Sözcüklerin Vicdanı: Kurgusal Denemeler

by Emin Özdemir

Shakespeare, “Vicdanım binlerce dilden konuşur/ Ve her dil bir öykü anlatır” diyor. Şu kısacık sözde birbirini bütünleyen üç ana kavram var: vicdan, dil, öykü... Shakespeare'in sözünde geçen “öykü” kavramının “kurgu”yla özdeşleştiğini tümcenin anlam örgüsünden çıkarabiliriz.

İnsan yüreğinde ibresi hiç durmadan titreşen “vicdan”, kişinin özgür düşünme alanıdır. Onun dile getiriliş kaynağı da sözcüklerdir. Her olay, gelişkin ya da öyküleşecek devinişler bütünüdür. Shakespeare'in deyimiyle, vicdan denen bu iç öykü binlerce dilde aynı anlamı taşır. Vicdanın, bütün dillerin ortaklaşa algıladığı evrensel bir duygu oluşunun nedeni de budur.

Vicdan-dil-öykü üçleminde gerçekleştirdiği (kurgusal) denemelerinde Emin Özdemir öyle bir evrensel iç içelik yaratıyor ki, orada insanın, ülkenin sınırlarının yerini evrenselliğin sınırları alıyor. Orada, Shakespeare'in, “binlerce dilden konuşan dil”i, vicdan denen o sonsuz evrensellikle bütünleşiyor. Vicdan; yazar, sanatçı, bilimci... O bütünleşme insanlar arasında öyle bir iç içelik yaratıyor ki, Llosa Vargas da, Emin Özdemir de aynı dilden konuşuyor.
-Adnan Binyazar-

376 pages, Paperback

Published February 27, 2013

About the author

1931 yılında Kemaliye'de doğdu. Pamukpınar Köy Enstitüsü'nden sonra Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü, bugünkü adıyla Gazi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi (1953). Bitirdiği bölüme asistan ve öğretim görevlisi oldu (1957). Milli Eğitim Bakanlığınca açılan bir sınavı kazanarak Amerika'ya gönderildi (1960). Amerika'da Columbia ve Indiana üniversitelerinde "değişik düzeylere göre metin hazırlama ve anlatım teknikleri" konusunda eğitim gördü (1960-1963). Hacettepe Üniversitesi Temel Bilimler Fakültesi Temel Türkçe Bölümü'nde bölüm başkanı ve öğretim görevlisi olarak çalıştı (1968-1972). Ankara Üniversitesi Basın ve Yayın Yüksekokulu, bugünkü adıyla İletişim Fakültesi öğretim görevliliğine geçti (1974). Bu görevinden emekliye ayrıldı (1996). TÜBİTAK Bilim ve Teknik, Bilim Çocuk dergilerinde yayın danışmanı olarak görev aldı (1997). Bu görevlerini sürdürürken Türk Dil Kurumu'nun çalışmalarına etkin biçimde katıldı. TDK'nin Yönetim ve Yürütme Kurulu üyeliklerinde bulundu ve Terim Kolu Başkanlığını yaptı (1966-1983). Türkçenin özleştirilmesi, geliştirilmesi ve zenginleştirilmesi savaşımını sürdürdü. Bu bağlamda edebiyat yapıtının dille ilişkisi, dilin işlevi ve kullanım düzeyleri, toplumsal yapıyla bağları gibi sorunları ele aldı. Bunları Dil ve Yazar (1972), Öz Türkçe Üzerine (1973), Türk ve Dünya Edebiyatı (1980), Türk ve Dünya Edebiyatında Dönemler-Yönelimler (3. basım, 1999), Yazı ve Yazınsal Türler (4. basım, 1999) adlı yapıtlarında işledi. Bunun yanı sıra dil ve edebiyat bilgilerinin bir donanım ve beceri olarak yaşama uygulanması yollarını gösterme konusuna yöneldi. Bu yolları Güzel ve Etkili Konuşma Sanatı (6. basım, 2001), Anlatım Sanatı (11. basım, 2002), Okuma Sanatı (3. basım, 1976), Eleştirel Okuma (4. basım, 2000), Okuma ve Metin İnceleme (1991) adlı yapıtlarıyla ortaya koydu. Dil devrimine ve Türkçenin doğurganlığına yönelik çalışmalarını da Dil Devrimimiz (3. basım, 1980), Terim Hazırlama Kılavuzu (1973), Erdemin Başı Dil (Genişletilmiş 2. basım, 2000) adlı kitaplarında topladı. Türkçenin söz varlığıyla ilgili çalışmalar yaptı: Öz Türkçe Kılavuz Sözlük (1976), Edebiyat Bilgileri Sözlüğü (1991), Türkçe Deyimler Sözlüğü (Genişletilmiş 8. basım, 2000), Atasözleri Sözlüğü (Genişletilmiş 7. basım, 2000)... Emin Özdemir'in başka alanlara yönelik çalışmaları da vardır: Mustafa Nihat Özön (İnceleme 1982), Düşüncenin Toprağı (Denemeler, 1990), Bizler Büyüyünce (Çocuk romanı 1983), Sözcük Sözcük İçinde (1996), Öykülerle Atasözleri (2002), Türkçe Öğretimi (1987).