Αποσυσκευάζω τη βιβλιοθήκη μου. Μάλιστα. Άρα δεν είναι ακόμη στα ράφια, δεν την περιβάλλει η αθόρυβη ανία της ταξιθέτησης. Ούτε μπορώ να βηματίσω κατά μήκος των ζυγών της, για να τους επιθεωρήσω ενώπιον αγαπητών και φιλήκοων προσώπων. Τίποτε από όλα αυτά δεν έχετε να φοβηθείτε. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να σας ζητήσω να μεταφερθείτε μαζί μου στην αταξία των διαρρηγμένων κιβωτίων, σε μιαν ατμόσφαιρα κορεσμένη από τη σκόνη του ξύλου, σ' ένα πάτωμα στρωμένο με σκισμένα χαρτιά, ανάμεσα σε σωρούς βιβλία που αποστέλλονται πάλι στο φως της ημέρας ακριβώς μετά δύο έτη σκότους, ώστε να συμμεριστείτε εκ των προτέρων κάτι από τη διάθεση -διόλου ελεγειακή, άλλα μάλλον τεταμένη- που αφυπνίζουν σε έναν γνήσιο συλλέκτη αυτοί ακριβώς οι τόμοι. Η ύπαρξη του συλλέκτη διέπεται από μια διαλεκτική ένταση μεταξύ των πόλων της αταξίας και της τάξης.
Κάθε πάθος συνορεύει με το χάος, όμως το συλλεκτικό πάθος εγγίζει τα όρια του χάους των αναμνήσεων. Αυτό που ωστόσο θέλω να πω είναι κάτι περισσότερο: Το τυχαίο, το πεπρωμένο -που εμποτίζουν με το χρώμα τους τα περασμένα μπροστά στα μάτια μου- είναι συγχρόνως και εμφανώς παρόντα στον συνηθισμένο κυκεώνα των βιβλίων. Γιατί τί άλλο είναι αύτη η κατοχή παρά αταξία, όπου η συνήθεια έχει γίνει τόσο οικεία ώστε μπορεί να φαίνεται σαν τάξη;
Walter Bendix Schönflies Benjamin was a German Jewish philosopher, cultural critic, media theorist, and essayist. An eclectic thinker who combined elements of German idealism, Romanticism, Western Marxism, Jewish mysticism, and neo-Kantianism, Benjamin made influential contributions to aesthetic theory, literary criticism, and historical materialism. He was associated with the Frankfurt School and also maintained formative friendships with thinkers such as playwright Bertolt Brecht and Kabbalah scholar Gershom Scholem. He was related to German political theorist and philosopher Hannah Arendt through her first marriage to Benjamin's cousin Günther Anders, though the friendship between Arendt and Benjamin outlasted her marriage to Anders. Both Arendt and Anders were students of Martin Heidegger, whom Benjamin considered a nemesis. Among Benjamin's best known works are the essays "The Work of Art in the Age of Mechanical Reproduction" (1935) and "Theses on the Philosophy of History" (1940). His major work as a literary critic included essays on Charles Baudelaire, Johann Wolfgang von Goethe, Franz Kafka, Karl Kraus, Nikolai Leskov, Marcel Proust, Robert Walser, Trauerspiel and translation theory. He also made major translations into German of the Tableaux Parisiens section of Baudelaire's Les Fleurs du mal and parts of Proust's À la recherche du temps perdu. Of the hidden principle organizing Walter Benjamin's thought Scholem wrote unequivocally that "Benjamin was a philosopher", while his younger colleagues Arendt and Theodor W. Adorno contend that he was "not a philosopher". Scholem remarked "The peculiar aura of authority emanating from his work tended to incite contradiction". Benjamin himself considered his research to be theological, though he eschewed all recourse to traditionally metaphysical sources of transcendentally revealed authority. In 1940, at the age of 48, Benjamin died by suicide at Portbou on the French Spanish border while attempting to escape the advance of the Third Reich. Though popular acclaim eluded him during his life, the decades following his death won his work posthumous renown.
