται με την αντικειμενική αποτύπωση των ιστορικών γεγονότων. Έτσι, οι προασπιστές της «επιστημονικότητας», επεκτείνουν τον υποκειμενισμό του ερευνητή και στην καταγραφή της ιστορικής πραγματικότητας (όχι μόνο στην ερμηνεία της), στο βαθμό που η έρευνα τους δεν εκκινεί από τα γεγονότα, αλλά από «ενδιαφέρουσες πλευρές, όχι με την έννοια κάποιων ανατρεπτικών ντοκουμέντων, αλλά με την έννοια των καινούριων αναγνώσεων που παρέχει η χρήση διαφορετικών μεθοδολογικών εργαλείων και η διαφορετική ιστορική θέση -η φρέσκια ματιά...»
Ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι η ανεύρεση τεκμηρίων, αλλά η χρήση «νέων εργαλείων», που επιδιώκουν να ανατρέψουν τη νοηματοδότηση των ήδη γνωστών ιστορικών ντοκουμέντων. Ως «νέα εργαλεία» αναφέρονται οι επιτόπιες έρευνες, οι προσωπικές συνεντεύξεις, η ανάγνωση αρχείων δικαστηρίων σκοπιμότητας και κοινοτήτων, αλλά και η συγκριτική μελέτη των εμφυλίων, με υποτιθέμενο σκοπό την ανάδειξη του ιστορικού βιώματος των απλών ανθρώπων. Έτσι, η υποκριτική έγνοια για τους απλούς ανθρώπους γίνεται όχημα «αναθεώρησης» της Ιστορίας. Το «μερικό-τοπικό» (προσωπικές μαρτυρίες-επιτόπιες έρευνες) αποκόπτεται αντιδιαλεκτικά από την αλληλεπίδρασή του με το κύριο, το γενικό (ταξική σύγκρουση) και, εντέλει, χάνει την υπόστασή του ως μερικό, προκειμένου να ακυρώσει και να ανασυνθέσει το γενικό, στο όνομα της μικρο-ιστορίας. Ταυτόχρονα, απαλλαγμένη από τον υποκειμενισμό δεν είναι ούτε η έρευνα των αρχείων. Ο Καλύβας στήριξε στο παρελθόν την έρευνά του, για την «κόκκινη τρομοκρατία» στην Αργολίδα, στις αποφάσεις του Εφετείου Ναυπλίου. Όμως, επρόκειτο για δικαστήριο σκοπιμότητας, που καταδίκασε, με χαλκευμένες κατηγορίες, για «εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου» εκατοντάδες μέλη του ΚΚΕ και του ΕΑΜ και άρα είναι αναξιόπιστο ως ιστορική πηγή. Παρόμοια, στα κοινοτικά ή στα δημοτικά αρχεία οι εγγραφές εξαρτώνται από τα κριτήριά τους (ποιες θεωρούνται απαραίτητες), τις νομικές προβλέψεις του κράτους, αλλά και τον τρόπο που αυτές προσλαμβάνονται από τον καταγραφέα και πολύ περισσότερο από το σύγχρονο μελετητή τους.
Τέλος, έρχεται η συγκριτική μελέτη, στην οποία στηρίζουν και τον ορισμό του εμφυλίου που δίνουν: «...ο εμφύλιος πόλεμος είναι μια ενδοκρατική ένοπλη σύγκρουση με σχετικά μεγάλη ένταση και διάρκεια που προϋποθέτει τη συμμετοχή ενός σημαντικού αριθμού στρατιωτικό οργανωμένων ανθρώπων στην κάθε πλευρό. Παρά τον κατά βάση εσωτερικό του χαρακτήρα, σε κάθε εμφύλιο πόλεμο εμπλέκονται, περισσότερο ή λιγότερο έντονα, διεθνείς παράγοντες....». Σ' αυτή την περίπτωση, εγκαταλείποντας τη μικρο-ανάλυση, επιχειρούν αντιφατικά να γενικεύσουν τα χαρακτηριστικά του συνόλου των εμφυλίων, περιλαμβάνοντας από φυλετικές συγκρούσεις ως ταξικές επαναστάσεις και από κομμουνιστικά αντάρτικα ως ισλαμιστές. Όλα μπαίνουν σε ένα τσουβάλι, με σκοπό και πάλι τη συσκότιση του κοινωνικού-ταξικού περιεχομένου τής κάθε φορά συγκεκριμένης σύγκρουσης.
Φυσικά, τα μεθοδολογικά προβλήματα δεν τελειώνουν στα «εργαλεία», αλλά επεκτείνονται στην «εργαλειακή» θεώρηση της Ιστορίας. Στηριζόμενοι στην αντικειμενικά σύνθετη και πολυπαραγοντική φύση των γεγονότων, οι συγγραφείς παραθέτουν χωρίς ιεραρχική αξιολόγηση σειρά παραγόντων, υπαρκτών και μη, λιγότερο ή περισσότερο σημαντικών, που καθόρισαν ένα ιστορικό γεγονός. Με αυτό τον τρόπο συγκαλύπτουν λαθεμένες θέσεις δίπλα σε ορθές, χρησιμοποιούν τον εκλεκτικισμό για να απομονώσουν τα κομμάτια που συμφωνούν με το σκεπτικό τους, καθιστώντας αδύνατη την απόδειξη οποιοσδήποτε αιτιοκρατίας και άρα τη δυνατότητα να βγουν χρήσιμα -για το κίνημα του ΕΑΜ- συμπεράσματα.
Δε λείπουν και οι περιπτώσεις που οι Καλύβας - Μαραντζίδης φάσκουν και αντιφάσκουν για το ίδιο γεγονός, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις κάθε φορά επιδιώξεις τους. Κλασικό παράδειγμα αυτής της τακτικής είναι ο τρόπος που παρουσιάζουν το πρώτο γράμμα του Νίκου Ζαχαριάδη για τον πόλεμο της Αλβανίας ως απόδειξη του ισχυρισμού τους ότι το ΚΚΕ έκανε αντίσταση κατόπιν εντολής της Κομιντέρν:
«Η Κομιντέρν [Κομμουνιστική Διεθνής] λόγω του Συμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότοφ, είχε ουσιαστικά εγκαταλείψει την πολιτική των λαϊκών μετώπων που είχε υιοθετήσει λίγα χρόνια νωρίτερα. Τα κομμουνιστικά κόμματα στην Ευρώπη όφειλαν ... να αντιταχθούν στον πόλεμο και να αποκαλύψουν τον ιμπεριαλιστικό του χαρακτήρα ... η επιστολή του Ζαχαριάδη αιφνιδίασε πολλούς συντρόφους του, καθώς αντί να καταγγείλει αμέσως τον πόλεμο και να καλέσει τους στρατιώτες να μην πολεμήσουν, αυτός ζητούσε πανστρατιά εναντίον του εισβολέα... Έτσι το ερώτημα ανακύπτει αμέσως. Γιατί ο Ζαχαριάδης προέβη σε αυτή την κίνηση;... Τι μπορεί να υποθέσει κανείς; Είναι δυνατόν να μην πειθάρχησε συνειδητά; Είναι δύσκολο να το πιστέψουμε... Μήπως τότε αγνοούσε τις εξελίξεις, λόγω των συνθηκών κράτησής του και δεν είχε εικόνα για το τι συνέβαινε σε διεθνές επίπεδο; Απίθανο.»
στη συνέχεια όμως, «ξεχνούν» ταχυδακτυλουργικά την προηγούμενη ερμηνεία τους και γράφουν το ακριβώς αντίθετο:
«Γενικότερα, πρέπει να σημειωθεί πως μέχρι τις αρχές του 1944 οι Έλληνες κομμουνιστές δεν είχαν καμιά ουσιαστική επαφή με την ΕΣΣΔ. Έτσι πολλές φορές χρειάστηκε να αυτοσχεδιάσουν. Αυτό άλλωστε έκανε, ως έναν βαθμό, ο Νίκος Ζαχαριάδης, όταν στις 31 Οκτωβρίου 1940 από τις φυλακές της Κέρκυρας έγραψε την επιστολή....»
Επίσης, αγαπημένη μέθοδος των συγγραφέων είναι η οικοδόμηση μιας διαστρέβλωσης στα συμπεράσματα που προέκυψαν από μια προηγούμενη. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο ψευδολογιών, η καθεμιά από τις οποίες στηρίζεται στην άλλη. Για παράδειγμα, γράφουν ότι η πλειοψηφία του ΔΣΕ αποτελούνταν από «βίαια στρατολογημένους». Πάνω σε αυτό το ψέμα οικοδομούν το επόμενο: Αφού η πλειοψηφία των μαχητών και των μαχητριών ήταν «βίαια στρατολογημένοι», άρα δεν ήταν και πολιτικοί πρόσφυγες μετά από το 1949.
Τέλος, για τους δύο συγγραφείς η ιστορική αλήθεια βρίσκεται στη... μέση των δύο αντιμαχόμενων πλευρών. Πρόκειται για μια αντιεπιστημονική μέθοδο συσκότισης της πραγματικότητας. Γιατί η εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας είναι το αποτέλεσμα της σύγκρουσης του παλιού με το καινούργιο, των σε κάθε εποχή δυνάμεων της προόδου και της συντήρησης. Με αυτή την έννοια, η κατανόηση της Αναγέννησης δεν μπορεί να στηριχτεί στο μέσο όρο των αντιλήψεων της Ιερός Εξέτασης και των θυμάτων της. Η αλήθεια δε βρίσκεται μηχανιστικά στη μέση. Μάλιστα, όταν ο μέσος όρος αναζητείται ανάμεσα σε δύο εξίσου αστικές ιστοριογραφικές προσεγγίσεις («νέο κύμα» και «προοδευτικοί») είναι βέβαιο ότι η μέση οδός βρίσκεται στην αστική πλευρά. Αυτήν υπερασπίζουν και οι δύο συγγραφείς.
Οι συγγραφείς δεν ενδιαφέρονται μόνο για τη δυσφήμιση του παρελθόντος της ταξικής πάλης. Ενδιαφέρονται κυρίως για τις σημερινές εξελίξεις και για τους μελλοντικούς κινδύνους που μπορεί να αντιμετωπίσει η αστική εξουσία στην Ελλάδα. Γι' αυτό και χτυπάνε το παρελθόν, έχοντας το βλέμμα στραμμένο στο παρόν και κυρίως στο μέλλον.
Ενδιαφέρον είναι το γεγονός πως συνολικότερα, οι Καλύβας - Μαραντζίδης υιοθετούν επιχειρήματα μη αποδεκτά ακόμα και από συναδέλφους τους της μείνστριμ αστικής ιστοριογραφίας. Δε διστάζουν, για παράδειγμα, να δικαιολογήσουν τους συνεργάτες των αρχών της τριπλής φασιστικής Κατοχής (1941-'44), να συκοφαντήσουν το δικαίωμα του λαού στην αντίσταση και, βέβαια, να πάρουν το μέρος των εγχώριων και των ξένων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που χτύπησαν το ΕΑΜ και μέσω αυτού το ΚΚΕ. Οι του «νέου κύματος» συγκροτούν τη μία πλευρά ενός αναπαλαιωμένου δίπολου στην ιστοριογραφία. Στην άλλη πλευρά βρίσκονται οπορτουνιστές, σοσιαλδημοκράτες και άλλοι αστοί ιστοριογράφοι, με τις όποιες διαφορές έχουν μεταξύ τους. Όλοι αυτοί πολεμούν τις ακραίες αντικομμουνιστικές θέσεις του «νέου κύματος», επιχειρώντας έτσι να τονώσουν την «προοδευτικότητά» τους. Ωστόσο, ταυτίζονται με το «νέο κύμα» όσον αφορά το κύριο ζήτημα: Την υπεράσπιση της αστικής εξουσίας. Αυτή είναι ο κοινός τους παρονομαστής.
Το εμφανές υποκειμενικό πρίσμα των δύο συγγραφέων, τους οδηγεί και στο πρωτοφανές συμπέρασμα πως η ιστορική μέθοδος δεν ταυτίζεται με την αντικειμενική αποτύπωση των ιστορικών γεγονότων. Έτσι, οι προασπιστές της «επιστημονικότητας», επεκτείνουν τον υποκειμενισμό του ερευνητή και στην καταγραφή της ιστορικής πραγματικότητας (όχι μόνο στην ερμηνεία της), στο βαθμό που η έρευνα τους δεν εκκινεί από τα γεγονότα, αλλά από «ενδιαφέρουσες πλευρές, όχι με την έννοια κάποιων ανατρεπτικών ντοκουμέντων, αλλά με την έννοια των καινούριων αναγνώσεων που παρέχει η χρήση διαφορετικών μεθοδολογικών εργαλείων και η διαφορετική ιστορική θέση -η φρέσκια ματιά...»
Ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι η ανεύρεση τεκμηρίων, αλλά η χρήση «νέων εργαλείων», που επιδιώκουν να ανατρέψουν τη νοηματοδότηση των ήδη γνωστών ιστορικών ντοκουμέντων. Ως «νέα εργαλεία» αναφέρονται οι επιτόπιες έρευνες, οι προσωπικές συνεντεύξεις, η ανάγνωση αρχείων δικαστηρίων σκοπιμότητας και κοινοτήτων, αλλά και η συγκριτική μελέτη των εμφυλίων, με υποτιθέμενο σκοπό την ανάδειξη του ιστορικού βιώματος των απλών ανθρώπων. Έτσι, η υποκριτική έγνοια για τους απλούς ανθρώπους γίνεται όχημα «αναθεώρησης» της Ιστορίας. Το «μερικό-τοπικό» (προσωπικές μαρτυρίες-επιτόπιες έρευνες) αποκόπτεται αντιδιαλεκτικά από την αλληλεπίδρασή του με το κύριο, το γενικό (ταξική σύγκρουση) και, εντέλει, χάνει την υπόστασή του ως μερικό, προκειμένου να ακυρώσει και να ανασυνθέσει το γενικό, στο όνομα της μικρο-ιστορίας. Ταυτόχρονα, απαλλαγμένη από τον υποκειμενισμό δεν είναι ούτε η έρευνα των αρχείων. Ο Καλύβας στήριξε στο παρελθόν την έρευνά του, για την «κόκκινη τρομοκρατία» στην Αργολίδα, στις αποφάσεις του Εφετείου Ναυπλίου. Όμως, επρόκειτο για δικαστήριο σκοπιμότητας, που καταδίκασε, με χαλκευμένες κατηγορίες, για «εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου» εκατοντάδες μέλη του ΚΚΕ και του ΕΑΜ και άρα είναι αναξιόπιστο ως ιστορική πηγή. Παρόμοια, στα κοινοτικά ή στα δημοτικά αρχεία οι εγγραφές εξαρτώνται από τα κριτήριά τους (ποιες θεωρούνται απαραίτητες), τις νομικές προβλέψεις του κράτους, αλλά και τον τρόπο που αυτές προσλαμβάνονται από τον καταγραφέα και πολύ περισσότερο από το σύγχρονο μελετητή τους.
Τέλος, έρχεται η συγκριτική μελέτη, στην οποία στηρίζουν και τον ορισμό του εμφυλίου που δίνουν: «...ο εμφύλιος πόλεμος είναι μια ενδοκρατική ένοπλη σύγκρουση με σχετικά μεγάλη ένταση και διάρκεια που προϋποθέτει τη συμμετοχή ενός σημαντικού αριθμού στρατιωτικό οργανωμένων ανθρώπων στην κάθε πλευρό. Παρά τον κατά βάση εσωτερικό του χαρακτήρα, σε κάθε εμφύλιο πόλεμο εμπλέκονται, περισσότερο ή λιγότερο έντονα, διεθνείς παράγοντες....». Σ' αυτή την περίπτωση, εγκαταλείποντας τη μικρο-ανάλυση, επιχειρούν αντιφατικά να γενικεύσουν τα χαρακτηριστικά του συνόλου των εμφυλίων, περιλαμβάνοντας από φυλετικές συγκρούσεις ως ταξικές επαναστάσεις και από κομμουνιστικά αντάρτικα ως ισλαμιστές. Όλα μπαίνουν σε ένα τσουβάλι, με σκοπό και πάλι τη συσκότιση του κοινωνικού-ταξικού περιεχομένου τής κάθε φορά συγκεκριμένης σύγκρουσης.
Φυσικά, τα μεθοδολογικά προβλήματα δεν τελειώνουν στα «εργαλεία», αλλά επεκτείνονται στην «εργαλειακή» θεώρηση της Ιστορίας. Στηριζόμενοι στην αντικειμενικά σύνθετη και πολυπαραγοντική φύση των γεγονότων, οι συγγραφείς παραθέτουν χωρίς ιεραρχική αξιολόγηση σειρά παραγόντων, υπαρκτών και μη, λιγότερο ή περισσότερο σημαντικών, που καθόρισαν ένα ιστορικό γεγονός. Με αυτό τον τρόπο συγκαλύπτουν λαθεμένες θέσεις δίπλα σε ορθές, χρησιμοποιούν τον εκλεκτικισμό για να απομονώσουν τα κομμάτια που συμφωνούν με το σκεπτικό τους, καθιστώντας αδύνατη την απόδειξη οποιοσδήποτε αιτιοκρατίας και άρα τη δυνατότητα να βγουν χρήσιμα -για το κίνημα του ΕΑΜ- συμπεράσματα.
Δε λείπουν και οι περιπτώσεις που οι Καλύβας - Μαραντζίδης φάσκουν και αντιφάσκουν για το ίδιο γεγονός, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις κάθε φορά επιδιώξεις τους. Κλασικό παράδειγμα αυτής της τακτικής είναι ο τρόπος που παρουσιάζουν το πρώτο γράμμα του Νίκου Ζαχαριάδη για τον πόλεμο της Αλβανίας ως απόδειξη του ισχυρισμού τους ότι το ΚΚΕ έκανε αντίσταση κατόπιν εντολής της Κομιντέρν:
«Η Κομιντέρν [Κομμουνιστική Διεθνής] λόγω του Συμφώνου Ρίμπεντροπ-Μολότοφ, είχε ουσιαστικά εγκαταλείψει την πολιτική των λαϊκών μετώπων που είχε υιοθετήσει λίγα χρόνια νωρίτερα. Τα κομμουνιστικά κόμματα στην Ευρώπη όφειλαν ... να αντιταχθούν στον πόλεμο και να αποκαλύψουν τον ιμπεριαλιστικό του χαρακτήρα ... η επιστολή του Ζαχαριάδη αιφνιδίασε πολλούς συντρόφους του, καθώς αντί να καταγγείλει αμέσως τον πόλεμο και να καλέσει τους στρατιώτες να μην πολεμήσουν, αυτός ζητούσε πανστρατιά εναντίον του εισβολέα... Έτσι το ερώτημα ανακύπτει αμέσως. Γιατί ο Ζαχαριάδης προέβη σε αυτή την κίνηση;... Τι μπορεί να υποθέσει κανείς; Είναι δυνατόν να μην πειθάρχησε συνειδητά; Είναι δύσκολο να το πιστέψουμε... Μήπως τότε αγνοούσε τις εξελίξεις, λόγω των συνθηκών κράτησής του και δεν είχε εικόνα για το τι συνέβαινε σε διεθνές επίπεδο; Απίθανο.»
στη συνέχεια όμως, «ξεχνούν» ταχυδακτυλουργικά την προηγούμενη ερμηνεία τους και γράφουν το ακριβώς αντίθετο:
«Γενικότερα, πρέπει να σημειωθεί πως μέχρι τις αρχές του 1944 οι Έλληνες κομμουνιστές δεν είχαν καμιά ουσιαστική επαφή με την ΕΣΣΔ. Έτσι πολλές φορές χρειάστηκε να αυτοσχεδιάσουν. Αυτό άλλωστε έκανε, ως έναν βαθμό, ο Νίκος Ζαχαριάδης, όταν στις 31 Οκτωβρίου 1940 από τις φυλακές της Κέρκυρας έγραψε την επιστολή....»
Επίσης, αγαπημένη μέθοδος των συγγραφέων είναι η οικοδόμηση μιας διαστρέβλωσης στα συμπεράσματα που προέκυψαν από μια προηγούμενη. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο ψευδολογιών, η καθεμιά από τις οποίες στηρίζεται στην άλλη. Για παράδειγμα, γράφουν ότι η πλειοψηφία του ΔΣΕ αποτελούνταν από «βίαια στρατολογημένους». Πάνω σε αυτό το ψέμα οικοδομούν το επόμενο: Αφού η πλειοψηφία των μαχητών και των μαχητριών ήταν «βίαια στρατολογημένοι», άρα δεν ήταν και πολιτικοί πρόσφυγες μετά από το 1949.
Τέλος, για τους δύο συγγραφείς η ιστορική αλήθεια βρίσκεται στη... μέση των δύο αντιμαχόμενων πλευρών. Πρόκειται για μια αντιεπιστημονική μέθοδο συσκότισης της πραγματικότητας. Γιατί η εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας είναι το αποτέλεσμα της σύγκρουσης του παλιού με το καινούργιο, των σε κάθε εποχή δυνάμεων της προόδου και της συντήρησης. Με αυτή την έννοια, η κατανόηση της Αναγέννησης δεν μπορεί να στηριχτεί στο μέσο όρο των αντιλήψεων της Ιερός Εξέτασης και των θυμάτων της. Η αλήθεια δε βρίσκεται μηχανιστικά στη μέση. Μάλιστα, όταν ο μέσος όρος αναζητείται ανάμεσα σε δύο εξίσου αστικές ιστοριογραφικές προσεγγίσεις («νέο κύμα» και «προοδευτικοί») είναι βέβαιο ότι η μέση οδός βρίσκεται στην αστική πλευρά. Αυτήν υπερασπίζουν και οι δύο συγγραφείς.
November 24, 2016
Εξαιρετικό βιβλίο για ένα θέμα που ακόμη και σήμερα αποτελεί ταμπού στην ελληνική κοινωνία.
Δεν είναι ένα ακόμα βιβλίο το οποίο προέρχεται είτε από την αριστερά είτε από τη δεξιά. Δεν έχει σκοπό να αποδώσει ευθύνες αποκλειστικά στην μία πλευρά. Δεν υπάρχει λόγος για κάτι τέτοιο όταν ένας εμφύλιος καταλήγει με 100.000 θύματα. Σε όλη την ιστορία της Ελλάδας υπήρξαν εμφύλιοι (αυτός ήταν ο χειρότερος μακράν), ποτέ όμως ο λαός δεν έμαθε από τα λάθη του. Το βιβλίο νομίζω δίνει ερέθισμα σε όλους μας για μια διαφορετική αντιμετώπιση της ιστορίας. Η ιστορία αποτελεί πολύ χρήσιμο εργαλείο όταν την γνωρίζεις καλά, ώστε να αποφεύγεις την επανάληψή της.
Στη ουσία του βιβλίου, καταρρίπτονται μύθοι με τους οποίους γαλουχήθηκαν δύο γενιές. Το σημαντικότερο γεγονός που τονίζεται καθ' όλη τη διάρκεια, είναι ότι ο εμφύλιος ξεκίνησε το 1943, εν μέσω κατοχής (άλλωστε το ίδιο συνέβη και στην ελληνική επανάσταση). Επίσης σημαντικό θέμα είναι ο ρόλος των ξένων δυνάμεων στην εξέλιξη του εμφυλίου. Γνωρίζαμε μέχρι τώρα τον ρόλο των Βρετανών και των Αμερικάνων στο πλευρό της κυβέρνησης, ενώ δεν γνωρίζαμε ότι από την άλλη πλευρά αποκρύφτηκε σκόπιμα η βοήθεια των λαϊκών δημοκρατιών των βαλκανικών χωρών (Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, Αλβανία κυρίως), η οποία υπήρξε αρκετά σημαντική, όχι όμως τόσο καθοριστική. Σίγουρα όμως δεν ευθύνονται οι ξένες δυνάμεις για την έναρξη του εμφυλίου.
Ας μην επεκταθώ περαιτέρω. Προσωπικά μου λύθηκαν πολλές απορίες, έμαθα πράγματα που δε γνώριζα και διαπίστωσα ψέμματα που αιωρούνται δεκαετίες τώρα. Πολύ σημαντικές, τέλος, οι αναφορές σε μαρτυρίες, σε καταγεγγραμένα αρχεία που άνοιξαν μόλις πριν λίγα χρόνια και φυσικά παραπομπές σε πλούσια βιβλιογραφία.
Δεν είναι ένα ακόμα βιβλίο το οποίο προέρχεται είτε από την αριστερά είτε από τη δεξιά. Δεν έχει σκοπό να αποδώσει ευθύνες αποκλειστικά στην μία πλευρά. Δεν υπάρχει λόγος για κάτι τέτοιο όταν ένας εμφύλιος καταλήγει με 100.000 θύματα. Σε όλη την ιστορία της Ελλάδας υπήρξαν εμφύλιοι (αυτός ήταν ο χειρότερος μακράν), ποτέ όμως ο λαός δεν έμαθε από τα λάθη του. Το βιβλίο νομίζω δίνει ερέθισμα σε όλους μας για μια διαφορετική αντιμετώπιση της ιστορίας. Η ιστορία αποτελεί πολύ χρήσιμο εργαλείο όταν την γνωρίζεις καλά, ώστε να αποφεύγεις την επανάληψή της.
