Hallo witte mensen

by Anousha Nzume

Of we nu willen of niet, in Nederland leven we in een witte wereld. Eeuwenlang was 'wit' bepalend voor de maatschappelijke en culturele status quo. Maar sinds de hernieuwde Zwarte Piet-discussie lijkt 'wit' onder druk te staan als nooit tevoren.

Hallo witte mensen is een handleiding voor het leven in deze veranderende wereld. Vragen als: 'Waarom weer dat gezeur over Zwarte Piet?' 'Dan is blanke vla zeker ook racistisch?' 'Hoe zit het nou met het n-woord?' 'Iemand een tropische verrassing noemen is toch juist een compliment?', en: 'Waarom ga je niet terug naar je eigen land?', worden in dit boek beantwoord.

Aan de hand van persoonlijke anekdotes, wetenschappelijke publicaties ('in jip-en-janneketaal') en gesprekken met ervaringsdeskundigen, helpt Anousha Nzume witte mensen om te gaan met hun witte fragiliteit tussen de steeds mondiger wordende niet-witte mensen. En niet-witte mensen hoe om te gaan met de defensieve houding van witte mensen zodra hun privilege ter discussie staat. Dit alles brengt zij met liefde, compassie en geduld.

Genres: Nonfiction, Race, Feminism, Anti Racist, Politics, Activism, Dutch Literature

140 pages, Paperback

First published April 20, 2017

About the author

Anousha heeft een Russische moeder, een Kameroense vader en komt uit een revolutionair nest. Dat is ook aan haar CV te zien. Ze groeide op in Amsterdam en is daar opgeleid aan de Hogeschool voor de Kunsten (kleinkunstacademie). Ze speelt, schrijft en presenteert al ruim twintig jaar en treedt op in diverse media.
Naast haar ijzersterke optredens op tv en demonstraties schreef zij haar tweede boek 'Hallo Witte Mensen' (Een humoristisch 'antropologisch onderzoek naar de inheemse Nederlanders' en hun witte fragiliteit) wat de nodige stof heeft doen opwaaien.
Daarnaast schittert ze regelmatig ook op het toneel.
In 2008 en 2009 presenteerde Anousha samen met Clark Accord de Talkshow Nieuw Amsterdam Praat. Ook maakte ze in 2009 Just Like U, een documentaire waarin elf jongeren hun verhaal doen over seks, liefde en wat zij daarvan vinden, en richtte zij Black Ink op. Geïnspireerd door Women Inc. was Black Ink een live talkshow in Pakhuis de Zwijger waarin 'zwarte' issues centraal stonden. Het boek De Mama Match, met Tanja Jess verscheen mei 2014. Tussen 2010 tot 2013 stond Anousha in de theaters met de Koningin van Paramaribo, met de hit-voorstelling Hormonologen en met Opvliegers, een voorstelling samen met Antje Monteiro, Hymke de Vries en Anne-Mieke Ruyten. Ze speelde ook in de series Nieuwe Buren en Meiden van de Herengracht. Regelmatig schuift ze aan als columnist 'Druktemaker' bij het radioprogramma 'De Nieuws BV. Daarnaast heeft Daarnaast heeft Anousha samen met Ebissé Rouw en Mariam El Maslouhi podcast Dipsaus opgericht: dé tweewekelijkse podcast door en voor vrouwen van kleur en iedereen die geïnteresseerd is in een ander geluid.

Reviews

[Melina · Rating 5 out of 5]

Ik zal beginnen met de volgende quote:

Als de gemiddelde witte Nederlander niet weet wat wit privilege is, zal de machtsverhouding die er in Nederland bestaat nooit worden rechtgetrokken.

Hallo witte mensen is een must read. En met dat bedoel ik dat heel Nederland eigenlijk verplicht zou moeten zijn om dit boek te lezen. Zoals in Zweden We Should All Be Feminists verplicht op de leeslijst staat voor scholieren.

Anousha Nzume bouwt het boek goed op, we leren eerst de basics voordat we verder gaan naar de moeilijkere (lees: ongemakkelijke) onderwerpen. Ik vind mezelf best woke, maar ik moet zeggen dat ik vrij vaak met mijn bek vol tanden zat tijdens het lezen en dus veel heb geleerd.
Het boek leest vlot en is niet te dik, een uitstekende instapboek dus voor mensen (lees: iedereen) die meer willen (lees: moeten) weten over institutioneel racisme. Een belangrijk concept hierin is wit privilege, gelukkig legt Nzume dit concept zeer helder uit.

Er is nog veel meer te zeggen over Hallo witte mensen, maar lees het zelf gewoon maar :)

Ik eindig met een quote die Nzume aanhaalt van voormalig politicus Tofik Dibi:

Wit privilege is 'de allochtoon' pas tot 'Nederlander' transformeren als hij een groot succes behaalt; wit privilege is nooit horen: 'De rotte appels verpesten het voor jullie allemaal'; wit privilege is alles willen benoemen behalve wit privilege.

[Thijs Joores · Rating 3 out of 5]

Edit 2020: Deze recensie schreef ik in 2018. Zie de reacties voor een kanttekening van twee jaar later.

Racisme is lastig en hetzelfde geldt voor het schrijven van een recensie van een boek over racisme. Ik ga het toch proberen.

Nzume heeft veel kritiek gekregen dat haar boek een vijandige of denigrerende (wauw ik realiseer me nu voor het eerst de lading van dit woord) toon heeft. Ik snap deze kritiek enigszins bij zinnen als de volgende: "Nu wil ik je eerst, langzaam, mentaal masseren in de realisatie dat kleur overal aanwezig is in ons land." Sorry, maar van dat beeld krijg in een beetje de kriebels. Ook als een subkopje als "Privilege voor dummies" creëert niet per se welwillendheid in de lezer. Het impliceert dat de lezer sowieso niets weet over privilege. Bovendien zal de lezer voor wie dit inderdaad geldt, niet heel enthousiast worden dat hij of zij als dummie benaderd wordt. Aan de andere kant laat Nzume zien dat het ook op een andere manier kan: "Ik neem je bij de hand" en "Laat me je meenemen naar mijn perspectief" komt op mij een stuk neutraler over. Over de steeds terugkerende aanspreking "Lieve witte mensen" ben ik nog niet uit. Enerzijds klinkt het sympathiek, anderzijds voelt het wederom lichtelijk betuttelend.

