What do you think?
Rate this book
Das Tagebuch der Menschheit: Was die Bibel über unsere Evolution verrät
Gott wirft Adam und Eva aus dem Paradies, die Arche Noah übersteht die Sintflut und Jesus von Nazareth erweckt Tote zum Leben – die faszinierenden Geschichten der Bibel sind fester Bestandteil unserer Kultur. Und doch stecken sie voller Rätsel und Widersprüche, die auch jahrhundertelange theologische Kontroversen nicht lösen konnten. Der Evolutionsbiologe Carel van Schaik und der Historiker Kai Michel legen nun erstmals eine verborgene Seite der Bibel frei. Sie lesen die Heilige Schrift nicht als Wort Gottes, sondern als Tagebuch der Menschheit, das verblüffende Einblicke in die kulturelle Evolution des Homo sapiens bietet. Und plötzlich beginnen die alten Geschichten in neuem Licht zu funkeln.
Die Vertreibung aus dem Garten Eden markiert das wohl folgenreichste Ereignis der Menschheitsgeschichte: den Übergang vom Leben als Jäger und Sammler zum sesshaften Dasein mit Ackerbau und Viehzucht, das nicht nur zu Fortschritt, sondern auch zu Ungleichheit, Patriarchat und großen, anonymen Gesellschaften führte. Für die daraus resultierenden Probleme waren die Menschen aber weder biologisch noch kulturell gerüstet. Wie sie sich mühsam anpassten, wie sie versuchten, sich auf das bis dahin ungekannte Ausmaß menschlichen Leids in Gestalt von Ausbeutung, Krieg und Krankheiten einen Reim zu machen, das dokumentiert die Bibel auf erstaunliche Weise. Auch zeigt sie, woher das Bedürfnis nach Spiritualität stammt und weshalb die Menschen nicht schon immer die Angst vorm Tod umtrieb.
Die Autoren nehmen uns mit auf eine Reise voller Überraschungen, die von Eden über den Exodus aus Ägypten bis nach Golgatha und zur Apokalypse führt. Dabei eröffnet sich eine neue Perspektive auf die kulturelle Evolution des Menschen und der Religion. Wir begreifen, warum viele der biblischen Probleme uns bis zum heutigen Tage beschäftigen und warum nicht wenige von uns eine Sehnsucht nach dem Paradies verspüren. Die Bibel ist tatsächlich das Buch der Bücher. Sie geht uns selbst dann etwas an, wenn wir gar nicht an Gott glauben. (Amazon.de)
Die Vertreibung aus dem Garten Eden markiert das wohl folgenreichste Ereignis der Menschheitsgeschichte: den Übergang vom Leben als Jäger und Sammler zum sesshaften Dasein mit Ackerbau und Viehzucht, das nicht nur zu Fortschritt, sondern auch zu Ungleichheit, Patriarchat und großen, anonymen Gesellschaften führte. Für die daraus resultierenden Probleme waren die Menschen aber weder biologisch noch kulturell gerüstet. Wie sie sich mühsam anpassten, wie sie versuchten, sich auf das bis dahin ungekannte Ausmaß menschlichen Leids in Gestalt von Ausbeutung, Krieg und Krankheiten einen Reim zu machen, das dokumentiert die Bibel auf erstaunliche Weise. Auch zeigt sie, woher das Bedürfnis nach Spiritualität stammt und weshalb die Menschen nicht schon immer die Angst vorm Tod umtrieb.
Die Autoren nehmen uns mit auf eine Reise voller Überraschungen, die von Eden über den Exodus aus Ägypten bis nach Golgatha und zur Apokalypse führt. Dabei eröffnet sich eine neue Perspektive auf die kulturelle Evolution des Menschen und der Religion. Wir begreifen, warum viele der biblischen Probleme uns bis zum heutigen Tage beschäftigen und warum nicht wenige von uns eine Sehnsucht nach dem Paradies verspüren. Die Bibel ist tatsächlich das Buch der Bücher. Sie geht uns selbst dann etwas an, wenn wir gar nicht an Gott glauben. (Amazon.de)
569 pages, Hardcover
First published May 24, 2016
107 people are currently reading
864 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 52 reviews
December 4, 2021
This is a hugely stimulating book, and not just because it gives very interesting interpretations of bible texts, but so much more. First and foremost, it gives a good insight into the current scientific views on religion: both historical-linguistic research (the editing and composition of the texts), the sociological-psychological-anthropological research, and especially the evolutionary-biological research. The latter is the authors' own angle of view, and in their own words a very original one.
The authors assume that the psychological household of man, the homo sapiens, got its shape in the time he was a hunter-gatherer; because this period lasted tens of thousands of years, it still is anchored deeply in our thinking and feeling, namely in things that we now mainly attribute to intuition (our first nature): the importance of group cohesion, the care for fellow men, a sense of justice, a tendency to egalitarianism and democratic debate, and according to the authors also religiousness, the intuition to ascertain a higher power behind things.
But with the start of agriculture and permanent settlements lots of new phenomena disturbed this way of life: there were a lot more diseases, the introduction of property and of social hierarchies also brought violence and injustice with them, which eventually led to outright war. All these phenomena were experienced as "mis-matches", colliding with our first, intuitive nature. In religion answers were sought and found for these shocking changes, and also a system of prevention was developed to forestall new evil. The authors of this book call this the arrival of the intellectual-institutionalised religion. In the case of the Jewish people and the Bible, this was the invention of radical monotheism, as opposed to the more intuitive religion like animism and polytheism of foregone times.
Van Schaik and Michel in detail zoom in on the Bible stories, as illustrations of the cumulative cultural process in which the Bible authors sought to respond to the very profound and shocking changes, and in doing so in different steps introduced the radical monotheism. These (anonymous) writers gradually rewrote the older Bible texts, with a very bloodthirsty, cruel Yahweh in the lead. But because this intellectual institutional religion collided with the intuitive religiosity, gradually the former was softened a bit, and for example, the image of the compassionate God was introduced. In a nutshell, according to Van Schaik and Michel the Bible reflects that fight between intuitive and intellectually-institutionalized religion.
This may all sound quite abstract, but the authors of this book illustrate their theory with countless examples, and they also work very pedagogically: in separate steps important aspects of religion, human psyche and cultural evolutions are revealed. Impressive!
But of course there are some flaws. For instance, not everything in this book is really as new as they pretend (as far as I can judge as a layman). And in their zeal to illustrate their propositions as much as possible, they sometimes loose themselves in exaggerations, which makes certain reasonings rather hermetic and others a bit surreal (for example, they see Jesus of Nazareth as a successful leader of a hunter-gatherer group!). Occasionally, the authors are also victim of the coercion to coherence and reductionism they despise in others; often they seem to present their evolutionary-biological view as the only key to understanding the Bible and religion. Plus, a rather sensitive point to me, as a historian: the image they present of hunter-gatherer behavior is a bit too utopian to my taste, too much based on parallels with current (or just extinct) groups of hunter-gatherers, a shortcoming that you can find in many other studies.
But nevertheless, despite these remarks this is a fascinating and stimulating book that gives a refreshing view on the Bible and on religion in general. (3 1/2 stars)
The authors assume that the psychological household of man, the homo sapiens, got its shape in the time he was a hunter-gatherer; because this period lasted tens of thousands of years, it still is anchored deeply in our thinking and feeling, namely in things that we now mainly attribute to intuition (our first nature): the importance of group cohesion, the care for fellow men, a sense of justice, a tendency to egalitarianism and democratic debate, and according to the authors also religiousness, the intuition to ascertain a higher power behind things.
But with the start of agriculture and permanent settlements lots of new phenomena disturbed this way of life: there were a lot more diseases, the introduction of property and of social hierarchies also brought violence and injustice with them, which eventually led to outright war. All these phenomena were experienced as "mis-matches", colliding with our first, intuitive nature. In religion answers were sought and found for these shocking changes, and also a system of prevention was developed to forestall new evil. The authors of this book call this the arrival of the intellectual-institutionalised religion. In the case of the Jewish people and the Bible, this was the invention of radical monotheism, as opposed to the more intuitive religion like animism and polytheism of foregone times.
Van Schaik and Michel in detail zoom in on the Bible stories, as illustrations of the cumulative cultural process in which the Bible authors sought to respond to the very profound and shocking changes, and in doing so in different steps introduced the radical monotheism. These (anonymous) writers gradually rewrote the older Bible texts, with a very bloodthirsty, cruel Yahweh in the lead. But because this intellectual institutional religion collided with the intuitive religiosity, gradually the former was softened a bit, and for example, the image of the compassionate God was introduced. In a nutshell, according to Van Schaik and Michel the Bible reflects that fight between intuitive and intellectually-institutionalized religion.
This may all sound quite abstract, but the authors of this book illustrate their theory with countless examples, and they also work very pedagogically: in separate steps important aspects of religion, human psyche and cultural evolutions are revealed. Impressive!
But of course there are some flaws. For instance, not everything in this book is really as new as they pretend (as far as I can judge as a layman). And in their zeal to illustrate their propositions as much as possible, they sometimes loose themselves in exaggerations, which makes certain reasonings rather hermetic and others a bit surreal (for example, they see Jesus of Nazareth as a successful leader of a hunter-gatherer group!). Occasionally, the authors are also victim of the coercion to coherence and reductionism they despise in others; often they seem to present their evolutionary-biological view as the only key to understanding the Bible and religion. Plus, a rather sensitive point to me, as a historian: the image they present of hunter-gatherer behavior is a bit too utopian to my taste, too much based on parallels with current (or just extinct) groups of hunter-gatherers, a shortcoming that you can find in many other studies.
But nevertheless, despite these remarks this is a fascinating and stimulating book that gives a refreshing view on the Bible and on religion in general. (3 1/2 stars)
November 18, 2022
„Reméljük, könyvünk végén nem hat túlzásnak, amit a legelején állítottunk: valóban az emberiség legfontosabb könyvéről van szó.”
