Τι θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια συλλογή μικρών και μεγαλύτερων κειμένων με τίτλο που παραπέμπει σε ιστορίες διάσωσης ή καταστροφής; Ανατρεπτικές αφηγήσεις γύρω από την εσωτερική ζωή που πάλλεται έτοιμη να αναλωθεί ή να ανθίσει. Ιστορίες ανθρώπων που εκδηλώνουν έντονα συναισθήματα προκειμένου να διασκεδάσουν τη φθορά και την απουσία· που φλέγονται από ερωτική επιθυμία, αλλά αδυνατούν να συναντήσουν τον άλλο· που επιθυμούν να αποδράσουν, αλλά παραμένουν εγκλωβισμένοι και άπραγοι. Ιστορίες, πρωτίστως, ενηλικίωσης, αλλά και επιστροφής στον σκληρό κόσμο της παιδικής ηλικίας, όπου κυριαρχούν η μοναξιά και η συναισθηματική στέρηση.
Στα μικρά πεζά του "Κήτους" η θαλερή φαντασία, που αγνοεί τους κανόνες της συμβατικής λογικής, η μετάπλαση του ατομικού βιώματος σε κάτι ανοίκειο ή και αλλόκοτο, οι τολμηρές εικόνες και μεταφορές φαίνεται να διατηρούν κατά έναν τρόπο το παρθένο βλέμμα με το οποίο το παιδί αντικρίζει τον κόσμο. Στα μεγαλύτερα πεζά, πάλι, η περιγραφή της καθημερινότητας, που μοιάζει εκ πρώτης όψεως οικεία, υποσκάπτεται από ένα περίτεχνο δίχτυ υπαινιγμών, αλλά και από τη διαβρωτική δύναμη του ποιητικού, ενίοτε και του μεταφυσικού στοιχείου.
Στη θαυμαστή κοιλιά του κήτους όλα μπορεί να συμβούν· χάρη στην εκφραστική τόλμη της Ούρσουλας Φωσκόλου, οι ψυχικές καταστάσεις μεγεθύνονται και προσλαμβάνουν συμβολικές διαστάσεις, ενώ οι ήρωες, αν και απλοί άνθρωποι, αποκτούν αρχετυπικό βάθος και κατορθώνουν τελικά να διαρρήξουν τα δεσμά της καθημερινότητας.
Η Ούρσουλα Φωσκόλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1986 και εργάζεται ως γραφίστρια. Είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του λογοτεχνικού περιοδικού Φρέαρ και επιμελείται τη σελίδα του στο διαδίκτυο. Μεταφράσεις και διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί στα λογοτεχνικά περιοδικά Νέα Ευθύνη, Νέο Επίπεδο, Το Δέντρο, (δέ)κατα, Ένεκεν, manifesto, Ακτή, Θράκα, Πλανόδιον και Φρέαρ.
Το βιβλίο της "Το κήτος" (Κίχλη 2016) απέσπασε το Βραβείο Νέου Λογοτέχνη του περιοδικού Κλεψύδρα / Έναστρον.
Την αγαπώ τη μικρή φόρμα και αυτά τα διηγήματα δεν απογοητεύουν. Όμορφη γλώσσα, νοσταλγική και ευαίσθητη, σκοτεινή και γεμάτη υπονοούμενα. Το 2024 άρχισε με τον καλύτερο τρόπο!
Ένα βιβλιο με σίγουρα πολύ ιδιαίτερη μορφή, μιας και αποτελείται από 25 μονοσέλιδα και 10 λίγο μεγαλύτερα διηγήματα που έχουν αφορμή την παιδική ηλικία, ώστε να μιλήσουν για τις μνήμες που έρχονται στα μυαλά ενηλίκων από την ηλικία αυτή. Πολύ δύσκολο εγχείρημα να καταφέρεις να αποδώσεις συναισθήματα σε διηγήματα μόλις 1 σελίδας. Προσωπικά, τα βιώματα που ήθελε να περάσει μου έγιναν σίγουρα πιο αισθητά στα μεγαλύτερα διηγήματα, σίγουρα ξεχωρίζω την "Επιστροφή", το "Σινεμασκόπ" και το "Στη θέση του" ενώ συνολικά στο βιβλίο είχα μια αίσθηση οικειότητας. Όμως, δεν ξέρω αν φταίω εγώ, αλλά αυτή η φόρμα με κούρασε, ένοιωθα πως ήθελα παραπάνω πράγματα από κάθε μικροδιήγημα...
