Jump to ratings and reviews
Rate this book

Zabit Ve Kumandan İle Hasbihal

Rate this book
Mustafa Kemal Atatürk'ün yazarlığı, askerliği ve devlet adamlığının gölgesinde kalmıştır. Oysa ki Mustafa Kemal daha Harp Akademisi'nden mezun olduğu dönemlerde mesleki kitapçıklar yazdı, çevirdi. Devlet adamlığı döneminde de Nutuk'unun yanı sıra Yurttaşlık Bilgisi ve Geometri kitaplarını kaleme aldı, tarih ders kitaplarının bazı bölümlerini yazdı.

Nuri Conker (1881-1937), Atatürk'ün mahalle, okul, meslek ve silah arkadaşıydı. Trablusgarp'ta, Çanakkale'de ve Kurtuluş Savaşı'nda beraberdiler. Yazdığı tek kitap olan Zabit ve Kumandan, Mustafa Kemal'in Hasbihal'i kaleme almasına vesile oldu. Cumhuriyet döneminde komutanlık, diplomatlık ve milletvekilliği görevlerinde bulundu.

1914... Osmanlı Devleti, Balkan ve Trablusgarp savaşlarından yeni çıkmıştır. Osmanlı ordusunun iki genç subayı, bu savaşlarda yaşanan başarısızlıklar üzerine kafa yormaktadır. İlkin Nuri Conker Zabit ve Kumandan kitabında, sorunları ve çözüm önerilerini gündeme getirir. Dostu ve meslektaşı Mustafa Kemal, bu kitabı okur okumaz, Zabit ve Kumandan ile Hasbihal'i kaleme alır.
Birbirini bütünleyen ve pekiştiren bu iki kitabın başlıca temalarından biri iyi yöneticiliktir. Her ikisi de, ordunun yaşadığı başarısızlığın asıl çözüm adresi olarak, komuta kademelerini gösterir. Askerler için hem bilimsel birikimin hem de cesaret ve kendi başına karar alma başta olmak üzere, pek çok bireysel niteliğin önemini ve gereğini savunur.

Ancak çok geçmeden Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı'na girince, Mustafa Kemal de kitabını bastırmayı ertelemek zorunda kalır. Buna karşılık iki dost, Çanakkale'de Anafartalar ve Conk Bayırı'nda, kitaplarında yazdıklarının sözde kalmadığını kanıtlar. Birlikleri zorlu muharebelerden büyük başarılarla çıkar.

Mustafa Kemal kitabını ancak, mütarekede döndüğü İstanbul'da, 1918 sonunda yayımlar. Kitabın basımından altı ay kadar sonra da Anadolu'ya geçerek İstanbul ile ilişiğini keser. Adı mütareke ve işgalle birlikte anılan Damat Ferit Hükümeti de kitabı toplattırarak imha eder.

Zabit ve Kumandan ile Hasbihal ilk baskısından sonra 1956'da, Hasan Âli Yücel tarafından İş Bankası Kültür Yayınları'nın ilk kitabı olarak yayımlanmıştır. Atatürk'ün doğumunun 125. yılı vesilesiyle hazırlanan bu yeni baskıda, Atatürk ve Conker'in kitapları bir araya geliyor. Üstelik özgün ve sadeleştirilmiş metinleri ilk kez karşılıklı sayfalarda bir arada...

200 pages, Paperback

First published May 1, 2006

24 people are currently reading
414 people want to read

About the author

Mustafa Kemal Atatürk

214 books477 followers
Kemal Atatürk, originally Mustafa Kemal led and founded modern Turkey, in 1919 organized the nationalist party, established a rival government to the Ottoman sultan, and after a civil war served from 1923 as president of the republic.

Ali Riza, a customs official, turned lumber merchant, fathered Mustafa, and died during his boyhood. Zubeyde, his mother, a devout and strong-willed woman, reared him and his sister. People first enrolled him in a traditional religious school, but he quickly switched. In 1893, he entered a military high school, where his mathematics teacher gave the second name Kemal, meaning perfection, to young Mustafa in recognition of superior achievement. People thereafter knew him as Mustafa Kemal.

From the academy in Istanbul in 1905, Mustafa Kemal graduated with the rank of staff captain.

