Music-hall: Een programma vol charlestons, grotesken, polonaises en dressuurnummers

by Paul van Ostaijen

In 1916 debuteerde Paul van Ostaijen met 'Music-Hall'. Het debuut trok de aandacht, want zoals de titel al de twintigjarige Vlaamse dichter omhelsde het moderne leven. In swingende verzen beschreef Van Ostaijen het leven in een moderne stad, met zijn bioscopen en variététheaters, terwijl hij de klassieke thema's van de poëzie (de natuur, de liefde) juist met sardonisch genoegen ondergroef. 'Music-Hall' vertoonde nog niet de lay-out-experimenten, noch het betekenisloze klankspel uit Van Ostaijens latere werk, maar het was wel duidelijk dat deze dichter een heel eigen pad opging. -

Genres: Poetry, Literature, 20th Century

219 pages, Unknown Binding

First published April 1, 1916

About the author

Leopold Andreas 'Paul' van Ostaijen was a Flemish poet and writer who wrote his most important works in the post-World War I era.

Reviews

[Jens Dewulf · Rating 3 out of 5]

Hoewel ik meer fan ben van Van Ostaijen in Bezette stad en De feesten van angst en pijn, hebben de verzen uit zijn debuutbundel toch ook een enorme charme. In Music-Hall zoekt de aanstormende dichter nog naar zijn taal. De lont wordt hier al aangestoken, maar het radicale vormexperiment barst pas echt los in zijn Berlijnse bundels. Toch heb ik deze verzen met veel plezier gelezen.
Ook fijn: in deze editie werd de eigenzinnige spelling van Van Ostaijen hersteld, je krijgt er enkele ongepubliceerde gedichten gratis bij, alsook de zwierige tekeningen van Jos. Léonard. En natuurlijk een zeer uitgebreid, vlot en boeiend nawoord van Matthijs de Ridder.

[Elisse · Rating 4 out of 5]

"slaap als een reus van een roos
reuzeke
rozeke
zoetekoeksdozeke
doe de deur dicht van de doos
ik slaap"

wat een taalwonder, die Van Ostaijen

[Lenna · Rating 3 out of 5]

VERGELDING

Ik ben gelukkig wijl ik mezelf ’n ander mens heb gevonden
Die mij tot nog toe als een onbekende was;
Hij heeft geleefd ver weg en komt nu ongeschonden
Te voren in de Herfst, die voor mij als de schoonste Lente is.

Niet lang geleden
Was ’n volmaakt septies man te worden, mijn ideaal;
Alle hartstocht vergeten,
Het leven kalmpjes wegen en meten,
Zijn enkel serebraal,
En als ’n oud man, geheel bewust,
Doden elke woeste levenslust.

Dikwels heb ik tot mezelf gezegd:
Paul, je weet, het leven is niet goed, het is niet slecht,
Het is slechts gewoon, gewoon door en door,
Als het werk op je kantoor.

Je moet niet veel van het leven verwachten,
Je moet ook niet naar dood-zijn trachten,
Heel gewoon, zonder slag of stoot,
Zonder dat je geleefd hebt, komt de dood.

Maar het leven heeft als ’n moeder, goed,
Een hoorn van ik-weet-niet-wat-overvloed
Over het hart van de verloren zoon
Gestrooid, – zijn ondankbaarheid ten loon.

Ik ben zó blij, ik weet niet wat ik doen moet,
Het is Herfst, en ’t is mij of ik slechts kende
Het eerste stralen van een nieuwe Lente
In ’n tere, gele gloed.
Ik zou willen lopen en elk mens
Die voorbijkomt, door de lens
Van mijn geluk doen kijken.

Ik ben zó blij, wijl het leven
Mij ook gegeven
Heeft de korte angst van ’t pijnlik wachten
Op de welbeminde. En dag op dag,
Die ‘k vroeger vlieden zag
In dor’ eentonigheid, wordt tot ’n schaterlach:
Zonnebundels van geluk.