Gyorsan leszögezném, hogy a szerzők nem a saját könyvükről, hanem a Bibliáról beszélnek.
No nem azért, mintha a szerzők abból indulnának ki, hogy a Bibliát Isten diktálta. Ellenkezőleg – a Könyvek Könyve azért érdemes a beható vizsgálatra, mert emberek írták, mégpedig számtalan ember vagy ezerévnyi időtartam alatt, következésképpen antropológiai kincsesbánya: lenyomata mindazoknak a problémáknak, amelyekkel egy adott törzsközösség találkozott, illetve a rájuk adott válaszoknak.
A mese ott kezdődik, hogy a nomád pásztornép letelepedésre adta a fejét, és a pusztai jó levegőt felcserélte a miazmás urbanitásra. Ez persze nem várt katasztrófák okozója lett, például megnőtt járványoknak való kitettségük, de talán még ennél is fontosabb, hogy egy addig totálisan ismeretlen fogalommal kellett megismerkedniük: a magántulajdon gondolatával. (Stb.) Az új helyzet új megoldásokat kívánt, hisz biológiai evolúciónk reakcióideje lassabb az elvártnál, szegénykém csak évtizezredes-évmilliós léptékekben tud megfelelő korrekciókkal előállni, ha egyáltalán. És itt jön be a képbe egy hihetetlenül fancy tudományos kifejezés: a kumulatív kulturális evolúció. Ezalatt azt értjük, hogy egy ismeretlen szituációban az emberi közösségek képesek racionális döntéseket hozni, és ezeket a döntéseket rendszerré, vagyis kultúrává alakítani. Technikailag ez úgy néz ki, hogy adott az ember első természete, az ösztönvilág. Erre épül rá a második természet, a szocializáció. Ám van egy harmadik szint is, a racionális döntések világa. Ezek viszont gyakran ellentmondanak az ösztöneinknek, olyasvalamit okozva, ami Freud szerint „rossz közérzet a kultúrában”, bár e könyv szerzői jobb szeretik a mismatch kifejezést, azt a gyakran homályos, zavaró diszkomfortérzetet, amit még a XXI. században sem sikerült teljesen levetkőzni magunkról. És máris megérkeztünk a Bibliához, ami azzal, hogy bevezeti a közösségközpontú monoteizmust a maga bonyolult szabályrendszerével, megkísérli harmadik természetünk döntéseit a második természetünkben meggyökereztetni, és egyben magyarázatot adni arra, hogy miért veri a sors annyit az embert. Hát azért, mert valamelyik bonyolult szabályt a 613-ból megszegtük. Ezt cáfolja meg valaki, ha tudja.
A szerzőpáros tapintható izgalommal áll neki, hogy Ádám & Évától egészen Pálig végigaraszoljon a kereszténység szent könyvén. Kézikönyvük szigorúan nem teológia, egyáltalán nem tartja illetékesnek magát hitbéli kérdésekben. E nélkül is van elég gondjuk, hisz a szöveg a benne található istenképpel együtt folyamatosan változik, ahogy újabb kihívásokkal kell szembenéznie. Ráadásul ezek közül a kihívások közül nem keveset ő maga idézett elő, például amikor rigorózus monoteizmusával kiszorította az addig használatos individuális, személyes háziisteneket. Ennek a folyamatnak pedig törvényszerű következménye, hogy a Bibliából kiebrudalt személyes istenek visszalopóznak a hátsó ajtón, és beépülnek Jézus személyébe, aki egy személyben fúziója az intellektuális és az individuális vallásnak.
Nem tudom, hogy akik a Bibliára mint támadhatatlan, örökkévaló szövegre tekintenek, képesek-e hűvösen értékelni a könyv érveit. Talán érdemes megpróbálniuk, a szerzők ugyanis tárgyilagosak, és elég komoly intellektuális arzenált vonultatnak fel elméletük alátámasztására. Akiknek pedig ilyen fenntartásaik, nincsenek, viszont szeretnék máshonnan is megfigyelni ezt a gazdag irodalmi-kultúrtörténeti alkotást, keressék a boltokban (9-től 15 óráig) azt a borítót, aminek az elején az alma van.
Gyorsan leszögezném, hogy a szerzők nem a saját könyvükről, hanem a Bibliáról beszélnek.
No nem azért, mintha a szerzők abból indulnának ki, hogy a Bibliát Isten diktálta. Ellenkezőleg – a Könyvek Könyve azért érdemes a beható vizsgálatra, mert emberek írták, mégpedig számtalan ember vagy ezerévnyi időtartam alatt, következésképpen antropológiai kincsesbánya: lenyomata mindazoknak a problémáknak, amelyekkel egy adott törzsközösség találkozott, illetve a rájuk adott válaszoknak.
A mese ott kezdődik, hogy a nomád pásztornép letelepedésre adta a fejét, és a pusztai jó levegőt felcserélte a miazmás urbanitásra. Ez persze nem várt katasztrófák okozója lett, például megnőtt járványoknak való kitettségük, de talán még ennél is fontosabb, hogy egy addig totálisan ismeretlen fogalommal kellett megismerkedniük: a magántulajdon gondolatával. (Stb.) Az új helyzet új megoldásokat kívánt, hisz biológiai evolúciónk reakcióideje lassabb az elvártnál, szegénykém csak évtizezredes-évmilliós léptékekben tud megfelelő korrekciókkal előállni, ha egyáltalán. És itt jön be a képbe egy hihetetlenül fancy tudományos kifejezés: a kumulatív kulturális evolúció. Ezalatt azt értjük, hogy egy ismeretlen szituációban az emberi közösségek képesek racionális döntéseket hozni, és ezeket a döntéseket rendszerré, vagyis kultúrává alakítani. Technikailag ez úgy néz ki, hogy adott az ember első természete, az ösztönvilág. Erre épül rá a második természet, a szocializáció. Ám van egy harmadik szint is, a racionális döntések világa. Ezek viszont gyakran ellentmondanak az ösztöneinknek, olyasvalamit okozva, ami Freud szerint „rossz közérzet a kultúrában”, bár e könyv szerzői jobb szeretik a mismatch kifejezést, azt a gyakran homályos, zavaró diszkomfortérzetet, amit még a XXI. században sem sikerült teljesen levetkőzni magunkról. És máris megérkeztünk a Bibliához, ami azzal, hogy bevezeti a közösségközpontú monoteizmust a maga bonyolult szabályrendszerével, megkísérli harmadik természetünk döntéseit a második természetünkben meggyökereztetni, és egyben magyarázatot adni arra, hogy miért veri a sors annyit az embert. Hát azért, mert valamelyik bonyolult szabályt a 613-ból megszegtük. Ezt cáfolja meg valaki, ha tudja.
A szerzőpáros tapintható izgalommal áll neki, hogy Ádám & Évától egészen Pálig végigaraszoljon a kereszténység szent könyvén. Kézikönyvük szigorúan nem teológia, egyáltalán nem tartja illetékesnek magát hitbéli kérdésekben. E nélkül is van elég gondjuk, hisz a szöveg a benne található istenképpel együtt folyamatosan változik, ahogy újabb kihívásokkal kell szembenéznie. Ráadásul ezek közül a kihívások közül nem keveset ő maga idézett elő, például amikor rigorózus monoteizmusával kiszorította az addig használatos individuális, személyes háziisteneket. Ennek a folyamatnak pedig törvényszerű következménye, hogy a Bibliából kiebrudalt személyes istenek visszalopóznak a hátsó ajtón, és beépülnek Jézus személyébe, aki egy személyben fúziója az intellektuális és az individuális vallásnak.
Nem tudom, hogy akik a Bibliára mint támadhatatlan, örökkévaló szövegre tekintenek, képesek-e hűvösen értékelni a könyv érveit. Talán érdemes megpróbálniuk, a szerzők ugyanis tárgyilagosak, és elég komoly intellektuális arzenált vonultatnak fel elméletük alátámasztására. Akiknek pedig ilyen fenntartásaik, nincsenek, viszont szeretnék máshonnan is megfigyelni ezt a gazdag irodalmi-kultúrtörténeti alkotást, keressék a boltokban (9-től 15 óráig) azt a borítót, aminek az elején az alma van.
Read
October 21, 2024This book gives a very interesting view on the development of humanity, from the early stages on, and on the role religion played in this evolution. The authors draw very much on recent views in historical linguistics, sociology, psychology and anthropology, and especially evolutionary biology. All this is illustrated with the Bible of Jews and Christians as a case study. Very recommended reading, although it also has some issues. See my extensive review in my general 'Marc'-account on Goodreads: https://www.goodreads.com/review/show....
August 21, 2025
Eine sehr interessante Interpretation der Bibel.
Die Autoren stellen die These auf, dass die Entstehung der Bibelgeschichten und der Religionen Judentum und später das Christentum von Grund auf mit der Evolution des Menschen zu erklären sind. Und die Bibel dadurch auch als Tagebuch der Menschheitsgeschichte zu lesen ist.
Aufschlussreich fand ich auch die These, dass das Sesshaftwerden des Menschen zu riesigen Problemen geführt hat, die durch Religion als Schutzsystem behoben werden sollten.
Man vermutete, man müsse nur herausfinden wie man Gott besänftigen kann und nach welchen Gesetzmäßigkeiten man sich zu verhalten hat, (ergo welche „Sünden“ man vermeiden muss), um den Katastrophen auszuweichen.
Die Bibel aus diesem Blickwinkel zu betrachten ist wirklich extrem aufschlussreich und hat mir viele Fragen der Entstehung und dem Nutzen von Religion beantwortet.
Es hat sich für mich durch dieses Buch auch ein riesiger neuer Interessenbereich eröffnet. Also große Empfehlung!