In 1915, when people launched campaign of Dardanelles, Mustafa Kemal, colonel and hero, won successive victories and finally repelled the invaders. Promoted to general at 35 years of age, he liberated two major provinces in east in that year of 1916. In the next two years, he as commander of several armies in Palestine and elsewhere stopped the enemy advance at Aleppo to achieve another major victory.

On 19 May 1919, Mustafa Kemal Pasha landed in Samsun, the port on Black Sea, to start independence. In defiance, he rallied a liberation army in Anatolia and convened the congress of Erzurum and Sivas as the basis for the new effort. On 23 April 1920, people inaugurated the grand assembly. They elected Mustafa Kemal Pasha.

His forces fought on many fronts to victory against rebels and invading armies. Following the triumph at the two major battles at Inonu in west, the grand assembly conferred the title of commander-in-chief with the rank of marshal on on Mustafa Kemal Pasha. At the end of August 1922, the armies won their ultimate victory. Within a few weeks, people completely liberated the mainland, signed the armistice, and abolished the rule of the dynasty.

In July 1923, people signed the treaty of Lausanne with Great Britain, France, Greece, Italy, and other powers. In mid-October, Ankara served as the capital of the new state. On 29 October, people proclaimed and unanimously elected Mustafa Kemal Pasha.

Dramatics account fifteen-year saga of Atatürk. With indefatigable determination, he created a new political and legal system, abolished the caliphate, made secular education, gave equal rights to women, changed the alphabet and the attire, and advanced arts, sciences, agriculture, and industry.

In 1934, the parliament adopted the surname law and then gave him the name "Atatürk," father.

Following an illness of a few months, the liberator and the father on 10 November 1938 died. Nevertheless, his legacy to his people and the world endures.

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
258 (71%)
4 stars
72 (20%)
3 stars
27 (7%)
2 stars
1 (<1%)
1 star
2 (<1%)
Displaying 1 - 30 of 30 reviews
Profile Image for Çağdaş T.
175 reviews285 followers
Read
August 10, 2017
Nuri Conker'in yazmış olduğu Zabir ve Kumandan kitabına Mustafa Kemal'in 1914 yılında vermiş olduğu cevaplardan /yorumlardan oluşan askerlik mesleğiyle ilgili kitapçık.

Dili kesinlikle çok ağır bunun nedeni elbette ki Osmanlıca. Hatta kitabı okurken şu an o zamanın Mustafa Kemal'i karşımda olsa anadilimizin aynı olmasına rağmen birbirimizi anlamayacağımızı düşündüm ve yaptığı dil devriminin önemini tekrar idrak ettim.

Kitabın içeriğiyle ilgili söylemek istediğimse; Atatürk'ün askerlik mesleğine verdiği önem, konuyla ilgili dünya literatürüne hakimiyeti, pratik uygulamaları ve geleceğe dönük planları daha o zamanlardan net olması kendisine hayranlığımı bir nebze daha artırdı.
Profile Image for Kutay Kumbasar.
71 reviews1 follower
May 30, 2024
Öncelikle kitap adından anlaşılacağı üzere subaylar için yazılmış bir kitapçık. Mustafa Kemal Atatürk'ün Hasbihal ettiği bu kitapçık Nuri Conker tarafından yazılmıştır. İşin ilginç yani Atatürk'ün Hasbihal'ı ile başlıyor kitap. Ben önce Zabit ve Kumandanı bölümünü okudum.

Günümüz savaş sanatının 20. yüzyıla göre değiştiğine eminim ancak günümüz subaylarının okuması gereken bir kitapçık olduğunu düşünüyorum. Kesinlikle üstleri ve altlarıyla olan ilişkilerini kuvvetlendirecek noktalar bulacaklarını düşünüyorum. Hasbihal, Atatürk'ün ne kadar keskin düşüncelere sahip olduğunu gösteren bir kitap. Bahsettiği konular hakkındaki görüşlerini ve çözümleri gelecekte uyguladığını görmek beni bu düşünceye itti. Ayrıca kaleminin ne kadar kuvvetli olduğunu bir kez daha hatırladım. Bu kitabı okuma vesilesiyle Halaskargazi Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarını saygı ve rahmetle anıyorum.
Profile Image for Oguzcan Yesilyaprak.
331 reviews27 followers
March 17, 2020
Yazar Mareşal Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK gözükse çocukluk arkadaşı Nuri Conker'in yazar olarak eklendiği ve Nuri Conker'in Zabit ve kumandan kitabını birkaç günlük bir gecikmeyle okuduğu için ,suçlamayı hakediyorum diyerek başladığı kitapta tüm sayfalar bir eski Türkçe ve günümüz Türkçesi ile devam ediyor.