Στη ουσία του βιβλίου, καταρρίπτονται μύθοι με τους οποίους γαλουχήθηκαν δύο γενιές. Το σημαντικότερο γεγονός που τονίζεται καθ' όλη τη διάρκεια, είναι ότι ο εμφύλιος ξεκίνησε το 1943, εν μέσω κατοχής (άλλωστε το ίδιο συνέβη και στην ελληνική επανάσταση). Επίσης σημαντικό θέμα είναι ο ρόλος των ξένων δυνάμεων στην εξέλιξη του εμφυλίου. Γνωρίζαμε μέχρι τώρα τον ρόλο των Βρετανών και των Αμερικάνων στο πλευρό της κυβέρνησης, ενώ δεν γνωρίζαμε ότι από την άλλη πλευρά αποκρύφτηκε σκόπιμα η βοήθεια των λαϊκών δημοκρατιών των βαλκανικών χωρών (Γιουγκοσλαβία, Βουλγαρία, Αλβανία κυρίως), η οποία υπήρξε αρκετά σημαντική, όχι όμως τόσο καθοριστική. Σίγουρα όμως δεν ευθύνονται οι ξένες δυνάμεις για την έναρξη του εμφυλίου.
Ας μην επεκταθώ περαιτέρω. Προσωπικά μου λύθηκαν πολλές απορίες, έμαθα πράγματα που δε γνώριζα και διαπίστωσα ψέμματα που αιωρούνται δεκαετίες τώρα. Πολύ σημαντικές, τέλος, οι αναφορές σε μαρτυρίες, σε καταγεγγραμένα αρχεία που άνοιξαν μόλις πριν λίγα χρόνια και φυσικά παραπομπές σε πλούσια βιβλιογραφία.
February 10, 2022
Τις προάλλες, καθώς χάζευα τις καινούργιες εκδόσεις στο βιβλιοπωλείο, βρέθηκα μπροστά στο νέο βιβλίο του γνωστού καθηγητή και "ερευνητή" Στάθη Καλύβα. «Πουλάει;» ρώτησα την βιβλιοπώλη. «Ευτυχώς, ναι», μου απάντησε. «Γιατί 'ευτυχώς';» την πείραξα, «τόσο πολλά κονομάτε απ’ αυτό;». «Δεν είναι για το κέρδος», απάντησε σοβαρά, «απλώς είναι καλό να βλέπεις νέα παιδιά να διαβάζουν».
Παρ' ότι έχει ενδιαφέρον το πώς κατάφερα και συνδύασα την παρόρμηση για εκτόνωση της αηδίας που μου προκαλεί το όνομα του συγγραφέα, με τον ανυπόκριτη εκτίμησή μου για την βιβλιοπώλη και με τον σεβασμό μου για το μαγαζί που με ανέχεται επί δεκαετίες, δεν έχει σημασία ο διάλογος που ακολούθησε. Παρά ταύτα, θα ήθελα να αραδιάσω μια σειρά σκέψεων που γεννήθηκαν απ' αυτόν.
Υπάρχουν ανάμεσά μας κάποιοι που συνειδητά δεν ψηφίζουν στις εκλογές με την δικαιολογία "όλοι ίδιοι είναι", κάποιοι που αποφεύγουν την ενημέρωση ραδιοφωνικών σταθμών και τηλεοπτικών καναλιών με το επιχείρημα "όλα τα ίδια λένε" και κάποιοι άλλοι που δεν πιάνουν καν εφημερίδα στα χέρια τους επειδή "όλες τα ίδια γράφουν". Όσο κι αν στρογγυλέματα και γενικότητες τέτοιου τύπου είναι εκ φύσεως άδικα, πρέπει να δεχτούμε ότι είναι εν μέρει δικαιολογημένα. Ειδικά, μάλιστα, αν αναλογιστούμε ότι εκείνοι που καταδικάζουν αυτές τις γενικότητες, δεν διστάζουν να προβάλλουν και να υπερασπίζονται κάποιες άλλες, όπως π.χ. πρέπει να σεβόμαστε τις αποφάσεις της δικαιοσύνης, πρέπει να υπερασπιζόμαστε την δημοκρατία και τους θεσμούς, πρέπει να καταδικάζουμε την βία απ’ όπου κι αν προέρχεται κλπ.
Η αλήθεια είναι ότι στο σύνολό τους οι κονδυλοφόροι υπερασπιστές τής "έννομης τάξης", παρά τις επί μέρους διαφορές τους, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: την στήριξη της -κυρίαρχης, αυτή την δεδομένη ιστορική στιγμή- αστικής τάξης διά της προπαγάνδας υπέρ του κρατούντος αστικού πολιτεύματος. Η συμβολή όλων αυτών στην διατήρηση της -τόσο απαραίτητης για την λειτουργία τού καπιταλιστικού συστήματος- κοινωνικής ειρήνης είναι μεγαλύτερης σημασίας σε περιόδους κρίσεων (όπως αυτή που βιώνουμε από το '10) και οι παραπάνω γενικότητες συνιστούν σημαντικό όπλο στην προσπάθεια τους.
Ζούμε στην εποχή όπου είναι απολύτως ξεκάθαρη η εξέλιξη του καπιταλισμού σε ιμπεριαλισμό, για την οποία είχε μιλήσει πριν έναν αιώνα ο Λένιν. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία έχει μετατραπεί έργω σε κοινοβουλευτική δικτατορία του κεφαλαίου, η οποία διασφαλίζει και ανατροφοδοτεί την θεοποιημένη "ελεύθερη αγορά". Μια αγορά η οποία εμφορείται από τα αλληλοσυγκρουόμενα και πολύμορφα συμφέροντα των κεφαλαιοκρατών και από τον διαρκή αγώνα των διάφορων κοινωνικών ομάδων για συμμετοχή στα παραγόμενα αγαθά, δηλαδή από συστατικά τα οποία κάθε άλλο παρά ευνοούν την κοινωνική ειρήνη και τροφοδοτούν τις ταξικές συγκρούσεις.
Εδώ, λοιπόν, έρχονται να παίξουν τον ρόλο τους οι γενικότητες πάσης φύσεως, περί των οποίων έγινε λόγος στις δυο πρώτες παραγράφους αυτού τού κειμένου, επειδή μέσα από την ισοπέδωση που προάγουν, υποβαθμίζουν την ανάγκη για συλλογική δράση και προάγουν τον ωχαδερφισμό και τον ατομικισμό, άρα συντείνουν στην επίτευξη κοινωνικής ειρήνης. Το κακό είναι πως οι εμπνευστές και οι υπηρέτες αυτής της λογικής ξεχνούν ή αγνοούν (ή κάνουν πως ξεχνούν ή αγνοούν) ότι το σύστημα το οποίο κατ' εξοχήν υπόσχεται και ιστορικά έχει επιχειρήσει την επιβολή και τήρηση της κοινωνικής ειρήνης είναι ο φασισμός.
Μπορεί αυτό το τελευταίο να το αγνοούν ή να το ξεχνούν οι υποστηρικτές τής κρατούσας τάξης αλλά οι κεφαλαιοκράτες και το γνωρίζουν και το έχουν πάντοτε κατά νου. Γι' αυτό ιστορικά έχουν στηρίξει οικονομικά (και όχι μόνο) κάθε φασιστικό έκτρωμα που έχει εμφανιστεί όπου γης, από τον Φράνκο μέχρι τις λατινοαμερικανικές χούντες κι από τους χιτλερικούς εθνικοσοσιαλιστές μέχρι τους εγκληματίες χρυσαυγήτες. Κι επειδή στην συγκεκριμένη περίπτωση τα ετερώνυμα δεν έλκονται, είναι φυσικό οι εραστές τού φασισμού να τρέφουν αποστροφή και απύθμενο μίσος προς το σύστημα το οποίο όχι απλώς δεν προάγει την κοινωνική ειρήνη αλλά ευαγγελίζεται και προπαγανδίζει την ταξική σύγκρουση: τον κομμουνισμό.
Όλοι αυτοί, όμως, αντιμετωπίζουν ένα διπλό πρόβλημα. Από την μια δεν μπορούν να ταχθούν ανοιχτά υπέρ του φασισμού, μιας και τα εγκλήματά του είναι όχι απλώς γνωστά και πρόσφατα αλλ' επί πλέον συνεχίζονται. Από την άλλη πάλι δεν μπορούν να καταγγείλουν στις μεγάλες λαϊκές μάζες τις αξίες και τα ιδεώδη του κομμουνισμού περί ισότητας, περί δικαιωμάτων στην δουλειά, στην μόρφωση, στην υγεία κλπ. Οπότε καταλήγουν σε ένα απίθανο τερατούργημα: μεταλλάσσουν τον φασισμό σε κάτι αγνό και φιλολαϊκό (τίτλοι όπως "εθνικοσοσιαλισμός", "λαϊκό μέτωπο", "λαϊκός σύνδεσμος", "εθνική δράση", "πρώτα η πατρίδα" κλπ. δεν είναι καθόλου τυχαίοι) και παρουσιάζουν τον κομμουνισμό ως… φασισμό.
Κάπως έτσι ανακαλύψαμε διάφορες "ομορφιές", όπως π.χ. ότι τα εγκλήματα του Χίτλερ ωχριούν μπροστά σ' εκείνα του Στάλιν, ότι ο Μεταξάς ήταν πατριώτης και ο Ζαχαριάδης προδότης, ότι οι δωσίλογοι κι οι ταγματασφαλίτες δεν ήσαν συνεργάτες των Γερμανών αλλά αγωνιστές ενάντια στην κομμουνιστική υποδούλωση που επεδίωκε το ΕΑΜ, ότι οι χουντικοί έκαναν έργα χωρίς να κλέψουν δεκάρα κλπ. Και κάπως έτσι πήρε μπρος η μοντέρνα φάμπρικα της αναθεωρημένης ιστορίας, την οποία συνειδητά -και με το αζημίωτο, φυσικά- υπηρετούν "ερευνητές" τής κακιάς ώρας, σαν τον Στάθη Καλύβα και το συνεταιράκι του, τον -καθηγητή, επίσης- Γιώργο Μαραντζίδη.
Παρ' ότι έχει ενδιαφέρον το πώς κατάφερα και συνδύασα την παρόρμηση για εκτόνωση της αηδίας που μου προκαλεί το όνομα του συγγραφέα, με τον ανυπόκριτη εκτίμησή μου για την βιβλιοπώλη και με τον σεβασμό μου για το μαγαζί που με ανέχεται επί δεκαετίες, δεν έχει σημασία ο διάλογος που ακολούθησε. Παρά ταύτα, θα ήθελα να αραδιάσω μια σειρά σκέψεων που γεννήθηκαν απ' αυτόν.
Υπάρχουν ανάμεσά μας κάποιοι που συνειδητά δεν ψηφίζουν στις εκλογές με την δικαιολογία "όλοι ίδιοι είναι", κάποιοι που αποφεύγουν την ενημέρωση ραδιοφωνικών σταθμών και τηλεοπτικών καναλιών με το επιχείρημα "όλα τα ίδια λένε" και κάποιοι άλλοι που δεν πιάνουν καν εφημερίδα στα χέρια τους επειδή "όλες τα ίδια γράφουν". Όσο κι αν στρογγυλέματα και γενικότητες τέτοιου τύπου είναι εκ φύσεως άδικα, πρέπει να δεχτούμε ότι είναι εν μέρει δικαιολογημένα. Ειδικά, μάλιστα, αν αναλογιστούμε ότι εκείνοι που καταδικάζουν αυτές τις γενικότητες, δεν διστάζουν να προβάλλουν και να υπερασπίζονται κάποιες άλλες, όπως π.χ. πρέπει να σεβόμαστε τις αποφάσεις της δικαιοσύνης, πρέπει να υπερασπιζόμαστε την δημοκρατία και τους θεσμούς, πρέπει να καταδικάζουμε την βία απ’ όπου κι αν προέρχεται κλπ.
Η αλήθεια είναι ότι στο σύνολό τους οι κονδυλοφόροι υπερασπιστές τής "έννομης τάξης", παρά τις επί μέρους διαφορές τους, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: την στήριξη της -κυρίαρχης, αυτή την δεδομένη ιστορική στιγμή- αστικής τάξης διά της προπαγάνδας υπέρ του κρατούντος αστικού πολιτεύματος. Η συμβολή όλων αυτών στην διατήρηση της -τόσο απαραίτητης για την λειτουργία τού καπιταλιστικού συστήματος- κοινωνικής ειρήνης είναι μεγαλύτερης σημασίας σε περιόδους κρίσεων (όπως αυτή που βιώνουμε από το '10) και οι παραπάνω γενικότητες συνιστούν σημαντικό όπλο στην προσπάθεια τους.
Ζούμε στην εποχή όπου είναι απολύτως ξεκάθαρη η εξέλιξη του καπιταλισμού σε ιμπεριαλισμό, για την οποία είχε μιλήσει πριν έναν αιώνα ο Λένιν. Η κοινοβουλευτική δημοκρατία έχει μετατραπεί έργω σε κοινοβουλευτική δικτατορία του κεφαλαίου, η οποία διασφαλίζει και ανατροφοδοτεί την θεοποιημένη "ελεύθερη αγορά". Μια αγορά η οποία εμφορείται από τα αλληλοσυγκρουόμενα και πολύμορφα συμφέροντα των κεφαλαιοκρατών και από τον διαρκή αγώνα των διάφορων κοινωνικών ομάδων για συμμετοχή στα παραγόμενα αγαθά, δηλαδή από συστατικά τα οποία κάθε άλλο παρά ευνοούν την κοινωνική ειρήνη και τροφοδοτούν τις ταξικές συγκρούσεις.
