Jump to ratings and reviews
Rate this book

Bij nader inzien

Rate this book
Met een grote rijkdom aan onvergetelijke details weet J.J. Voskuil de typisch na-oorlogse atmosfeer van het studentenleven uit die tijd op te roepen.De roman Bij nader inzien, voor het eerst verschenen in 1963, is de fascinerende beschrijving van een groep studenten Nederlands in Amsterdam tussen 1946 en 1953. Met een grote rijkdom aan onvergetelijke details weet J.J. Voskuil de typisch na-oorlogse atmosfeer van het studentenleven uit die tijd op te roepen. Vooral via de talloze op studentenkamers gevoerde discussies, waarin de literatuur een belangrijke rol speelt, raakt de lezer heel geleidelijk bekend met de persoonlijkheid en de opvattingen van elk van de de studenten voelen verwantschap met het gedachtegoed dat het tijdschrift Forum in de jaren 30 het denken in vriend en vijand, de nadruk op intelligentie en de afkeer van wetenschap.

Maarten Koning, alter-ego van de schrijver, leert zichzelf bij stukjes en beetjes kennen, door te letten op hoe hij reageert op verschillende situaties, alleen, of met anderen. Een centrale vraag voor hem, en daarom ook in de roman, is die naar de betekenis van vriendschap. Maarten Koning moet uiteindelijk ervaren dat vriendschap bij nader inzien niets te betekenen heeft. Drie‘ndertig jaar na de verschijning van deze debuutroman verscheen het eerste deel van Het Bureau, een roman in zeven delen, waarmee Voskuil zijn naam als schrijver definitief vestigde.

1212 pages, Paperback

First published January 1, 1963

30 people are currently reading
258 people want to read

About the author

J.J. Voskuil

41 books60 followers
J.J. (Johan Jacob / Han) Voskuil (1926–2008) publiceerde in 1963 de 1207 pagina's tellende roman Bij nader inzien. Het boek, dat zowel een roman van een generatie als een psychologische roman is, gaat over een groep vrienden, studenten Nederlands in de periode 1946–1953, die een aantal jaren samen optrekken en in de traditie van Du Perron en Ter Braak discussiëren over leven, literatuur en politiek. Aan het eind van de roman moet de hoofdpersoon Maarten Koning, Voskuils alter ego, erkennen dat de vriendschap die er leek te zijn, niet meer dan een illusie was. Bij nader inzien werd in 1991 door Frans Weisz verfilmd voor de VPRO. De serie werd met drie gouden kalveren bekroond.

In 1996 keerden Voskuil en Maarten Koning terug in de kolossale roman Het Bureau die in totaal zeven delen telt: Meneer Beerta, Vuile handen, Plankton, Het A.P. Beerta-Instituut, En ook weemoedigheid, Afgang, De dood van Maarten Koning. De roman beschrijft het leven van Maarten Koning als medewerker van het Bureau: het Amsterdamse Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde. Kern van de roman is de vraag hoe mensen die dag in dag uit met elkaar moeten samenwerken zich tot elkaar verhouden.

In 2002 verscheen Requiem voor een vriend, waarin Voskuil voor het eerst zijn alter ego Maarten Koning loslaat. De hoofdpersoon van het boek is niet de schrijver zelf, maar Jan Breugelman. Het boek is een geschiedenis van een vriendschap, die haar oorsprong vindt op de middelbare school, vorm krijgt op de universiteit en in de jaren daarna steeds hechter wordt. In februari 2004 verscheen het eerste deel van de Voettochten: Terloops. Het bevat tien verslagen in dagboekvorm van wandelingen door Frankrijk. Het tweede deel, Buiten schot verscheen in 2005, en het derde en laatste deel, Gaandeweg, is in de zomer van 2006 verschenen. In maart 2007 verscheen Onder andere, een verzameling portretten en herinneringen. Voskuil overleed op 1 mei 2008 na een kort ziekbed. Postuum verschenen zijn romans Binnen de huid en De buurman en de essaybundel Ik ben ik niet, ingeleid door Detlev van Heest.