(Ich hatte nur teilweise beim lesen auch das Gefühl, mein Kopf zerplatzt gleich. Wirklich interessante aber auch echt herausfordernde Lektüre gewesen, die sehr viel meiner Zeit beansprucht hat.)
Die Autoren stellen die These auf, dass die Entstehung der Bibelgeschichten und der Religionen Judentum und später das Christentum von Grund auf mit der Evolution des Menschen zu erklären sind. Und die Bibel dadurch auch als Tagebuch der Menschheitsgeschichte zu lesen ist.
Aufschlussreich fand ich auch die These, dass das Sesshaftwerden des Menschen zu riesigen Problemen geführt hat, die durch Religion als Schutzsystem behoben werden sollten.
Man vermutete, man müsse nur herausfinden wie man Gott besänftigen kann und nach welchen Gesetzmäßigkeiten man sich zu verhalten hat, (ergo welche „Sünden“ man vermeiden muss), um den Katastrophen auszuweichen.
Die Bibel aus diesem Blickwinkel zu betrachten ist wirklich extrem aufschlussreich und hat mir viele Fragen der Entstehung und dem Nutzen von Religion beantwortet.
Es hat sich für mich durch dieses Buch auch ein riesiger neuer Interessenbereich eröffnet. Also große Empfehlung!
(Ich hatte nur teilweise beim lesen auch das Gefühl, mein Kopf zerplatzt gleich. Wirklich interessante aber auch echt herausfordernde Lektüre gewesen, die sehr viel meiner Zeit beansprucht hat.)
December 27, 2023
Waanzinnig leerrijk én entertainend van de eerste tot de laatste letter. Ik lees heel graag en vaak non-fictie en dit is voorlopig mijn absolute nummer 1. Dit wordt het nieuwe verjaardagscadeau voor al mijn vrienden:)
October 31, 2016
Een evolutionaire bioloog en een geschiedkundige die samen een boek schrijven over… De bijbel. Om eerlijk te zijn bijna doorheen heel het boek had ik het gevoel dat een mens bij zijn vakgebied moet blijven, en niet moet denken overal een gefundeerd antwoord op te kunnen geven.
Het oerboek van de mens begint heel goed: de herinnering aan de jager-verzamelaars lijkt mij inderdaad niet zo helemaal uit de lucht gegrepen wat het begin van genesis betreft, en verder eindigt het boek ook vrij goed, met een duidelijke beschrijving van de bijbel.
Het boek beschrijft in het begin wat confirmation bias inhoudt, en ironisch genoeg maken ze er zichzelf vaak schuldig aan. Zo hoor je vaak een eenzijdige stem in hun gelijk, en worden er ook heel weinig echte theologen aan het woord gelaten, dit terwijl geschiedkundigen, biologen, psychologen veelvuldig aan het woord komen.
Hier en daar kun je als theoloog zeker ook inconsistenties zien, waar ze hypotheses verwarren met feiten, of althans laten overkomen alsof het feiten zijn, maar dat is niet de bedoeling van een hypothese. Zo wordt bijna feitelijk weergegeven dat Jezus geboren is uit een vrouw met een soldaat, daar halen ze natuurlijk het beroemde Toledot Jesu aan, maar die plaatsen ze dan weer minstens tweehonderd jaar terug in de tijd, om het maar met hun zienswijze te kunnen combineren.
Ook het verbod van Jezus om je naaste lief te hebben, linken ze aan een overblijfsel van de jager-verzamelaars (wat al vrij ver gezocht is want we zijn hier al duizenden jaren verder in de geschiedenis). Zo stellen ze dat dit nooit bedoeld is naar iedereen, maar enkel naar de eigen kudde, het eigen volk Israël dus zeg maar. Hierbij vergeten ze dan wel de parabel van de barmhartige Samaritaan aan te halen die deze visie juist tegenspreekt en ook het gebod van de vijandsliefde die juist eist van de gelovige dat hij zijn vijanden niet langer vervolgd. (De Samaritanen en Joden leefden in de tijd van Jezus op voet van oorlog). Vervolgens halen ze wel het relaas aan met de Fynicische vrouw en de gelijkenis met de honden, maar interpreteren die helemaal verkeerd. Ik zou hieromtrent hen dan ook aanraden eens het werk van Roger Burggraeve te lezen.
Dus wel een interessant boek ter kennisneming, maar voor iemand die gedegen onderzoek wilt doen naar de bijbel niet echt gepast.
Het oerboek van de mens begint heel goed: de herinnering aan de jager-verzamelaars lijkt mij inderdaad niet zo helemaal uit de lucht gegrepen wat het begin van genesis betreft, en verder eindigt het boek ook vrij goed, met een duidelijke beschrijving van de bijbel.
Het boek beschrijft in het begin wat confirmation bias inhoudt, en ironisch genoeg maken ze er zichzelf vaak schuldig aan. Zo hoor je vaak een eenzijdige stem in hun gelijk, en worden er ook heel weinig echte theologen aan het woord gelaten, dit terwijl geschiedkundigen, biologen, psychologen veelvuldig aan het woord komen.
Hier en daar kun je als theoloog zeker ook inconsistenties zien, waar ze hypotheses verwarren met feiten, of althans laten overkomen alsof het feiten zijn, maar dat is niet de bedoeling van een hypothese. Zo wordt bijna feitelijk weergegeven dat Jezus geboren is uit een vrouw met een soldaat, daar halen ze natuurlijk het beroemde Toledot Jesu aan, maar die plaatsen ze dan weer minstens tweehonderd jaar terug in de tijd, om het maar met hun zienswijze te kunnen combineren.
Ook het verbod van Jezus om je naaste lief te hebben, linken ze aan een overblijfsel van de jager-verzamelaars (wat al vrij ver gezocht is want we zijn hier al duizenden jaren verder in de geschiedenis). Zo stellen ze dat dit nooit bedoeld is naar iedereen, maar enkel naar de eigen kudde, het eigen volk Israël dus zeg maar. Hierbij vergeten ze dan wel de parabel van de barmhartige Samaritaan aan te halen die deze visie juist tegenspreekt en ook het gebod van de vijandsliefde die juist eist van de gelovige dat hij zijn vijanden niet langer vervolgd. (De Samaritanen en Joden leefden in de tijd van Jezus op voet van oorlog). Vervolgens halen ze wel het relaas aan met de Fynicische vrouw en de gelijkenis met de honden, maar interpreteren die helemaal verkeerd. Ik zou hieromtrent hen dan ook aanraden eens het werk van Roger Burggraeve te lezen.
Dus wel een interessant boek ter kennisneming, maar voor iemand die gedegen onderzoek wilt doen naar de bijbel niet echt gepast.
October 15, 2016
A seriously interesting and well-written book about how the Bible fits in with human evolutionary theory. Totally recommended for people of any belief who are interested in the history behind the Bible.
November 21, 2019
Ideengeschichte vom Feinsten! Die Entwicklungen des jüdisch-christlichen Gottesbegriffs wird nachvollzogen vor dem Hintergrund sich wandelnder Fundamentalprobleme der Menschheit, die aus der Sesshaftigkeit entstanden sind.
July 12, 2024
Nagyon komolyan megírt, viszonylag lassan olvasható könyv, ami számtalan érdekesebbnél érdekesebb tényt, gondolatot, szempontot fogalmaz meg. Hívőként olvasva, azt hiszem, ez pláne gondolatébresztő, olykor provokatívnak is mondható. Mindazonáltal mindvégig tisztelettudó, egyáltalán nem lép ki a saját tudományterületéről. Azaz nem kérdőjelezi meg Isten létét, csak bemutatja, hogy a kumulatív kulturális evolúció hogyan termelte ki azt az istenképet, amiben ma is rengetegen hisznek, hiszünk világszerte.
Az első, Ószövetségről szóló résszel jobban tudtam azonosulni - bár ehhez hozzájárulhatott az is, hogy azzal kapcsolatosan kevesebb a tudásom. Az Újszövetségről már sokkal többet tanultam, olvastam, így a könyv második részében már több olyan megállapítás akadt, amivel vitába tudtam volna szállni. Persze nem végeztem teológiát, szóval adott esetben úgy éreztem, erről-arról nagyon izgalmas lenne megkérdezni egy teológust, papot vagy lelkészt.
A könyv egészen meggyőzően mutatja be, hogy a nem istenhívő szerzők által is "zseniálisnak", "átkozottul jó" könyvnek tartott Biblia milyen látleletet ad arról, hogy mi mindennel kellett megküzdenie az embereknek a vadászó-gyűjtögető életmódból a letelepedett életmódra való váltásnak köszönhetően, és hogy a természeti katasztrófákat, a járványokat, betegségeket, a külső fenyegetéseket (nagyhatalmi leigázások, ellenséges környező népek) hogyan tudták elviselni, túlélni egy monoteizmussá alakult, intézményesült vallással (és sok-sok szabállyal), ami idővel közeledett az intellektuális vallási előírások és egy büntető, bosszúálló Isten megjelenítése mellett az intuitív valláshoz is (őseink szellemekben való továbbélésének hite, irgalmas Isten - zsoltárok majd Újszövetség). Az egészet pedig az Újszövetség betetőzte, és a szerzők szerint ha nem kanonizálódik, akkor ma is tovább fejlődne, reagálva a kultúránkra, mindennapjainkra.
Itt, az Újszövetségnél bicsaklott meg nálam némely esetben a könyv gondolatmenete - a feltámadást én képtelen vagyok kitaláltnak látni, és nem csak a torinói lepel megdöbbentő kézzelfogható bizonyítéka miatt, de a feltámadást hirdető, mártírhalált vállaló tanítványok, apostolok miatt is. Nem tudom elképzelni, hogy feláldozták volna az életüket és kamu feltámadásra egyházat, hívő közösséget alapítottak volna, ez számomra teljesen logikátlan.