Εδώ, λοιπόν, έρχονται να παίξουν τον ρόλο τους οι γενικότητες πάσης φύσεως, περί των οποίων έγινε λόγος στις δυο πρώτες παραγράφους αυτού τού κειμένου, επειδή μέσα από την ισοπέδωση που προάγουν, υποβαθμίζουν την ανάγκη για συλλογική δράση και προάγουν τον ωχαδερφισμό και τον ατομικισμό, άρα συντείνουν στην επίτευξη κοινωνικής ειρήνης. Το κακό είναι πως οι εμπνευστές και οι υπηρέτες αυτής της λογικής ξεχνούν ή αγνοούν (ή κάνουν πως ξεχνούν ή αγνοούν) ότι το σύστημα το οποίο κατ' εξοχήν υπόσχεται και ιστορικά έχει επιχειρήσει την επιβολή και τήρηση της κοινωνικής ειρήνης είναι ο φασισμός.
Μπορεί αυτό το τελευταίο να το αγνοούν ή να το ξεχνούν οι υποστηρικτές τής κρατούσας τάξης αλλά οι κεφαλαιοκράτες και το γνωρίζουν και το έχουν πάντοτε κατά νου. Γι' αυτό ιστορικά έχουν στηρίξει οικονομικά (και όχι μόνο) κάθε φασιστικό έκτρωμα που έχει εμφανιστεί όπου γης, από τον Φράνκο μέχρι τις λατινοαμερικανικές χούντες κι από τους χιτλερικούς εθνικοσοσιαλιστές μέχρι τους εγκληματίες χρυσαυγήτες. Κι επειδή στην συγκεκριμένη περίπτωση τα ετερώνυμα δεν έλκονται, είναι φυσικό οι εραστές τού φασισμού να τρέφουν αποστροφή και απύθμενο μίσος προς το σύστημα το οποίο όχι απλώς δεν προάγει την κοινωνική ειρήνη αλλά ευαγγελίζεται και προπαγανδίζει την ταξική σύγκρουση: τον κομμουνισμό.
Όλοι αυτοί, όμως, αντιμετωπίζουν ένα διπλό πρόβλημα. Από την μια δεν μπορούν να ταχθούν ανοιχτά υπέρ του φασισμού, μιας και τα εγκλήματά του είναι όχι απλώς γνωστά και πρόσφατα αλλ' επί πλέον συνεχίζονται. Από την άλλη πάλι δεν μπορούν να καταγγείλουν στις μεγάλες λαϊκές μάζες τις αξίες και τα ιδεώδη του κομμουνισμού περί ισότητας, περί δικαιωμάτων στην δουλειά, στην μόρφωση, στην υγεία κλπ. Οπότε καταλήγουν σε ένα απίθανο τερατούργημα: μεταλλάσσουν τον φασισμό σε κάτι αγνό και φιλολαϊκό (τίτλοι όπως "εθνικοσοσιαλισμός", "λαϊκό μέτωπο", "λαϊκός σύνδεσμος", "εθνική δράση", "πρώτα η πατρίδα" κλπ. δεν είναι καθόλου τυχαίοι) και παρουσιάζουν τον κομμουνισμό ως… φασισμό.
Κάπως έτσι ανακαλύψαμε διάφορες "ομορφιές", όπως π.χ. ότι τα εγκλήματα του Χίτλερ ωχριούν μπροστά σ' εκείνα του Στάλιν, ότι ο Μεταξάς ήταν πατριώτης και ο Ζαχαριάδης προδότης, ότι οι δωσίλογοι κι οι ταγματασφαλίτες δεν ήσαν συνεργάτες των Γερμανών αλλά αγωνιστές ενάντια στην κομμουνιστική υποδούλωση που επεδίωκε το ΕΑΜ, ότι οι χουντικοί έκαναν έργα χωρίς να κλέψουν δεκάρα κλπ. Και κάπως έτσι πήρε μπρος η μοντέρνα φάμπρικα της αναθεωρημένης ιστορίας, την οποία συνειδητά -και με το αζημίωτο, φυσικά- υπηρετούν "ερευνητές" τής κακιάς ώρας, σαν τον Στάθη Καλύβα και το συνεταιράκι του, τον -καθηγητή, επίσης- Γιώργο Μαραντζίδη.
June 5, 2021
Ο Στάθης Καλύβας δεν χρειάζεται συστάσεις, είναι πλέον γνωστός για τον αντιδραστικό τρόπο που εξετάζει την περίοδο του Εμφυλίου μέσα από την πυκνή αρθρογραφία του στις εφημερίδες, κυρίως στην Καθημερινή ως βασικός αρθρογράφος. Στο παρόν βιβλίο ο προσεκτικός αναγνώστης, που έχει γνώσεις της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας πέρα από τις φόρμες των σχολικών εγχειρίδιων (όπου αυτή έτσι κι αλλιώς δεν διδάσκεται), θα διαπιστώσει πως τέτοιου είδους παρεμβάσεις συμβάλλουν επικουρικά στη καλλιέργεια και στον έλεγχο μιας νέας πολιτικής συνείδησης που θα υπαγορεύεται από τον απολογιτισμό σκοτεινών εποχών.
May 22, 2020
Ευκαιρία είναι, τώρα που υποχωρούν οι εμμονές τις κοινής γνώμης και μπορούμε να συζητάμε ελευθέρα για το τι συνέβει πραγματικά στον εμφύλιο, να έχουμε ως στόχο αναζητάμε την αλήθεια. Ήταν μια έξοχη ανάλυση από μια ψύχραιμη φωνή που, επιτέλους, βάζει τα πράγματα στην θέση τους και δεν χαρίζεται σε κανέναν. Αποτελεί πραγματικά μια αποκάλυψη, στον βαθμό που είναι σε θέση να την δεχθεί, για όποιον δεν έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με το θέμα είτε αναμασά ότι έχει ακούσει από τους παππούδες του, από τον πάτερα του, από το κόμμα, από την παρέα στο πανεπιστήμιο με ορούς φανατικούς, με επίκληση στο συναίσθημα, με ανωριμότητα, με αγώνες (Από πού κι ως πού όλοι οι αγώνες είναι δίκαιοι;: Μια συζήτηση για τη Δημοκρατία στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης), με τραγούδια, με ταινίες, με ομιλίες, με συνθήματα, με γκράφιτι, με τα πάντα εκτός από πραγματική διάθεσή για να αναζητηθεί η αλήθεια. Από την άλλη οι μύθοι,όπως το "Μας βάλανε και πολεμήσαμε" λειτούργησαν καταπραϋντικά στην περίπτωση μας και μας βοήθησαν πολύ (σε συνδυασμό με την λαφυραγώγηση του κράτους στις δεκαετίες 80' και 90', θα πρόσθετα εγώ), να ξεφύγουμε εν μέρει από την εμφυλιοπολεμικές έχθρες και να αναπτύξουμε μια εθνική συνείδηση και μια κάποια αίσθηση του κοινού συμφέροντος.
Πέραν αυτού, υπέροχος ήταν ο τρόπος που ο συγγραφέας αναπτύσσει της θεματικές του. Παρουσιάζει τις απόψεις όλων των πλευρών, αναλύει την οπτική γωνία όλων των εμπλεκομένων, μετά παρουσιάζει την άποψη που έχει επικρατήσει σήμερα, και, στην συνέχεια, προχωράει στα συμπεράσματα τις έρευνας του. Στο τέλος του βιβλίου τα συνδέει έντεχνα όλα αυτά, με το πρόσφατο παρελθόν και τον τρόπο με τον οποίο μια θορυβώδης μειοψηφία κατόρθωσε να εκμεταλλευθεί τις συγκυρίες, να αλλοιώσει την συλλογική μνήμη προς το συμφέρον της και να επιβληθεί ιδεολογικά στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.
Πέραν αυτού, υπέροχος ήταν ο τρόπος που ο συγγραφέας αναπτύσσει της θεματικές του. Παρουσιάζει τις απόψεις όλων των πλευρών, αναλύει την οπτική γωνία όλων των εμπλεκομένων, μετά παρουσιάζει την άποψη που έχει επικρατήσει σήμερα, και, στην συνέχεια, προχωράει στα συμπεράσματα τις έρευνας του. Στο τέλος του βιβλίου τα συνδέει έντεχνα όλα αυτά, με το πρόσφατο παρελθόν και τον τρόπο με τον οποίο μια θορυβώδης μειοψηφία κατόρθωσε να εκμεταλλευθεί τις συγκυρίες, να αλλοιώσει την συλλογική μνήμη προς το συμφέρον της και να επιβληθεί ιδεολογικά στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.
May 27, 2021
Σκουπίδι...
May 10, 2020
Απορώ με τους αναγνώστες που γράφουν απαξιωτικά ότι το βιβλίο είναι γραμμένο μέσα από τα φίλτρα των νικητών! Προσωπικά πιστεύω ότι είναι ό,τι πιο ψύχραιμο και επιστημονικό έχει γραφτεί επί του θέματος. Ο Καλύβας δεν είναι με τους νικητές, είναι με την Ιστορία. Η ίδια η Ιστορία όμως (που αποκαλύπτεται όταν οι μύθοι του ΚΚΕ και της Αριστεράς καταρίπτονται) είναι κατά των εξεγερμένων πλέον. Οι απόψεις των αναγνωστών αυτών πιστεύω ότι αντικατοπτρίζουν το βαθμό και την έκταση επικράτησης και εισχώρησης της αριστερής προπαγάνδας στην πολιτική συνείδηση του μέσου Ελληνα τα τελευταία 35 χρόνια.
Κι όμως, το ελπιδοφόρο είναι οτι τα πράγματα έχουν αρχίσει να αλλάζουν εδώ και καιρό. Και το γεγονός ότι το βιβλίο αυτό ήταν στις λίστες των ευπώλητων για μεγάλο διάστημα, το αποδεικνύει.
Κι όμως, το ελπιδοφόρο είναι οτι τα πράγματα έχουν αρχίσει να αλλάζουν εδώ και καιρό. Και το γεγονός ότι το βιβλίο αυτό ήταν στις λίστες των ευπώλητων για μεγάλο διάστημα, το αποδεικνύει.
September 3, 2016
3,75/5
Ένα βιβλίο από αυτά που πρέπει να αρχίσουν πλέον να γράφονται για την ιστορία της Ελλάδας, με τεκμηρίωση, ψύχραιμη και αντικειμενική αντιμετώπιση χωρίς κορώνες και συναισθηματισμούς.
Δεν είναι πλήρης ιστορία του Εμφύλιου (αν και πολύ θα ήθελα) αλλά απαντά στις βασικές απόψεις και απορίες για αυτόν.
Καλό είναι να μη το διαβάσει όποιος είναι (ακόμα) πολιτικοποιημένος και έχει ήδη αποκρυσταλλωμένη άποψη και όποιος πιστεύει (ακόμα) σε εθνικούς μύθους. Για τους υπόλοιπους (αν και μάλλον ισχνή μειοψηφία) πολύ χρήσιμο!
Ένα βιβλίο από αυτά που πρέπει να αρχίσουν πλέον να γράφονται για την ιστορία της Ελλάδας, με τεκμηρίωση, ψύχραιμη και αντικειμενική αντιμετώπιση χωρίς κορώνες και συναισθηματισμούς.
Δεν είναι πλήρης ιστορία του Εμφύλιου (αν και πολύ θα ήθελα) αλλά απαντά στις βασικές απόψεις και απορίες για αυτόν.
Καλό είναι να μη το διαβάσει όποιος είναι (ακόμα) πολιτικοποιημένος και έχει ήδη αποκρυσταλλωμένη άποψη και όποιος πιστεύει (ακόμα) σε εθνικούς μύθους. Για τους υπόλοιπους (αν και μάλλον ισχνή μειοψηφία) πολύ χρήσιμο!
February 1, 2016
"Η ιστορία είναι αυτή που είναι και όχι αυτή που θα θέλαμε να είναι".
January 25, 2019
Για αναγνώστες που θέλουν να μάθουν κάτι για όλες τις πλευρές τις Ιστορίας όσον αφορά τον εμφύλιο πόλεμο. Με μια ουδέτερη ματιά από τους συγγραφείς όσο βέβαια είναι αυτό εφικτό.
Ενθαρρύνει ένα γόνιμο και ουσιαστικό διάλογο για ένα κρίσιμο και ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα της σύγχρονης ιστορίας μας.
Ενθαρρύνει ένα γόνιμο και ουσιαστικό διάλογο για ένα κρίσιμο και ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα της σύγχρονης ιστορίας μας.