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
73 (32%)
4 stars
95 (42%)
3 stars
49 (21%)
2 stars
6 (2%)
1 star
1 (<1%)
Displaying 1 - 16 of 16 reviews
Profile Image for Fabian.
199 reviews26 followers
January 31, 2023
Bij vlagen had ik er de pest in, maar bij nader inzien een verdomd fijn boekje, jô - mieters!
Profile Image for Yvette Verwer.
Author 2 books15 followers
March 14, 2022
Meesterlijk, de eindeloze opgeblazen lulligheid.
Ik word hier buitengewoon vrolijk van.
Profile Image for Frank.
842 reviews43 followers
November 24, 2014
Een mieters boek. Fascinerend en tergend tegelijk. Tergend lang en soms ook tergend irritant, dat eindeloze geleuter over hoe je zou moeten leven, dat quasi-ethische geneuzel en antiburgerlijke geraaskal (dat niettemin juist vaak van onbewuste maar intense burgerlijkheid getuigt).

Bovendien is mij niet altijd even duidelijk wat Voskuil met dit boek nu eigenlijk voor ogen stond. Een dikke roman in de trant van de grote Russen (die in het boek ook even worden aangehaald)? Met Paul Dehoes, Maarten Koning en hun vriend Klaas als de drie gebroeders Karamazov (en de goeiige Klaas dan overduidelijk in de rol van Aljosja – een personage dat in de roman expliciet door Maarten Koning als onuitstaanbaar wordt verworpen)?

Maar als portret van het Amsterdamse studentenleven eind jaren veertig is het wel bijzonder geslaagd. De karigheid van die sobere eerste jaren na de oorlog komt goed over, en ook het zoekende van jonge studenten op die leeftijd. Het portret van Paul Dehoes, briljant causeur en slecht luistereaar, tegelijkertijd onuitstaanbaar én onweerstaanbaar, is onvergetelijk. Ook al heeft het soms verdacht veel weg van een afrekening, Voskuil is eerlijk genoeg om ook van zijn eigen alter ego Maarten Koning geen heilig boontje te maken.

Grappig vond ik de momenten in de dialoog waarin de personages welhaast lijken te spreken over het boek waar ze zelf in optreden. Neem dit fragment, dat meteen typerend is voor de manier waarop de lichtelijk manische Paul Dehoes wordt neergezet:

'Drie koffie alstublieft,' zei hij tegen de juffrouw. 'A propos,' zei hij tegen Maarten, 'nog even over je roman.' Hij maakte een beweging. 'Wacht! Een ogenblik.' Hij wendde zich af. 'Juffrouw! Voor mij zwart alstublieft.' Hij draaide zich weer naar hen terug. 'Jullie ook? Nee? Ja, één zwart alstublieft. Je roman!' vervolgde hij, terwijl hij zijn shagdoos te voorschijn haalde en voor zich op tafel nam. 'Waar jij in de eerste plaats voor moet oppassen is breedvoerigheid. Bekorten. Rigoureus! Anders wordt het banaal. Typisch nederlandse gewoonte, waar wij schrijvers voor op moeten passen.' Hij sprak snel, duwde onder het praten de doos open, haalde de vloeitjes eruit en begon te rollen.

Het grappige is dat juist door de overvloed aan dit soort details (wat er werd besteld, en hoe, en hoeveel shag er werd gerold, en welke glazen er werden ingeschoken) deze roman – waarschijnlijk bewust ndash; aan een heel ander soort breedvoerigheid lijdt dan de breedvoerigheid die Paul hier bedoelt. Hij doelt op de breedvoerigheid van lange zinnen en mooie taalkrullen, de schrijver die op zijn eigen taal verliefd is, zoals gedemonstreerd in het verhaal 'De knars' dat Maarten Koning op een gegeven moment aan zijn vrienden voorleest. In vergelijking daarmee is de stijl van dit boek kaal, sober en uitgebeend, eigenlijk precies zoals in het latere Het bureau. Maar het gedetailleerde inzoomen op onbenullige handelingen (de deur opendoen, koffie bestellen, wijn inschenken, shag rollen of een sigaret opsteken, jenever uit het turfhok halen) en op oeverloze gesprekken in plaats van op concrete handelingen met een duidelijk afgetekend plotverloop, verlenen dit boek een heel eigen breedvoerigheid. Van een soort die wel opzettelijk moet zijn.

