Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları: Sosyalist Realizm Üzerine Eleştirel Bir Çalışma

by Ahmet Oktay

"Toplumcu Gerçekçilik, Sosyalist Blok'un çöküşünden önce, yani glasnost ve perestroyka söyleminin henüz egemen olduğu ve edebiyatın büyük ölçüde ideolojik/politik ajitasyon aracı sayıldığı yıllarda kınanmayı göze alarak yazıldı. Nitekim, düşünceleriyle ters düştüğüm rahmetli Aziz Çalışlar, beni küçük burjuvalıkla suçlamakta beis görmedi. Aynı suçlamayı yapan başka yazarlar da çıktı elbet.

Hemen belirteyim: Kimseyle tartışmaya girmek niyetinde değilim. Ben düşündüğümü ödün vermeden yazdım. Başkaları da bu düşüncelere karşı çıktılar. Aradan geçen zaman, eski ve yeni okurlarım açısından yansız bir değerlendirme yapabilmeleri için gereken mesafeyi yaratmış bulunuyor.

Küreselleşme sürecinin ivme kazandığı yıllardayız. Ama bu yıllar, dünyanın hemen her yerinde sistem karşıtı hareketlerin de ivme kazandığı yıllar. Sömüren/sömürülen, yöneten/yönetilen ilişkileri yeni biçimler aldıysa da var olmakta devam ediyor. Tam da bu yüzden emekçi sınıf ve kesimlerin özgürlük, eşitlik, adalet arzuları ve beklentileri her zamanki önemlerini koruyor. Daha insanal bir dünyanın kurulması, ancak bu sınıf ve kesimlerin bilinçli, kararlı ve etkin mücadelesine bağlı olmaya devam ediyor. Edebiyat ve sanat, bu mücadelenin özgül ve özgün alanlarının başında geliyor.

Tam da bu yüzden, Türkiye'de yapılmış ilk çalışma olan Toplumcu Gerçekçilik'in yürüttüğü tartışmanın, bugün için de geçerli olduğunu düşünmeme yol açan yeterli koşulların var olduğuna inanıyorum."

582 pages, Paperback

First published January 1, 2000

About the author

Türkiyeli şair, yazar, gazeteci.
Yazmaya ortaokul sıralarında başladı. İlk şiiri, 1949-1950 yılları arasında Gerçek dergisinde yayımlandı. Öğrenimini lisede yarım bırakarak çalışmaya başladı.

Ahmet Oktay, 1950'li yıllarda Mavi Hareketi içinde yer aldı ve aynı adlı dergide yazıları ve şiirleriyle etkin bir rol oynadı. 1961 yılında Yeni İstanbul gazetesinin Ankara bürosunda "parlamento muhabiri" olarak profesyonel gazeteciliğe başladı. Çeşitli gazetelerde ve TRT Haber Merkezi’nde muhabirlik, haber müdürlüğü yaptıktan sonra 1982'de TRT’den emekli oldu. Bir süre daha Milliyet gazetesi’nde çalışmaya devam eden Ahmet Oktay, 1993 yılında görevinden ayrılarak kendini tümüyle yazmaya verdi.

Başlangıçta yazdığı şiirlerle Ahmed Arif şiirinden etkilendiği izlenimini verirken, 1960’lardan sonra toplumcu gerçekçi bir yaklaşımla İkinci Yeni’ye doğru yöneldi. Şiirlerinde destansı bir söyleyiş kullandı, zengin sözcük dağarcığı ile kendini hemen belli eden bir tarzla şiirler yazdı.

Şiir kitaplarından özellikle Yol Üstündeki Semender (1987) Behçet Necatigil Şiir Ödülü almasınında ötesinde içerdiği şiir isimleriyle de önem kazanmıştır. Her bir şiirinde intihar etmiş bir şairi şiire dönüştürmüş ve o şairin biçemiyle kendi biçeminin karışımı enfes bir biçem ortaya koymuştur. Türkiye'de birçok şiirsever bu şiir kitabı nedeniyle gizli kalmış Türk ve yabancı şairleri farklı yanlarıyla öğrenebilmiştir.