"Το σπίτι. Όταν το σπίτι βάραινε τις πλάτες της σαν γρανιτένιος σάκος, η μάνα μου άνοιγε το μικρό ντουλαπι της τηλεόρασης και, βγάζοντας αθόρυβα το ουίσκι, γέμιζε ένα ποτήρι σχεδόν ίσαμε πάνω. Καθόταν έπειτα ήσυχη, με τους αγκώνες της στητούς στο ξύλινο τραπέζι, στύλωμε τη ματιά στον άδειο τοίχο κι έγραφε. Κάρφωνε το μολύβι στην κοιλιά, το τράβαγε ως το στέρνο κι έβγαζε από μέσα της ό,τι από μικρή κρατούσε επιμελώς κρυμμένο: τραγούδια και έρωτες, μετάνοιες σπαρακτικές, μίση, αγάπες κι έγνοιες - κι εκείνο το αιώνιο βάσανο του τι θα φάμε."
Το Κήτος είναι μια συλλογή παράξενων ιστοριών. Μικρά αφηγήματα ενός αφηγηματικού τόπου, όπου η ποίηση και το πεζό συναντιούνται. Αυτά τα πραγματάκια, μονοσέλιδα και αλλόκοτα, με ζάλισαν. Είναι μια καλλωπισμένη εξιστόρηση ονείρων. Αν ο σπαστικός φίλος, που με το στανιό θα σου εξιστορήσει τις ενύπνιες περιπέτειές του έχει μια εκλεπτυσμένη φωνή, κάτι τέτοιο θα βγάλει.
Δεν είναι του γούστου μου, αλλά πιστεύω πως θα βρει το κοινό του στις ευαίσθητες ψυχές. Αυτοί οι άνθρωποι λογικά θα έχουν πολύ διαφορετικά γούστα από μένα. Ειδάλλως, μάλλον εγώ έχω χωλά κριτήρια, κάτι μου λείπει. Ίσως είμαι πολύ πεζός, για αυτό και θέλω την πεζή μου μυθοπλασία, χωρίς πολλές μυστήριες αναζητήσεις.
Με στοιχεία στιχουργίας στις μικρές φόρμες, δεξιοτεχνία που δεν προσκρούσει σε υπερβολές, αποφεύγοντας αυστηρά σχήματα, η Ούρσουλα Φωσκόλου καταγράφει στιγμές και στοιχεία της κοινωνικής πραγματικότητας. Ένα δειγματολόγιο με ποικιλία θεμάτων που δημιουργεί αισθήματα, νοσταλγία, προβληματισμούς. Ένας νόστος σε πρότερες ηλικίες, ιστορίες βιωμάτων, συγκινησιακών εντάσεων, δοσμένες με μεταφορές και συμβολισμούς. Αντανακλώντας εικόνες καθημερινής ζωής, σκέψεων, εμπειριών, προκαλεί αναπόληση και ταξίδια σε κοινούς τόπους. Μια εσωτερική διαδρομή ψυχικών διεργασιών, ως άλλος Ιωνάς, στην κοιλιά του κήτους επιδίδεται σε αναστοχασμό αποζητώντας την κάθαρση και την αναγέννηση.
Είναι στ' αλήθεια παράξενο πράγμα να κρατάς στα χέρια σου ένα βιβλίο κάποιου που ξέρεις, αλλά ποτέ δεν γνώρισες με την ιδιότητα του συγγραφέα. Κι ακόμη πιο παράξενο όταν είναι ένα πραγματικά καλό βιβλίο και σε κάνει να σκεφτείς: "κρίμα που δεν κάναμε παρέα τότε, κρίμα που δεν μπορούσα να μαντέψω ότι είχαμε κοινή μια τέτοια αγάπη όπως το γράψιμο, ίσως το σχολείο να ήταν ευκολότερο τότε". Έξυπνα, μάλλον, το "Κήτος" υπόσχεται μια συλλογή από μικρά και μεγάλα πεζά και όχι μια συλλογή από διηγήματα. Και καλά κάνει, διότι δεν πρόκειται για διηγήματα. Νομίζω, μάλιστα, πως οι λάτρεις της ποίησης θα αγαπήσουν πιο πολύ τούτο το βιβλιαράκι από τους λάτρεις της πεζογραφίας. Στα αγγλικά το λένε prosaic poetry, στα ελληνικά δεν ξέρω αν έχει συγκεκριμένη ορολογία, πάντως περί αυτού πρόκειται, ως επί το πλείστον: πεζή ποίηση. Κείμενα μεγαλύτερα, μικρότερα, περισσότερο ή λιγότερο σουρεαλιστικά, λαμβάνουν όλα χώρα σε έναν μη-χρόνο, στην κοιλιά του κήτους, κατά κάποιον τρόπο, έχουν περισσότερη ή λιγότερη αλήθεια και παντρεύουν με εντυπωσιακό τρόπο, εντυπωσιακή οικονομία και όμορφη γλώσσα το οικείο με το ανοίκειο. Αυτό για την οικονομία κρατήστε το στο πίσω μέρος του μυαλού σας και θα με θυμηθείτε, διαβάζοντας. Υπάρχουν πράγματα που η συγγραφέας δεν γράφει κι όμως καταφέρνει να τα κάνει να ηχούν τόσο δυνατά σαν να ήταν εκεί. Θα περιμένω την επόμενη δουλειά της, στα σίγουρα.