En die herhaalde, bijna rituele handelingen doen ook denken aan een andere passage, waarin Paul Dehoes afgeeft op de poëzie van Roland Holst:

'Waar ik mij tegen verzet is die voortdurende mythologisering, dat eindeloos herhalen van wind en zee en meeuwen om een reden die mij blijkbaar ontgaat.'
Maarten keek naar zijn glas en bewoog het heen en weer, zonder dadelijk te antwoorden.
'En juist wanneer het zo geserreerd gebeurt als bijvoorbeeld in Winter aan Zee krijg ik het gevoel dat hij er inderdáád een hogere bedoeling mee heeft,' zei Paul.
'Hij schept zich een eigen wereld,' zei Maarten. Hij keek op.
Paul lachte kort. 'Maar wat ik me nu juist afvraag, is wat de lezer daarmee te maken heeft. Als iemand een eigen wereld schept, dan trapt hij zijn lezers de straat op!'
De wereld die Voskuil creëert, bestaat uit een eindeloos herhalen van jenever, koffie, thee, koek, boterhammen met appelstroop, shag, sigaretten en pijptabak, om nog maar te zwijgen over de herhaling van het woord 'mieters': ik weet niet of dat in die tijd inderdaad een modewoord was, maar het lijkt me toch eerder een literaire strategie dan een poging een afspiegeling van de werkelijkheid te geven, dat alle personages in dit boek alleen dat éne enkele woord gebruiken om ergens hun bewondering over te uiten. Nooit noemt iemand iets eens een 'mooi', 'prachtig' of 'geweldig' boek, het is altijd alleen maar mieters.
Een eindeloos herhalen dus, om redenen die mij soms ook ontgaan – maar waarmee Voskuil wellicht ook een hogere bedoeling had. En waarmee hij deze lezer in ieder geval niet de straat op schopte.

Het bureau is misschien vermakelijker, maar deze lange proloog is evengoed erg boeiend. (Uitgezonderd misschien de laatste tweehonderd pagina's, waarin er steeds meer en steeds benauwender wordt ingezoomd op Paul Dehoes en zijn vriendschap met Maarten Koning – een vriendschap die steeds onbegrijpelijker wordt naarmate Dehoes meer als een irritante malloot wordt neergezet.)

Op DBNL staat een aardige stuk over de historische werkelijkheid van het boek, voor zover het de studie van de personages betreft.
Profile Image for Gijs Zandbergen.
1,035 reviews26 followers
July 16, 2025
Dit boek was in zekere zin verslavend, maar ook irritant. Geen plot, maar scenes uit het naoorlogse Amsterdamse studentenleven. De hoofdpersonen oreren over vriendschap, maar zijn vooral in zichzelf geïnteresseerd.
Het bureau was geweldig. Dit niet. Het mindere zit hem er in dat Voskuil ook de gedachten van anderen beschrijft. Zoiets is toch een slagje moeilijker.
Profile Image for Mieke.
81 reviews
September 18, 2023
(Ik las de eerste druk uit 1963 maar die is niet te vinden op Goodreads.)

“Op het eind van het boek blijkt”, aldus de flaptekst, “dat bij nader inzien vriendschap niets te betekenen heeft.” Een vreemde gevolgtrekking uit 1200 pagina’s over bijna niets anders dan vriendschap. Het is ook niet Voskuils alter ego Maarten Koning die dit zegt. Of heb ik er overheen gelezen?

Het was soms moeilijk om door te komen en dat had ik niet bij Het Bureau. Dat is zorgvuldiger vormgegeven en strakker geredigeerd. Dat neemt niet weg dat Voskuil in deze eersteling een prachtig portret van een generatie levert. Hoe en waarover ze praatten, wat ze dronken en rookten, wie de thee zette, hoe ze hun verjaardag vierden en met vakantie gingen. Wie ze bewonderden en wie ze haatten. Hoe Amsterdam erbij lag tussen 1946 en 1953.
Net als bij Het Bureau zat ik af en toe hoofdschuddend te lezen. Jongens toch! Wat maken jullie het jezelf weer moeilijk.