Giriş bölümünde harp tarihinin askerlere tecrübe kazandırdığı, harp oyunları ve tatbikatların savaşın birer taklidi olduğu asıl tecrübenin savaşla kazanıldığı, birçok komutanın savaşı bizzat yaşayarak tecrübe kazandığı, Alman ordusunun bu tecrübeyi kazanmak için savaşı bile göze aldığı, savaşın savaşta öğrenildiği, ülke ve orduların savaşa her an hazır olması gerektiği üzerinde durulurken devamında silah sistemlerinin nasıl olması vb bilgilerle ilerliyor.

İkinci Bölümde Nuri Conker'in yazılarıyla karşılaştığımız kitap 1914 yılında yazılsada Osmanlı’nın Birinci Dünya Savaşı’na girmesi nedeniyle Mustafa Kemal Atatürk tarafından basımı ertelendi ve 1918 yılında basımının ardından Damat Ferit tarafından toplatıldı. Kitap toplatılmasının ardından ikinci basıkısı 1956 yılında tekrar basılmış olup Hasan Âli Yücel tarafından İş Bankası Kültür Yayınları katkılarıyla tekrar basılmıştır.
2 reviews2 followers
August 15, 2016
Mustafa Kemal Atatürk'ün yazdığı bir kitap olarak satılmış olsa bile Nuri Conker'in kitabı demek daha doğru olabilir. Osmanlı'nın son dönemlerindeki savaşlara katılan 2 subayın Osmanlı Devletinin yaptığı hataları inceleyerek liderlik üzerine tespitleri yer alır. Liderlik ve yöneticilik konusunda güzel bilgiler içermekle birlikte Osmanlı'nın neden yıkıldığına dair ipuçları vermektedir. Öyle ki, bazı kısımların halen ülkemizde devam ettiğini tespit etmek o günleri daha rahat anlamanızı sağlayacaktır.
Profile Image for Sezgi.
431 reviews69 followers
September 13, 2017
Başbuğ Mustafa Kemal Atatürk'ün arkadaşı Nuri Conker'e yanıt biraz da tasdik niteliğiyle yazdığı Zabit ve Kumandan ile Hasbihal bugün dahi askeri kurumlarda başucu kitabı olmalıdır. Sebebi ise şöyle: Mustafa Kemal Paşa'nın, -her ne kadar daha taze bir askerken bunları yazmış olsa da- fikirlerinin ve önerilerinin çok değil 1-2 yıl sonra askeri bir mecburiyet olarak ortaya çıkması tesadüf değildir.Burada bir mücadelenin kıvılcımını okuyoruz. Tedbirler, öneriler, fikirler, eleştiriler. Sıfırdan başlayan bir asker olarak, erliği de komutanlığı da hesap edebiliyor, küçük yanlışların bir orduyu yok edebileceğini şiddetle vurguluyor. Tekrar tekrar okunacaklar listesine çoktan eklendi bile.
Profile Image for Bengü Güven.
142 reviews8 followers
October 15, 2020
Öncelikle kitabı günümüz Türkçesine aktaran Emre Taylan’ın emeklerine sağlık. Diğer taraftan Atatürk’ün anlatımındaki yalınlık, akıcılık, cümlelerin düzgünlüğü kitabı okurken ayrı bir keyif veriyor. Uzun cümleler kurulmuş olsa bile cümle düzeni o kadar iyi ki anlamayı çok kolaylaştırıyor ve Atatürk’e ait olan kısım bir çırpıda bitiyor. Gelelim Nuri Conker’in yazdığı kitaba açıkçası Atatürk’ün ona cevabı kadar severek okumadım. Kitapta Balkan Savaşı bozgununun sebeplerine değinilmiş, özellikle Osmanlı ordusunun durumunun ve halkımızın kalitesi hakkındaki çarpıcı gerçekler yer alıyor.