Dan de grappige toon van het boek. Nzume houdt haar betoog op deze manier luchtig, maar ik hoef niet per se te weten dat ze gin-tonics bestelt tijdens sommige van de gereproduceerde gesprekken. Dieptepunt: "Nog een analogie dan om het net zo tastbaar te maken in je geest als het woord 'kapsalon' na een flink avondje stappen." Misschien ben ik gewoon gewend dat teksten die ik lees over dit onderwerp in hoogdravend academisch jargon zijn geschreven, dat kan ook.

Toch zijn er ook dingen die Nzume naar mijn mening beter doet dan academici dat kunnen. Zij maakt het racisme invoelbaar door haar persoonlijke verhalen. Het moment waarop haar zoontje, naar aanleiding van Zwarte Piet, zegt "Ik wil ook wit zijn" is aangrijpend. Sommige formuleringen zijn kernachtiger dan in vele papers, zoals de volgende over culturele toe-eigening: "Gezellig, hip en modern uitbuiten is nog steeds uitbuiten." Een van de hoogtepunten waren de self-care tips aan het einde van elk hoofdstuk. Het brengt de ervaringen van andere mensen van kleur aan het licht: inzichtelijk voor witte mensen, mogelijk nuttig voor slachtoffers van racisme.

Nog een laatste kritische noot in de opzet van het boek. Nzume noemt de notie 'intersectionaliteit', maar zegt in haar boek alleen racisme te willen behandelen. Helemaal prima, behalve dat dit niet zo makkelijk is. Discriminatie vindt altijd plaatst langs verschillende assen tegelijkertijd en dit blijkt uit de voorbeelden, waarin ook vaak voornamelijk seksistische dimensies zitten. Deze disjunctie tussen opzet en uitvoering vond ik wat storend.

Nzumes boek behandelt een onderwerp dat centraal staat in veel hedendaagse maatschappelijke discussies. Ze houdt de witte Nederlander een spiegel voor. Ze observeert hoe racisme dikwijls onder het mom van 'gezelligheid' genegeerd wordt. Maar welk publiek heeft hier iets aan? Hoezeer ik het ook hoop, ik denk dat Nzume vooral mensen bereikt die het in principe al met haar eens zijn. Ik beweer geen expert te zijn op dit gebied, maar met de meeste terminologie was ik al bekend. Wat wel compleet nieuw voor mij was, is de huidige relatie tussen Bonaire en Nederland. Neokolonialisme is een ding en heeft nu voor mij voor het eerst echt invulling gekregen als concept. Maar het belangrijkste dat ik meeneem is Nzumes laatste zin: "Wat ga jij doen?" Het boek is een onmiskenbare herinnering dat racisme een groot probleem is en dat de mensen die dit erkennen, er ook daadwerkelijk iets aan moeten doen. Tijd om na te denken wat mijn rol hierin kan zijn.

PS: Wauw, je hebt deze hele lange recensie gelezen, thanks! Dit voelt bijna als een paper, heftig. Je bent het vast niet helemaal met me eens. Laat maar weten waar ik stomme dingen heb gezegd, want dat heb ik ongetwijfeld. Sorry daarvoor.

[jade · Rating 4 out of 5]

“you’re allowed to be part of the club. you’re allowed to be ‘dutch’. as long as you behave, share exciting recipes, smile a lot, don’t talk about racism, happily go along with everything, and pretend it’s all fun and cozy.”

this is a must-read for dutch people. i’m not even kidding.

(also, pardon my haphazard translation of the quote above; i’m trying to make this as accessible as i can.)

it’s an excellent primer and introduction to concepts such as white privilege, fragility, and guilt, while offering plenty of examples of harmful questions and comments directed at (dutch) people of color. it explains what’s hard about being a person of color in dutch society, and deconstructs why certain jokes aren’t actually funny but hurtful instead.

it also delves into offensive stereotypes, the intersection between race and gender, and the dutch colonial past. the latter, especially, will probably be new material to a lot of people, since it’s barely taught in schools or discussed publicly.

(you won’t believe how many dutch people have no idea what it actually means when i tell them that i’m indisch or indo -- comments about how i must eat a lot of ‘lice’ [racist for ‘rice’] or how my family suffered less during WW2 because they were living in a hot climate are the most common. yeah. ouch.)

nzume’s tone is informal and casual, which helps to make it a light and easy read -- even for white people who might initially gasp and clutch their pearls while confronting their privilege for the very first time. or at least, i hope so.

the self-care tips in some chapters for readers of color (on how to deal with the concepts discussed in that specific chapter) were appreciated and thoughtful.

the amount of resources she gives in this is also amazing: links to interviews, videos, academic articles, books, etc. almost every single chapter ends with a list, so if a topic interests you, you can very easily dive deeper beyond a first introduction.

another upside is language. as someone who got their degree in english and also mostly discusses sociopolitical issues in english, i often struggle with what the Right Words are when i’m discussing these topics in dutch. how do we address people of color in dutch? how do we indicate someone’s heritage in a respectful way?

nzume provides the dutch equivalents for concepts i’ve only used in english so far, and that i’m very thankful for. languages all have their own nuances, and she discusses these as well.

one side-note, though: she often lists the experiences of transgender people as another marginalized group, and she refers to this group as ‘transgenders’. not the right word to use, neither in english nor in dutch! if you want to know more on the right dutch words to use to describe transgender people (including non-binary pronouns), check out this link.

a chapter of hers that i found a bit disappointing was the last one, on cultural appropriation. i think it describes the phenomenon well enough, also mentioning the weird dichotomy of cultural aspects being seen as unprofessional when people of color have or employ them, and cool or admirable when white people do it.

however, i would’ve appreciated it if she would’ve put a bit more focus on the cultural significance of things being appropriated. of course not everything within any culture is Super Significant; i mean, if white people want to cook some delicious nasi goreng i’m all for it. but it’s one of the hardest-hitting things to me personally to see white people employ symbols, rituals, or other aspects that have special or specific meaning within a culture and decontextualize them completely.

but that’s just me nitpicking, really.

this is a good book that we should’ve had years ago. academic texts on dutch racism are great, but not very accessible, and this is the kind of book that can be insightful for anyone.

read it. bother your friends about it. and educate yourself on who and what we are as dutch people. we cannot ignore the crimes of our past if we want to move forward as a society.

