Leven, ach! Wat zijt gij toch?

by Willem Bilderdijk

Willem Bilderdijk (1756-1831) was een omstreden figuur, maar vriend en vijand beschouwden hem als de grootste Nederlandse dichter van zijn tijd. Als aartsconservatief keerde hij zich tegen de geest van zijn eeuw, in verzen die van een grote virtuositeit getuigen. Inhoudelijk wordt zijn poëzie vooral bepaald door romantische motieven als onvrede met het bestaan en verlangen naar de dood. Zijn wonderlijke levensloop vol bittere ervaringen, zoals zijn ballingschap en het sterven van vele kinderen, weerspiegelt zich in zijn dichtwerk. Bilderdijk schiep een omvangrijk oeuvre van driehonderdduizend versregels, en beoefende schijnbaar moeiteloos de meest uiteenlopende genres, van erotische tot politieke poëzie, van romancen tot rouwzangen. Een keuze uit zijn kortere gedichten is in deze bloemlezing bijeengebracht.

136 pages, Paperback

Published January 1, 2006

About the author

Willem Bilderdijk was a Dutch poet, historian, lawyer, linguist, botanist and theologian. In the early nineteenth century he was regarded as the greatest living poet in the Netherlands. At the age of six an accident to his foot incapacitated him for ten years, and he developed habits of continuous study. His parents were ardent partisans of the House of Orange-Nassau, and Bilderdijk grew up with strong monarchical and Calvinistic convictions.

Bilderdijk obtained his doctorate in law at Leiden University in 1782, and began a legal career in The Hague. During this time he entered an unhappy marriage with Catharina Rebecca Woesthoven. When in 1795 he refused to take the oath to the administration of the new Batavian Republic, he was forced to leave the Netherlands. He went to Hamburg, and then to London, where he worked as a language instructor. When he left London for Braunschweig, his pupil Katharina Wilhelmina Schweickhardt (1776-1830), the daughter of a Dutch painter and herself a poet, followed him. The two started an affair and, after he had formally divorced his first wife, he moved in with her.

In 1806 he returned to the Netherlands, where the Batavian Republic had been replaced by a monarchy, with as its first king Louis Bonaparte, a brother of the French emperor Napoleon Bonaparte. Bonaparte kindly received Bilderdijk, appointed him his librarian and eventually president of the Royal Institute of Dutch Literature. After the abdication of Bonaparte, Bilderdijk suffered great poverty; when William I of the Netherlands ascended the throne in 1813 he hoped to be made a professor, but was disappointed and instead became a private tutor in Leiden.

Bilderdijk was the founder of the spiritual movement called the "Réveil", which tried to give a Christian answer to the ideals of the French Revolution. Among his disciples were Abraham Capadose, Willem de Clercq, Guillaume Groen van Prinsterer, and most notably Isaac da Costa. Bilderdijk continued his vigorous campaign against liberal ideas until his death on December 18, 1831.

Reviews

[Guus van der Peet · Rating 4 out of 5]

Willem Bilderdijk was niet blij met zijn leven en iedereen mocht dat weten. Hij stond, zowel in zijn eigen tijd als tegenwoordig, bekend als een sombere man, die geobsedeerd was met de dood. Zo is ook duidelijk uit deze bloemlezing. In 56 korte gedichten beschrijft Bilderdijk alles wat er mis is met zijn leven: zijn armoedige bestaan (hij verdiende in werkelijk best wel goed), zijn slechte gezondheid (hij werd uiteindelijk 75), zijn miserabele jeugd en zijn gedichten die maar niet gewaardeerd worden. Meerdere gedichten wijdt hij aan zijn eigen dood. Hij beschrijft hoe hij in zijn grafkist eindelijk af zal kunnen zijn van dit vreselijke bestaan.
Wanneer hij eens niet over alle teleurstellingen van zijn leven dicht, vertelt hij zijn publiek over de gruwelen van de vooruitgang. Hij klaagt over de heerschappij van de Fransen, de vrijheid van drukpers en over de kwaadaardige nieuwe politieke stroming, het liberalisme (hij wijdt zelfs nog een volledig gedicht aan ze, genaamd liberalen, waarin ze uitgebreid worden beschreven als goddelozen die het liefst hun vaderland in brand steken).
Heel soms lijkt hij nog wel eens soort van blij te zijn. Toen in 1821 Caroline of Brunswick, de vrouw van Koning George VI van Engeland, was overleden, schreef hij een lofdicht: op de dood der schandelijkste koningin van Groot-Brittannië. Het is misschien morbide, maar het is in ieder geval een interessante afwisseling van zijn normale thema’s. Deze vreugde blijft echter een uitzondering.*

Het is jammer dat de thematiek zo overdreven deprimerend en ultraconservatief is. Bilderdijk heeft namelijk wel degelijk talent. De gedichten, die ondertussen toch al weer 200 jaar oud zijn, zijn nog verassend makkelijk en leuk om te lezen. Ze geven een interessant beeld van de laatste jaren van de Republiek, Nederland onder Napoleon en de eerste jaren van het koninkrijk onder Willy I.
De bundel zelf is ook goed opgesteld. De bloemlezing begint in 1781, toen zijn gedichten nog enigszins vrolijk waren, en eindigt in 1829, twee jaar voor zijn dood. Verder is er ook nog een korte beschrijving van Bilderdijks leven en woordverklaringen voor de gedichten.
Uiteindelijk kan ik de bloemlezing aanraden. De gedichten gaan te veel door op Bilderdijks doodsobsessie, maar zijn poëticale talent kan niet worden ontkent. Zijn unieke kijk op Nederland geeft een interessant beeld van de tijd waarin hij leefde en tegelijkertijd zijn de gedichten nog zeer leesbaar.


*Okee, dit is allemaal enigszins hyperbolisch. Vooral in zijn eerdere gedichten kan hij echt nog wel eens blij zijn, maar hij hoefde alsnog niet in tien verschillende gedichten zijn dood aan te kondigen.