Mindazonáltal az intézményesült keresztény egyházra érdekes volt úgy tekinteni, mint ami Jézus személyében egy, a vadászó-gyűjtögető "igényeinknek" tökéletesen megfelelő vezetőt ad (nők egyenjogúsága, szegény-gazdag ellentét ostorozása, elnyomottak pártfogása, mindent felülíró megbocsátás stb.), aki az apokaliptikus víziókkal és a pokol-mennyország leírásával a sorscsapások, igazságtalanságok egyfajta magyarázatát, elfogadhatóságát is nyújtja.
Ami még nagyon érdekes volt:
- a Genezis történetének elemzése (revelációként hatott, hogy bűnbeesésről, konkrét bűnről nincs szó a teremtéstörténetben, mégis onnan vezetjük le az eredendő bűnt, ami - szerintem - sajnálatosan központi szerepet kap a katolikus egyházban is);
- a Noé- és babiloni torony-történetek és az egyházatyák történeteihez, ill. a prófétákhoz kapcsolódó gondolatok (többnejűség tiltása és megjelenése az írásokban; a királyok és a legfontosabb próféták, ill. a hozzájuk kapcsolódó történetek történelmi valószerűtlensége, azaz hogy nem is léteztek, vagy legalábbis a történeteiket egyáltalán nem szó szerint kell venni - pl. Dávid személyét, vagy éppen Mózest, sőt, az egész egyiptomi fogságot és kivonulás-történetet sem. Tudtam persze, hogy ezek nem történeti leírások, de mégis fura érzés volt ezt ilyen mélységben elemezve olvasni.)
- a kereszténységben az istenszülő Mária és a szentek tisztelete, ami a bennünk lévő női isten vágyát betölti, és azt, hogy a különböző ügyekben (elveszett tárgyak, biztonságos utazás, könnyű szülés stb. stb.) ne csak az egyetlen Istenhez lehessen fordulni.
- a tudomány és a hit/vallás kapcsolódása (vallási előírások mint prototudomány, ill. később is adott esetben mélyen hívő tudósok, akik a Természet Könyvéből is kiolvassák Isten jelenlétét, de a Bibliát többé nem lehet egyetlen megoldásként olvasni pl. betegségekre stb., hiszen az orvostudomány és a más tudományok adott esetben működőképesebb válaszokat adnak már).
Mindenképpen gondolatébresztő, beszélgetésekre ösztönző könyv.
Az első, Ószövetségről szóló résszel jobban tudtam azonosulni - bár ehhez hozzájárulhatott az is, hogy azzal kapcsolatosan kevesebb a tudásom. Az Újszövetségről már sokkal többet tanultam, olvastam, így a könyv második részében már több olyan megállapítás akadt, amivel vitába tudtam volna szállni. Persze nem végeztem teológiát, szóval adott esetben úgy éreztem, erről-arról nagyon izgalmas lenne megkérdezni egy teológust, papot vagy lelkészt.
A könyv egészen meggyőzően mutatja be, hogy a nem istenhívő szerzők által is "zseniálisnak", "átkozottul jó" könyvnek tartott Biblia milyen látleletet ad arról, hogy mi mindennel kellett megküzdenie az embereknek a vadászó-gyűjtögető életmódból a letelepedett életmódra való váltásnak köszönhetően, és hogy a természeti katasztrófákat, a járványokat, betegségeket, a külső fenyegetéseket (nagyhatalmi leigázások, ellenséges környező népek) hogyan tudták elviselni, túlélni egy monoteizmussá alakult, intézményesült vallással (és sok-sok szabállyal), ami idővel közeledett az intellektuális vallási előírások és egy büntető, bosszúálló Isten megjelenítése mellett az intuitív valláshoz is (őseink szellemekben való továbbélésének hite, irgalmas Isten - zsoltárok majd Újszövetség). Az egészet pedig az Újszövetség betetőzte, és a szerzők szerint ha nem kanonizálódik, akkor ma is tovább fejlődne, reagálva a kultúránkra, mindennapjainkra.
Itt, az Újszövetségnél bicsaklott meg nálam némely esetben a könyv gondolatmenete - a feltámadást én képtelen vagyok kitaláltnak látni, és nem csak a torinói lepel megdöbbentő kézzelfogható bizonyítéka miatt, de a feltámadást hirdető, mártírhalált vállaló tanítványok, apostolok miatt is. Nem tudom elképzelni, hogy feláldozták volna az életüket és kamu feltámadásra egyházat, hívő közösséget alapítottak volna, ez számomra teljesen logikátlan.
Mindazonáltal az intézményesült keresztény egyházra érdekes volt úgy tekinteni, mint ami Jézus személyében egy, a vadászó-gyűjtögető "igényeinknek" tökéletesen megfelelő vezetőt ad (nők egyenjogúsága, szegény-gazdag ellentét ostorozása, elnyomottak pártfogása, mindent felülíró megbocsátás stb.), aki az apokaliptikus víziókkal és a pokol-mennyország leírásával a sorscsapások, igazságtalanságok egyfajta magyarázatát, elfogadhatóságát is nyújtja.
Ami még nagyon érdekes volt:
- a Genezis történetének elemzése (revelációként hatott, hogy bűnbeesésről, konkrét bűnről nincs szó a teremtéstörténetben, mégis onnan vezetjük le az eredendő bűnt, ami - szerintem - sajnálatosan központi szerepet kap a katolikus egyházban is);
- a Noé- és babiloni torony-történetek és az egyházatyák történeteihez, ill. a prófétákhoz kapcsolódó gondolatok (többnejűség tiltása és megjelenése az írásokban; a királyok és a legfontosabb próféták, ill. a hozzájuk kapcsolódó történetek történelmi valószerűtlensége, azaz hogy nem is léteztek, vagy legalábbis a történeteiket egyáltalán nem szó szerint kell venni - pl. Dávid személyét, vagy éppen Mózest, sőt, az egész egyiptomi fogságot és kivonulás-történetet sem. Tudtam persze, hogy ezek nem történeti leírások, de mégis fura érzés volt ezt ilyen mélységben elemezve olvasni.)
- a kereszténységben az istenszülő Mária és a szentek tisztelete, ami a bennünk lévő női isten vágyát betölti, és azt, hogy a különböző ügyekben (elveszett tárgyak, biztonságos utazás, könnyű szülés stb. stb.) ne csak az egyetlen Istenhez lehessen fordulni.
- a tudomány és a hit/vallás kapcsolódása (vallási előírások mint prototudomány, ill. később is adott esetben mélyen hívő tudósok, akik a Természet Könyvéből is kiolvassák Isten jelenlétét, de a Bibliát többé nem lehet egyetlen megoldásként olvasni pl. betegségekre stb., hiszen az orvostudomány és a más tudományok adott esetben működőképesebb válaszokat adnak már).
Mindenképpen gondolatébresztő, beszélgetésekre ösztönző könyv.
August 18, 2024
Hmm.. ein gut geschriebenes Buch, aber in 500 Seiten sehr gezogen und wiederholend. Die beiden neueren Bücher haben dafür von mir 5 Sterne bekommen. Der Fokus auf der Anthropologie, anstatt der Theologie ist vielleicht einfach mehr nach meinem persönlichen Geschmack. Also eine fantastische Analyse, wenn die Bibel DAS Thema für einen ist.
November 3, 2019
Tja, hoe schrijf je een recensie over een recensie? Want dat is de gedachte die bij me opkwam tijdens het lezen van 'Het oerboek van de mens'. Het boek heeft de 'vibe' van een (superlange) recensie van de bijbel: een opsomming van bijbelpassages met daarbij verklaringen vanuit evolutionair biologisch en psychologisch perspectief. Ze proberen een antwoord te geven op de vraag wat de bijbelauteurs met bepaalde passages bedoeld zouden kunnen hebben en hoe dat past binnen de (culturele) evolutie van de mens.
Voor wie van mensen, cultuur en psychologie houdt is het interessante kost. Geen lichte kost. De taal die ze gebruiken past bij een bovengemiddelde lezer die gewend is aan historische en wetenschappelijke teksten. Maar als je - net als ik - gefascineerd bent door het gegeven dat mensen mensen ook in de moderne tijd nog steeds gelovig zijn. Of je houdt van weetjes zoals: "waarom is in sommige religies varkensvlees onrein"? Dan is het 'oerboek' een aanrader.
Voor wie van mensen, cultuur en psychologie houdt is het interessante kost. Geen lichte kost. De taal die ze gebruiken past bij een bovengemiddelde lezer die gewend is aan historische en wetenschappelijke teksten. Maar als je - net als ik - gefascineerd bent door het gegeven dat mensen mensen ook in de moderne tijd nog steeds gelovig zijn. Of je houdt van weetjes zoals: "waarom is in sommige religies varkensvlees onrein"? Dan is het 'oerboek' een aanrader.
July 16, 2017
The authors analyze the bible, mainly the Old Testament, in evolutionary terms. They believe that humans had a long time to adapt biologically to a hunter gather life style and our inborn emotions, like a sense of fairness, empathy and drive to cooperate our biologically hard wired. Primitive tribes reflect this with a high degree of cooperation, little private property, and lots of spirits that interact with us. This latter is a product of our innate hyperactive agency detection device. When we became sedentary in the Neolithic and began farming it was necessary to develop property rights, property transmission and the like. Modern archeology shows that the lives of early farmers were poorer than hunters, working longer, lower calories and protein and more liable to natural disasters. Religion developed to help explain this mess and deal with it. This book tries to show the sociological logic of the development of Hebrew monotheism. It does a reasonably convincing job but for me the main fun was seeing the scholarly analysis of the nonsense in the Bible and how it came about. A central problem was explaining how a good god could visit collective punishment on people for the hidden sins of others, and how the religious laws sought to guess what was going to piss god off so they could prevent it from happening by keeping everyone in line. I found the book mostly interesting, but it could profit from editing to streamline the narrative. I also found some of their conclusions a bit hard to swallow, for example the notion that a god who killed thousands for slighting him and ordered his people to kill others etc etc, was in fact the first moral god of the ancient world. I guess standards were lower then.