Όπως ομολογεί ο Benjamin, αυτό το μικροσκοπικό κόσμημα μας παρέχει μια "...εποπτεία της συλλεκτικής δραστηριότητας παρά της συλλογής" και των περιεχομένων της. Προφανώς οι πάσχοντες από διεγνωσμένη OCD θα βρουν εδώ έναν έμπειρο σε κακουχίες και πάθη μονομανή συλλέκτη που έχει επίγνωση της κατάστασης και άρα μπορεί να μας παρηγορήσει! Η ευφυία του Benjamin είναι τόσο πληθωρική που σε κάνει να χαμογελάσεις με την διεισδυτικότητά της ακόμα και σε κάτι τόσο ποταπό όσο η συλλογή (και όχι απαραίτητα η ανάγνωση) σπάνιων αντιτύπων. Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθο βαλέτω.
Το σύντομο δοκίμιο του Γερμανο-εβραίου στοχαστή Walter Benjamin, δύναται να το εντάξουμε στην κατηγορία του δοκιμίου 'γνώμης.' Και εν προκειμένω, της γνώμης που εκφράζει ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου (δοκιμίου) για την συλλογή βιβλίων και για την ταξινόμηση τους με τέτοιον τρόπο, ώστε να συγκροτηθεί μία βιβλιοθήκη. Και η βιβλιοθήκη εν ευρεία εννοία, καθίσταται ο κεντρικός άξονας γύρω από την οποία αναπτύσσεται ο Benjamin τις ιδέες του για τη συλλογή και την ταξινόμηση βιβλίων, αναδεικνύοντας εμπρόθετα έναν ιδιαίτερο όσο και διάστικτο ενθουσιασμό για αυτή την δραστηριότητα, με αυτόν τον ενθουσιασμό να διαπερνά το συγκεκριμένο δοκίμιο. Και ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου (ίδια τροπικότητα) με τον οποίο προσεγγίζεται η συλλεκτική δραστηριότητα, προσφέρει ο συγγραφέας όταν επισημαίνει: "Τη βαθύτερη σαγήνη τη νιώθει ο συλλέκτης όταν περικλείει τα μεμονωμένα αντικείμενα μέσα σε έναν μαγικό κύκλο όπου ακινητοποιούνται, ενώ τα διατρέχει το τελευταίο ρίγος, το ρίγος που συνοδεύει την απόκτηση τους. Ό,τι είναι μνήμη, σκέψη, συνείδηση, γίνεται βάθρο, πλαίσιο, στυλοβάτης, περίφραξη της περιουσίας του. Εποχή, περιοχή, κατασκευή, κάτοχος-καταγωγικά στοιχεία κάθε αποκτήματος-, όλα μαζί για τον αυθεντικό συλλέκτη, και για κάθε περιουσιακό κομμάτι, συγκλίνουν και σχηματίζουν μια μαγική εγκυκλοπαίδεια της οποίας η πεμπτουσία είναι η μοίρα του συλλεκτικού αντικειμένου.'' "Εποχή,περιοχή, κατασκευή και ο κάτοχος'' του βιβλίου και περαιτέρω, της βιβλιοθήκης, συγκροτούν την σφαίρα της χρονικότητας εντός της οποίας κινείται και δρα ο συλλέκτης, για τον οποίο το διττό πλαίσιο της κατοχής και της συλλογής, νοηματοδοτούν το περίγραμμα ενός 'έχειν' που συντίθεται από σελίδες, χρονολογίες, συμβάντα, υποκείμενα, και την ιδιαίτερη εν-σώματη αίσθηση του γυρίσματος της σελίδας. Σε αυτό το πλαίσιο, και σε μία μεγαλύτερη κλίμακα (τάξη μεγέθους), η βιβλιοθήκη ωσάν 'φορτισμένο' σημαίνον που αποτελεί έναυσμα ανάπτυξης της Μπενγιαμινικής διαλεκτικής σκέψης, μετεξελίσσεται εντός του δοκιμίου σε ιδιαίτερου τύπου, συμβολική και μη, 'Εστία' εντός της οικίας, καταλαμβάνοντας μία γωνία που εκπέμπει τον 'κόσμο' ή