✎ 4.0 stars.

[Beatrix · Rating 1 out of 5]

Ik vind de toon van dit boek heel naar, veel boosheid en veel verwijten, en die zijn hartstikke terecht, maar het lastige is dat er vrijwel niet ingegaan wordt op de oorzaken hiervan waardoor je als lezer eigenlijk direct tegen een muur oploopt. Want stel dat dit je eerste non-fictie boek over racisme zou zijn, dan wil je weten waar de boosheid vandaan komt, wat de nuances zijn, waarom iets niet kan of mag zodat je je bewuster kunt worden van je eigen handelen, en daar is m.i. in dit boek vrijwel geen ruimte voor. Als je non-fictie over racisme wil lezen zou ik iedereen van harte één van de boeken uit onderstaande lijst willen aanbevelen:

🔹️When they call you a terrorist van Patrisse Khan-Cullers en Asha Bandele: Een memoir van één van de oprichters van de Black Lives Matter-movement.
🔹️ White Fragility: Why it's so hard for white people to talk about racism van Robin Diangelo: Wat mij betreft één van de beste boeken om mee te beginnen.
🔹️The new Jim Crow: Mass incarceration in the age of colorblindness van Michelle Alexander: Over het racisme binnen het Amerikaanse rechtssysteem.
🔹️Heavy van Kiese Laymon: Een memoir.
🔹️Niet door water maar door vuur van James Baldwin: Twee brieven geschreven in 1963 over wat het betekent om jong en zwart te zijn in Amerika.
🔹️We were eight years in power (vertaald als: We waren acht jaar aan de macht) Over de rassenpolitiek tijdens en na het presidentschap van president Obama.
🔹️So you want to talk about race van Ijeoma Olou: Samen met White Fragility een heel fijn en volledig boek om mee te beginnen!
🔹️Men we reaped van Jesmyn Ward: Een memoir, o.a. ook over buitensporig politiegeweld.
🔹️12 jaar slaaf van Solomon Northup: Een memoir waarin Northup zijn schokkende ervaringen als slaaf beschrijft.
🔹️Waarom ras ertoe doet van Afua Hirsch: Opnieuw een fijn boek om mee te beginnen.
🔹️Kleurenblind van Trevor Noah: Een memoir.
🔹️Wij slaven van Suriname van Anton de Kom: Een relaas van de schokkende Surinaamse geschiedenis beschreven vanuit een antikoloniaal gezichtspunt, verschenen in 1934.
🔹️How we fight for our lives van Saeed Jones: Een memoir.
🔹️How to be an antiracist van Ibram X. Kendi: Zoveel bewustwording door dit boek! Wat zijn de verschillen tussen neutraal zijn en antiracistisch zijn? En hoe zijn velen van ons onbewust nog steeds racistisch? Het focust eveneens op de volgende stap, het bouwen aan een nieuwe antiracistische werkelijkheid.

[Ayala Levinger · Rating 5 out of 5]

Excellent book! short and concrete. A must for white dutch people but lets start with allies - you should read it too. I read many familiar situations ("where are you from? no, no, I meant where are you REALLY from??") and of course I was aware of cultural appropriation. and still I learned something I didn't know about and that is about the current ongoing dutch colonialist project in Bonaire. I already ordered books about it from the library.
I also met Anousha several times in anti racism demonstrations, last time was just last weekend in the marxism festival in Amsterdam and she is very sweet and impressive so I kind of read the book with her voice in my head :)

[Anna · Rating 2 out of 5]

I thought I'll add a review of this book in English. I have no idea if the book will be translated to other languages as the book describes issues that are particular to the debate about racism in the Netherlands, although some issues are obviously general.

When I moved to the Netherlands over six years ago I was surprised at the lack of 'political correctness' (I would actually call it lack of "tact" in most cases) in everyday conversations. This is particularly stark in the debate about Zwarte Piet (chapter 5) that seems to be raging year round (although the Sinterklaas season is in November and early December I have spotted debates about the topic as early as April). What struck me most was how even very highly educated, in the middle of the political spectrum and otherwise really nice people will defend the very popular practice of putting on blackface, afro wig, red-lipstick and golden earrings, not to mention the idiotic behaviour displayed by the Zwarte Piet character. It doesn't generally take long before, as a foreigner, you're told that you shouldn't even have an opinion and that if you don't like Dutch traditions you should go back to your own country. So far so good.

The author describes how Dutch people of colour as well as any white Dutch people who dare to criticise the practice get the same "go back to your own country" reaction if not worse (death threats being the most extreme). Nzume also covers many other aspects of 'race' in the lives of non-white Dutch people, e.g. the lack of role models, the problems of being suspect just by being black and many more. One memorable example is of a black son of a white mother and a black father and how he never leaves the house without his ID whereas his white half-brother doesn't have to. Other topics covered are "colour blindness"; white privilege; the colonial past of the Netherlands and the lack of education about it, and white saviors.

Although I see the problems described in this book and agree with the author on most points, there are some fundamental flaws that make the book less powerful than it could otherwise be.

For one, I wonder who Nzume pictures as her audience. The book is entitled "Hello white people" and she doesn't tire to start every other paragraph with "dear white people" although the way she uses this she might as well have written "F*** you white people". She also keeps appealing to white people to use their privilege to help end racism and to give people of colour a platform to tell their story. [On a side note, I suspect she overestimates the power of her average reader to do any of this]. On the other hand every chapter has a rubric at the end with tools and self-care tips, presumably for her non-white readers. Further, the way she addresses her readers is at best sarcastic but usually only ends up being condescending and patronising. One gets the feeling that she is trying to get back at white people for all the times she, and other people of colour, have been treated badly. Fair enough. Another very basic thing that isn't overly clear is who she is really advocating for. At times it is black people, at others it's only black women, then people of colour in general, muslims (especially women who wear the hijab), jews and transgender people but then she explicitly excludes white women and homosexuals. I guess the latter just don't have it bad enough to make the cut.