October 16, 2016
Vanuit evolutionair perspectief beschrijven Van Schaik (gedrags- en evolutiebioloog, hoogleraar biologische antropologie in Zürich) en Michel (historicus en wetenschapsjournalist) de Bijbel.
Dat levert een buitengewoon lezenswaardig boek op. Vooral het gedeelte, dat het Oude Testament behandelt, is boeiend. Hoe zijn de verhalen tot stand gekomen? Hoe zag de wereld er uit, waarin de mensen leefden, toen deze verhalen verteld en, later, opgeschreven werden.
De taal waarin dit geschreven werd, maakte, dat deze toch moeilijke materie heel goed te lezen was. Ik las het bijna als een roman.
Maar toen ik bij het Nieuwe Testament gekomen was, vond ik het allemaal toch wat lang worden. Mijn gedachten bleven afdwalen en er kwamen meer wetenschappelijke termen en afkortingen en (nog) meer namen voorbij. Logisch natuurlijk: er moesten afsluitende conclusies getrokken worden. Maar het boek was dik en de tekst werd daar wat droger.
Toch een erg interessant boek.
Dat levert een buitengewoon lezenswaardig boek op. Vooral het gedeelte, dat het Oude Testament behandelt, is boeiend. Hoe zijn de verhalen tot stand gekomen? Hoe zag de wereld er uit, waarin de mensen leefden, toen deze verhalen verteld en, later, opgeschreven werden.
De taal waarin dit geschreven werd, maakte, dat deze toch moeilijke materie heel goed te lezen was. Ik las het bijna als een roman.
Maar toen ik bij het Nieuwe Testament gekomen was, vond ik het allemaal toch wat lang worden. Mijn gedachten bleven afdwalen en er kwamen meer wetenschappelijke termen en afkortingen en (nog) meer namen voorbij. Logisch natuurlijk: er moesten afsluitende conclusies getrokken worden. Maar het boek was dik en de tekst werd daar wat droger.
Toch een erg interessant boek.
September 13, 2016
I have to start with self disclosure before a recommendation. I was raised traditional Southern Baptist with a conservative approach to interpretation of scripture. This book avoids that perspective completely, and examines the bible from an evolutionary anthropological view. It was a truly fascinating read. I recommend it. Don't try to get theology from it. It's not written with the supposition of possible divine interaction. In fact, I was offended by my supposed idiocy for believing in a higher power.
July 4, 2021
Really interesting book. It reads each book from the bible from an anthropological perspective and it gives new ideas and ways to think about it. Some parts may be a bit repetitive, but the book is worth reading and makes you think. There are some surprising facts about the bible, its history and its interpretation.
November 19, 2016
I really enjoyed the book. It is a really objective analysis of the bible as a man-made diary of mankind. The book is well-written and reasoning is clear. However, it is a bit repetitive sometimes, and it certainly is not an easy read!
April 6, 2018
Heel originele kijk op de bijbel (vanuit evolutionaire psychologie en antropologie)
December 30, 2021
An interesting discussion. I have my doubts about some of the connections between the Bible and our taking on sedentary lifestyles but the balance is quite good.
October 20, 2022
Authors are adept at coming up with fantastic explanations of text they admit they do not understand. Quoting their own words:
"that is why our "storytelling mind" is downright allergic to uncertainties and true coincidences. And if our mind is unable to come up with a meaningful interpretation, then it has absolutely no qualms about making one up. "
And so they proceed to make one up. I mean seriously, who is immune to such? Clearly not the evolutionary biologists most of all.
Quite disappointing when you realize an infinite number of explanations or interpretations could be made, but such guesswork does not advance truth unfortunately, therefore this book lacks virtually any truth. "A massive conjecture" should be part of its title.
Also bases logic on numerous common hunter-gatherer myths. E.g. Life is better, and longer, not worse. We work less every year (see OurWorldinData). E.g. Cavemen were more civilized and less violent than my neighbor today. Oh wait, ummm.
Besides, they only use arguments that support their theological and cultural points, and ignore any data that disconfirms it. No surprise though from someone that studies orangutans for a living. Virtually every argument they make can be easily countered, so I am surprised at the real lack of creativity or lack of education in their selection of interpretation.
To prove this point, I will simply pick the section I am reading now, although it would be very easy to do on any page.
"He has to call out for Adam. 'Where are thou?' and to whom is he speaking when he says "let us make man in our own image'? Apparently God himself did not start life as a monotheist." Several Christian and pagan traditions recognize that the earth was created by multiple people (e.g. Christ).
Second, why shouldn't God ask Adam? I do it all the time when I know what my kids did wrong. It just makes more sense this way too.
And just so, even their interpretations of everything are completely stretched to fit the hypothesis. E.g. People were hunter gatherers, then became farmers, however, Adam and Even did not eat animals in the garden, and the forbidden food was fruit (gathered). Makes no sense then that the need to work was some sort of symbolism for farming, unless you think farming is bad...more on that in a moment.
In fact, just saw a documentary on YouTube called "Antropologist Makes Contact With An Isolated Tribe For The First Time" which just recently occurred, and you learn two things: 1. Hunting/gathering in the Amazon rain forest leads to not eating for 4 days at a time (starvation) and 2. a desire to wear clothes to not feel ashamed and 3. have tools. Again, I get the feeling that the author is a typical self-loathing modern-society naysayer. You know the "hunter gather utopist" and they tend to quote data from scientists that have the same worldviews (although I must admit most science in the ancient past is very unreliable).
I mean every other line in this book makes my laugh, so five stars if its a comedy book. E.g. "nomadic hunters" ... "celebrated this act of sharing". What??! You mean they didnt fight, hoard, kill each other, store food for themselves, and starvation was unknown? Last I heard the highest death rates today are still in areas of between (uncontacted) tribes such as the Amazon (e.g. Yanomami) and remote islands that no one would dare set foot on today. Even in Pinkers book, the early natives of North America had the highest mortality rates due to tribal warfare, higher than anywhere on earth (e.g. 30-40%)
Of course it wouldnt be complete unless it also defined patriarchy as clearly the problem. Well, hope you can see the leftist viewpoints here.
Speaking of cultural artifacts: If all cultures in the world share the same creation, flood, tower of babel stories, including all the non-Christianized ones, then doesn't that create a bigger challenge in simply explaining it all away? Again, all his explanations are like taking a fairy tale then attributing to it whatever cool message I can reverse engineer into it.
Clearly biased and apparently not neutral against religion either
I could write a book on why this book is so poorly done, but in short: Dont waste your time on reading it. Instead, maybe read books that show comparative mythology for the remarkably similar origin myths of the entire world, then make your own conclusions how they spread worldwide, because there are currently no logical "scientific" explanations.
"that is why our "storytelling mind" is downright allergic to uncertainties and true coincidences. And if our mind is unable to come up with a meaningful interpretation, then it has absolutely no qualms about making one up. "
And so they proceed to make one up. I mean seriously, who is immune to such? Clearly not the evolutionary biologists most of all.
Quite disappointing when you realize an infinite number of explanations or interpretations could be made, but such guesswork does not advance truth unfortunately, therefore this book lacks virtually any truth. "A massive conjecture" should be part of its title.
Also bases logic on numerous common hunter-gatherer myths. E.g. Life is better, and longer, not worse. We work less every year (see OurWorldinData). E.g. Cavemen were more civilized and less violent than my neighbor today. Oh wait, ummm.
Besides, they only use arguments that support their theological and cultural points, and ignore any data that disconfirms it. No surprise though from someone that studies orangutans for a living. Virtually every argument they make can be easily countered, so I am surprised at the real lack of creativity or lack of education in their selection of interpretation.
To prove this point, I will simply pick the section I am reading now, although it would be very easy to do on any page.
"He has to call out for Adam. 'Where are thou?' and to whom is he speaking when he says "let us make man in our own image'? Apparently God himself did not start life as a monotheist." Several Christian and pagan traditions recognize that the earth was created by multiple people (e.g. Christ).
Second, why shouldn't God ask Adam? I do it all the time when I know what my kids did wrong. It just makes more sense this way too.
And just so, even their interpretations of everything are completely stretched to fit the hypothesis. E.g. People were hunter gatherers, then became farmers, however, Adam and Even did not eat animals in the garden, and the forbidden food was fruit (gathered). Makes no sense then that the need to work was some sort of symbolism for farming, unless you think farming is bad...more on that in a moment.
In fact, just saw a documentary on YouTube called "Antropologist Makes Contact With An Isolated Tribe For The First Time" which just recently occurred, and you learn two things: 1. Hunting/gathering in the Amazon rain forest leads to not eating for 4 days at a time (starvation) and 2. a desire to wear clothes to not feel ashamed and 3. have tools. Again, I get the feeling that the author is a typical self-loathing modern-society naysayer. You know the "hunter gather utopist" and they tend to quote data from scientists that have the same worldviews (although I must admit most science in the ancient past is very unreliable).
I mean every other line in this book makes my laugh, so five stars if its a comedy book. E.g. "nomadic hunters" ... "celebrated this act of sharing". What??! You mean they didnt fight, hoard, kill each other, store food for themselves, and starvation was unknown? Last I heard the highest death rates today are still in areas of between (uncontacted) tribes such as the Amazon (e.g. Yanomami) and remote islands that no one would dare set foot on today. Even in Pinkers book, the early natives of North America had the highest mortality rates due to tribal warfare, higher than anywhere on earth (e.g. 30-40%)
Of course it wouldnt be complete unless it also defined patriarchy as clearly the problem. Well, hope you can see the leftist viewpoints here.
Speaking of cultural artifacts: If all cultures in the world share the same creation, flood, tower of babel stories, including all the non-Christianized ones, then doesn't that create a bigger challenge in simply explaining it all away? Again, all his explanations are like taking a fairy tale then attributing to it whatever cool message I can reverse engineer into it.