Er viel ook weer veel te lachen. Zo zijn Paul en Klaas naar Parijs gelift.
“‘Ik heb geen lange broek bij me’, zei Klaas.
‘Deux rouges,’ bestelde Paul. Hij wendde zich meteen weer naar Klaas.
‘Je gaat hier toch niet de toerist uithangen, hoop ik.’
‘We zijn toch toeristen,’ antwoordde Klaas geïrriteerd.
‘Jezus!’ viel Paul uit en keek even snel om zich heen. ‘Wie heeft er nou in Parijs een korte broek aan. Kun je geen broek kopen?
‘Ik denk er niet aan,’ zei Klaas beslist.”

Ook grappig om een paar cliché’s tegen te komen die in mijn eigen studententijd tot grap waren geëvolueerd. In Parijs gaan wonen, en dan natuurlijk op een mansarde. En het leraarschap in een provinciestadje. Ik herinner me dat het dan over Zutphen ging, en dat is ook de plaats waar de would-be kosmopoliet Paul in Bij nader inzien gaat lesgeven.

Mieters!
Profile Image for Sabine.
449 reviews10 followers
September 21, 2024
Ja, hoe beoordeel je nou een 1253 pagina's tellende, zeven jaar beslaande roman waarin eigenlijk niets gebeurt? Dat is bijna onmogelijk. Maargoed, een poging.

Een aantal eerstejaarsstudenten in Amsterdam raakt bevriend en vanuit al hun gezichtspunten worden de vriendschap, hun leven in Amsterdam en de ontwikkelingen die ze doormaken beschreven. De vriendschappen veranderen, de vriendengroep ook, en zo geraak je 1253 pagina's later zeven jaar verder.

Het is behoorlijk knap om zo gruwelijk veel pagina's vol te schrijven zonder tot een echt doel te komen. (Of misschien ook wel: Maarten en Nicolien die samen verder gaan ofzo?) Of zonder dat er echt iets noemenswaardigs gebeurt. En het heeft me toch geen moment verveeld! Anderzijds heeft het me niet bij de spreekwoordelijke kladden gegrepen.

Maar ik moest het lezen. Het was een mieterse manier om kennis te maken met Maarten Koning. Nu ben ik officieel klaar voor Het Bureau.
Profile Image for Chrétien Breukers.
Author 30 books72 followers
February 20, 2023
Zo, dat was mijn tweede grote Voskuilsessie dit jaar. En voorlopig neem ik even pauze, al was het mieters. In a way. Wat me het meest opviel: het slot van dit boek, dat eindeloos door lijkt te sudderen, en dan plotseling dat feest, waarop Maarten dronken wordt en een beetje agressie toestaat... om dan met Nicolien uit dat studentenleven weg te lopen...
Profile Image for Corine.
84 reviews1 follower
August 19, 2012
Een mooi boek, omdat het een goed beeld geeft van de jaren na de tweede wereldoorlog. Wel was ik het 'mieters' na een poosje zat ...
Profile Image for Thomas Lambrecht.
163 reviews5 followers
July 19, 2019
Een korte omschrijving van het boek in zijn essentie: een dagboekverhaal, anekdotisch, filmisch geschreven (leest net als een filmscript). In essentie een betrekkelijk saai boek, uitvoerige uitwijdingen, minutieus gedetailleerd in het beschrijven van handelingen...

Maar ik neem aan dat dit past volgens het genre, de autobiografie. Niet dat ik er al iets van gelezen heb, uitsluitend dan reviews, zou het wat kunnen lijken op de (zesdelige) autobiografie van Knausgaard. Je neemt letterlijk plaats in het verhaal, zoals je het leest zo speelt het zich af. Met momenten oersaai, bijvoorbeeld de talloze keren dat er een sigaret gedraaid word of er een pijp word gestopt. De tijdsgeest wordt getypeert doordat de datum erin vermeld staat en occasioneel wordt verwezen naar een gebeurtenis die typerend is voor die tijd, bijvoorbeeld Suriname of Nederlands Indië. Ongetwijfeld waren mensen daar toen mee bezig in de dagelijkse omgang, reden te meer omdat het studenten zijn. Verder doen ze wat studenten doen, namelijk veel drinken en roken.