Then she keeps pouring on the vitriol about the do-gooders (according to Nzume volunteering in 'third world' countries is only done for the rewards it offers the volunteer) and cultural appropriation (she seems to have a deep-rooted hate for pumpkin and hipsters (who doesn't?) based on what she writes in chapter 7). While her repeated appeal for white Dutch people to engage with their colonial history and slavery is no doubt justified her suggestions for how and when this should be done are not always. In the chapter about cultural appropriation she starts off by describing the yoga studio she visits and how the typical decor of yoga studios (Buddha statues etc) felt "off" to her. Then she goes on to describe different examples of cultural appropriation (pumpkin in kebabs etc.) and defines it as different from cultural "interchange". And then there is yet another appeal, or actual order, to share culture in the absence of a power imbalance, as if it were that easy! I am not sure how the yoga studio plays into all this and if she thinks that she has earned the right to do yoga by being a person of colour.

Overall, the message of this book as I see it, for people of all colours to listen to each other and to work together to end racism, gets buried under endless overly simplistic examples, anecdotes from her friends and dripping sarcasm ("dear white people" my ass). Also by putting down all objections to her arguments as "white fragility" or "whitesplaining" she effectively kills off all discussion. It is a shame that this book is so deeply flawed because it is (or could be) an important contribution to the discussion about racism in Dutch culture.

[Lotte · Rating 4 out of 5]

Dit was een nuttige en bij vlagen pijnlijke eye-opener.

[Alexander Peterhans · Rating 3 out of 5]

Hallo Witte Mensen is een belangrijk boek, met een belangrijke boodschap, die volgens mij de neiging heeft om te verdrinken in stilistische lelijkheden en een warrige constructie.

Hallo. Ik ben een witte mens, een man van middelbare leeftijd (altijd weer moeilijk om toe te geven), en ik begrijp Nzume's boodschap volledig (geloof ik), en ondersteun die boodschap ook. Het blijkt steeds weer dat witte mensen het moeilijk vinden om überhaupt te accepteren dat er zoiets bestaat als 'white privilege', als ze al niet omslaan naar kwaadheid ('white rage'). Het zijn concepten die ik, toen ik ze voor het eerst tegenkwam, meteen herkende, zelfs met mijn relatief beperkte ervaring.

Ik heb mij op latere leeftijd verbaasd over hoe weinig ik eigenlijk geleerd had op school over ons koloniaal verleden, hoe weinig tijd op school was besteed aan ons slavernij verleden. Ik kon je als kind van alles vertellen over de Tweede Wereldoorlog, maar het criminele verleden van de VOC..? Daarmee wil ik overigens niet suggereren dat het een 'zero sum' situatie is - er moet ruimte zijn voor alle onderwerpen, het is alleen verbijsterend hoe lang dat koloniale verleden verborgen blijft.

En als je dat bedenkt, wordt het ook opeens logisch dat als onderdeel van die maatschappij-brede ontkenning van de duistere kanten van ons verleden, we ook graag willen ontkennen dat wij racistisch kunnen zijn. En dan kom je ook uit bij één van de boodschappen in Nzume's boek - stop met het ontkennen, accepteer dat onze hedendaagse rijkdom en maatschappij gebouwd zijn op een koloniaal verleden. En als je dat geaccepteerd hebt, onderken dat dat nog tot op de dag van vandaag effect heeft, op hoe wij onszelf zien, maar vooral op hoe wij anderen zien en behandelen ('anderen', die eigenlijk ook geen anderen zijn, overigens). En als je dat onderkent, spreek andere witte mensen er op aan. Het is niet genoeg om alleen bewust te zijn van het probleem, we moeten ook actiever zijn tegenover elkaar. Uiteindelijk is white privilege een witte-mensen-probleem, we kunnen niet constant terugvallen op mensen van kleur, om hun min of meer te vragen ons te 'vergeven', of ons 'vrij te spreken'.

Een probleem waar Nzume wel regelmatig tegen lijkt op te lopen is dat ze volgens mij het probleem op twee niveaus van grootte op dezelfde manier wil aanspreken. Dus in het hoofdstuk over witte mensen die proberen te helpen in Afrikaanse landen, heeft ze volgens mij vooral een probleem met het organisatorische, management niveau, waar geld verspild wordt aan grandioze huisvestingen voor de vele stichtingen, en over hoe die stichtingen mensen proberen te werven. Ze lijkt er dan ook vanuit te gaan dat vrijwilligers zich daar alleen maar aanmelden om er zelf beter van te worden, dat ze eigenlijk de Afrikanen betuttelen. En dat lijkt mij oneerlijk tegenover die mensen - je kunt er niet vanuit gaan dat een verrot hoger organisatorisch niveau direct tot 'verrotte vrijwiligers' leidt.

De inhoud is vier, vaak vijf sterren. De uitvoering is er twee, of drie. Ik ben me er ook erg van bewust dat ik misschien in de val trap van 'tone policing' - niet tegen de inhoudelijke boodschap argumenteren, maar de emotie waarmee de boodschap gebracht wordt aanvallen, om zo alsnog de boodschap zelf te ondermijnen. Maar ik heb geen enkele probleem met de emotie. Sterker nog, ik had er meer van willen lezen. Laat de boosheid zien, laat voelen hoeveel pijn het doet als je elke dag, elk uur, elke minuut als buitenstaander, als 'anders' wordt behandeld. Want ik denk dat witte mensen daar eigenlijk weinig idee van hebben.

Veel witte lezers irriteren zich aan de toon van het boek - het "hallo witte mensen" van Hallo Witte Mensen. Dat vind ik onzin. Ik zie het als een plagerig grapje, dat komt vanuit een echte emotie, maar het blijft een grapje. Ik krijg wel het idee dat Nzume een beetje gevangen is geraakt in dat grapje, dat ze het langer blijft volhouden in het boek dan dat het nog grappig of functioneel is. Maar ook daarvan kun je zeggen dat het toch een functie heeft - het is niet leuk om elke keer op een manier aangesproken te worden die je tegenstaat, wat veel mensen van kleur als herkenbaar zullen zien. Het is ook deze toon die er (o.a.) voor gezorgd heeft dat het boek veel aandacht gekregen heeft. (Er is overigens wel een specifiek moment dat ik er wel een beetje genoeg van kreeg - aangaande wit privilege, schrijft ze "Je ziet het misschien niet, maar gelukkig bestaat er zoiets als wetenschappelijk onderzoek. {...} Hier worden dan vervolgens rapporten en boeken over geschreven die men kan lezen." Dat ik ook denk: ja, het is wel leuk geweest, je moet ook aanvoelen wanneer je grap uitgehold raakt..)