“Mustafa Kemal Atatürk’ün yazarlığı, askerliği ve devlet adamlığının gölgesinde kalmıştır.” Atatürk’ün yazdığı kitapları okudukça anlıyorum ki bu fikire katılmamak elde değil.
Profile Image for Onurcan Şar.
39 reviews3 followers
September 5, 2015
Kitap oldukça iyi hazırlanmış. Conker'in ve Atatürk'ün askerlikle ilgili anlattıkları çok temel şeyler fakat derli toplu olarak anlatılması ve hele hele Osmanlı'nın en sıkışık olduğu 1914 gibi bir yılda böyle küçük de olsa bir çalışmaya girişilmesi büyük iş.
Profile Image for Kazım Kalay.
19 reviews13 followers
March 7, 2016
Osmanlı'nın çöküş döneminde subayların bilgisizliğini, vurdumduymazlığını, sorgulama ve analiz etme becerisi ile kendiliğinden iş yapabilme kabiliyetinden yoksunluğunu Atatürk'ün gözlerinden görüyorsunuz bu kitapta. Bugün de pek farklı olmadığını gözlemleyebilen birisiyseniz...
4 reviews
September 25, 2023
Bu kitap Mustafa Kemal Atatürk'ün Nuri Conker'in "Zabit ve Kumandan" adlı eseri hakkında yazdığı yorumlarla başlıyor. Kitabın ikinci kısmında ise "Zabit ve Kumandan" mevcut. İkinci bölümden başlayarak okumak faydalı olabilir.
Profile Image for Ebru.
49 reviews24 followers
August 7, 2024
askerlik mesleğine olan bakış açımı zenginleştiren bir kitap oldu.
Profile Image for Utku Cevre.
174 reviews4 followers
February 13, 2025
Sofya Askeri Ataşeliği sırasında Kurmay Yarbay Mustafa Kemal, Selanik'ten çocukluk arkadaşı ve harp okulundan devresi olan Kurmay Binbaşı Nuri Conker'in (Conkbayırı'nda savaştığı için yıllar sonra Atatürk ona bu soyadını teklif edecektir) 1914'te yayınlanan Zabit ve Kumandan isimli kitabını okur ve proaktif bir okuyucu olarak kitapla ilgili notlar alır. Bu notlar Conker'in kitabının bir eleştirisine dönüşür (tabii türünü kibarca Hasbihâl, yani Söyleşi olarak ifade eder) ve Mustafa Kemal Paşa yıllar süren çabalar sonucunda bu eleştiri eserini ancak 1918'de, mütareke sonrası İstanbul'unda zor bulunan kağıtla, toplam 1000 adet bastırabilir. Bir miktar kopyayı kendisi satın alarak eşe dosta dağıtır, geri kalanları ise 1919'da saray ile bağı büsbütün koptuktan sonra Damat Ferit Hükümeti tarafından toplatılıp imha edilir. Zabit ve Kumandan İle Hasbihal kitabının bugün bizim okuyabildiğimiz hâli, elindeki kopyaları koruyup saklayanların emin elleri sayesindedir. Tamamını MSB'nin Atatürk arşivi üzerinden indirip okuyabilirsiniz. Kitabın en dikkat çekici yeri bence, Taarruz Ruhu isimli bölümde, Atatürk'ün “Kugekiseişin” dediği Japon taarruz felsefesinden bahsettiği paragraftır. Alıntılamak gerekirse:

"Başarı elde etmek için en güvenilir vasıtanın taarruz olduğunu anlamamakta ısrar olunmaz, fakat taarruz ordusunu teşkil edecek milletin, Japonların “Kugekiseişin” dedikleri taarruz ruhuna sahip olması lazımdır. İşte bu taarruz ruhu, 1904 yılında “Bin keder, bin elem fakat her şeye rağmen ileri! Başka bir şey düşünmeye lüzum yok. Cesedimi muharebe meydanında teşhir etmek. İşte bu Cenab-ı Hakk’ın emeli!” şarkısını söyleyerek Kazumaru gemisiyle harbe giden Albay Kozima’larda... Sasebu Limanı’ndan harbe yol alırken ailesine “Bu andan itibaren benden haber beklemeyin! Vazifemden başka bir şeyle meşgul olamayacağımdan dolayı, sizden de haber istemem.” diye yazan Amiral Togo’larda... Nanşan muharebesinde, oğlunun kalbinden vurulduğu haberini alınca ailesine: “Oğlumun külleri Tokyo’ya getirildiğinde hemen gömülmesin. Yakında ben de küçük oğlum da hayattan ayrılacağımızdan, o vakit üçümüzü birden defnedersiniz.” emrini veren General Nogi’lerde ve bunları takip edenlerin hepsinde bütün coşkuyla mevcut olduğundan dolayıdır ki narin Japonlar, iri yapılı Ruslara meydan okumuş ve onları ezmişlerdir."