October 17, 2020
"Το ζήτημα είναι τεράστιο, έχει προκαλέσει σοβαρές επιστημολογικές συζητήσεις και, προφανώς, δεν μπορεί να απαντηθεί ενδελεχώς εδώ. Είναι σαφές ότι δεν προσερχόμαστε στη μελέτη του εμφυλίου απαλλαγμένοι από τις προσωπικές πολιτικές αντιλήψεις μας. Το αντίθετο... Για παράδειγμα, θεωρούμε θετική εξέλιξη το ότι η Ελλάδα δεν πέρασε στο σοβιετικό στρατόπεδο το 1944 ή το 1948 -γεγονός άλλωστε για το οποίο και η ιστορία έχει αποφανθεί μάλλον τελεσίδικα.
Ο εμφύλιος πόλεμος υπήρξε πριν και πάνω από όλα τεράστια τραγωδία για όσους τον έζησαν, κάτι που αναγκαστικά αποκλείει τόσο τις θριαμβολογίες των νικητών όσο και την αγιοποίηση των ηττημένων."
Ο εμφύλιος πόλεμος υπήρξε πριν και πάνω από όλα τεράστια τραγωδία για όσους τον έζησαν, κάτι που αναγκαστικά αποκλείει τόσο τις θριαμβολογίες των νικητών όσο και την αγιοποίηση των ηττημένων."
November 17, 2015
Μια άποψη για τον εμφύλιο στην Ελλάδα. Για όσους ασχολούνται με την ιστορία ή έστω με την πολιτική. Το ιστορικό αυτό γεγονός έχει τόσες γκρίζες ζώνες που εάν κάποιος θέλει να αποκομίσει μια σοβαρή άποψη θα πρέπει να ανατρέξει σε αρκετά βιβλία. Ενα απ΄ αυτά είναι κι αυτό το οποίο μεγάλο ατού είναι:
1) Η απλή γραφή
2) Τα πολλά μικρά κεφάλαια
3)Η παράθεση βιβλιογραφίας ανά κεφάλαιο
4) Το ευρετήριο λέξεων
1) Η απλή γραφή
2) Τα πολλά μικρά κεφάλαια
3)Η παράθεση βιβλιογραφίας ανά κεφάλαιο
4) Το ευρετήριο λέξεων
June 15, 2016
Το διάβασα αργά, κρατώντας σημειώσεις - και σίγουρα θα το ξαναδιαβάσω. Εξαιρετικά ενδιαφέρον, η ψύχραιμη άποψη της (περίπου) άλλης πλευράς για ένα κομμάτι της ιστορίας της χώρας πρόσφατο, που δεν έχει κατακάτσει ακόμα. Το προτείνω σε όποιον θέλει να έχει σφαιρική ενημέρωση, χωρίς αγκυλώσεις.
January 12, 2023
Αν έχετε την απορία πως θα κατέγραφε ο ΣΚΑΪ τον εμφύλιο η απάντηση είναι ακριβώς αυτό το βιβλίο, που ξεπλένονται ακόμα και οι δωσίλογοι. Εξαιρετικά μερολειπτικό.
Ευτυχώς μου το δάνεισαν και δεν το αγόρασα.
Ευτυχώς μου το δάνεισαν και δεν το αγόρασα.
November 8, 2015
Εξαιρετικό !
February 25, 2021
Ο συγγραφέας σχεδόν στο μεγαλυτερο μέρος του βιβλίου προσπαθεί να αποδομησει την επικρατούσα ρητορική των αριστερών σχετικά με τα γεγονότα του Εμφυλίου, με αποτέλεσμα να μην δίνει μεγάλη βάση στα λάθη που έγιναν κι από την αλλη πλευρά. Όχι ότι δεν το κάνει, απλα το μεγαλύτερο κομμάτι αναλώνεται στην αποδόμηση του ΚΚΕ.
Θα συμφωνήσω σε αρκετά σημεία μαζί του και όντας μη αριστερός, το μοναδικό "ψεγάδι" για μένα είναι αυτό.
Ήταν μια πολύ ταραγμένη περίοδος, συναισθηματικά φορτισμένη από τις αλλεπάλληλες αλλαγές κτλ κτλ (λιγότερο ιδεολογικά όπως ορθά αναφέρει ο συγγραφέας) και άποψη μου είναι ότι για να έχεις "αντικειμενική" ματιά σαν αναγνώστης, πρέπει να διαβάσεις βιβλία της μιας αλλά και της άλλης πλευράς, οχι όμως εκθεαστικα αλλά επικριτικά.
Να δεις τα "αισχη" και τα λάθη που έγιναν και να καταλάβεις ότι αυτός ο σαχλος διαχωρισμός αριστερών - δεξιών, μόνο προβλήματα φέρνει και πάει την χώρα πίσω.
Οταν άλλες χώρες με παρόμοια γεγονότα σαν τα δικά μας έχουν προχωρήσει μπροστά και κοιτούν το μέλλον με αισιοδοξία, μόνο θλιψη μπορεί να φέρει η κατάσταση που βρίσκεται η χώρα μας σήμερα με πολύ συχνές και επιπολαιες αναπολησεις σε εκείνη την περίοδο...
Θα συμφωνήσω σε αρκετά σημεία μαζί του και όντας μη αριστερός, το μοναδικό "ψεγάδι" για μένα είναι αυτό.
Ήταν μια πολύ ταραγμένη περίοδος, συναισθηματικά φορτισμένη από τις αλλεπάλληλες αλλαγές κτλ κτλ (λιγότερο ιδεολογικά όπως ορθά αναφέρει ο συγγραφέας) και άποψη μου είναι ότι για να έχεις "αντικειμενική" ματιά σαν αναγνώστης, πρέπει να διαβάσεις βιβλία της μιας αλλά και της άλλης πλευράς, οχι όμως εκθεαστικα αλλά επικριτικά.
Να δεις τα "αισχη" και τα λάθη που έγιναν και να καταλάβεις ότι αυτός ο σαχλος διαχωρισμός αριστερών - δεξιών, μόνο προβλήματα φέρνει και πάει την χώρα πίσω.
Οταν άλλες χώρες με παρόμοια γεγονότα σαν τα δικά μας έχουν προχωρήσει μπροστά και κοιτούν το μέλλον με αισιοδοξία, μόνο θλιψη μπορεί να φέρει η κατάσταση που βρίσκεται η χώρα μας σήμερα με πολύ συχνές και επιπολαιες αναπολησεις σε εκείνη την περίοδο...
August 21, 2017
Επιτέλους ένα αντικειμενικό βιβλίο για τον Εμφύλιο Πόλεμο της περιόδου 1943-1949, μετά τις τόσες στρατευμένες και προπαγανδιστικές μελέτες από την Αριστερή μεριά. Χωρίς φόβο και πάθος, οι συγγραφείς ραπίζουν τόσο Δεξιούς όσο και Αριστερούς όπου και όταν πρέπει. Μιλούν τόσο για τους δωσίλογους και τα Τάγματα Ασφαλείας όσο και για τα εγκλήματα εναντίον Ελλήνων πατριωτών και αμάχων που διέπραξε το ΕΑΜ και κατόπιν ο ΔΣΕ.
Η γραφή είναι εύγλωττη και η αναγνωστική διάρκεια μάλλον σύντομη.
Η γραφή είναι εύγλωττη και η αναγνωστική διάρκεια μάλλον σύντομη.
July 5, 2018
3.5 για τν ακριβεια...
October 17, 2020
"Το ζήτημα είναι τεράστιο, έχει προκαλέσει σοβαρές επιστημολογικές συζητήσεις και, προφανώς, δεν μπορεί να απαντηθεί ενδελεχώς εδώ. Είναι σαφές ότι δεν προσερχόμαστε στη μελέτη του εμφυλίου απαλλαγμένοι από τις προσωπικές πολιτικές αντιλήψεις μας. Το αντίθετο... Για παράδειγμα, θεωρούμε θετική εξέλιξη το ότι η Ελλάδα δεν πέρασε στο σοβιετικό στρατόπεδο το 1944 ή το 1948 -γεγονός άλλωστε για το οποίο και η ιστορία έχει αποφανθεί μάλλον τελεσίδικα.
Ο εμφύλιος πόλεμος υπήρξε πριν και πάνω από όλα τεράστια τραγωδία για όσους τον έζησαν, κάτι που αναγκαστικά αποκλείει τόσο τις θριαμβολογίες των νικητών όσο και την αγιοποίηση των ηττημένων."
Ο εμφύλιος πόλεμος υπήρξε πριν και πάνω από όλα τεράστια τραγωδία για όσους τον έζησαν, κάτι που αναγκαστικά αποκλείει τόσο τις θριαμβολογίες των νικητών όσο και την αγιοποίηση των ηττημένων."
August 21, 2021
Πολυ καλογραμμενο βιβλιο, ειδικα σε σχεση με την αριστεροστροφη μυθολογια γυρω απο τον Εμφυλιο (οπως χρονικα οριζεται απο το 1943) και τις ευθυνες της Αριστερας, που συχνα αποκρυπτονται ή εξωραϊζονται.
Ωστοσο, ενω στα αρχικα ερωτηματα (κεφαλαια) και το τελευταιο εξελαβα μια αντικειμενικοτητα στη γραφη, στο υπολοιπο μερος του βιβλιου διαβασα μια "δεξιοβαρη" ιστορικη εκδοχη με
(α) επιλογη ερωτηματων που λόγω πλήθους και θέματος μεταθετουν τη βαρος της ευθυνης προς τα αριστερα (περιπου τα 2/3 των μεσαιων κεφαλαιων αναφερονται στις πραξεις και τα λαθη του ΚΚΕ)
(β) ερμηνειες σε συγκεκριμενα ζητηματα που οδηγουν σε σε μαλλον υπερβολικα συμπερασματα σε βαρος της αριστερας (π.χ. στοχοι του ΕΑΜ προ Δεκεβριανων σε αντιστιξη με την περιοδο μετα, κινητρα δωσιλογικων ταγματων ασφαλειας και κριτικη τους, θυματα κοκκινης εναντι λευκης τρομοκρατιας κτλ) εν μεσω αντιθεσεων μεταξυ των εδαφιων σε διαφορα τμηματα του βιβλιου.
Εκτος απο μια περισσοτερο σφαιρικη ιστορικη αναλυση (με αντιστροφη των ερωτηματων και εξεταση των ευθυνων και των αλλων πολιτικων μεριδων), θα ηθελα πολυ να διαβασω και το επιμυθιο αυτης της ιστοριας και τα διδαγματα που οφειλουμε να παρουμε ως κοινωνια για το μελλον μας.
Θα ηθελα, τελος, να δω την αναλυση και των εξης (τουλαχιστον) ερωτηματων.
1) Ποια ειναι τα ψυχολογικα ελατηρια του Εμφυλιου; (Ειναι διαχρονικα στην ελληνικη κοινωνια ή εμφανιστηκαν περιστασιακα την εν λογω περιοδο; Πως αντιλαμβανομαστε την εμπιστοσυνη στην Ελλαδα; Γιατι;)
2) Με ποιο τροπο εδραιωνεται το Κρατος Δικαιου σε μια αναπτυγμενη κοινωνια; (Σε ποιον ανηκει αυτη η ευθυνη; Ποιος ειχε αυτη την ευθυνη μετα τη Βαρκιζα; Αναγνωρισε την ευθυνη και εργαστηκε για αυτην; Γιατι;)
3) Ποσο αμετοχη ηταν τελικα η Μ. Βρετανία στην υποδαυλιση και χειραγωγηση του Εμφυλιου; (Ποιος εξοπλισε τις παραταξεις πλην ΤΑ; Τι υποσχεσεις εδωσε ή εννοησε; Ποιες αθετησε; Ειναι η μοναδικη εμπλοκη της ΜΒ σε εμφυλιο πολεμο; Γιατι;)
4) Ποιος εξοπλισε τα ΤΑ και με ποιο σκοπο; Ποιοι τα συγκροτισαν και με ποια κινητρα; Ηταν αμιγως ελληνικο φαινομενο ή εγινε και σε αλλες κατεχομενες χωρες; Γιατι; Ποια η τυχη των συνεργατων των γερμανων στο μετεμφυλιακο κρατος;
5) Ποια ήταν τα ηγετικα προσωπα της ελληνικης πολιτικης σκηνης και ποσο υπευθυνα σταθηκαν κατα τη διαρκεια του Εμφυλιου; (Πως οφειλαν να δρασουν οι ηγετικοι πρωταγωνιστες; Γιατι δεν εδρασαν ετσι;)
6) Ποιοι κερδισαν απο την διεξαγωγη του Εμφυλιου; (Ποιοι βρεθηκαν σε καλυτερη θεση μετα τον Εμφυλιο σε σχεση με πριν; Γιατι;)
7) Ποια ιστορικα και διαχρονικα αιτηματα της ελληνικης κοινωνιας με μεγαλη βαση εχασαν εδαφος απο τον Εμφυλιο; (Γιατι; Επιτευχθηκε εν τελει η ικανοποιηση τους μετα απο δεκαετιες;)
8) Ποια ειναι τα μαθηματα που εγγραφηκαν στη συλλογικη μνημη απο τον Εμφυλιο και την μεταπολεμικη περιοδο;
9) Ποια ειναι τα μαθηματα που οφειλουμε να αντλησουμε απο τον Εμφυλιο; (Πως οφειλουμε να δρασουμε σε μια αντιστοιχη κατασταση; Με ποια κριτηια και προτεραιοτητες;)
10) Τι ειδους ηγετες θελουμε; Τι ειδους ηγετες εχουμε; Τι κανουμε για αυτο; Γιατι;
Ωστοσο, ενω στα αρχικα ερωτηματα (κεφαλαια) και το τελευταιο εξελαβα μια αντικειμενικοτητα στη γραφη, στο υπολοιπο μερος του βιβλιου διαβασα μια "δεξιοβαρη" ιστορικη εκδοχη με
(α) επιλογη ερωτηματων που λόγω πλήθους και θέματος μεταθετουν τη βαρος της ευθυνης προς τα αριστερα (περιπου τα 2/3 των μεσαιων κεφαλαιων αναφερονται στις πραξεις και τα λαθη του ΚΚΕ)
(β) ερμηνειες σε συγκεκριμενα ζητηματα που οδηγουν σε σε μαλλον υπερβολικα συμπερασματα σε βαρος της αριστερας (π.χ. στοχοι του ΕΑΜ προ Δεκεβριανων σε αντιστιξη με την περιοδο μετα, κινητρα δωσιλογικων ταγματων ασφαλειας και κριτικη τους, θυματα κοκκινης εναντι λευκης τρομοκρατιας κτλ) εν μεσω αντιθεσεων μεταξυ των εδαφιων σε διαφορα τμηματα του βιβλιου.