Δεύτερη ανάγνωση της συγκεκριμένης συλλογής μικρών και μεγάλων πεζών, γιατί μία ποτέ δεν είναι αρκετή. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, στα μόλις μίας σελίδας μικρά πεζά, διαβάζουμε κατά κύριο λόγο,ιστορίες ενηλικίωσης που θίγουν διαχρονικά ζητήματα. Με άλλες ταυτίστηκα περισσότερο,με άλλες λιγότερο. Αυτό που με εξέπληξε και με εντυπωσίασε όμως ήταν το γεγονός πως καθώς τα διάβαζα και οργίαζε η φαντασία μου, ερχόταν η κατακλείδα να μου διαψεύσει όλες τις υποθέσεις που έκανα και να δώσει μια διαφορετική διάσταση στην όλη ανάγνωση. Και αυτό με έκανε να το ξαναδιάβασω αμέσως από άλλη σκοπιά. (δεν ξέρω αν βγάλατε κάποιο νόημα αλλά μόνο διαβάζοντάς το θα το νιώσετε!)
Το δεύτερο μέρος με τα μεγαλύτερα πεζά το απόλαυσα ακόμη περισσότερο, ξεχώρισα αρκετά και θα ήθελα άλλα τόσα! Το γλαφυρό ύφος της συγγραφέως σε συνδυασμό με τον υπαινικτικό χαρακτήρα της γραφής της ενεργοποιεί την φαντασία του αναγνώστη και το τέλος της κάθε ιστορίας δεν μπορεί να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο. Το δικό μου αγαπημένο είναι η "Επιστροφή",άγγιξε ευαίσθητες χορδές, ενώ ξεχώρισα ιδιαίτερα και το "Σινεμασκότ" και το "Κόκκινο του Καδμίου" που με άφησε στο τέλος μουδιασμένη. Τα αγαπώ πολύ τελικά αυτά τα μικρούτσικα βιβλία που διαβάζεις σε μία ώρα αλλά σου προσφέρουν τροφή για σκέψη και επίμονη αφοσίωση.
❝Πάνε χρόνια τώρα που με κατάπιε το ψάρι. Καθόμουν σε μιαν έρημη αμμουδιά, απόβραδο Σεπτέμβρη, με ζέστη που 'μοιαζε ανοιξιάτικη. Περνούσε εμπρός μου το βαπόρι των επτά -ολόφωτο- κι ήξερα πως είσαι κάπου μέσα: με τα παιδιά να τρέχουν, τη μάνα σου εκεί δίπλα βλοσυρή κι αυτόν να σε κρατά στην αγκαλιά του. "Να 'ρθει ένα κήτος, να σηκώσει κύμα, με τα πτερύγια ν'ανοίξει την κοιλιά του πλοίου. Έτσι για να εξαφανιστείς". Και ήρθε: αργό, επιβλητικό, θεόρατο και στάθηκε, με ανοιχτά σαγόνια, στην ακτή. Έσταζε το νερό απ' τα δόντα του σαν διάφανη κουρτίνα. Γδύθηκα και διασκελίζοντας τη μακριά υγρή του γλώσσα μπήκα και κάθισα στο στόμα του. Πάνε χρόνια τώρα που σε ακολουθούμε: αυτό να θέλει να σε καταπιεί κι εγώ -αιώνια- να το συγκρατώ.❞
🐋Στο προηγούμενο ποστ έλεγα για τα 38573 βιβλία που έχω ξεκινήσει ταυτόχρονα....ε στην χτεσινή βόλτα στο βιβλιοπωλείο ψώνισα κατιτίς και ξεκίνησα ακόμη ένα: Το Κήτος της Ούρσουλας Φωσκόλου. Αλλά αυτό το τελείωσα κιόλας. Είναι, όπως λέει, μια συλλογή μικρών και μεγάλων πεζών, χτες διάβασα τα μικρά, σήμερα τα μεγάλα.