Ata'nın dünyadaki güncel olayları, savaş felsefelerini bu kadar yakından takip etmesi tabii takdire şayan. Türk İstiklâl Harbi'ni, Türkiye Cumhuriyeti'ni şekillendirirken belli ki pek çok kaynaktan yararlanıyor ve yurdumuza da uygun küresel bir çözüm üretiyor (glokalizasyon denilen kavramın bir asır öncesinden bahsediyoruz).

Kitaptaki İnisiyatif bölümü ise oldukça ilginç. Atatürk bir organizasyonun tüm unsurlarının kendiliğinden hareket edebilme kabiliyeti olmasına önem veriyor. "Genel hayatları, fikirleri, hareket serbestileri bastırılmamış, güçlü, neşeli" unsurlardan oluşan böyle bir organizasyonda "düşünerek, kendiliğinden iş görme yeteneğinin fazlasıyla ortaya çıkacağını belirtiyor. Tabii bir organizasyonu meydana getiren unsurlardan her birinin, bizzat her işi düşünüp kendiliğinden yapıvermekteki derecesinin aşırıya gitmesinde ciddi bir endişe de görür. Çünkü, ona göre kendiliğinden görülen işler olumlu oldukça ne kadar takdire şayan ise amaca aykırı olduğunda da o kadar eleştiriye açıktır ve her hareketin amaca uygunluğu, her türlü durum ve şartlar dâhilinde, amacı açıkça görebilmeye bağlıdır.

Çabucak okunabilecek bu eseri herkese öneririm.
59 reviews
October 5, 2020
Zabit ve Kumandan ile Hasbihal
.
Nuri bey, M. Kemal'in en yakın arkadaşıdır. Selanik'de mahalle, eğitim hayatı boyuca okul arkadaşıdır. İki arkadaş ölünceye kadar ayrılmamışlardır.🤝 Hatta, M. Kemal arkadaşı ölünce cenazesine gitmek istememiştir. Nuri bey, annesi ve eşi dışında Gazi'ye ismiyle hitap eden, onunla senli benli konuşan tek☝️ kişidir.
.
#çanakkale muharebesinde, Conkbayırı'nda M. Kemal'in saatine⏱️ şarapnel isabet eder. Çocukluk arkadaşı Nuri bey de Çanakkale'de Gazi ile birliktedir. Savaştan önce ahali göl manzarasına hakim bu tepeye oturup sohbet👥 edermiş. Çanakkale ve Balıkesir yörelerinde"conklaşmak", "conguldaşmak" birarada, gülüşerek😆 sohbet etmek anlamına gelir. O yüzden tepeye🏔️ "#conkbayırı" ismi verilmiş. Yıllar sonra Gazi de conguldaştığı arkadaşına "#conker" soyismini verecektir.
.
Nuri bey zaman zaman birlikleri dolaşarak seminer veren, eğitmen💂🏻���♂️ bir komutandır. 1900'lü yılların başında kötü giden askeriye için bir eğitim kitabı hazırlar. İsmini "Zabit ve Kumandan" koyar. Arkadaşının kitabına "Zabit ve Kumandan ile Hasbihal" isimli bir kitapla karşılık🗣️ verir M. Kemal. Onunla hasbihal -yani yine conk eder. 1914'de, Sofya'da askeri ateşeyken yazdığı cevap Dünya Savaşı ve Çanakkale muharebeleri yüzünden 1918'e kadar basılamaz. Her yere sandık dolusu kitapla giden Gazi, 4 yıl boyunca kendi kitabını yanından hiç ayırmaz muhtemelen.
.
Mondros'dan sonra İstanbul'a gelen M. Kemal 6 ay içinde Samsun'a hareket eder.🚢 Samsun'a çıkmadan önce yaptığı işlerden birisi de kitabını bastırmak olur. Bir sene içinde M. Kemal görevinden alınır, hakkında tutuklama emri çıkarılır, idam fetvası verilir. Kitabı da toplattırılır.🚫
.
1956'da yeni kurulan @isbankasikulturyayinlari nın bastığı ilk kitap bu olur.🎖️ 2006'da sadeleştirilerek Nuri Conker'in kitabıyla beraber çıkar.
.
Kitaplar askerler için eğitim metinleri. Askerin sahip olması gereken özellikler, subaylığın esasları gibi konulara değiniyor. Anlatılanların bugün geçerliliği olmasa da ben askerde konsepte uygun diyerek okumuştum.
.
Arşivlik.🗃️
.
#kitap #kitaptavsiyesi #kitapyorumu #kitapönerisi
Profile Image for Deniz.
3 reviews
December 4, 2025