Het verhaal volgt twee prominent aanwezige karakters: de hoofdrolspeler Maarten Koning en Paul Dehoes. Van in het begin strookt het tussen deze twee niet echt denderend, maar er zijn inspanningen om dat op te helderen, wat in se vriendschap betekent. Maarten Koning is getrouwd met Nicolien (achternaam ontgaat me), Paul Dehoes is getrouwd met Rosalie (achternaam idem, Indische van origine). Tussen Maarten en Paul heerst een constante intellectuele strijd, vooral voortgedreven en geïnitieerd door Paul.

Langsheen de twee hoofdlijnen laveren de zijlijnen, weliswaar niet geheel onbelangrijk omdat ze in relatief gelijke mate voorkomen over het ganse boek en er zijn met momenten hevige interacties tussen de personages onderling en met de hoofdlijnen afzonderlijk. De zijlijnen zijn: Hans, Klaas, Flap en David voor de mannen; Hettie en Henriette voor de vrouwen.

Ik kan er niet aan uit dan te stellen dat het boek qua structuur geniaal in elkaar zit, op vlak van karakterbildung bijvoorbeeld. Hoewel het boek op het eerste zicht, kort na het te hebben uitgelezen, me enkel een gevoel van saaiheid oplevert en ik opgelucht ben dat het ten einde is, m.a.w. dat het boek uit is, toch kan ik er niet aan uit toe te geven dat het tegelijk een enorm diep verhaal is, waarin een gediversifieerde rijkdom schuilt. Het boek getuigt van een groot schrijverstalent. Voskuil word niet ten onrechte beschouwd als een 'grootmeester' van de naoorlogse Nederlandstalige literatuur, hoewel hij relatief weinig bekendheid heeft.
328 reviews1 follower
February 28, 2022
Het boek is 1207 pagina's en nu ik er noodgedwongen (verlenging bij de bibliotheek is na zes weken niet mogelijk) na 732 pagina's mee stop, realiseer ik me dat je dit boek op elk moment kunt stoppen zonder iets te missen. Als je stopt, zoals ik, op 13 april 1950, is het niet van belang te weten wat er op 14 april gaat gebeuren (vermoedelijk nog meer gedetailleerd beschreven niks). Het boek eindigt in april 1953, maar als het in april 1951 was geëindigd, dan was er niks verloren gegaan. Dat je toch doorleest in deze non-avonturen is een eerbetoon aan de stijl, niet aan de belevenissen van dit zestal. En dat grapje dat het boek de helft korter zou zijn geweest als er niet zo belachelijk veel in gerookt werd (van Renate Rubinstein? Elsbeth Etty?), dat klopt.
505 reviews3 followers
November 3, 2020
Heb dit boek niet uitgelezen. Ik had het net op mijn e-reader gezet, toen ik het stuk van Sylvia Witteman in de Volkskrant las. Ik moet zeggen ze had volkomen gelijk, het gaat voornamelijk over sigaretten rollen, oproken en uitmaken en alles is mieters.
ik had dit boek gekozen omdat ik jaren geleden de tv-serie heb gezien en dat toen goed vond.
Ik heb me wel door het Bureau geworsteld, maar nu blijkbaar minder geduld.
Profile Image for Jacco Hoekstra.
137 reviews
April 16, 2020
Goed geschreven, Voskuil is koning in de sfeer beschrijven. Maar ik vond het te langdradig. Bij Het Bureau had ik daar helemaal geen last van. Het heeft waarschijnlijk ook te maken met de sfeer en cultuur van deze vriendengroep.
Profile Image for Huub.
290 reviews2 followers
November 28, 2020
Mieters ;-) Zonder het rollen van sigaretten en het stoppen van pijpen had het driekwart korter gekund, maar soit. Prachtig tijdsbeeld.
Paul is een hoogst onaangenaam sujet.
Profile Image for Annemarie.
219 reviews4 followers
August 29, 2012
Een must-read voor iedere student, werkelijk een mieters boek.
Displaying 1 - 16 of 16 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.