Εκτος απο μια περισσοτερο σφαιρικη ιστορικη αναλυση (με αντιστροφη των ερωτηματων και εξεταση των ευθυνων και των αλλων πολιτικων μεριδων), θα ηθελα πολυ να διαβασω και το επιμυθιο αυτης της ιστοριας και τα διδαγματα που οφειλουμε να παρουμε ως κοινωνια για το μελλον μας.
Θα ηθελα, τελος, να δω την αναλυση και των εξης (τουλαχιστον) ερωτηματων.
1) Ποια ειναι τα ψυχολογικα ελατηρια του Εμφυλιου; (Ειναι διαχρονικα στην ελληνικη κοινωνια ή εμφανιστηκαν περιστασιακα την εν λογω περιοδο; Πως αντιλαμβανομαστε την εμπιστοσυνη στην Ελλαδα; Γιατι;)
2) Με ποιο τροπο εδραιωνεται το Κρατος Δικαιου σε μια αναπτυγμενη κοινωνια; (Σε ποιον ανηκει αυτη η ευθυνη; Ποιος ειχε αυτη την ευθυνη μετα τη Βαρκιζα; Αναγνωρισε την ευθυνη και εργαστηκε για αυτην; Γιατι;)
3) Ποσο αμετοχη ηταν τελικα η Μ. Βρετανία στην υποδαυλιση και χειραγωγηση του Εμφυλιου; (Ποιος εξοπλισε τις παραταξεις πλην ΤΑ; Τι υποσχεσεις εδωσε ή εννοησε; Ποιες αθετησε; Ειναι η μοναδικη εμπλοκη της ΜΒ σε εμφυλιο πολεμο; Γιατι;)
4) Ποιος εξοπλισε τα ΤΑ και με ποιο σκοπο; Ποιοι τα συγκροτισαν και με ποια κινητρα; Ηταν αμιγως ελληνικο φαινομενο ή εγινε και σε αλλες κατεχομενες χωρες; Γιατι; Ποια η τυχη των συνεργατων των γερμανων στο μετεμφυλιακο κρατος;
5) Ποια ήταν τα ηγετικα προσωπα της ελληνικης πολιτικης σκηνης και ποσο υπευθυνα σταθηκαν κατα τη διαρκεια του Εμφυλιου; (Πως οφειλαν να δρασουν οι ηγετικοι πρωταγωνιστες; Γιατι δεν εδρασαν ετσι;)
6) Ποιοι κερδισαν απο την διεξαγωγη του Εμφυλιου; (Ποιοι βρεθηκαν σε καλυτερη θεση μετα τον Εμφυλιο σε σχεση με πριν; Γιατι;)
7) Ποια ιστορικα και διαχρονικα αιτηματα της ελληνικης κοινωνιας με μεγαλη βαση εχασαν εδαφος απο τον Εμφυλιο; (Γιατι; Επιτευχθηκε εν τελει η ικανοποιηση τους μετα απο δεκαετιες;)
8) Ποια ειναι τα μαθηματα που εγγραφηκαν στη συλλογικη μνημη απο τον Εμφυλιο και την μεταπολεμικη περιοδο;
9) Ποια ειναι τα μαθηματα που οφειλουμε να αντλησουμε απο τον Εμφυλιο; (Πως οφειλουμε να δρασουμε σε μια αντιστοιχη κατασταση; Με ποια κριτηια και προτεραιοτητες;)
10) Τι ειδους ηγετες θελουμε; Τι ειδους ηγετες εχουμε; Τι κανουμε για αυτο; Γιατι;
November 5, 2016
Το βιβλίο των Μαραντζίδη - Καλύβα με τίτλο "Εμφύλια Πάθη" αποτελεί μία προσπάθεια παρουσίασης με απτό τρόπο στο ευρύ κοινό των ιστορικών γεγονότων της περιόδου 1943-1949 όπερ και διεξήχθη ο πιο πρόσφατος εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των Ελλήνων (ενός λαού με μακρά παράδοση αλληλοσφαγών).
Είναι το πρώτο βιβλίο που διάβασα για τον τελευταίο εμφύλιο. Γενικά απέφευγα να διαβάσω για την περίοδο αυτή διότι έχω ακούσματα στην οικογένεια μου πολύ δυσάρεστα. Ωστόσο το έπραξα μέσω αυτού του βιβλίου και ίσως να συνεχίσω διότι έχω ένα-δύο βιβλία στην βιβλιοθήκη μου ακόμα.
Πριν αναφερθώ σε κάποια σημεία που μου προξένησαν το ενδιαφέρον θα τοποθετηθώ ως προς την εποχή αυτή.
Δεν θεωρώ τον εμφύλιο πόλεμο αυτό ένα πόλεμο ανάμεσα σε δύο διαφορετικές ιδεολογίες. Θεωρώ ότι είναι αποτέλεσμα ετών αποκτήνωσης των προγόνων μας, που εκφράστηκε μέσα από το αλληλοσκοτωμό συγγενών, συγχωριανών, συναδέλφων και φίλων. Μία αποκτήνωση συνέπεια μίας περιόδου 1897-1949 πολέμων, οικονομικής δυσπραγίας και διαμόρφωσης ενός χαμηλότατου βιοτικού και μορφωτικού επιπέδου των προγόνων μας. Αν δεν ήταν αυτός ο εμφύλιος θα ήταν κάποιος άλλος. Είμαστε ένα έθνος με μία διαμορφωμένη ιστορική νοοτροπία με έμφαση στον διχασμό και την καταστροφή.
Επί του προκειμένου:
Στο σύνολο του το βιβλίο παρουσιάζει με ένα κατανοητό τρόπο την περίοδο εκείνη προτείνοντας σε κάθε κεφάλαιο την σχετική βιβλιογραφία από όλες τις οπτικές.
Οι συγγραφείς τοποθετούνται κριτικά απέναντι σε ΚΚΕ, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ και ΔΣΕ και με βάση αυτή την οπτική αναπτύσσουν επιχειρηματολογία στα διάφορα ερωτήματα που θέτουν. Αν ήθελα να σταθμίσω την τοποθέτησή τους θα έλεγα ότι είναι 70 κατά και 30 υπέρ στις διάφορες τοποθετήσεις τους.
Αισθητικά με ενοχλεί η προσπάθεια "αποκατάστασης" και δικαιολόγησης της δράσης των συνεργατών των Ναζί. Δεν μπορώ να αντιπαρέλθω στην επιχειρηματολογία τους διότι δεν έχω τις γνώσεις να το κάνω. Μπορεί η έρευνα τους να τους ωθεί σε αυτό, αλλά στην συνείδηση των περισσοτέρων οι δωσίλογοι και οι ταγματασφαλίτες πρόδωσαν, σκότωσαν και δεν τιμωρήθηκαν.
Θεωρώ υπερ-εκτιμημένη την άποψη ότι από την έλευση του ΠΑΣΟΚ και μετά καταβλήθηκε προσπάθεια αποκατάστασης των ηττημένων του εμφυλίου. Νομίζω ότι το ΠΑΣΟΚ το χρησιμοποιήσε ως πολιτικό όπλο αλλά μέχρι εκεί. Η πτώση του κομμουνιστικού μπλοκ το 1989 έδειξε πόσο αδύναμα πολιτισμικά και κοινωνικά υπήρξαν τα καθεστώτα αυτά. Η άμεση σύνδεση της δημοκρατικής ανεπάρκειας των κομμουνιστικών καθεστώτων με την περίοδο τους εμφυλίου έδωσε στους συμπατριώτες την δυνατότητα να συνειδητοποιήσουν ότι καλώς δεν βρεθήκαμε στο πίσω από το "Παραπέτασμα".
Θα συμφωνήσω με την άποψη τους ότι ο εμφύλιος είναι συνέχεια και αποτέλεσμα του "Εθνικού Διχασμού" (1915-1917). Κατά την γνώμη μου οι πόλεμοι (1914-1918, 1940-1944) και η οικονομική κρίση (1928-1934) επιβεβαίωσαν την θεωρία των δύο άκρων εκλύοντας προς την ακροδεξιά τους οπαδούς του Λαϊκού κόμματος και προς του ΚΚΕ τους Βενιζελικούς.
Θα συμφωνήσω μαζί τους ότι το ΚΚΕ από το έτος συγκρότησης του το 1924 ουδέποτε απέκτησε στην Ελλάδα ανεξάρτητη φωνή. Πάντα ήταν κάτω από τις διαταγές των Ρώσων κομμουνιστών. Μόνο την περίοδο 1918 - 1924, τα χρόνια του ΣΕΚΕ του Αβρααμ Μπεναρόγια, και από το 1968 και μετά, με την διάσπαση και την δημιουργία του ΚΚΕ Εσωτερικού, υπήρξε η προσπάθεια να υπάρχει ένα ελληνικής φυσιογνωμίας εργατικό κίνημα. Στα αρνητικά της περιόδου αυτής είναι η ανυπαρξία σοσιαλδημοκρατικού κόμματος. Σοσιαλδημοκράτες όπως ο Ζέρβας, ο Σαράφης, ο Πυρομάγλου, ο Χωμενίδης, ο Καρτάλης κ.α. χρεώθηκαν με το ένα ή με το άλλο στρατόπεδο χωρίς να έχουν ιδεολογική συνάφεια.
Θα συμφωνήσω μαζί τους ότι η συμβολή των Ελλήνων Ανταρτών στην Αντίσταση ενάντια στους Ναζί ήταν περιορισμένη σε σχέση με τις αντίστοιχες αντιστασιακές οργανώσεις αλλού στην Ευρώπη (Γιουγκοσλαβία, Γαλλία κα). Ο Γοργοπόταμος ήταν ένα ελάσσων γεγονός στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σε αυτά που με εξέπληξαν και για τα οποία δεν ήξερα και πολλά αλλά μέσα από το έργο αυτό αναδείχθηκαν ήταν ότι η περίοδος αυτή περιελάμβανε και εθνοτικές εκκαθαρίσεις και πολεμικές συρράξεις. Τρεις εθνοτικές ομάδες που ζούσαν στον Ελλαδικό χώρο ενεπλάκησαν με τους Έλληνες και από το 1949 και ύστερα έπαψαν να υπάρχουν. Αναφέρομαι στους Βούλγαρους, τους Σλαβομακεδόνες και τους Αλβανόφωνους (τους αποκαλούμενους και Τσάμηδες). Ο ρόλος αυτών των εθνοτήτων περιέπλεξε άποψη ότι επρόκειτο για μία διαμάχη Δεξιάς - Αριστεράς.
Μου φαίνεται υπερβολική η επιχειρηματολογία τους ότι οι συγκρούσεις μεταξύ άλλων αντιστασιακών οργανώσεων και ΕΛΑΣ ώθησε μαχητές των ηττημένων να συνεργαστούν με τους Ναζί την περίοδο 1943-1944.