Ik vind wel dat het over het algemeen een warrig betoog is, waar Nzume van het ene onderwerp op het andere onderwerp springt. Regelmatig dacht ik tijdens het lezen "maar nu heb je het over heel iets anders dan waar je het over zou hebben, of waar je over begon". Het maakt haar betoog minder strak, en daarmee minder dwingend. Overigens bedoel ik niet te zeggen dat ik nu liever een academische tekst had gezien, met een strak gestructureerde opbouw. Het is bedoeld als een informeel boek, en dat is een goed uitgangspunt. Maar er had wat mij betreft wel een strenge redacteur op losgelaten moeten worden, om het geheel een stuk strakker te maken. Het hoofdstuk over de Zwarte Piet-kwestie is veruit het beste hoofdstuk, en was (als ik het goed heb) ook begonnen als kranten essay van waaruit de rest van het boek gegroeid is.

En dan zijn er de stilistische dingen. In een later hoofdstuk vraagt Nzume zich af waarom het koloniale verleden zo onderbelicht is in musea, en ze spreekt daarover een vriendin aan, Simone Zeefuik. Tijdens Zeefuik's verhaal, gooit Nzume er (denk ik) gezellig bedoelde opmerkingen tussen als "We bestellen een gin-tonic", dan wat meer verhaal, dan "Proost by the way!" en haar verhaal gaat verder. Ik vind dat echt vreselijk, zo ontzettend lelijk. Ik begrijp dat ze een serieus, misschien zwaar verhaal wat lucht wil geven, maar soms moet je lezers ook gewoon het gewicht laten voelen. Nu leest het as de toon van een column in de Viva, maar dan een boek lang.

Soms vraag ik me af hoeveel witte lezers de onvolkomenheden van het boek gebruiken om de boodschap te verwerpen. Maar dan denk ik ook weer dat die mensen door een beter geschreven boek waarschijnlijk ook niet overtuigd zouden worden.

Zoals ik dit eindeloze verhaal begon, het is een belangrijk boek met een belangrijke boodschap. Al is er één persoon verder overtuigd, dan is het het waard geweest. Ik heb vaak het idee dat de witte mensch één boek over dit onderwerp gaat lezen, en dan kun je het een stuk slechter treffen dan met Hallo Witte Mensen.

(Maar alsjeblieft.. lees er wel meer dan één. Nzume geeft je een hele lijst van diepergravende, en vaak betere titels.)

[Cynthia Schultz · Rating 4 out of 5]

Absolute must read. Erg verhelderend. Duidelijke uitleg vanuit verschillende perspectieven. Voor mij geen eye openers maar wel meer duidelijkheid en uitleg over veel zaken. Enige minpunt vind ik dat Anousha de lezer te vaak aanspreekt met koosnaampjes als 'lieve witte lezer' of 'lieve lezer', ook dingen als 'ik neem je bij de hand' irriteren wat na een X aantal hoofdstukken. De irritatie en ergernis schemeren wat te vaak door de verhalen heen, dat leest niet prettig.

[Linda · Rating 2 out of 5]

Het boek maakt een belangrijk punt, maar vind het aan de uitwerking nogal schorten. Want, hoewel ik het met haar standpunt eens ben: er is wit privilege en om het systeem te veranderen moeten we dat inzien, vind ik de argumentatie vaak zwak.
Om te beginnen volgt dit boek de redenering die wel vaker in dit debat wordt aangenomen, namelijk dat als je dit standpunt verdedigt, je geen ongelijk kan hebben. Als je e.e.a. anders ziet is de redenering: ‘zie je, je snapt het niet, en dat bewijst mijn gelijk’. In hoofdstuk 1 maakt dit boek al duidelijk dat dit boek, net als "alles" dat indruist tegen de algemeen geaccepteerde norm, daarmee "automatisch [als] abnormaal, subjectief, overdreven, emotioneel of onredelijk [beschouwd wordt]". En ook: witte mensen moeten stoppen met te vertellen hoe anderen hun verhaal moeten doen. Met andere woorden: als je dit boek niet goed vind, of je de argumentatie bekritiseert, ligt dat niet aan het boek, maar aan het feit dat je niet buiten de box kan denken en bewijst dit wat het boek beweert. Dit roept, al voor ik echt begin met lezen, weerstand bij mij op, want een argument dat geen tegenspraak duldt maakt discussie onmogelijk. Dat witte mensen in het boek worden opgeroepen meer te luisteren, en ik bovenstaande schrijf, is niet met elkaar in tegenspraak. Goed luisteren en kritisch blijven denken sluiten elkaar namelijk geenszins uit.

Ik heb moeite met de waarde van een aantal in het boek opgevoerde specifieke voorbeelden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een van de eerste voorbeelden die Nzuma aanhaalt: de interactie met haar buurvrouw over haar kat. Misschen was er hier wel sprake van discriminatie, maar dat komt met zoveel woorden niet terug. Het was duidelijk een onprettig gesprek, en Nzuma haalt dit aan als voorbeeld voor racisme. Ik vrees dat racisme wat dat betreft zoiets is als de klimaatverandering: van een stortregen of orkaan kan je ook niet bewijzen dat deze voortkomt uit de klimaatverandering, maar (met behulp van statistieken) wel dat 8 van de 10 stortregens of orkanen het gevolg ervan zijn. Er is institutioneel racisme: ja. Je ondervindt er in je dagelijks leven hinder van: ja. Je onprettige gesprek vandaag met een buurvrouw was het gevolg van je huidskleur: weet je niet (tenzij het expliciet wordt genoemd). Een aantal meer algemene of theoretische voorbeelden uit het boek vind ik daarom veel overtuigender: het verhaal van de hoegenaamde kleurenblindheid aan de hand van het voorbeeld van gender (‘sorry, ik zag niet dat je vrouw was’); de uitleg van het sociale construct aan de hand van lengtediscriminatie; de verschillen in machtsverhouding die duidelijk worden uit welk gedrag geaccepteerd is of niet.