🐋Άλλα πιο ολοκληρωμένα και άλλα που θυμίζουν περισσότερο πειραματισμούς γραφής και εξερεύνησης διαφόρων θεμάτων. Οικείες εικόνες της καθημερινότητας μπλέκονται με παράξενα στοιχεία από Αλλού, τα όνειρα και η παιδική ηλικία μπλέκονται με την πραγματικότητα και τις αναμνήσεις ενηλίκων.
🐋Έχοντας διαβάσει και την Παναγία των Εντόμων, και στη συνέχεια το αγαπημένο μου Ήσυχα να πας, και τώρα με το Κήτος, μπορώ να ότι πολύ μου αρέσει η γραφή της Ούρσουλας Φωσκόλου! Να την διαβάσετε!
θέλω κι άλλο...! Καταπληκτικό βιβλίο, γεμάτο από εικόνες, μουσικές, μυρουδιές, που δεν συνθέτουν απλά σύντομες ιστορίες αλλά κάτι πιο συναρπαστικό, αναμνήσεις. Αναμνήσεις που μπερδεύονται στο χώρο και στο χρόνο σπάζοντας τα σαφή όρια των ρόλων, παρασύροντας σε μις δίνη όπου δεν ξέρεις αν οι αναμνήσεις αυτές είναι της συγγραφέως ή του αναγνώστη, ή ίσως ακόμη η συγγραφέας να γράφει όσα ένιωσε ο αναγνώστης. Όλο το βιβλίο είναι ένα ταξίδι, που ξεκινά με τη Σκόνη (του χρόνου, της νεράιδας, ή ποιος ξέρει...), και ενώνοντας θραύσματα μνήμης, ιστορίες (που ίσως έχουνε συμβεί), και βιωμένα συναισθήματα, καταλήγει ακριβώς εκεί που βρίσκεται ο αναγνώστης, ακριβώς Στη θέση του. Ένα ταξίδι από την παιδική αθωότητα στην ενήλικη πλήξη με ένα συνεχές μπρος-πίσω, και μόνη πυξίδα τα παιδικά μας χρόνια.
Το αγάπησα, διαβάζοντας υπό τους ήχους του παλιού πικάπ, 5 / 5 τουλάχιστον!
Πολύ καλή δουλειά από την Ούρσουλα Φωσκόλου με πολλά στοιχεία μαγικού ρεαλισμού. Ορισμένες ιστορίες της με κούρασαν ή με δυσκόλεψαν λίγο, ωστόσο σαν σύνολο η συλλογή ήταν εξαιρετική. Έχει πολύ μέλλον η Ούρσουλα, ας την έχουμε όλοι υπόψη μας!
Το ρούφηξα ολόκληρο ένα Αυγουστιάτικο πρωινό, μαζί με τον καφέ μου. Με μάγεψαν οι ιστορίες. Κάποιες μου θύμισαν Κιτσοπούλου, σε πιο ελαφριά βερσιόν, η αφήγηση δεν ήταν τόσο ωμή όσο της Λένας.
Περιμένω με αγωνία το επόμενο βιβλίο της Ούρσουλας.
[...] Το βιβλίο περιλαμβάνει εικοσιπέντε μικρά μονοσέλιδα κείμενα και δέκα μεγαλύτερης έκτασης αφηγήματα. Τα μικροκείμενα του πρώτου μέρους μοιάζουν με φωτογραφικά στιγμιότυπα που κινούντα μεταξύ ρεαλισμού και υπερρεαλισμού, μεταξύ πραγματικού και φανταστικού, φτιάχνοντας τον καμβά πάνω στον οποίο εξελίσσονται και τα αφηγήματα του βιβλίου, που δεν είναι άλλος από την παιδική ηλικία ιδωμένη με ενήλικο μάτι. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει δέκα, πιο ολοκληρωμένα κατά τη γνώμη μου, μικρά πεζά που δίνουν στην συγγραφέα τη δυνατότητα να ξεδιπλώσει καλύτερα την αφηγηματική της ικανότητα.