Δεν μου αρέσει ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζουν τον Βελουχιώτη και τον Ζαχαριάδη. Τους αποτυπώνουν τελείως ιδεοτυπικά και με αρνητική χροιά. Ωστόσο θα συμφωνήσω με την επιχειρηματολογία τους αναφορικά με την αναλγησία του ΚΚΕ όπου δεν δίστασε και τους δύο να τους θεωρήσει προδότες. Βέβαια στην συνείδηση των νεο-Ελλήνων ο Βελουχιώτης θεωρείται "Τσε" και ο Ζαχαριάδης "Στάλιν". Τι να πεις
Αναφορικά με την εμπλοκή των ξένων θεωρώ ότι έ��ουν κάνει αρκετά καλή προσέγγιση. Βέβαια αγιοποιούν Άγγλους και Αμερικάνους και αυτό είναι κάπως ενοχλητικό αλλά η προσέγγιση τους για την εμπλοκή των Σοβιετικών με βρίσκει σύμφωνο. Βέβαια έχω διαβάσει αρκετά για τον Στάλιν και η αρνητική εικόνα που έχω για αυτόν με επηρεάζει.
Τέλος μία προσωπική γνώμη. Τον τελευταίο καιρό έχει καταβληθεί αρκετή ιστοριογραφική και πολιτικό-ερμηνευτική προσπάθεια για τον Εμφύλιο. Αν είναι να γίνει στο πλαίσιο της "Ιστορίας ως Επιστήμη" το αποδέχομαι. Αλλά αισθάνομαι ότι η συνεχής αυτή προσπάθεια να ξαναπροσεγγιστεί η περίοδος αυτή έχει και πολιτική στόχευση. Δείτε την όλη εικόνα του τότε και του σήμερα: Ακροδεξιά, Γερμανοί, Αριστερά, οικονομική κρίση, οικονομικός πόλεμος. Εύκολα χτίζεται το σενάριο αν έχεις παρόμοιους πρωταγωνιστές.
Είναι το πρώτο βιβλίο που διάβασα για τον τελευταίο εμφύλιο. Γενικά απέφευγα να διαβάσω για την περίοδο αυτή διότι έχω ακούσματα στην οικογένεια μου πολύ δυσάρεστα. Ωστόσο το έπραξα μέσω αυτού του βιβλίου και ίσως να συνεχίσω διότι έχω ένα-δύο βιβλία στην βιβλιοθήκη μου ακόμα.
Πριν αναφερθώ σε κάποια σημεία που μου προξένησαν το ενδιαφέρον θα τοποθετηθώ ως προς την εποχή αυτή.
Δεν θεωρώ τον εμφύλιο πόλεμο αυτό ένα πόλεμο ανάμεσα σε δύο διαφορετικές ιδεολογίες. Θεωρώ ότι είναι αποτέλεσμα ετών αποκτήνωσης των προγόνων μας, που εκφράστηκε μέσα από το αλληλοσκοτωμό συγγενών, συγχωριανών, συναδέλφων και φίλων. Μία αποκτήνωση συνέπεια μίας περιόδου 1897-1949 πολέμων, οικονομικής δυσπραγίας και διαμόρφωσης ενός χαμηλότατου βιοτικού και μορφωτικού επιπέδου των προγόνων μας. Αν δεν ήταν αυτός ο εμφύλιος θα ήταν κάποιος άλλος. Είμαστε ένα έθνος με μία διαμορφωμένη ιστορική νοοτροπία με έμφαση στον διχασμό και την καταστροφή.
Επί του προκειμένου:
Στο σύνολο του το βιβλίο παρουσιάζει με ένα κατανοητό τρόπο την περίοδο εκείνη προτείνοντας σε κάθε κεφάλαιο την σχετική βιβλιογραφία από όλες τις οπτικές.
Οι συγγραφείς τοποθετούνται κριτικά απέναντι σε ΚΚΕ, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ και ΔΣΕ και με βάση αυτή την οπτική αναπτύσσουν επιχειρηματολογία στα διάφορα ερωτήματα που θέτουν. Αν ήθελα να σταθμίσω την τοποθέτησή τους θα έλεγα ότι είναι 70 κατά και 30 υπέρ στις διάφορες τοποθετήσεις τους.
Αισθητικά με ενοχλεί η προσπάθεια "αποκατάστασης" και δικαιολόγησης της δράσης των συνεργατών των Ναζί. Δεν μπορώ να αντιπαρέλθω στην επιχειρηματολογία τους διότι δεν έχω τις γνώσεις να το κάνω. Μπορεί η έρευνα τους να τους ωθεί σε αυτό, αλλά στην συνείδηση των περισσοτέρων οι δωσίλογοι και οι ταγματασφαλίτες πρόδωσαν, σκότωσαν και δεν τιμωρήθηκαν.
Θεωρώ υπερ-εκτιμημένη την άποψη ότι από την έλευση του ΠΑΣΟΚ και μετά καταβλήθηκε προσπάθεια αποκατάστασης των ηττημένων του εμφυλίου. Νομίζω ότι το ΠΑΣΟΚ το χρησιμοποιήσε ως πολιτικό όπλο αλλά μέχρι εκεί. Η πτώση του κομμουνιστικού μπλοκ το 1989 έδειξε πόσο αδύναμα πολιτισμικά και κοινωνικά υπήρξαν τα καθεστώτα αυτά. Η άμεση σύνδεση της δημοκρατικής ανεπάρκειας των κομμουνιστικών καθεστώτων με την περίοδο τους εμφυλίου έδωσε στους συμπατριώτες την δυνατότητα να συνειδητοποιήσουν ότι καλώς δεν βρεθήκαμε στο πίσω από το "Παραπέτασμα".
Θα συμφωνήσω με την άποψη τους ότι ο εμφύλιος είναι συνέχεια και αποτέλεσμα του "Εθνικού Διχασμού" (1915-1917). Κατά την γνώμη μου οι πόλεμοι (1914-1918, 1940-1944) και η οικονομική κρίση (1928-1934) επιβεβαίωσαν την θεωρία των δύο άκρων εκλύοντας προς την ακροδεξιά τους οπαδούς του Λαϊκού κόμματος και προς του ΚΚΕ τους Βενιζελικούς.
Θα συμφωνήσω μαζί τους ότι το ΚΚΕ από το έτος συγκρότησης του το 1924 ουδέποτε απέκτησε στην Ελλάδα ανεξάρτητη φωνή. Πάντα ήταν κάτω από τις διαταγές των Ρώσων κομμουνιστών. Μόνο την περίοδο 1918 - 1924, τα χρόνια του ΣΕΚΕ του Αβρααμ Μπεναρόγια, και από το 1968 και μετά, με την διάσπαση και την δημιουργία του ΚΚΕ Εσωτερικού, υπήρξε η προσπάθεια να υπάρχει ένα ελληνικής φυσιογνωμίας εργατικό κίνημα. Στα αρνητικά της περιόδου αυτής είναι η ανυπαρξία σοσιαλδημοκρατικού κόμματος. Σοσιαλδημοκράτες όπως ο Ζέρβας, ο Σαράφης, ο Πυρομάγλου, ο Χωμενίδης, ο Καρτάλης κ.α. χρεώθηκαν με το ένα ή με το άλλο στρατόπεδο χωρίς να έχουν ιδεολογική συνάφεια.
Θα συμφωνήσω μαζί τους ότι η συμβολή των Ελλήνων Ανταρτών στην Αντίσταση ενάντια στους Ναζί ήταν περιορισμένη σε σχέση με τις αντίστοιχες αντιστασιακές οργανώσεις αλλού στην Ευρώπη (Γιουγκοσλαβία, Γαλλία κα). Ο Γοργοπόταμος ήταν ένα ελάσσων γεγονός στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σε αυτά που με εξέπληξαν και για τα οποία δεν ήξερα και πολλά αλλά μέσα από το έργο αυτό αναδείχθηκαν ήταν ότι η περίοδος αυτή περιελάμβανε και εθνοτικές εκκαθαρίσεις και πολεμικές συρράξεις. Τρεις εθνοτικές ομάδες που ζούσαν στον Ελλαδικό χώρο ενεπλάκησαν με τους Έλληνες και από το 1949 και ύστερα έπαψαν να υπάρχουν. Αναφέρομαι στους Βούλγαρους, τους Σλαβομακεδόνες και τους Αλβανόφωνους (τους αποκαλούμενους και Τσάμηδες). Ο ρόλος αυτών των εθνοτήτων περιέπλεξε άποψη ότι επρόκειτο για μία διαμάχη Δεξιάς - Αριστεράς.
Μου φαίνεται υπερβολική η επιχειρηματολογία τους ότι οι συγκρούσεις μεταξύ άλλων αντιστασιακών οργανώσεων και ΕΛΑΣ ώθησε μαχητές των ηττημένων να συνεργαστούν με τους Ναζί την περίοδο 1943-1944.
Δεν μου αρέσει ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζουν τον Βελουχιώτη και τον Ζαχαριάδη. Τους αποτυπώνουν τελείως ιδεοτυπικά και με αρνητική χροιά. Ωστόσο θα συμφωνήσω με την επιχειρηματολογία τους αναφορικά με την αναλγησία του ΚΚΕ όπου δεν δίστασε και τους δύο να τους θεωρήσει προδότες. Βέβαια στην συνείδηση των νεο-Ελλήνων ο Βελουχιώτης θεωρείται "Τσε" και ο Ζαχαριάδης "Στάλιν". Τι να πεις
Αναφορικά με την εμπλοκή των ξένων θεωρώ ότι έ��ουν κάνει αρκετά καλή προσέγγιση. Βέβαια αγιοποιούν Άγγλους και Αμερικάνους και αυτό είναι κάπως ενοχλητικό αλλά η προσέγγιση τους για την εμπλοκή των Σοβιετικών με βρίσκει σύμφωνο. Βέβαια έχω διαβάσει αρκετά για τον Στάλιν και η αρνητική εικόνα που έχω για αυτόν με επηρεάζει.
Τέλος μία προσωπική γνώμη. Τον τελευταίο καιρό έχει καταβληθεί αρκετή ιστοριογραφική και πολιτικό-ερμηνευτική προσπάθεια για τον Εμφύλιο. Αν είναι να γίνει στο πλαίσιο της "Ιστορίας ως Επιστήμη" το αποδέχομαι. Αλλά αισθάνομαι ότι η συνεχής αυτή προσπάθεια να ξαναπροσεγγιστεί η περίοδος αυτή έχει και πολιτική στόχευση. Δείτε την όλη εικόνα του τότε και του σήμερα: Ακροδεξιά, Γερμανοί, Αριστερά, οικονομική κρίση, οικονομικός πόλεμος. Εύκολα χτίζεται το σενάριο αν έχεις παρόμοιους πρωταγωνιστές.
November 26, 2019
Το βιβλίο γράφτηκε με χρονική απόσταση ασφαλείας από την περίοδο των γεγονότων και καταστάσεων που πραγματεύεται, με την σύμπραξη δύο επιστημόνων της νεώτερης γενιάς που πολιτικά προέρχονται από την Αριστερά και την αστική Δεξιά. Αναλύει με περιεκτικότητα, σφαιρικότητα και αντικειμενικότητα βασικά ερωτήματα για την περίοδο, χωρίς να αναλώνεται σε περιπτωσιολογία, αφορισμούς, αγιογραφίες προσώπων και προπαγανδιστικά πυροτεχνήματα, από τα οποία βρίθει η σχετική βιβλιογραφία (ιδιαίτερα εκείνη που προέρχεται από τους πρωταγωνιστές). Συνιστάται ανεπιφύλακτα σε όσους επιθυμούν να γνωρίσουν την ωμή, πραγματική ιστορία.
September 6, 2020
Ενα απο τα σοβαροτερα και αντικειμενικοτερα βιβλια που εχουν ποτε γραφτει για το θεμα που πραγματευεται! Γραμμενο και δομημενο ετσι ωστε να απευθυνεται σε ολους(απο τους πλεον εξειδικευμενους εως τους πλεον ανιδεους αναγνωστες), παραθετει ολες τις αποψεις που υπαρχουν για το καθε ζητημα που πραγματευεται το εκαστοτε κεφαλαιο του βιβλιου και δινοντας βιβλιογραφικο οδηγο στο τελος του καθε κεφαλαιου, ωστε ο αναγνωστης να αναζητησει περισσοτερη εμβαθυνση. Απλα εξαιρετικο και ειναι ιδιαιτερως ενθαρυντικο να βλεπουμε τετοια βιβλια να πουλανε πολλα αντιτυπα και να επανακυκλοφορουν σε εμπλουτισμενες(δυο επιπλεον κεφαλαια) οπως αυτη!
August 21, 2018
Πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση βασισμένη και σε πρόσφατα ιστορικά στοιχεία. Δυστυχώς έχει συχνά σε ορισμένα κεφάλαια πολλές επαναλήψεις των ιδίων γεγονότων- αναλύσεων. Ανακριβές ότι τη στάση του Ναυτικού το 1944 στην Αίγυπτο κατέπνιξε η επέμβαση των Βρετανών. Έλληνες αξιωματικοί του Ναυτικού έδωσαν τη ζωή τους στην επιχείρηση ανακατάληψης του Στόλου.
December 20, 2022
Κείμενο με καλοστημένη δομή, εύκολη ανάγνωση και χρήσιμο βιβλίο για μια εισαγωγή στην ιστορία του εμφυλίου.