Met twee punten uit het boek heb ik moeite. De culturele toe-eigening voel ik maar half, in sommige gevallen. Het doner-voorbeeld doet daar voor mij ook weer aan af, omdat dat een relatief nieuwe uitvinding is (afh. van je precieze bronnen: begin jaren zeventig), die bovendien door in Duitsland levende Turken is bedacht en daar is verspreid. Ik denk dat er cultureel diepgaandere voorbeelden aan te dragen zijn. Ik zou deze culturele toe-eigening graag meer voelen, maar op basis van de huidige argumentatie lukt dat mij niet. Ik ben op zoek naar betere voorbeelden! Het tweede punt: het voorbeeld van de omgekeerde discriminatie (m.n. het stuk van de cabaretier) komt bij mij helemaal niet aan. Het is mij nog altijd niet duidelijk waarom het beoordelen/categoriseren van witten op hun huidskleur wel OK zou zijn. Dat er niet zo’n historie achter zit als van de discriminatie van mensen van kleur (waar de sketch over gaat, denk ik), doet daar niks aan af. Dat men zich af moet zetten tegen wat als normaal is om vooruit te komen, net als in de vrouwenbeweging, dat snap ik, maar net als daar vind ik niet dat het moet ontaarden in het bashen van ‘de ander’.

Stilistisch gezien is het boek soms tenenkrommend, en lijkt eerder spreektaal: “en hee, alles went”, “Oke, ehh... bedankt?” “Scary...” “Oke. Serieus?”, dat doet voor mij als lezer af aan het gewicht van het onderwerp. Het boek heeft desalniettemin een aantal goede punten om over na te denken en draagt bij aan een belangrijk debat, en daarin ligt zijn waarde. Voor wie het debat verder in wil duiken, is 'Nederland mijn vaderland' van Zihni Ozdil een kwalitatief duidelijk betere optie.

[Rosanne · Rating 4 out of 5]

Een erg interessant boek, waarin Anousha Nzume op een toegankelijke manier het gesprek aangaat met de lezer, zonder de beschuldigende toon die je ook wel eens tegenkomt. De lezer wordt op een lieve, doch duidelijke manier aan het denken gezet. Om sommige dingen kun je gewoon onmogelijk heen. Ook ik heb er veel van opgestoken, en ga dit zeker aanraden in mijn eigen omgeving. Naar mijn mening is dit een boek dat leerzaam kan zijn voor iedereen.

[Jasper O. · Rating 4 out of 5]

Hallo witte mensen is absoluut het beste beginpunt voor alle (witte) mensen die zichzelf willen informeren en onderwijzen over racisme in Nederland: hoe het werkt, hoe het in het dagelijks leven voorkomt, hoe het overkomt en voelt, en wat je er zelf tegen kunt doen. Het grootste deel van het boek kwam voor mij iets te laat (ik had veel al uit Witte onschuld van Gloria Wekker gehaald), maar ik heb toch nog nieuwe dingen geleerd. Anousha Nzume legt alles uit met geduld en humor en maakt het soms pijnlijk duidelijk dat de lezer het waarschijnlijk niet bij het goede eind heeft, al denken ze van wel. Twee of drie keer voelde ik me licht aangevallen, maar de uitleg daarna legde altijd rustig en zeer goed uit waarom ik toch twee keer zou moeten nadenken over mijn situatie. Soms werd de pijn die mensen als gevolg van racisme ervaren blootgelegd, en ook dat is soms even slikken. Bovendien, op het enige punt in het hele boek waar ik begon te denken Nu ben ik het er misschien niet meer mee eens werd vervolgens krachtig uitgelegd hoe het anders kan, en dat ideaal leek me veel mooier om na te streven. Als je het gevoel hebt dat je te weinig weet over racisme, vooral racisme tegen zwarte Nederlanders, begin dan hier. Aan het eind van ieder hoofdstuk geeft Nzume ook bronnen die je kunt raadplegen als vervolgonderzoek. Een heerlijk boek, compact maar superkrachtig!!!

[Sander Philipse · Rating 5 out of 5]

Een vlotte, toegankelijke introductie in hoe racisme werkt in Nederland, met voorbeelden, praktische tips om om te gaan met racisme, en heel erg veel informatie. Nzume gaat de confrontatie niet uit de weg, maar blijft tegelijkertijd vriendelijk. Een broodnodig handboek voor vooral witte mensen.

[Arlette · Rating 5 out of 5]

Ik moest hier laatst een stukje over schrijven voor het relatiemagazine van mijn werk. Daar kon ik mijn eigen mening niet in laten doorschemeren, wat ik erg moeilijk vond. Ik vind dit namelijk een heel belangrijk boek. Ik vind dat iedereen dit boek zou moeten lezen. Niet omdat het leuk is. Verre van. Ook voor mij, iemand die zich al enigszins bewust was van een verschijnsel als wit privilege, was het confronterend. Soms zelfs shockerend. Maar juist dáárom is het zo belangrijk. Dus hierbij wil ik zeggen: lieve witte vrienden (want dat zijn jullie bijna allemaal), lees dit boek. Stel je open en lees dit boek. Erken dat de auteur schrijft vanuit een ervaring die jijzelf nooit kunt beleven en lees dit boek. Voel je tijdens het lezen een ja-maar-reactie opkomen, prima! Wees je er bewust van, en zet het vervolgens weer even opzij. Leg het boek desnoods even weg om het te laten bezinken, en lees de volgende dag weer verder. Ik heb het ook niet achter elkaar uitgelezen, alhoewel de schrijfstijl er prima toe uitnodigt. En met iedereen die na het lezen van dit boek ook het gevoel heeft dat er wat oogkleppen zijn weggevallen, ga ik graag in gesprek erover.

[Micha Meinderts · Rating 4 out of 5]

Prima uitleg van wat institutioneel racisme in Nederland is. Nogal confronterend, vooral als je van jezelf denkt dat je het allemaal goed doet, maar zet alsjeblieft je eigen ongemak even opzij en leer wat een grote groep mensen in Nederland dagelijks door moet maken, en hoe je hen kunt helpen door je bewust te zijn van wat er speelt. Alleen dan wordt Nederland het walhalla van toleratie dat we denken dat het allang is.

Heel belangrijk!

Wel jammer van de tikfouten en kromme zinnen.

[Kaylee · Rating 5 out of 5]

Absolute must-read: goede gedachte experimenten, heldere taal en scherpe voorbeelden die je helpen om je bewust te worden van je witte privilege.