Η αφήγηση είναι πάντα σε πρώτο πρόσωπο αλλά ο αφηγητής δεν είναι το ίδιο πρόσωπο σε όλες τις ιστορίες. Για την ακρίβεια, δεν μας συστήνεται ποτέ: η ταυτότητά του/της αναδεικνύεται μόνο μέσα από την αφήγηση και τη σχέση του με τα πρόσωπα, πράγμα που βρήκα ευφυές και λογοτεχνικά ενδιαφέρον. Άλλωστε, η Φώσκολου δεν επιχειρεί να πει ιστορίες με αρχή, μέση και τέλος, με καθορισμένους ήρωες και αντι-ήρωες στο πλαίσιο της αφήγησης. Μοιάζει περισσότερο να ανασυνθέτει αναμνήσεις μέσα από την κοιλιά του «κήτους» δηλαδή από την παιδική ηλικία. Η προμετωπίδα του βιβλίου είναι ένας στίχος του Σαραντάρη: «Κατάγομαι από τα παιδικά μου χρόνια/ όπως από μία χώρα» και νομίζω ότι τα πεζά που περιλαμβάνονται σε αυτόν τον μικρό τόμο δικαιολογούν και …επαυξάνουν το νόημα των στίχων του Σαραντάρη.
Τολμώ να πω ότι είμαι ιδιαίτερα επιφυλακτική (πλέον) απέναντι σε ιστορίες που στηρίζονται στο… ρετρό μπλέξιμο πραγματικού και φανταστικού προκειμένου να αποδώσουν μέσα από αυτό το κλίμα του φανταστικού ρεαλισμού μία όψη του κόσμου μας πασπαλισμένη με ολίγον από όνειρο για να πορευόμαστε. Με ικανοποίηση διαπίστωσα ότι η Φώσκολου δεν κάνει αυτό. Η συγγραφέας δια στόματος αφηγητή / αφηγήτριας καταπιάνεται με τις αναμνήσεις που φέρει μέσα του /της ως θραύσματα και ασχημάτιστες ή θολές εικόνες και επιχειρεί – πολύ πετυχημένα – να τις αποκωδικοποιήσει στο ενήλικο παρόν του/ της χρησιμοποιώντας το μεταφυσικό στοιχείο μόνο ως κλειδί για να ερμηνεύσει, εκ των υστέρων, πράγματα που σε ένα παιδί μοιάζουν μυστήρια και ανεξιχνίαστα.
Δύσκολο εγχείρημα να συμπυκνωσεις σε λίγες γραμμές η σελίδες μια ιστορία. Πολλές από αυτές σχετίζονται με παιδικές αναμνήσεις και αλλοτινες εποχές, ενώ οι περισσότερες διακατεχονται από μυστικιτικα στοιχεία. Κάποιες τις απόλαυσα κάποιες άλλες όμως μου φάνηκαν αδιάφορες, οπότε το αποτέλεσμα μου φάνηκε άνισο. Κρατώ στα συν τα εξής από το βιβλίο: Το κήτος, Το σπίτι, Απόψε, Ηλέκτρα, Ανάποδα, Η πείνα, Το κομμάτι
ωραία η εμπειρία. Διαφορετική. Διάχυτος υπερρεαλισμός. Κάποια μικρά πεζά δεν τα κατάλαβα αλλα σε μια ύστερη αναγνωση μπορει να αποκαλυφθεί το νόημα τους. Αρκετά κοινωνικά νοήματα. Αντικατοπτρίζει μια Ελλαδα με παθογενειες, οπως ειναι, αφιλτράριστη.
Εμμμ... Ναι... Αρκετά... Κάποια περισσότερο, κάποια όχι και τόσο. Γενικά η γραφή με έκανε να αισθάνομαι άλλες φορές ρευστή και επιπλέουσα και άλλες σαν να με καταβρεχαν με παγωμένο νερό μέσα στο καταχείμωνο.
Μου άρεσε περισσότερο η ενότητα με τα μεγάλα πεζά. Ωστόσο κι εκείνη με τα μικρά είχε διαμαντάκια. Μπήκε στις αγαπημένες μου συγγραφείς ήδη από το πρώτο της βιβλίο που διάβασα που ήταν η νουβέλα ''ήσυχα να πας''. Εδώ δείχνει το ταλέντο της στη μικρή φόρμα. Ποιητική κι εξαίσια. Αγαπημένα πεζά που ξεχώρισα: ''Φερ φορζέ'' (αριστούργημα), ''η πείνα'', ''Αναϊς'', ''Επιστροφή'', ''Σινεμασκόπ'', ''Το κρέας'', ''Ένα μπαρ'', ''το κήτος'', ''Απόψε'' ''Με τον τρόπο του Ε.Χ.''