Η αντικειμενικότητα φαίνεται σε σημεια να χάνεται, ειδικά όσων αφορά τα γεγονότα μετά το τέλος της Κατοχής και τα Δεκεμβριανά, απ' όπου κι έπειτα διακρίνεται περισσότερο μια εμμονή με την αποδόμηση της ρητορικής του ΚΚΕ.
Η αντικειμενικότητα φαίνεται σε σημεια να χάνεται, ειδικά όσων αφορά τα γεγονότα μετά το τέλος της Κατοχής και τα Δεκεμβριανά, απ' όπου κι έπειτα διακρίνεται περισσότερο μια εμμονή με την αποδόμηση της ρητορικής του ΚΚΕ.
Want to read
April 29, 2016Το βιβλίο αποτελεί συμβολή στη συλλογική μας αυτογνωσία.Στοχεύει να αντικαταστήσει τα εμφύλια πάθη με την εμβάθυνση,τη γνώση και την ωριμότητα.
May 18, 2018
Ευανάγνωστο και κατατοπιστικό. Προσεγγισμένο με όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική οπτική.
February 17, 2021
Εξαιρετικό.
December 2, 2024
Πολύ χρήσιμο εισαγωγικό ανάγνωσμα για τον Ελληνικό Εμφύλιο
Ο ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος είναι ένα ιστορικό γεγονός που δεν διδάσκεται στο σχολείο και ταυτόχρονα η εύρεση ποιοτικού υλικού γύρω από αυτόν είναι εξαιρετικά δυσχερής εξαιτίας της πολιτικής πόλωσης που προκαλεί. Αυτός είναι ο λόγος που κατά τη γνώμη μου τα Εμφύλια Πάθη αποτελούν ένα εξαιρετικά καλογραμμένο εισαγωγικό ανάγνωσμα, το οποίο δίνεται σε μορφή 23+2 δημοφιλών ερωτήσεων και αντίστοιχες απαντήσεις.
Δυστυχώς δεν μπορώ να κρίνω το έργο των συγγραφέων Στ. Καλύβα & Ν. Μαραντζίδη, καθώς δεν έχω σχετικό ακαδημαϊκό υπόβαθρο αλλά ούτε και τα εφόδια και τον χρόνο να διεξάγω μόνος μου ιστορική έρευνα. Μπορώ όμως να κρίνω τα βιογραφικά και τις δημοσιεύσεις τους. Εμπιστεύομαι το γεγονός ότι είναι καθηγητές σε έγκριτα ακαδημαϊκά ιδρύματα και ως συγγραφείς και ερευνητές έχουν εντυπωσιακές δημοσιεύσεις και παραπομπές. Υπό αυτή τη σκοπιά εμπιστεύομαι το περιεχόμενο του έργου τους.
Έτσι, το βιβλίο αυτό, με πολύ καλή γραφή και πλούσιες βιβλιογραφικές παραπομπές, απαντάει σε πολύ κρίσιμες ερωτήσεις γύρω από τον Εμφύλιο Πόλεμο. Έτσι, τα γεγονότα δεν δίνονται σε γραμμικό ιστορικό χρόνο αλλά ανά κεφάλαιο που εξετάζεται. Έτσι, ακόμη και έχοντας μηδενική γνώση γύρω από την ιστορική αυτή περίοδο, μπορεί κανείς να αποκτήσει πλούσιο υπόβαθρο για πολλες πτυχές του Εμφυλίου.
Είναι γεγονός, παρ' όλα αυτά, ότι το βιβλίο χαρακτηρίζεται από έντονα κριτική στάση απέναντι στο ΚΚΕ. Δεν είναι μόνο ως προς το ίδιο το περιεχόμενο· σε όλο το βιβλίο υπάρχει μια έντονη passive aggressive ειρωνική πρόζα, πάντα κατά την ταπεινή μου γνώμη. Αυτός είναι λογικά και ο λόγος που η βαθμολογία του βιβλίου στο Goodreads παρουσιάζει τόσο hating.
Η εξήγηση της στάσης αυτής, από τους συγγραφείς δίνεται ήδη από την Εισαγωγή (σ. 21):
Ασχέτως με το αν έχουν δίκιο ή άδικο ως προς τις απόψεις τους, οι ίδιοι οι συγγραφείς σε πολλά σημεία καταδικάζουν την ιστορική ρητορική με δίπολο καλών-κακών αλλά ταυτόχρονα δίνουν στον αναγνώστη ένα τέτοιο δίπολο. Το μόνο άλλοθι που εξέλαβα προσωπικά θα ήταν το γεγονός ότι στη μεταπολεμική ελληνική ιστοριογραφία κυριάρχησαν, σύμφωνα με τους συγγραφείς, φιλοαριστεροί μύθοι τους οποίους προσπαθούν να διαλευκάνουν και για αυτό τον λόγο επιτίθενται στο ιστορικά status quo αφήγημα του ΚΚΕ.
Τέλος, η ποιότητα της εκτύπωσης και της έκδοσης είναι εξαιρετική (από εκδ. Μεταίχμιο).
Ο ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος είναι ένα ιστορικό γεγονός που δεν διδάσκεται στο σχολείο και ταυτόχρονα η εύρεση ποιοτικού υλικού γύρω από αυτόν είναι εξαιρετικά δυσχερής εξαιτίας της πολιτικής πόλωσης που προκαλεί. Αυτός είναι ο λόγος που κατά τη γνώμη μου τα Εμφύλια Πάθη αποτελούν ένα εξαιρετικά καλογραμμένο εισαγωγικό ανάγνωσμα, το οποίο δίνεται σε μορφή 23+2 δημοφιλών ερωτήσεων και αντίστοιχες απαντήσεις.
Δυστυχώς δεν μπορώ να κρίνω το έργο των συγγραφέων Στ. Καλύβα & Ν. Μαραντζίδη, καθώς δεν έχω σχετικό ακαδημαϊκό υπόβαθρο αλλά ούτε και τα εφόδια και τον χρόνο να διεξάγω μόνος μου ιστορική έρευνα. Μπορώ όμως να κρίνω τα βιογραφικά και τις δημοσιεύσεις τους. Εμπιστεύομαι το γεγονός ότι είναι καθηγητές σε έγκριτα ακαδημαϊκά ιδρύματα και ως συγγραφείς και ερευνητές έχουν εντυπωσιακές δημοσιεύσεις και παραπομπές. Υπό αυτή τη σκοπιά εμπιστεύομαι το περιεχόμενο του έργου τους.
Έτσι, το βιβλίο αυτό, με πολύ καλή γραφή και πλούσιες βιβλιογραφικές παραπομπές, απαντάει σε πολύ κρίσιμες ερωτήσεις γύρω από τον Εμφύλιο Πόλεμο. Έτσι, τα γεγονότα δεν δίνονται σε γραμμικό ιστορικό χρόνο αλλά ανά κεφάλαιο που εξετάζεται. Έτσι, ακόμη και έχοντας μηδενική γνώση γύρω από την ιστορική αυτή περίοδο, μπορεί κανείς να αποκτήσει πλούσιο υπόβαθρο για πολλες πτυχές του Εμφυλίου.
Είναι γεγονός, παρ' όλα αυτά, ότι το βιβλίο χαρακτηρίζεται από έντονα κριτική στάση απέναντι στο ΚΚΕ. Δεν είναι μόνο ως προς το ίδιο το περιεχόμενο· σε όλο το βιβλίο υπάρχει μια έντονη passive aggressive ειρωνική πρόζα, πάντα κατά την ταπεινή μου γνώμη. Αυτός είναι λογικά και ο λόγος που η βαθμολογία του βιβλίου στο Goodreads παρουσιάζει τόσο hating.
Η εξήγηση της στάσης αυτής, από τους συγγραφείς δίνεται ήδη από την Εισαγωγή (σ. 21):
Είναι σαφές ότι δεν προσερχόμαστε στη μελέτη του Εμφυλίου (ή οποιουδήποτε άλλου θέματος με άμεσες πολιτικές προεκτάσεις) απαλλαγμένοι από τις προσωπικές πολιτικές αντιλήψεις μας. Το αντίθετο: δεν τις κρύβουμε στον βαθμό που μετέχουμε ενεργά και τακτικά στον δημόσιο διάλογο της χώρας μέσω της αρθρογραφίας μας. Και βέβαια οι απόψεις μας αυτές επηρεάζουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το παρελθόν. Για παράδειγμα, θεωρούμε θετική εξέλιξη το ότι η Ελλάδα δεν πέρασε στο σοβιετικό στρατόπεδο το 1944 ή το 1948 [..]
Ασχέτως με το αν έχουν δίκιο ή άδικο ως προς τις απόψεις τους, οι ίδιοι οι συγγραφείς σε πολλά σημεία καταδικάζουν την ιστορική ρητορική με δίπολο καλών-κακών αλλά ταυτόχρονα δίνουν στον αναγνώστη ένα τέτοιο δίπολο. Το μόνο άλλοθι που εξέλαβα προσωπικά θα ήταν το γεγονός ότι στη μεταπολεμική ελληνική ιστοριογραφία κυριάρχησαν, σύμφωνα με τους συγγραφείς, φιλοαριστεροί μύθοι τους οποίους προσπαθούν να διαλευκάνουν και για αυτό τον λόγο επιτίθενται στο ιστορικά status quo αφήγημα του ΚΚΕ.
Τέλος, η ποιότητα της εκτύπωσης και της έκδοσης είναι εξαιρετική (από εκδ. Μεταίχμιο).
September 29, 2017
Η δική μου άποψη είναι ότι το βιβλίο είναι αρκετά μεροληπτικό. Δεν γίνεται να κρύβονται τα λάθη της Αριστεράς και να μυθοποιούνται, αντίστοιχα όμως δεν γίνεται και να μην αξιολογείται και η αντίθετη πλευρά. Το βιβλίο δεν αναφέρεται σχεδόν καθόλου για τις πρακτικές και αποτελέσματα της αντικομμουντιστικής πλευράς και αυτό κυρίως όχι μόνο σε αποθαρρύνει αλλά σε κάνει να αναρωτιέσαι.
Δεν γίνεται να μιλάμε για τον εμφύλιο και να μην παρουσίαζονται οι δρασεις και τα αποτελέσματα των Ταγμάτων Ασφαλείας για παράδειγμα και οι δράσεις των δωσίλογων (πως συνεργάζονταν, ποιοι ήταν οι σκοποί, τι πέτυχαν κ.α.) τόσο αναλυτικά όσο των δράσεων του ΕΑΜ/ ΔΣΕ, ειδικά όταν έχεις συγκεκριμένη ερώτηση μέσα στο βιβλίο.
Συνολικά όμως το βιβλίο ακουμπάει πολλά θέματα που πρέπει να διαβαστούν και να αναλυθούν. Ένα σημαντικό θέμα για μένα προσωπικά ήταν το παιδομάζωμα που θα ερευνησω περίσσοτερο. Μεγαλύτερη προσοχή επίσης θέλει και η τελευταία ερώτηση του βιβλίου που για μένα είναι απλά μια προσωπική γνώμη του συγγραφέα και δεν ακολουθεί το ύφος των προηγούμενων κεφαλαίων.
Η Έλλαδα πέρασε ένα εμφύλιο και αυτό δεν θα ξεπερστεί ποτέ αλλά και δεν πρέπει να ξεχαστεί κιόλας. Όλοι πρέπει να γνωριζούμε την Ιστορία μας και ειδικά οι νέες γενιές.
Δεν γίνεται να μιλάμε για τον εμφύλιο και να μην παρουσίαζονται οι δρασεις και τα αποτελέσματα των Ταγμάτων Ασφαλείας για παράδειγμα και οι δράσεις των δωσίλογων (πως συνεργάζονταν, ποιοι ήταν οι σκοποί, τι πέτυχαν κ.α.) τόσο αναλυτικά όσο των δράσεων του ΕΑΜ/ ΔΣΕ, ειδικά όταν έχεις συγκεκριμένη ερώτηση μέσα στο βιβλίο.
Συνολικά όμως το βιβλίο ακουμπάει πολλά θέματα που πρέπει να διαβαστούν και να αναλυθούν. Ένα σημαντικό θέμα για μένα προσωπικά ήταν το παιδομάζωμα που θα ερευνησω περίσσοτερο. Μεγαλύτερη προσοχή επίσης θέλει και η τελευταία ερώτηση του βιβλίου που για μένα είναι απλά μια προσωπική γνώμη του συγγραφέα και δεν ακολουθεί το ύφος των προηγούμενων κεφαλαίων.
Η Έλλαδα πέρασε ένα εμφύλιο και αυτό δεν θα ξεπερστεί ποτέ αλλά και δεν πρέπει να ξεχαστεί κιόλας. Όλοι πρέπει να γνωριζούμε την Ιστορία μας και ειδικά οι νέες γενιές.
Displaying 1 - 30 of 52 reviews