[27-28 November 1915]

[José Van Rosmalen · Rating 4 out of 5]

Dit is een bloemlezing van het werk van Paul van Ostayen. Hij werd geboren in 1896 en overleed in 1928, dus hij werd slechts 32 jaar. Hij schreef experimentele gedichten, zowel qua vorm als inhoud. Ook schreef hij over poëzie en hij hield daarover ook inleidingen. Die stukken zijn niet allemaal even toegankelijk. Je leert hem kennen als een erudiete man, die ook wel kwetsbaar en onzeker was als het ging om zijn eigen dichterschap. Hij was onder meer bevriend met Eddy du Perron.
Ik denk dat hij met zijn spelen met taal en de verwijzingen naar jazz, invloed heeft gehad op latere dichters zoals Claus, Campert en Lucebert. Hijzelf noemt Guido Gezelle zijn belangrijkste inspiratiebron. Zo zie je dat poëzie steunt op het verleden en reikt naar de toekomst.
Een gedicht van van Ostaijen over Guido Gezelle luidt

Plant
fontein
scheut die schiet
straal die spat
tempeest over alle diepten
storm over alle vlakten
wilde rozelaars waaien
stemmen van elzekoningen bloot
Diepste verte
verste diepte
bloemekelk die schokt in de kelk van bei mijn palmen
en lief als de madelief
Als de klaproos rood
o wilde papaver mijn

[Simen · Rating 4 out of 5]

'Ik wil bloot zijn
en beginnen'

[Benjamin Heirbaut · Rating 3 out of 5]

Nu gelezen, doen deze gedichten van een nog zoekende Paul Van Ostaijen zeker redelijk klassiek aan. Het uitgebreide nawoord van Matthijs de Ridder krijgt wel 4 sterren van mij. Hij schetst op een interessante en vlot leesbare manier de context rond deze bundel en hoe deze gedichten de eerste aanzet zijn tot de idealistische en vernieuwende poëzie die Van Ostaijen in de jaren hierop zal produceren.

[Simeon Duwel · Rating 4 out of 5]

Al ben ik meer te vinden voor zijn latere werken (wat kan immers tippen aan zijn typografisch expressionisme?) is in Music Hall zeker weten de lont aangestoken voor die latere Berlijnse bundels. Ja, het rijm en metrum is stuntelig. Ja, de thematiek is iets kinderlijker uitgewerkt dan wat we later in Het Sienjaal of in Bezette Stad zien, maar gedichten als Herinnering of Twist met Grete hebben absoluut dezelfde charme als Februarie of zelfs Het Dorp (al zijn ze qua stijl natuurlijk geenszins te vergelijken). Ook het nawoord, gebracht door Mathijs de Ridder, is uitstekend: zeer helder geschreven en vooral voor degenen die weinig inzicht hebben in van Ostaijens hersenen en Antwerpen omstreeks 1916 is het een onmisbaar onderdeel van dit boek.
Kortom: een fantastische bundel, ook al heb ik meer van Bezette Stad genoten.

[Milan Baes · Rating 4 out of 5]

De zonneberg, Paul van Ostaijen en ik!

[Yuri Tijhof · Rating 5 out of 5]

Ik snap nu wat mensen bedoelen als ze zeggen dat een schrijver tot hen spreekt.

