Grime

by Wytske Versteeg

Als student was Nino tot over zijn oren verliefd op de ongrijpbare Suyin, maar zij had alleen oog voor Michael Wallerstadt, Nino’s beste vriend en grote voorbeeld. Wallerstadt is nu een bekende regisseur en cultfiguur, die ver van de stad een teruggetrokken leven leidt. De film die zijn doorbraak betekende werd Suyins ondergang.
Gedreven door schuldgevoel begint Nino een zoektocht om erachter te komen wat er precies gebeurd is in de zomer waarin ze samenwerkten aan Michaels film. Zelf getrouwd met een vrouw van wie hij niet kan houden, probeert hij obsessief de waarheid te achterhalen, en Suyin daarmee alsnog te redden. Zijn eigen leven verliest hij steeds verder uit het oog. Maar in de zoektocht die hem vaste grond geeft is niets wat het lijkt.
Grime is een verhaal over wat niet kan worden vergeten, over obsessie die tot over de rand van de waanzin drijft en over de onbetrouwbaarheid van onze waarneming.

288 pages, Paperback

Published September 5, 2017

About the author

Wytske Versteeg (1983) studeerde in 2005 cum laude af in de politicologie. Haar tweede roman, Boy, won de BNG Literatuurprijs en stond op de longlist van de Libris Literatuurprijs; vertaalrechten werden verkocht aan Duitsland, Denemarken en Turkije. Haar zeer goed ontvangen romandebuut De Wezenlozen (2012) won de VrouwDebuutprijs en stond op de longlist van de AKO Literatuurprijs.
Eerder publiceerde Versteeg het non-fictie boek Dit is geen dakloze (2008), dat genomineerd werd voor de Jan Hanlo Essayprijs Groot.
Wytske Versteeg werkt momenteel aan een nieuwe roman, Quarantaine, die in de herfst van 2015 zal uitkomen. Teksten van haar hand verschenen in NRC Handelsblad, Vrij Nederland, Opzij, Nouveau, DasMag, De Revisor, Hollands Maandblad en Tirade.

Reviews

[Hanneke Wildschut · Rating 3 out of 5]

Knappe verwarring bij zowel de personages als de lezer: wat is echt, wat is fantasie en wat als fantasie werkelijkheid wordt?

[Ellen IJzerman (Prowisorio) · Rating 4 out of 5]

'Je vertrouwt erop dat je hetzelfde ziet als anderen, ' zegt ze, een paar gesprekken later. 'Dat je de wereld begrijpt zoals zij. Natuurlijk zijn er verschillen. Als je geen rood kunt zien, dan ben je kleurenblind. daar is een woord voor en het is niet erg. Maar een tafel zien en niet weten, niet zeker, of het een tafel is, zelfs als je het ruwe oppervlak kunt voelen, op datzelfde moment en het toch niet kunnen geloven, omdat je niet meer weet wat je vertrouwen kunt. Daarna zul je voor altijd anders zijn, anders door de gezichten van de anderen, door hoe zij naar jou kijken.'

Gevraagd naar haar grootste angst geeft Suyin dit antwoord. Het is Nino, de ik-persoon, de verteller van het verhaal die haar de vraag stelt. Sophie is ook aanwezig, net als Michael. Michael, de jeugdvriend van Nino, is Suyin aan het filmen terwijl ze de vragen van Nino beantwoordt. En dan vertelt Suyin over Grime, de gezichtloze, lange Slenderman, de hoofdpersoon van een van die enge verhalen die de groep schoolmeiden waar Suyin, samen met Sophie, onderdeel van was, elkaar vertelden. Maar Grime is vanaf dat moment langzaam maar zeker steeds reëler geworden en ging meer en meer Suyins leven beheersen.

De vier zijn op dit moment allen aanwezig op Shelterwood, een instituut dat door Suyins vader is gesticht, speciaal voor jongeren zoals Suyin die wel wat beschutting en hulp kunnen gebruiken voor het omgaan met de buitenwereld. Nino en Michael zijn jeugdvrienden, maar Michael is een tijdlang buiten beeld geweest. Ineens, van de ene op de andere dag was hij weg zonder Nino ook maar iets te vertellen, niet lang nadat hij een volledig in paniek geraakte Nino uit het uitgestrekte woud rondom hun woonplaats redde.
Nino vertrekt niet lang nadat Michael is verdwenen naar Shelterwood en maakt daar kennis met Suyin, op wie hij hevig verliefd wordt, en Sophie, de vriendin van Suyin. Als hij vervolgens de kans krijgt om een kamer te huren in het huis waar Suyin en Sopie wonen, neemt hij dat natuurlijk met beide handen aan.

En dan, ineens, is Michael daar weer. Michael, die in de tussentijd oorlogsfotograaf is geworden maar ook een enorme belangstelling voor films heeft gekregen. Het lukt hem vrij eenvoudig op basis van zijn ervaring om ook - tussentijds - op Shelterwood te worden aangenomen en zijn eerste films te maken. Waaronder de film Grime, waar het fragment dat hierboven staat in voorkomt en die uitloopt op iets verschrikkelijks. Zo verschrikkelijk dat het de vriendengroep voor altijd, zo lijkt het althans, opbreekt. Maar Nino en Sophie lopen elkaar op een gegeven moment weer tegen het lijf, worden verliefd en krijgen een kind, Kee. Maar Nino blijkt niet in staat om die zomer van de film achter zich te laten, en wil, zes jaar later, voor eens en voor altijd vaststellen en vastleggen wat er gebeurd is en gaat dus op ontdekkingsreis.