Öncelikle, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlarına teşekkür etmek isterim🌝 Sunuşta da bahsediliği üzere, Mustafa Kemal’in 1918’de bastırdığı ilk baskının toplatılıp imha edilmesinden ötürü çok az nüsha günümüze erişebilmiş. Ancak, 1956’da İş Bankası Kültür Yayınları’nın ilk kitabı olarak yayımlanmış (Ayrıca Kapağı çevirir çevirmez “Genel Yayın:1”i de göreceksiniz). İçimizi ısıtan detaylar❤️

Benim okuduğum 27. basımda, sol sayfalarda özgün metinler, sağ sayfalarda ise sadeleştirilmiş metinler bulunuyordu. Sayfa çevirince refleks olarak sol sayfadan kafa karışana kadar okumaya devam etmek de değişik bir okuma deneyimi sunuyor.

Kitapta, içindekilerde sıralandığı üzere, Atatürk’ün yazdığı kısımdan (Zabit ve Kumandan ile Hasbihal) başlayıp Nuri Conker’in yazdığı kısma (Zabit ve Kumandan) geçtim. Atatürk’ün yazdığı kısımlar aslında Nuri Conker’in yazdığı kısımları değerlendiriyor yani cevabı gibi. O yüzden Zabit ve Kumandan bölümlerini okuduktan sonra tekrar Atatürk’ün yazdığı kısımlara dönerek okudum.

Askerlikle ilgili hiç bilgim olmamasına rağmen, özellikle
Taarruz Kavramı,
Taarruz Ruhu,
Kendiliğinden iş görmek ve sorumluluk üstlenmek,
İnisiyatif
bölümlerini zevkle okudum. Ders çıkarabileceğim zenginlikte örnekler ve fikirlerle doluydu. Örneğin, Nuri Conker savaş gibi ani gelişen olayların yaşandığı durumlarda, ordudaki astların sorumluluk almasının önemini anlatıyor. Aslında hiç bir şey yapmayıp sadece üstlerinin emirlerini beklemektense hatalı bile olsa bir şey yapmalarının öneminden bahsediyor çünkü hepimizin de bildiği üzere hatalardan da ders çıkarılır. Aslında bana tam olarak bazı yabancı “kişisel gelişim” kitaplarında bahsedilen “failing forward” gibi konuları anımsattı. Bir kez daha kendi tarihimin ve kültürümün güzelliğini fark etmiş oldum.

Kitabın gerek bölüm sırası gerekse biçim kaynaklı ilginç yapısı değişik bir okuma deneyimi sağladı. Tekrar okumak istediğim bir kitap olarak başucumda yerini aldı.
Profile Image for Ulas Ergin.
194 reviews
November 9, 2025
Balkan savaslarindaki hezimetten sonra yaklasan 1.Dunya Savasinin ne buyuk bir felaket olacagini sezen Kurmay Binbasi Nuri Conker “Subay ve Kumandan” kitabini yazar.

Bu kitapta Osmani Ordusunun nasil bir silkelenmeye ihtiyaci oldugu ile subaylarin kitalari sevk ve idare usulleri ile ilgili tavsiyeler bulunmaktadir.

Selanik’ten arkadasi binbasi Nuri’nin yazdigi bu kitabi cok begenen Ataturk, kendi gorusleri ve deneyimlerini de ekleyerek “Subay ve Kumandan ile Sohbet” isminde kisa bir kitap yazar ama Ataturk anadoluya gectikten sonra kitap Damat Feri hukumetince yasaklanir ve toplatilarak yakilir.