[Roelof Schipper · Rating 3 out of 5]

dus dit is de jonge van ostaijen
kende ik niet
van bezette stad naar music hall is wel een heel
vrije val
van het extreem singuliere
naar de
naar het conventioneel neigende
toch wel toegankelijke
en het bij vlagen onderhoudende
music hall
verzen voor de prinses ji-ji en overige
(zonnebundels van geluk, etc.)

die blijkens het informatieve nawoord op hun eigen manier
toch behoorlijk driest op de tijdsgeest van 1915 stonden

geloof ik wel, maar die shock is dan nu wel geheel aan mij voorbij gegaan
geniet bij vlagen wel van de naar vooruit wijzende signalen:

nieuwe weg, bij vlagen
verveling, bij vlagen
music hall, ook bij vlagen

t s eliot
paul van ostaijen

[Laurens · Rating 2 out of 5]

Hoe fantastisch Bezette Stad en de Nagelaten Gedichten ook zijn, dit deed me zeer weinig. Rijm past ook gewoon niet bij van Ostaijen, evenals dromerige, Romantieke verheerlijkingen. Ik wil Dada!

[Joostr · Rating 4 out of 5]

Voor een dubbeltje gekocht bij Oxfam.
Ik heb er lang over gedaan om het uit te krijgen, was in de verleiding om het weg te leggen. Maar heel blij dat ik ben blijven lezen tot het eind.
Ik ben erg getroffen door de oprechtheid van Van Ostaijen en door zijn pogingen om poëzie haar doel te laten vinden in zichzelf. Poëzie en kunst dienen er niet toe om iets te bewijzen of om iemand zichzelf te laten bewijzen. Ze zijn goed in en uit zichzelf.
Mijns inziens is er in die zin een link met (mijn) handelen in de wereld dat ik niet uitvoer om iets te bereiken of te realiseren maar alleen maar omdat de handeling in zichzelf goed is, een deugd is.
Van Ostaijen doet met poëzie wat monniken doen met hun leven.
Het is niet voor niks dat hij poëzie het kleine zusje van de religieuze extase noemt.
Het is met dat alles in het achterhoofd dat eindelijk ook van de poëzie van Van Ostaijen heb kunnen genieten.
De inleiding van Gerrit Borgers is uitstekend en zou aan het eind van het boek nog een keer afgedrukt moeten worden. Voor degene die, zoals ik, begint met het lezen van Van Ostaijen zal de herlezing ervan op het eind van het boek veel helpen om te beter te begrijpen en te structureren wat hij zojuist gelezen heeft.

[L. G. · Rating 3 out of 5]

Een oeuvre vol melancholie, krijsende poëzie en gedachtekronkels. Van de simpelheid zelve tot zware brokken tekst waar de ogen krom van gaan staan.

De herhalende klanken in de dichtkunst van Ostaijen komen binnen als nagels door uwer tempel. Bam, klets, plonk. Deze zijn dan ook uitmuntend om te beleven. De andere teksten/kortverhalen/essays komen wat over als te zwaar, men kan er buikpijn van krijgen of stikken in deze zware ongekauwde brokken. Desondanks deze delen, magistraal.

'Daa-ag vis
dag lieve vis
dag klein visselijn mijn'

[Caro · Rating 4 out of 5]

Mijn blik in de bibliotheek viel op van Ostaijen omdat ik altijd denk dat in Utrecht de van Ostaijenlaan ligt (dat klopt niet, het is de "Adriaen van Ostadelaan", belangrijk zeventiende eeuwse schilder). Afijn, deze gedichten (en alle Goodreaders die zeggen dat het latere werk veel beter is) zorgen ervoor dat ik de twee niet meer ga verwarren (en meer van van Ostaijen ga lezen)

[Quentin Zero · Rating 4 out of 5]

Had some really cool rhytmic poetry in it. This is van Ostaijens debute, which has a much more subtile approach to typography. Really cool!