[Jana · Rating 3 out of 5]

We kennen veel van de Eerste en Tweede Wereldoorlog, maar zo goed als niets over slavernij en hoe dit tot op vandaag nog steeds tot uiting komt.
Deze zou mee in de cursussen van de middelbare school moeten komen.

- "Ik wil je vragen om kleur te zien, om kleur te erkennen."

[Vera · Rating 4 out of 5]

‘Wat ga ik doen? Wat ga jij doen?’ vraagt Anousha Nzume haar lezer in Hallo witte mensen.
Nou, ik ga dit boek door de strot duwen van alle witte mensen die ik ken. En vooral door leren.

[Tiemen Hageman · Rating 3 out of 5]

Toen de Black Lives Matter-beweging enkele maanden geleden (opnieuw) opkwam was ik verbaasd: ik wist niet dat racisme in een progressieve (dacht ik) cultuur als die in Nederland nog steeds zo heftig werd ervaren, dat mensen van kleur zich nog steeds zo achtergesteld en gediscrimineerd voelden. Naar aanleiding van de BML-protesten ben ik erover gaan lezen, praten en nadenken en langzaam maar zeker begon ik het te begrijpen. Het gaat niet (alleen) om actief racisme, het zijn de kleine uitingen van racisme en discriminatie die mensen van kleur op dagelijkse basis ervaren die in de weg zitten: zogenaamde “onschuldige” grapjes over andere culturen, steeds maar weer afgewezen worden bij sollicitaties, ondervertegenwoordiging van gekleurde rolmodellen in de media. In dit boek zet Nzume al die ogenschijnlijk “kleine”, maar o zo pijnlijke en aanwezige vormen van racisme helder uiteen door middel van bijpassende terminologie: micro-agressie, wit privilege en culturele toe-eigening - daar gaat het mis.

Nzume zet een gevoelig verhaal neer. Het boek zit vol met haar eigen verhalen en die van vriendinnen en kennissen waaruit blijkt hoe aanwezig en onderhuids racisme vandaag de dag nog is, ook (of: zeker!) in het (witte) westen. Het is populair geschreven: vlot, anekdotisch, uitleggerig. Een schrijfstijl die mij niet helemaal grijpt, maar dat is een kwestie van smaak. Wel weet Nzume waar ze het over heeft: het wordt pijnlijk duidelijk dat de vormen van racisme die ze beschrijft voor haar en voor veel (alle) mensen van kleur een dagelijkse realiteit zijn.

Het is een boek gericht aan witte mensen. “Lieve witte mensen,” zo spreekt ze haar lezer aan. Ik voel me door die aanspreekvorm en door de manier waarop ze de hypothetische reactie van de lezer op haar boek soms opschrijft af en toe in een nare hoek gedrukt: alsof ik geen lief wit mens ben, maar een drammerig wit kind die niet bereid is zich open te stellen voor de ervaringen van andere mensen, voor de ervaringen van mensen die racisme ervaren. Als ik daar niet voor open zou staan, zou ik het boek niet lezen. Bovendien: als het boek gericht is aan witte mensen, waarom staan er dan aan het eind van elk hoofdstuk tips voor mensen van kleur?

Desalniettemin is mijn bewustzijn omtrent mijn witte privileges en de realiteit van dagelijks racisme heel erg vergroot door het lezen van de onvoorstelbare ervaringen van Nzume en haar vriendinnen. Waar ik eerst onverschillig was wat betreft de Zwarte Pieten-discussie, ben ik nu uitgesproken tégen. Waar ik eerst mijn twijfels had bij het herwaarderen van de Nederlandse geschiedenis, vind ik het nu onbegrijpelijk dat dat nog niet gebeurd is.

Zowel inhoudelijk als styllistisch had het boek nog een extra redactieronde kunnen gebruiken. Veel paragrafen hadden nog net iets scherper gekund, een aantal kleine foutjes in schrijfwijzen (interpunctie, dat/als-constructie) hadden voorkomen kunnen worden, sommige elementen stonden op de verkeerde plek in het boek. Maar: dit boek zegt iets heel belangrijks over onze cultuur op toegankelijke wijze. Iedereen zou het moeten lezen.

[Irene Jurna · Rating 5 out of 5]

Tot nu toe las ik dit jaar 31 boeken, waarvan 0 van zwarte auteurs*. Ik ging naar de dodenherdenking op 4 mei, maar stond niet stil bij Keti Koti. En ik was verbaasd toen mijn yoga app niet meer vrolijk afsloot met ‘namaste’.

Hallo, wit mens!

Het is moeilijk om buiten je eigen perspectief te kijken. Gelukkig leerde ik in mijn nieuwe favoriete podcast ‘Damn, honey’ dat dit kijken voor iedereen een proces is***. Je zit ergens op het spectrum. Anousha Nzume helpt je kijken.

- - -
*De aantallen: 31 boeken dus**. Auteurs: 22 mannen, 9 vrouwen (ik denk allemaal cis-). Waaronder 23 witte mensen (hallo, witte mensen), een mix van multiculturele achtergronden (6 schrijvers, veelal deels Amerikaans), en 2 Japanners. Dit is het gevaar van ‘a single story’: https://www.ted.com/talks/chimamanda_...

**Waaronder ook een die mogelijk valt onder cultural appropriation: avatar the last airbender (die ik fantastisch vond: https://www.goodreads.com/review/show...)

***Damn, honey’ tipte ‘Hallo witte mensen’: https://www.damnhoney.nl/aflevering-4/. Heb jij tips om mijn leeslijst uit te breiden met auteurs uit Afrika, Zuid-Amerika of landen waar je nooit iets over hoort? Ik hoor het graag, tip me in de comments.

[Suzanne · Rating 4 out of 5]

Dit boek heeft een hele belangrijke boodschap en is een heel goed uitgangspunt als je nog niet veel weet over het maatschappelijke debat rondom racisme, witte privilege, het koloniale verleden en dergelijke. Ik heb er zeker nieuwe dingen uit geleerd, wat mij weer stof tot nadenken gaf. Wat mij wel een beetje stoorde aan dit boek was de toon. Ik snap dat het ontzettend moeilijk is om de juiste toon te vinden voor een boek met zo'n beladen onderwerp en ik vond dat het direct aanspreken van de lezer en de duidelijke taal wel heel goed werkte. Maar soms voelde het alsof de schrijfster een kind aan het aanspreken was. Misschien kwam het ook doordat ik al bekend was met veel van de onderwerpen uit dit boek, maar dit kwam een beetje betuttelend over: een zin als 'het leven is geen speeltuin helaas' ging er bij mij even niet goed in. Verder ontzettend informatief en ook fijn dat er zo veel extra resources zijn toegevoegd waar je meer kan lezen en leren over dit onderwerp.