Grime is een hallucinerend verhaal met een verteller, Nino, die zeer precies en concreet zijn verhaal vertelt door middel van vloeiend in elkaar overlopende flashbacks, die in bijna concentrische cirkels uiteindelijk het hier en nu weer bereiken. Langzamerhand wordt duidelijk wat er tijdens die laatste zomer op Shelterwood is gebeurd en wat Suyin gedaan heeft of zou kunnen hebben gedaan, want net zoals Grime laat de waarheid haar gezicht nergens duidelijk zien. Het is daarom uiteindelijk aan de lezer om de werelden van waan en werkelijkheid van elkaar te onderscheiden, zonder daarbij te kunnen terugvallen op zekerheden een eigen verhaal te maken. Zoals altijd.

Gelezen ihkv De blind date leesclub #10 (december 2017) waardoor ik geholpen en gedwongen werd door, en samen met de andere deelnemers niets, maar dan ook niets zomaar voor waar aan te nemen.

[Lisa Kiewit · Rating 3 out of 5]

Boeiend begin en einde, langzamer middenstuk

Wytske Versteeg schreef verschillende romans (o.a. Quarantaine, Boy en De Wezenlozen) en ontving in 2020 de Frank Kellendonkrprijs. Grime (2017) is haar meest recente roman. Het gaat over een complexe driehoeksverhouding tussen Michael, Nino en Suyin. Ze werken gezamenlijk aan een film. Obsessie, onbetrouwbaarheid, kunst en waanzin zijn centrale thema’s in deze roman. Er wordt gezinspeeld op een fatale gebeurtenis, wat is er aan de hand? En wie of wat is Grime? Langzaamaan ontstaat er antwoorden naarmate de roman vordert.

De roman begint heel sterk. De lezer wordt in het verhaal gezogen doordat er veel vragen ontstaan. Vage uitspraken maken de lezer nieuwsgierig. Tegelijkertijd weet de lezer ook dat je te maken krijgt met leugens en onbetrouwbare personages. Je wilt het mysterie ontrafelen en je vraagt je af wat er met Suyin en Michael is gebeurd. Het boek is opgedeeld is zes delen en in ieder deel staat een bepaalde ontwikkeling centraal: vriendschappen, relaties en hun tijd op Shelterwood (een elitaire kunstacademie). Het beeld omtrent de personages en de driehoeksverhouding wordt langzaamaan duidelijk. En daar zit ook meteen het minpunt aan het boek. In het begin werd ik echt nieuwsgierig, maar door zoveel bijzaken, herinneringen en een niet altijd duidelijke afwisseling van perspectief vond ik het boek soms wat te langdradig. Uiteraard is dit allemaal belangrijk om de personages neer te zetten, maar ik vond het wat te uitgebreid. Het laatste deel was dan wel weer bevredigend omdat je dan antwoord krijgt op de vragen die rijzen tijdens het lezen.

Wat Versteeg dan wel weer heel goed doet, is spelen in haar schrijfstijl met contrastwerking. Onder andere licht en donker, waarheid en leugens, liefde en afgunst, aantrekken en afstoten en nog veel meer. Bijvoorbeeld over motten wordt geschreven dat “ze simpelweg niet kunnen kiezen tussen licht en donker, dat ze worden aangetrokken door de lamp en – eenmaal in het licht – weer terug willen naar de verloren veiligheid van het duisternis dat ze nu niet langer kunnen vinden” (2017: 14). Prachtig! Verder speelt kunst (fotografie, filmkunst) een grote rol in deze roman. Versteeg maakt daarover interessante en mooie uitspraken. Ze zet de lezer tot nadenken door zinnen als “De camera dringt door tot diep onder de huid, maar net zoals in sprookjes komt de waarheid nooit zonder prijs” (2017: 224). Een zin die je een paar keer moet lezen voordat je hem begrijpt.

Samenvattend heeft de roman spannende elementen, maar het lukte mij niet om het boek in één keer uit te lezen door de vele details. Zonde, want Versteeg kan onwijs goed schrijven, blijkens uit haar contrastwerking en zinnen die tot nadenken zetten.

[Marit · Rating 3 out of 5]

Pfoe... Het is een schrijfstijl waar je je volledig in kan verliezen, maar eigenlijk heb je als lezer steeds net niet genoeg informatie om daadwerkelijk te vatten wat je leest. Dat is deels ook het doel van het boek: niks is werkelijk waar, je kan je nergens aan vastgrijpen. Toch laat dat me ietwat onbevredigd achter...

[Moniek Bakermans · Rating 5 out of 5]

Je moet er even inkomen, maar dan ga je als lezer helemaal op in het verhaal. Het is een hele gedetailleerde schrijfstijl wat het een beetje moeilijk maakt om te lezen, maar ook een onwijs mooie stijl.