αλλιώς, τον 'βιό-κοσμο' του συλλέκτη. Ο ενθουσιασμός που διατρέχει εγκάρσια το δοκίμιο, συναρθρώνεται με το πάθος της έρευνας, της κατοχής και της συλλογής, όπως και με την αίσθηση ό,τι η συλλογή δεν συνιστά απλώς και μόνο τρόπο ζωής, όσο "μορφή ζωής" για να παραφράσουμε τον Αργεντινό συγγραφέα Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Ο συλλέκτης διακρίνεται από την επιθυμία να εμπλουτίσει 'ό,τι υπάρχει,' σημασιοδοτεί την μνήμη και δη την ατομική μνήμη που άπτεται όχι μόνο των άμεσων ενδιαφερόντων του, αλλά και της παιδικής του ηλικίας, προσδιορίζοντας την κατασκευή της βιβλιοθήκης υπό το εννοιολογικό πρίσμα της επιλογής: 'Επιλέγω το τι θα διαβάσω, επιλέγω το τι θα γνωρίσω.' Εάν και ο τόνος της γραφής του Walter Benjamin καθίσταται τριτοπρόσωπος, ο αναγνώστης με μία θα λέγαμε, άμεση ματιά, αναγνωρίζει το πρόσωπο του συγγραφέα που δεν παύει να αποκαλύπτει ενώπιον του το πάθος της συλλογής βιβλίων, νεότερων και παλαιών, προσιδιάζοντας όχι στον άξονα της 'μεσσιανικότητας' εντός ιστορίας, έννοια με την οποία και έγινε γνωστός ευρύτερα, αλλά προς την κατεύθυνση ενός 'παιγνίου.' Ήτοι, ενός 'παιγνίου' στο οποίο δεν διστάζει να θέσει ο ίδιος 'παγίδες' στον εαυτό του. Φθάνουμε στο βαθύτερο σημείο της επιθυμίας: Στη γοητεία που ασκεί η περιπέτεια της απόκτησης ενός βιβλίου, στη 'διακινδύνευση' που συνδέεται με τις 'παγίδες' που πρέπει να υπερβεί ο συλλέκτης για την απόκτηση βιβλίου και βιβλίων, που για τον Benjamin, δεν αποκτούν διακοσμητική θέση στη βιβλιοθήκη του. Ο συλλέκτης, πρωταρχικά, είναι (ας δώσουμε σημασία σε αυτό το σημείο), βιβλιόφιλος και δίπλα σε αυτό, 'βιβλιοφάγος,' κομίζοντας την αίσθηση του ό,τι το βιβλίο και η βιβλιοθήκη δημιουργούν την ιστορία του. Άλλοτε σταδιακά και άλλοτε με περισσότερο ορμή (ας θυμηθούμε το Μπενγιαμινικό 'άλμα' της τίγρης στην ιστορία), ο στοχαστής προσκαλεί και παράλληλα προκαλεί τον αναγνώστη σε ένα 'παίγνιο' με τον σκιώδη και όμως ορατό κόσμο των βιβλίων, προβαίνοντας στην έγκληση μίας εξαντικειμενοποιημένης διαδικασίας: Στην κατοχή, 'υπάρχω' και βιώνω ό,τι με περιβάλλει. Οι περιώνυμες έννοιες της "τάξης'' και της ''αταξίας'' που διέπουν την ύπαρξη και την παρουσία του συλλέκτη, δεν είναι παρά η μικρογραφία του γίγνεσθαι, εκεί όπου ο συγγραφέας μίας δίδει μία 'μικρή γεύση.' Ας μην θεωρήσουμε ό,τι αποκαλύπτεται ως 'αναγεννησιακός' άνθρωπος, αλλά, αντιθέτως, ως καθημερινός 'εραστής' του οικείου και του ανοίκειου. Να τες πάλι η ''τάξη'' και η ''αταξία'' με διαφορετικό πρόσωπο. Η μετάφραση του Βαγγέλη Μπιτσώρη από τα Γερμανικά, αναδεικνύει εναργώς το περίγραμμα των σκέψεων που καταθέτει ο Γερμανο-εβραίος συγγραφέας, στο σημείο όπου το εγχείρημα του καθίσταται 'σημειακό:'Η συλλογή ως κατοπτρικό είδωλο της μορφής του.' Ως ιστορία με ονοματεπώνυμο, ήγουν Walter Bemjanin.