What do you think?
Rate this book
Osmanlı'da Harem ve Cariyelik
Osmanlı saray teşkilatı içinde Harem-i Hümâyûn’un kavram olarak hem somut (fiziki7mimari) hem de soyut birer karşılığı vardır. Fiziki bir yapı olarak Harem-i Hümâyûn, padişahın, aile üyelerinin ve onlara hizmet eden cariyelerin yaşadıkları, dışa kapalı bir mekânı temsil ederken, mimari olarak incelendiğinde Osmanlı saray teşkilat, teşrifat ve âdâbın tüm izlerinin, mekâna yansıdığı görünür.
Harem ve Harem-i Hümâyûn kavramlarının soyut anlamı ise çoğu kez dikkatlerden kaçar. Harem kelimesi Osmanlı sarayı için söz konusu olduğunda sadece sarayın hanımlar için ayrılan özel bir bölümünü ifade ettiği sanılır. Oysa bu kavram başta padişah olmak üzere tüm saltanat ailesinin özel yaşamlarını, kişisel ilişkilerini dış dünyayla paylaşmadıkları daha mahrem bir alanı kapsar.
Harem-i Hümâyûn söz konusu olduğunda çağrışım yapan bir diğer kavram da cariyeliktir. Cariyelik Harem-i Hümâyûn’un temel insan kaynağını sağlayan bir kurum olması bakımından büyük önem arz eder. Cariyelik kavramı tarihsel süreç içinde gerçek anlamından farklı anlamlar kazanmıştır. Padişahların saraydaki çok sayıdaki eşlerinden her biri olarak akla ge (tiri)len cariyelik, Osmanlı saltanat yapısı ve daha genel anlamda Türk-İslam kültür ve medeniyetine olumsuz bakışın aracı olarak kullanılmış genellikle söz konusu olan yaklaşım doğruyu aramak araştırmak yerine Batılı harem ve cariye tasvirlerinin kabullenilmesi olmuştur.
Harem eğer bir piramide benzetilirse bu piramidin zirvesinde valide sultan en altında ise acemi cariyeler yer alır. Cariyeler sarayın sadece hizmet kadrosunu oluşturmakla kalmamış, onun ötesinde valide sultan, kadın efendiler, ikballer gibi padişah anne ve eşleri de çoğunlukla onlardan seçilmişlerdir. Bir başka ifadeyle, cariyelik hareme ait önemli bir kurumdur; haremi en doğru şekilde anlamak ancak cariyelik kurumunu çeşitli yönleriyle ve nesnel bir yaklaşımla ele almak mümkündür.
Harem ve Harem-i Hümâyûn kavramlarının soyut anlamı ise çoğu kez dikkatlerden kaçar. Harem kelimesi Osmanlı sarayı için söz konusu olduğunda sadece sarayın hanımlar için ayrılan özel bir bölümünü ifade ettiği sanılır. Oysa bu kavram başta padişah olmak üzere tüm saltanat ailesinin özel yaşamlarını, kişisel ilişkilerini dış dünyayla paylaşmadıkları daha mahrem bir alanı kapsar.
Harem-i Hümâyûn söz konusu olduğunda çağrışım yapan bir diğer kavram da cariyeliktir. Cariyelik Harem-i Hümâyûn’un temel insan kaynağını sağlayan bir kurum olması bakımından büyük önem arz eder. Cariyelik kavramı tarihsel süreç içinde gerçek anlamından farklı anlamlar kazanmıştır. Padişahların saraydaki çok sayıdaki eşlerinden her biri olarak akla ge (tiri)len cariyelik, Osmanlı saltanat yapısı ve daha genel anlamda Türk-İslam kültür ve medeniyetine olumsuz bakışın aracı olarak kullanılmış genellikle söz konusu olan yaklaşım doğruyu aramak araştırmak yerine Batılı harem ve cariye tasvirlerinin kabullenilmesi olmuştur.