Clearly biased and apparently not neutral against religion either
I could write a book on why this book is so poorly done, but in short: Dont waste your time on reading it. Instead, maybe read books that show comparative mythology for the remarkably similar origin myths of the entire world, then make your own conclusions how they spread worldwide, because there are currently no logical "scientific" explanations.
November 2, 2024
De auteurs herlezen de Bijbel vanuit een biologisch- antropologisch perspectief alsof het om een ‘cultureel dagboek van de menselijke ontwikkeling’ gaat. De Bijbel is daarvoor zeer geschikt want er is duizend jaar aan geschreven. Veel van de tekst is te traceren naar bepaalde periodes met specifieke omstandigheden die om specifiek oplossingen vroegen, allemaal vastgelegd in de Bijbeltekst.
De Thora (de eerste vijf boeken van de Bijbel: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium) bevat 613 wetten die opgetekend zouden zijn door Mozes. Zij waren, volgens de auteurs, een reactie op de belangrijke verandering van levenswijze: van jager-verzamelaars naar vestiging op vaste woonplaatsen. Met de ‘uitvinding van de landbouw’ waren de groepen waarin mensen samenleefden zo groot geworden, de gewoontes zo veranderd en de problemen (ziekte, honger, individueel bezit, onroerend goed) zo anders dat er behoefte was ontstaan aan nieuwe regels. Maar die nieuwe samenleving was in zo’n korte tijd tot stand gekomen dat normen en waarden niet automatisch mee geëvolueerd waren. Er moest iets ondernomen worden. Zie hier het nut van 613 wetten.
De samenleving was ten diepste religieus en verklaarde rampen en onheil uit de verstoordheid der goden, getriggerd door verkeerd gedrag van de mens. De wetten van Mozes waren vooral een crisisbeheersingssysteem met als doel de toorn der goden te sussen.
Deze ‘culturele evolutie’ maakte biologisch aanpassing overbodig.
Dan gaat het ook nog eens om een ‘cumulatieve’ culturele evolutie. Regels werden continu aangepast, verfijnd, verbeterd, al naar gelang de omstandigheden. Feitelijk werd hier een bestuurlijke topprestatie geleverd met het produceren van een revolutionair management beleidsstuk.
Verder onderscheiden de auteurs ‘drie naturen’.
De 1e natuur is de aangeboren natuur. Een biologische/organische natuur. Die heeft verband met genetisch verankerde gevoelens waaronder natuurlijke moraal (intuïtie en buikgevoel).
De 2e natuur is een geïnterneerde culturele natuur. Die is niet erfelijk, moet worden aangeleerd: gewoonte, conventie, mentaliteit. Zij verschillen van cultuur tot cultuur.
De 3e natuur is de cerebrale culturele natuur. Rationeel en verstandig (matig met eten) maar haaks op de 1e natuur (pakken wat je pakken kan). De vanzelfsprekende wederkerigheid uit de 1e natuur komt onder druk te staan.
Natuur 2 en 3 zijn het product van cultuur. Zij zorgen er voor dat wij in een complexe maatschappij kunnen samenleven. Maar zij bevredigen niet de ‘oer behoeften’ uit onze 1e natuur. Hier stellen de auteurs een ‘mismatch’ vast.
Met bovenstaande uitgangspunten in het achterhoofd beginnen de auteurs hun betoog.
Het boek valt uiteen in 5 delen:
1 - Genesis, toen het leven moeilijk werd
2 - Mozes, Jahwe en het morrende volk, hoe de enige God ontstond
3 – Koningen en profeten, de moraal komt voortaan van God
4 - Psalmen, Job en de ontdekking van het hiernamaals, de tweede God in de Bijbel
5 – Het Nieuwe Testament, de hoop op verlossing
Daarvan zijn de delen 2 en 3 het sterkst.
Deel 1 stelt, vaak op een luchtige geestige toon, veel dubbelzinnigheden in Genesis aan de kaak, dat maakt het wel de moeite van het lezen waard. Het is verbluffend hoeveel kwaad en geweld de lezer van dit deel van de Bijbel over zich heen krijgt. Maar het geeft weinig nieuwe inzichten. Daarnaast kenmerkt dit deel zich vooral door nogal zwaar getheoretiseer met (te veel) gebruik van gelegenheidsargumenten. Het ene moment is de Bijbel een door mannen geschreven ‘minderheidsrapport’ waarbij vrouwen een ondergeschikte rol spelen. Een ander moment zijn het juiste de vrouwen die door hun door de wet voorgeschreven handelingen de godsdienst dragen.
Deel 2 concludeert dat de Thora-wetgeving werkte als (cultureel) beschermingssysteem. Het lijden dat als straf door God aan de mens werd opgelegd werd bestreden met bepaalde ‘god-goedgunstig-stemmende’ maatregelen. En hoewel de werkelijke oorzaken (van epidemieën en besmetting, erfelijke ziektes e.d.) niet onderkend werden droeg de Mozaïsche wet bij aan verbetering (collateral succes van hygiëne maatregelen, huwelijkswetten, e.d.).
Bij het polytheïsme wist je nooit zeker welke godheid je gunstig moest stemmen om het juiste effect te krijgen. Maar het idee dat er sprake was van maar één God maakte het mogelijk om alle maatregelen tot één samenhangend systeem te smeden. Het ging hierbij niet om de (spirituele) nood van een enkeling, maar om de bescherming van de hele samenleving.
De auteurs leggen uit waarom juist ‘de kleinste onder alle volken’ zo’n supergod creëerde (hij werd op twee verschillende plaatsen aanbeden, toen één plaats vernietigd werd maakte hij gebruik van zijn herkansing op de andere plaats) en waarom het volk morde (zij verlangden terug naar de situatie van de 1e natuur).
De erfenis van de Thora laat zich samenvatten in drie kernbegrippen: bevordering van samenwerking (wetten en gedrag vormen een sociale lijm), rationalisering (deze God is niet gevoelig voor magie, onomkoopbaar, bijna voorspelbaar) en ‘zinvol’ geweld (alleen monotheïstische godsdiensten kennen ketters en heidenen, die moeten bestreden worden).
Deel 3 stelt dat als er veel goden zijn het leed van de mensen een bijeffect is van het (onderlinge) gedrag van deze goden. Terwijl bij polytheïsme veel verschillende goden een (morele of immorele) rol kunnen spelen is er bij het monotheïsme maar één oordelende figuur. Deze moet logischerwijs in alles dezelfde maatstaf gebruiken. Daarmee werd deze God vanzelf moreel. In een tijd waarin samenlevingen door brute imperia tot de ondergang konden worden gebracht, was het voordelig een morele God te hebben die over dezelfde dingen boos werd als de mensen. Deze ‘intellectueel-institutionele religie’ van de Thora was feitelijk een poging nieuwe agressieve heersers te trotseren. Bijbelse koningen, rechters en profeten droegen bij en gaven uitvoering aan die stellingname.
Zo tonen de auteurs van veel Bijbelverhalen de aardse oorsprongen. Dat doen zij overtuigend, althans in de delen 2 en 3, die zijn zeker de moeite van het lezen waard.
Maar daarna lijkt het wel of er een andere auteur (een dominee?) aan het woord komt. Het karakter van de tekst wordt veel filosofischer, bijna theologisch van toon. Misschien omdat die zijige Jezus dan op het toneel verschijnt.
Op blz. 277 vliegen de auteurs uit de bocht. Daar stellen ze ‘Zelfs als atheïst mag men respect hebben voor deze prestatie van God’, terwijl het boek tot nu toe zich uitput in het aantonen dat God een door de mens met moraal gevuld idee is. Hun hele punt is al die tijd: God is een constructie van de mens.
En de regel daarna beweren ze dat ‘Jahwe (…) ook de wetenschappen (en) (…) kennis opleverde. Gelul. De netwerkstructuur van kerken en kloosters heeft geleid tot wetenschappelijke instituten zoals universiteiten. Maar intellectuele resultaten daarvan danken we aan de nieuwsgierigheid en studielust van de studenten en docenten, niet aan de (niet bestaande) Jahwe. Integendeel. Een wereld(se)student als Erasmus heeft zich juist aan de religieuze kloosterlijke ketenen moeten ontworstelen om tot wetenschappelijke ontplooiing te komen – waarna hij vervolgens door de kerkelijke instituties bedreigd werd.
Het laatste hoofdstuk besluit met: ‘Religie zal Homo sapiens blijven vergezellen. Hachelijk wordt het wanneer religie meent het gedrag van mensen te moeten bepalen. In kritieke fases van onze geschiedenis was dat haar taak, maar het is geen opdracht voor de eeuwigheid. De Bijbel hoeft niet meer de perfecte schrift van een perfecte God te zijn. Hij mag eindelijk zijn wat hij in elk geval is: een verdomd goed boek’.
Hm.
Daar valt nog oneindig veel en eeuwen lang over te twisten.
De Thora (de eerste vijf boeken van de Bijbel: Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium) bevat 613 wetten die opgetekend zouden zijn door Mozes. Zij waren, volgens de auteurs, een reactie op de belangrijke verandering van levenswijze: van jager-verzamelaars naar vestiging op vaste woonplaatsen. Met de ‘uitvinding van de landbouw’ waren de groepen waarin mensen samenleefden zo groot geworden, de gewoontes zo veranderd en de problemen (ziekte, honger, individueel bezit, onroerend goed) zo anders dat er behoefte was ontstaan aan nieuwe regels. Maar die nieuwe samenleving was in zo’n korte tijd tot stand gekomen dat normen en waarden niet automatisch mee geëvolueerd waren. Er moest iets ondernomen worden. Zie hier het nut van 613 wetten.
De samenleving was ten diepste religieus en verklaarde rampen en onheil uit de verstoordheid der goden, getriggerd door verkeerd gedrag van de mens. De wetten van Mozes waren vooral een crisisbeheersingssysteem met als doel de toorn der goden te sussen.