[Hannah · Rating 4 out of 5]

Laat ik met de deur in huis vallen en zeggen dat ik dit een moeilijk boek vond. Niet per se om doorheen te komen, want dat ging redelijk vlot. Maar inhoudelijk. Even voorop stellen dat ik de boodschap van het boek begrepen heb: ik had hier en daar wat moeite met de toon waarop het boek geschreven is. Terugkomend op de boodschap is het aan mij de taak om bewust te worden van mijn wit privilege. Ik zal nooit in deze hoedanigheid ervaren hoe het is om op verschillende gebieden als minder bestempeld te worden. En ondanks dat wist Nzume een heel duidelijk beeld te schetsen van hoe het gaat in de wereld zodat het voor de lezer (die net als ik niet deze ervaringen heeft) heel duidelijk gemaakt wordt hoe het in de wereld gaat.

Sommige hoofdstukken trokken mij meer, terwijl ik bij sommige een neiging voelde om af te haken. Niet door de inhoud, maar wederom door de toon waarop het geschreven was. Ik las in een reactie onder een recensie iemand die zei dat ze er anders naar is gaan kijken. Want dit is wat de schrijfster, en velen met haar, zovaak voelen.

“Dus ik ben mijn gevoelens eventjes opzij gaan zetten. Ik ben even gestopt met oordelen, en ik ben gewoon gaan luisteren…

En zo heb ik dit boek ook gelezen. Ik neem zeker dingen mee die benoemd zijn in het boek. Dat ik hierover na blijf denken, is één ding dat zeker is. En oh, voor de witte mensen: die onderliggende angst dat je zelf allemaal dingen in moet leveren is nergens voor nodig, want dat is helemaal niet het geval als er gestreven wordt naar gelijkheid.

[Luna · Rating 4 out of 5]

Lees dit!! Over wat wit privilege precies inhoudt, over exotisme, (de Nederlandse houding tegenover) het koloniaal verleden, waarom ontwikkelingswerk niet per se helpend is, waarom ZP echt niet kan, cultural appropriation; wat mensen van kleur al heel lang doormaken in een systeem van institutioneel racisme. Het is pijnlijk en confronterend maar ervan wegkijken kan niet meer en dat wordt goed uitgelegd in het boek. Ik was mij zelf van veel zaken al wel bewust, maar heb ook veel geleerd (bijvoorbeeld over terminologie in het debat) en nog eens ingezien hoe belangrijk het is dat racisme wordt aangekaart. Nzume legt het op een heel heldere en toegankelijke manier uit. Enige wat me ervan weerhoudt 5 sterren te geven is dat ik de toon ("lieve witte mensen, ik neem je bij de hand.." en dat vrij vaak) soms iets vervelend vond worden, maar verder is dit echt een must-read voor alle (witte) mensen (ik ga het boek dan ook zeker aan anderen doorgeven).

[Britt · Rating 4 out of 5]

Ik kocht Hallo witte mensen omdat ik tijdens een gesprek aan de eettafel niet goed kom uitleggen waarom zelfs het meezingen van het n-woord niet oké is. Ik miste nog (en waarschijnlijk nog steeds) wat vocabulaire over anti-racisme. Ik heb het boek ook zeker opgepakt door de extra motivatie mezelf te onderwijzen dankzij de Black Lives Matter protesten wereldwijd.

Nzume's boek is heel fijn boek om mee te beginnen. Het zal zeker confronterend zijn op sommige momenten, maar die confrontatie moeten we aangaan. Met onszelf maar ook met onze familieleden en vrienden. Hallo witte mensen is een kort boek van 140 pagina's en heeft het over de belangrijke basis die witte mensen vaak nog niet weten. Het boek behandeld kleurenblindheid, wit privilege, exotisme, institutioneel racisme, geïnternaliseerd racisme, witte fragiliteit, bondgenootschap en culturele toe-eigening. Maar ook dingen specifiek voor Nederland zoals Zwarte Piet en de Nederlandse geschiedenis. Iets wat ik eigenlijk miste toen ik het Britse door Reni Eddo-Lodge.

Ieder hoofdstuk eindigt met naslagwerk om te lezen of om te kijken. Ik vond dit persoonlijk erg fijn, want met één boek lezen zijn we er nog niet.

[Rowan · Rating 4 out of 5]

Anousha Nzume drukt je met je (witte) neus op de feiten zonder aanvallend over te komen. Met haar creatieve voorbeelden weet ze veelvoorkomende racistische situaties zo uit te leggen dat ieder wit persoon het begrijpt en voelt. Heel toegankelijk geschreven. Dit zou ieder wit persoon moeten lezen!

[rojîn ☆ · Rating 5 out of 5]

Echt supergoed. Heel belangrijk. Iedereen lezen, alsjeblieft!

[Iris Lommerse · Rating 5 out of 5]

Een must read. Je kunt er niet meer omheen: verdiep je in dit onderwerp. Neem je verantwoordelijkheid.

[Anouk · Rating 4 out of 5]

Naar aanleiding van dit boek aan iemand gevraagd of hij zich bewust was van zijn wit privilege. Zijn antwoord is dé reden dat dit boek meer dan belangrijk is.

[Ayla · Rating 4 out of 5]

"Dit is een moment in de geschiedenis waarover onze kinderen en kleinkinderen later aan ons zullen vragen: waar was jij en wat deed jij?"

[Hannelore · Rating 3 out of 5]

Nzume bespreekt interessante topics zoals wit privilege, culturele toe-eigening, koloniale geschiedenis enz maar het boek is naar mijn gevoel geschreven met een zeer aanvallende toon en meermaals suggestief dat ik als ‘witte lezer’ onwetend en naïef ben. Heel wat onderwerpen worden ook telkens eenzijdig besproken zonder enige objectiviteit.