[Thingdong · Rating 4 out of 5]

deze guy is zo goed i lov him

[André · Rating 5 out of 5]

Citaat : Zij die vóór mij kwamen en dichters waren,/ Zij hebben hun droefenis, in de Herfst, uitgesproken/ En eenheid gevoeld tussen hun gebroken/ Leven, met het vaarwel aan de drommen hunner dromen, En het sterven der zonneblaren aan de dorre bomen. uit Herfst
Review : De Vlaamse dichter en prozaïst Paul van Ostaijen (1896-1928) debuteerde in 1916 met de in eigen beheer uitgegeven bundel Music-Hall : verzen. De toen twintigjarige schreef een zoekende poëzie, een gevoelslyriek die nog aansloot bij de laat-negentiende-eeuwse traditie (Gorter, Van de Woestijne) maar die zich ontwikkelde tot een vorm van humanitair-expressionisme. Nieuw was dat Van Ostaijen het nachtleven en het leven in de grote stad een plaats gaf. Zijn engagement uitte zich ook in zijn passie voor de Vlaamse beweging.



Voor moderne lezers is de belofte van dit talent en de nieuwe toon wellicht moeilijk voor te stellen: veel van de gedichten zijn traditioneel dichterlijk en soms erg jeugdig, zelfs clichématig. Ook Paul van Ostaijen zelf veroordeelde Music-Hall als jongelingspoëzie, en hij dacht er soms aan zoveel exemplaren mogelijk terug te kopen om ze te verbranden. Zijn geheel oeuvre is vrij klein, maar laat wel een spectaculaire ontwikkeling zien. Zijn de gedichten in Music-Hall al anders dan wat men in 1916 gewend was, in volgende bundels gingen typografie, klank en muzikaliteit een steeds grotere rol spelen. Zijn faam dankt hij vooral aan dat latere werk.



Al staat Van Ostaijen in Music-Hall nog aan het begin van zijn ontwikkeling, deze toegankelijke gedichten zijn toch zeer de moeite waard. Dankzij de mooie heruitgave, een hardcover op stevig papier, is de bundel nu voor een nieuw publiek beschikbaar. Het enig minpuntje is dat een voorwoord door een of ander Van Ostaijenkenner (en die zijn er genoeg hoor) ontbreekt.

[Alexandra · Rating 5 out of 5]

“Ach, m’n ziel is louter klanken
In dit uur van louter kleuren;
Klanken, die omhoge ranken
In een dolle tuin van geuren.”

- Avond

Prachtige bundel met een informatief en goed geschreven nawoord over de totstandkoming van deze debuutbundel en de (positieve en negatieve) kritieken hierop.

Dit is een heel andere Van Ostaijen dan ik tijdens mijn studie heb leren kennen (In De feesten van angst en pijn en Bezette stad).

De rijmende versjes doen soms kinderlijk aan, maar dan word je als lezer weer uit je ritme verstoord door de antimetrie.

[Matthias Vannieuwenhuyze · Rating 4 out of 5]

Paul, de geniale dandy met de ironische glimlach.

Melopee
"Onder de maan schuift de lange rivier
Over de lange rivier schuift moede de maan
Onder de maan op de lange rivier schuift de kano naar zee

Langs het hoogriet
langs de laagwei
schuift de kano naar zee
schuift met de schuivende maan de kano naar zee
Zo zijn ze gezellen naar zee de kano de maan en de man
Waarom schuiven de maan en de man getweeën gedwee naar de zee"

[Karel-Willem Delrue · Rating 4 out of 5]

Gerrit Borgers distilleerde uit het werk van Paul van Ostaijen een knappe bloemlezing die aantoont dat 'zot Polleke' veel meer is dan 'Boem paukeslag' of 'Singer slinger naaimasjien'. Van Ostaijen was ongetwijfeld één van de meest veelzijdige schrijvers van ons taalgebied. 'Tussen vuur en water', een treinreismijmering waarin de grens tussen droom en werkelijkheid vervaagt, werd terecht in deze bundel opgenomen en behoort tot die kortverhalen die iedereen gelezen moet hebben.

[Mips · Rating 3 out of 5]

Literair erfgoed 2 :)
(Voor literair erfgoed 1 : zie 'Herman de Coninck' n.v.d.r.)

[Lennard · Rating 3 out of 5]

BOEM! PAUKESLAG!