Deze ‘culturele evolutie’ maakte biologisch aanpassing overbodig.
Dan gaat het ook nog eens om een ‘cumulatieve’ culturele evolutie. Regels werden continu aangepast, verfijnd, verbeterd, al naar gelang de omstandigheden. Feitelijk werd hier een bestuurlijke topprestatie geleverd met het produceren van een revolutionair management beleidsstuk.
Verder onderscheiden de auteurs ‘drie naturen’.
De 1e natuur is de aangeboren natuur. Een biologische/organische natuur. Die heeft verband met genetisch verankerde gevoelens waaronder natuurlijke moraal (intuïtie en buikgevoel).
De 2e natuur is een geïnterneerde culturele natuur. Die is niet erfelijk, moet worden aangeleerd: gewoonte, conventie, mentaliteit. Zij verschillen van cultuur tot cultuur.
De 3e natuur is de cerebrale culturele natuur. Rationeel en verstandig (matig met eten) maar haaks op de 1e natuur (pakken wat je pakken kan). De vanzelfsprekende wederkerigheid uit de 1e natuur komt onder druk te staan.
Natuur 2 en 3 zijn het product van cultuur. Zij zorgen er voor dat wij in een complexe maatschappij kunnen samenleven. Maar zij bevredigen niet de ‘oer behoeften’ uit onze 1e natuur. Hier stellen de auteurs een ‘mismatch’ vast.
Met bovenstaande uitgangspunten in het achterhoofd beginnen de auteurs hun betoog.
Het boek valt uiteen in 5 delen:
1 - Genesis, toen het leven moeilijk werd
2 - Mozes, Jahwe en het morrende volk, hoe de enige God ontstond
3 – Koningen en profeten, de moraal komt voortaan van God
4 - Psalmen, Job en de ontdekking van het hiernamaals, de tweede God in de Bijbel
5 – Het Nieuwe Testament, de hoop op verlossing
Daarvan zijn de delen 2 en 3 het sterkst.
Deel 1 stelt, vaak op een luchtige geestige toon, veel dubbelzinnigheden in Genesis aan de kaak, dat maakt het wel de moeite van het lezen waard. Het is verbluffend hoeveel kwaad en geweld de lezer van dit deel van de Bijbel over zich heen krijgt. Maar het geeft weinig nieuwe inzichten. Daarnaast kenmerkt dit deel zich vooral door nogal zwaar getheoretiseer met (te veel) gebruik van gelegenheidsargumenten. Het ene moment is de Bijbel een door mannen geschreven ‘minderheidsrapport’ waarbij vrouwen een ondergeschikte rol spelen. Een ander moment zijn het juiste de vrouwen die door hun door de wet voorgeschreven handelingen de godsdienst dragen.
Deel 2 concludeert dat de Thora-wetgeving werkte als (cultureel) beschermingssysteem. Het lijden dat als straf door God aan de mens werd opgelegd werd bestreden met bepaalde ‘god-goedgunstig-stemmende’ maatregelen. En hoewel de werkelijke oorzaken (van epidemieën en besmetting, erfelijke ziektes e.d.) niet onderkend werden droeg de Mozaïsche wet bij aan verbetering (collateral succes van hygiëne maatregelen, huwelijkswetten, e.d.).
Bij het polytheïsme wist je nooit zeker welke godheid je gunstig moest stemmen om het juiste effect te krijgen. Maar het idee dat er sprake was van maar één God maakte het mogelijk om alle maatregelen tot één samenhangend systeem te smeden. Het ging hierbij niet om de (spirituele) nood van een enkeling, maar om de bescherming van de hele samenleving.
De auteurs leggen uit waarom juist ‘de kleinste onder alle volken’ zo’n supergod creëerde (hij werd op twee verschillende plaatsen aanbeden, toen één plaats vernietigd werd maakte hij gebruik van zijn herkansing op de andere plaats) en waarom het volk morde (zij verlangden terug naar de situatie van de 1e natuur).
De erfenis van de Thora laat zich samenvatten in drie kernbegrippen: bevordering van samenwerking (wetten en gedrag vormen een sociale lijm), rationalisering (deze God is niet gevoelig voor magie, onomkoopbaar, bijna voorspelbaar) en ‘zinvol’ geweld (alleen monotheïstische godsdiensten kennen ketters en heidenen, die moeten bestreden worden).
Deel 3 stelt dat als er veel goden zijn het leed van de mensen een bijeffect is van het (onderlinge) gedrag van deze goden. Terwijl bij polytheïsme veel verschillende goden een (morele of immorele) rol kunnen spelen is er bij het monotheïsme maar één oordelende figuur. Deze moet logischerwijs in alles dezelfde maatstaf gebruiken. Daarmee werd deze God vanzelf moreel. In een tijd waarin samenlevingen door brute imperia tot de ondergang konden worden gebracht, was het voordelig een morele God te hebben die over dezelfde dingen boos werd als de mensen. Deze ‘intellectueel-institutionele religie’ van de Thora was feitelijk een poging nieuwe agressieve heersers te trotseren. Bijbelse koningen, rechters en profeten droegen bij en gaven uitvoering aan die stellingname.
Zo tonen de auteurs van veel Bijbelverhalen de aardse oorsprongen. Dat doen zij overtuigend, althans in de delen 2 en 3, die zijn zeker de moeite van het lezen waard.
Maar daarna lijkt het wel of er een andere auteur (een dominee?) aan het woord komt. Het karakter van de tekst wordt veel filosofischer, bijna theologisch van toon. Misschien omdat die zijige Jezus dan op het toneel verschijnt.
Op blz. 277 vliegen de auteurs uit de bocht. Daar stellen ze ‘Zelfs als atheïst mag men respect hebben voor deze prestatie van God’, terwijl het boek tot nu toe zich uitput in het aantonen dat God een door de mens met moraal gevuld idee is. Hun hele punt is al die tijd: God is een constructie van de mens.
En de regel daarna beweren ze dat ‘Jahwe (…) ook de wetenschappen (en) (…) kennis opleverde. Gelul. De netwerkstructuur van kerken en kloosters heeft geleid tot wetenschappelijke instituten zoals universiteiten. Maar intellectuele resultaten daarvan danken we aan de nieuwsgierigheid en studielust van de studenten en docenten, niet aan de (niet bestaande) Jahwe. Integendeel. Een wereld(se)student als Erasmus heeft zich juist aan de religieuze kloosterlijke ketenen moeten ontworstelen om tot wetenschappelijke ontplooiing te komen – waarna hij vervolgens door de kerkelijke instituties bedreigd werd.
Het laatste hoofdstuk besluit met: ‘Religie zal Homo sapiens blijven vergezellen. Hachelijk wordt het wanneer religie meent het gedrag van mensen te moeten bepalen. In kritieke fases van onze geschiedenis was dat haar taak, maar het is geen opdracht voor de eeuwigheid. De Bijbel hoeft niet meer de perfecte schrift van een perfecte God te zijn. Hij mag eindelijk zijn wat hij in elk geval is: een verdomd goed boek’.
Hm.
Daar valt nog oneindig veel en eeuwen lang over te twisten.
May 11, 2024
Bibelanthropologie: noch nie wirklich was davon gehört, aber dann in diesem Buch die große Entdeckung gemacht.
Daß die Bibel wissenschaftlichen, historischen gar geschichtswissenschaftlichen Kriterien nicht genügen kann, ergibt sich bereits auf der Seite 1 (Genesis) dieses, nicht minder, außergewöhnlichen und obendrein großartigen Buches.
Aber, dass die Bibel und die Anthropologie zusammenfinden könnten? Und dass dieses Opus "Bibel" und seine Geschichten und Ereignisse, aus dieser Sicht anders gelesen, analysiert und aus einem neuen Blickwinkel, nämlich dem des Evolutionsbiologen, interpretiert werden kann, ist der große Verdienst der Arbeit der beiden Autoren, Carel van Schaik und Kai Michel.
Eine faszinierende Perspektive wird somit dem interessierten Leser eröffnet, denn das Buch bietet eine einzigartige Sicht auf die menschliche Geschichte, indem es die Bibel als Quelle für Informationen über unsere evolutionäre Entwicklung nutzt.
Vielleicht sind die Thesen als kontrovers einzustufen, insbesondere unlesbar für Gegner der Evolutionstheorie, und einige seiner Interpretationen der Bibel könnten gläubige Menschen gar verärgern.
Obwohl das Buch komplexe Themen behandelt, ist es für den Laien gut verständlich geschrieben. Und es bleibt dabei: Das Buch ist mehr als anregend zum Nachdenken: es stellt viele provokative Fragen und lädt den Leser dazu ein, die eigene Sicht auf die menschliche Geschichte zu hinterfragen.
"Das Tagebuch der Menschheit" ist ein spannendes und provokantes Buch, das zum Nachdenken anregt. Auch wenn die dargelegten Thesen nicht unumstritten sind, so bieten sie doch eine neue, interessante und erfrischende Perspektive auf die menschliche Geschichte.
Das Buch ist sicherlich empfehlenswert für alle, die sich für die Evolution des Menschen und die Rolle der Religion in unserer Gesellschaft interessieren.
Daß die Bibel wissenschaftlichen, historischen gar geschichtswissenschaftlichen Kriterien nicht genügen kann, ergibt sich bereits auf der Seite 1 (Genesis) dieses, nicht minder, außergewöhnlichen und obendrein großartigen Buches.
Aber, dass die Bibel und die Anthropologie zusammenfinden könnten? Und dass dieses Opus "Bibel" und seine Geschichten und Ereignisse, aus dieser Sicht anders gelesen, analysiert und aus einem neuen Blickwinkel, nämlich dem des Evolutionsbiologen, interpretiert werden kann, ist der große Verdienst der Arbeit der beiden Autoren, Carel van Schaik und Kai Michel.