Harem eğer bir piramide benzetilirse bu piramidin zirvesinde valide sultan en altında ise acemi cariyeler yer alır. Cariyeler sarayın sadece hizmet kadrosunu oluşturmakla kalmamış, onun ötesinde valide sultan, kadın efendiler, ikballer gibi padişah anne ve eşleri de çoğunlukla onlardan seçilmişlerdir. Bir başka ifadeyle, cariyelik hareme ait önemli bir kurumdur; haremi en doğru şekilde anlamak ancak cariyelik kurumunu çeşitli yönleriyle ve nesnel bir yaklaşımla ele almak mümkündür.
263 pages, Paperback
Published January 1, 2015
1 person is currently reading
6 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 2 of 2 reviews
June 12, 2023
Kitap özenle hazırlanmış ve akademik açıdan tüm yazım kurallarına uygun. Zaten gerek Dr. T. Cengiz Göncü gerekse editörlerden Dr. İlona Baytar bu alandaki çalışmalarıyla bilinen isimler.
İlk bakışta her ne kadar bir "coffee table book" (kuşe kağıda basılmış, bol resimli ve büyük ebatlı kitap) olarak görünse de içeriği oldukça doyurucu. Akademik geleneği takip eden bir eser olduğundan sık sık Osmanlıca belgelerin orijinalleriyle savlar desteklenmiş. Yavaş yavaş okuduğum, uzun uzun notlar aldığım bir eser oldu. Görsellerin kullanımını da okumayı pekiştirmesi bakımından oldukça isabetli buldum.
Harem hakkında daha önce çok fazla okuma yapmamış olan araştırmacı ve akademisyenlerin literatür taramak için kullanabileceğini düşünüyorum. Zira bu alandaki temel saydığımız hemen hemen tüm eserlerden alıntılar mevcut.
İlk bakışta her ne kadar bir "coffee table book" (kuşe kağıda basılmış, bol resimli ve büyük ebatlı kitap) olarak görünse de içeriği oldukça doyurucu. Akademik geleneği takip eden bir eser olduğundan sık sık Osmanlıca belgelerin orijinalleriyle savlar desteklenmiş. Yavaş yavaş okuduğum, uzun uzun notlar aldığım bir eser oldu. Görsellerin kullanımını da okumayı pekiştirmesi bakımından oldukça isabetli buldum.
Harem hakkında daha önce çok fazla okuma yapmamış olan araştırmacı ve akademisyenlerin literatür taramak için kullanabileceğini düşünüyorum. Zira bu alandaki temel saydığımız hemen hemen tüm eserlerden alıntılar mevcut.
May 16, 2017
Mutlaka okunması gereken özenli bir biçimde hazırlanmış tarih çalışması bu kitap. Özellikle harem ile alakalı saçma sapan dizileri gerçek sananlar, tarihi bu tip yerlerden öğrendiğini sanıp, harem hakkında, cariyelik hakkında bilmeden konuşup, ama bildiğini sanan kimselerin acilen okuması lazım.
Tarihi bugün istediği gibi yazanlardan değil, belgelerle, fotoğraflarla gerçek kaynaklardan okuyarak öğrenmek isteyenler için kaçırılmaması gereken bir eser olmuş. Bilmediğimiz o kadar çok şey varmış ve o kadar bilmeyen, o kadar kendi tarihine uzak insanlarmışız ki okudukça hayretler içinde kalıyorum.
Tarihi bugün istediği gibi yazanlardan değil, belgelerle, fotoğraflarla gerçek kaynaklardan okuyarak öğrenmek isteyenler için kaçırılmaması gereken bir eser olmuş. Bilmediğimiz o kadar çok şey varmış ve o kadar bilmeyen, o kadar kendi tarihine uzak insanlarmışız ki okudukça hayretler içinde kalıyorum.
Displaying 1 - 2 of 2 reviews