کشکول، کتابی است مفصل و بدون نظم خاص که در آن، احادیث نبوی و تفاسیر قرآنی و قواعد نحوی با داستانهای سرگرمکننده و براهین هندسی و اشعار منتخب در هم آمیخته است. این کتاب به زبان عربی و فارسی نوشته و به سه جلد تقسیم شده است که این تقسیم، هیچ دلالتی بر موضوع مجلدات ندارد. شخ بهایی در مقدمه کشکول گفته چون از تالیف کتاب مِخلاة (=توبره) فارغ شدم کتابی که از هر چیزی بهترین و شیرینترینش را دربرداشت، استخاره و از خداوند طلب خیر کردم. پس از آن کتاب دومی نوشتم که دربردارنده مطالبی جدید باشد و چون فرصت تنظیم و دستهبندی نیافتم به همان حال رهایش ساختم مانند ظرفی که در آن همه چیز باشد (پرارزش و کمارزش) و مانند گردنبند گرانبهایی که نخش از هم گسسته. به همین جهت اسمش را «کشکول» نهادم تا با نام برادرش هماهنگ باشد ...این دوکتاب را همنشین تنهاییتان و مایه انس و آسودگی خاطر و رفیق سفر و همراه در وطن قرار بدهید که متواضعانه میآموزند و مانند گلشنی پر از گل میخرامند.
بهاءالدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهائی (زادهٔ ۸ اسفند ۹۲۵ خورشیدی در بعلبک، درگذشتهٔ ۸ شهریور ۱۰۰۰ خورشیدی در اصفهان) دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری است که در دانشهای فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات تبحر داشت. در حدود ۹۵ کتاب و رساله از او در سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی و هنر و فیزیک بر جای مانده است. به پاس خدمات وی به علم ستارهشناسی، یونسکو سال ۲۰۰۹ را به نام او سال «نجوم و شیخ بهایی» نامگذاری کرد
کشکول هرآنچه است که باید آدمی بداند! دایره المعارفی است از اقوال شیرین،داستانهای کوتاه رنگین،تفاسیری ملیح با بیانی فصیح ... دریایی است ،از اشعار شیوا،احادیث رسا و در یک کلام ،گزیده گزیده ها . بسیار شبیه کتاب (لطفا گوسفند نباشید)از محمود نامنی است و آقای نامنی هم بسیاری از مطالب آن کتاب را از متن کشکول اقتباس نموده اند.
کتابی است که در پنج دفتر نگاشته شده است ولی چون کتاب نظم خاصی در بیان مفاهیم ندارد(مثلا یک صفحه در مورد فقر،صفحه بعد هوس و صفحه بعد دوباره فقر)و خود شیخ بهایی نیز در اول کتاب به آن اشاره کرده، نمیشود آنرا یک جا خواند زیرا آدم را خسته و دلزده می کند بلکه باید هر روز چند صفحه از آنرا مطالعه نمود . کتابیست بسیار پربها و سرشار از گنج های عرفانی!
برعکس کتاب های قدیمی (نظامی سعدی جامی نراقی و ....) که معمولا بدونه مکس میخونمشون این کتاب هیچ وقت به اندازه کافی برام جذاب نبود که تمومش کنم . اخر سر ام بخاطر عذاب وجدان تموم نکردنش و جلو چشمم بودن دادمش به کتاب خونه.
کشکول شیخ بهایی کتابی جُنگ مانند از شیخ بهایی شامل شعرها و نثرهای مورد علاقه او است. برخی از این شعرها و نثرها از خود وی و برخی نیز گردآوری او از دیوانها و کتابهای مورد علاقهاش هستند. مطالب این کتاب، مضامینِ دینی، تاریخی، ادبی، ریاضی و نجومی دارند. این مطالب اغلب بیهیچ نظم خاصی به دنبال هم آمدهاند.
کتاب همون طور که اسمش نشون میده، واقعا کشکولی هست از همه چیز. از نکات اخلاقی گرفته تا شعر فارسی و عربی و قطعات طنزگونه و ... . بعضی از نکات اخلاقیش به نظر من بسیار زیبا بود و کتاب واقعا ارزش خوندنش رو داره.
قدیمها که امکانات کم بود؛ توی بعضی کتابخونه ها از این دست کتابها پیدا میشد. بعضی هاشون رو حتی دوبار هم خونده بودم. هنوز هم یه سری حکایت ها و یه سری توصیه هاشون یادمه.