Eine faszinierende Perspektive wird somit dem interessierten Leser eröffnet, denn das Buch bietet eine einzigartige Sicht auf die menschliche Geschichte, indem es die Bibel als Quelle für Informationen über unsere evolutionäre Entwicklung nutzt.
Vielleicht sind die Thesen als kontrovers einzustufen, insbesondere unlesbar für Gegner der Evolutionstheorie, und einige seiner Interpretationen der Bibel könnten gläubige Menschen gar verärgern.
Obwohl das Buch komplexe Themen behandelt, ist es für den Laien gut verständlich geschrieben. Und es bleibt dabei: Das Buch ist mehr als anregend zum Nachdenken: es stellt viele provokative Fragen und lädt den Leser dazu ein, die eigene Sicht auf die menschliche Geschichte zu hinterfragen.
"Das Tagebuch der Menschheit" ist ein spannendes und provokantes Buch, das zum Nachdenken anregt. Auch wenn die dargelegten Thesen nicht unumstritten sind, so bieten sie doch eine neue, interessante und erfrischende Perspektive auf die menschliche Geschichte.
Das Buch ist sicherlich empfehlenswert für alle, die sich für die Evolution des Menschen und die Rolle der Religion in unserer Gesellschaft interessieren.
February 5, 2021
Eine fantastische Interpretation der Bibel: Aus anthropologischer Sicht pathologisieren die Autoren das Buch der Bücher (meistverkauft, immerhin) zur Chronik der Menschheitsgeschichte. Darin stellen sie spannende Thesen auf wie die der 3 Naturen des Menschen (emotional, kulturell, vernünftig) und verwerten bedeutende Begrifflichkeiten aus der Evolutionspsychologie. Darunter: Confirmation Bias, das Gesetz der Reziprozität, das Mismatch-Momentum, etc.
Sollten Sie sich entscheiden, diese Lektüre zu kaufen: nur zu! "Das Tagebuch der Menschheit" liefert die Möglichkeit zum Perspektivwechsel und regt somit definitiv zum Nach- und Überdenken an. Doch erschrecken Sie nicht vor der ausschweifenden Einleitung oder der Anfälligkeit zur Wiederholung (Max Webers "Die Entzauberung der Welt" wird mindestens drei Mal in verschiedenen Kapiteln so erwähnt, als nenne man es zum ersten Mal), all dies hängt nämlich mit der Schwierigkeit zusammen, ein solch ganzheitliches Thema literarisch zu strukturieren. Betrachten Sie die EInleitung also als (mehr oder weniger einzig) notwendiges Vorwissen zum Verständnis eines solch komplexen Stoffes und verzagen Sie nicht. Es braucht seine Zeit.
Sollten Sie sich entscheiden, diese Lektüre zu kaufen: nur zu! "Das Tagebuch der Menschheit" liefert die Möglichkeit zum Perspektivwechsel und regt somit definitiv zum Nach- und Überdenken an. Doch erschrecken Sie nicht vor der ausschweifenden Einleitung oder der Anfälligkeit zur Wiederholung (Max Webers "Die Entzauberung der Welt" wird mindestens drei Mal in verschiedenen Kapiteln so erwähnt, als nenne man es zum ersten Mal), all dies hängt nämlich mit der Schwierigkeit zusammen, ein solch ganzheitliches Thema literarisch zu strukturieren. Betrachten Sie die EInleitung also als (mehr oder weniger einzig) notwendiges Vorwissen zum Verständnis eines solch komplexen Stoffes und verzagen Sie nicht. Es braucht seine Zeit.
May 26, 2024
Een beetje veel woorden.
Maar het einde is goed.
De bijbel is in 1200 jaar geschreven , van 800 BC tot 400 BC.
Het heeft daarna nog zo een 1000 jaar dienst gedaan, maar is daarna verouderd en niet meer van deze tijd.
Het beschrijft de aanpassing van de mens aan zijn nieuwe tijd en geeft handvaten om Ten strijde te trekken tegen het fenomeen mismatch. Dat is de kloof die is ontstaan tussen onze oernatuur van jager-verzamelaars naar moderne mens die in gemeenschappen is gaan wonen. Wij hebben er 100.000 ‘en jaren over gedaan om te evolueren en in kleine groepen te leven. Toen wij na de ijstijd in aantal zo gegroeid zijn en in grote groepen in dorpen en steden zijn gaan leven, waren wij daar niet klaar voor. De bijbel was bedoelt om hieraan handvaten te geven.
Nu de wetenschappen zijn voortgekomen uit de intellectuele instituties (religieuze instituties) is er voor veel verklaringen geen ruimte meer voor de bijbel.
Wat resteert zijn spirituele belevingen, waar de religie en bijbel nog een rol spelen.
Maar het einde is goed.
De bijbel is in 1200 jaar geschreven , van 800 BC tot 400 BC.
Het heeft daarna nog zo een 1000 jaar dienst gedaan, maar is daarna verouderd en niet meer van deze tijd.
Het beschrijft de aanpassing van de mens aan zijn nieuwe tijd en geeft handvaten om Ten strijde te trekken tegen het fenomeen mismatch. Dat is de kloof die is ontstaan tussen onze oernatuur van jager-verzamelaars naar moderne mens die in gemeenschappen is gaan wonen. Wij hebben er 100.000 ‘en jaren over gedaan om te evolueren en in kleine groepen te leven. Toen wij na de ijstijd in aantal zo gegroeid zijn en in grote groepen in dorpen en steden zijn gaan leven, waren wij daar niet klaar voor. De bijbel was bedoelt om hieraan handvaten te geven.
Nu de wetenschappen zijn voortgekomen uit de intellectuele instituties (religieuze instituties) is er voor veel verklaringen geen ruimte meer voor de bijbel.
Wat resteert zijn spirituele belevingen, waar de religie en bijbel nog een rol spelen.
August 11, 2019
Dieses Buch ist eigentlich ein Must für alle, die Jared Diamonds "Guns, Germs and Steel" gelesen und toll gefunden haben. Wahrscheinlich erstmals werden zwei der grossen monotheistischen Religionen (Judentum & Christentum) parallel zur kulturellen Evolution des Menschen analysiert. Bisher immer "unsinnig" erscheinende religöse oder kulturelle Verhaltensweisen, Vorschriften, Gesetze, Gebote, etc. werden endlich erklärt.
Praktischer Nebeneffekt: Man muss die Bibel nicht mehr lesen, um zu wissen was die wichtigsten Dinge sind, die drinstehen. Ich würde dieses Buch gerne als die "Königserläuterung der Bibel" bezeichnen.
Der Mittelteil war vielleicht etwas langatmig und "Sachbücher" sind immer etwas schwerer zu bewerten, aber ich mochte es wirklich. Und Jared Diamond hat den beiden Autoren sogar Tipps gegeben! Ach und obwohl das Cover etwas anderes verspricht, das ist echt kein religiöser Schunken!
Praktischer Nebeneffekt: Man muss die Bibel nicht mehr lesen, um zu wissen was die wichtigsten Dinge sind, die drinstehen. Ich würde dieses Buch gerne als die "Königserläuterung der Bibel" bezeichnen.
Der Mittelteil war vielleicht etwas langatmig und "Sachbücher" sind immer etwas schwerer zu bewerten, aber ich mochte es wirklich. Und Jared Diamond hat den beiden Autoren sogar Tipps gegeben! Ach und obwohl das Cover etwas anderes verspricht, das ist echt kein religiöser Schunken!
June 6, 2023
In trying to understand human behavior I have always thought it important to read the bible at least once. Unfortunately I am one of those who gets to the first totally illogical gobbledygook of Genesis and my brain slams shut. Faith in nonsense is not my strong point.
This book takes the good book, looks at it in context of when, where and by whom it was written, and untangles the mess of contradictory illogical leaps.
To say it all makes sense of the bible would be to completely misunderstand the bible. It cannot make sense as it is a deeply layered ideological historical mess. But The Good Book of Human Nature presents this mess in such as way that you do gain deeper understanding of human nature, or rather nurture.
This book takes the good book, looks at it in context of when, where and by whom it was written, and untangles the mess of contradictory illogical leaps.
To say it all makes sense of the bible would be to completely misunderstand the bible. It cannot make sense as it is a deeply layered ideological historical mess. But The Good Book of Human Nature presents this mess in such as way that you do gain deeper understanding of human nature, or rather nurture.
February 8, 2025
This is one of the books I will put on my “books to keep” shelf. Is one to come back to and read again. The five stars are for inspiration only. Probably the most inspiring book I have read since the black swan.
It took me a while to finish it anyway. It’s not the easiest read. And when you want to relax a bit in between, I recommend to the book of longings from Sue Monk Kidd in parallel as it perfectly describes the historical situation of the world into which Jesus has been born. Ah, and it’s a great read.
It took me a while to finish it anyway. It’s not the easiest read. And when you want to relax a bit in between, I recommend to the book of longings from Sue Monk Kidd in parallel as it perfectly describes the historical situation of the world into which Jesus has been born. Ah, and it’s a great read.
December 30, 2017
Fantastisch boek, omdat het uitlegt waarom mensen in goden geloven, hoe het begonnen is (voorouders) en hoe het zich ontwikkeld heeft, tot de uitvinding van de hemel aan toe. Het enige nadeel is dat het erg dik is.
July 29, 2021
Hämmert sämtliche Argumente in den Schädel eines jeden Lesers bis dieser vergisst, dass er sich eigentlich kritisch und aktiv mit dem Material auseinandersetzen müsste. Zum Glück sind die Argumente so interessant, wie sie es nunmal sind.
August 2, 2023
I loved the first part of this. Teased my brain in all the right ways. They lost me when Jesus showed up, but to be fair so did the bible. Still looking for an analysis where I can understand the hype around that guy a bit more.
June 11, 2017
Fascinating
Displaying 1 - 30 of 52 reviews