Yillar sonra Hasan Ali Yucel’e ulasan bir kopya uzerinden tekrar basimi yapilir.

Cumhuriyet’in 100. Yili icin Is Bankasi Yayinlari cok iyi bir is cikararak her iki kitabi birden hem orjinal metin hem gunmuz Turkcesi hali olmak uzere tek bir kitap seklinde bizlere ulastirmis.
Profile Image for Melih.
10 reviews
April 22, 2020
“ Talimname ki, harekât kurallarıdır, savaş kanunudur. Bir bahane ile muharebe alanını terk edenleri korkaklık cezasıyla mahkûm ediyor. Demek ki, Talimname’ye göre korkaklık bir cezadır. Öyledir ya!.. Bir erkeğin, özellikle askerin korkak olması demek, kendisinin âdeta uygarlıktan yoksun olmasıyla eşdeğerdir. Çünkü, ‘Bu adam vatansızdır’ demektir. Onun vatani yoktur. Zira çocuklarından olduğunu iddia ettiği vatanı düşmanların çiğnediği gün o, anasının yardımına koşmamıştır. Ya da koşmuştur da, bu uğurda canla başla çalışmamıştır. Ve zorunlu görevini yapmamıştır.”
Profile Image for Engincan Veske.
65 reviews1 follower
November 24, 2023
Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün, Nuri Conker'in yazdığı Zabit ve Kumandan kitabı ile ilgili düşünce ve geri bildirimlerini bu kitapta akıcı bir şekilde okuyabiliyorsunuz.

100.yıl baskısını okudugum bu kitapta iki kitabıda, genel hatlarıyla okuma fırsatı buldum, ve 2 Türk Subayı'nın kaybedilen başta Balkan Savaşı olmak üzere diğer muharebe ve savaşlardaki yenilgilerin üzerinde durarak, sebepleri düşünmesi ve bunları örnekler ile açıklamalarıyla birlikte sorunları ve sonuçlarını daha iyi anlıyorsunuz.

Ordunun modernleşmeden önceki dönemini anlamak icin önemli bir kitap.
Profile Image for Serhat Oz.
3 reviews
March 26, 2024
Hem Nuri Conker'in Zabit ve Komutan'ı hem de Mustafa Kemal Atatürk'ün Zabit ve Komutan ile Hasbihal'i birleştiren 100. yıl özel baskısını okudum. Çağdaşlarını ileriye taşıyacak bir çok fikir barındıran kitabı okumak mutluluk veriyor. Özellikle Mustafa Kemal'in Nuri Conker'in kitabına yaptığı atıflar ile birlikte aynı kitap içinde buluşabilmek çok iyi olmuş. Bu iki büyük subayın askerlik, savaş ve barış dönemleri için kaleme aldıkları gerçekten dikkat çekici. Özellikle Nuri Conker'in kitabını okurken oldukça etkilendim.
8 reviews
October 31, 2020
Mustafa Kemal ATATÜRK'ün çocukluk arkadaşı Nuri CONKER'in kitabına karşılık olarak yazdığı tespitlerin irdelenmesini konu almaktadır. 93 harb-i ve diğer cephelerdeki kayıpların askerî olarak yapılan hatalar ve eksiklikler üzerinde durulmuş ve subayların erleri kontrol edebilmesi için ne gibi özelliklere sahip olmaları gerektiği, ülkenin geleceğini daima düşünen ve sahip çıkan subayların yetişmesi gerekliliğinin önem arzetmesi konuları güzel ve anlaşılır bir dille ifâde edilmiş.
Profile Image for Sameth K..
93 reviews6 followers
December 12, 2020
Ulu önder Mustafa Kemal Atatürk'ün kaleme aldığı Zabıt ve Kumandan ile Nuri Conker'in sonradan eklediği Hasbihal adlı risalelerden oluşan, askeri tarihimiz açısından önem taşıyan bir eser. Kısa bir metin olmasına rağmen dile getirilen askeri göndermeler ve dönemin koşulları iyi yansıtılmıştır.
Profile Image for Zeynep.
18 reviews1 follower
November 20, 2023
Her Türk vatandaşının kesinlikle okuması gereken bir kitap. Atatürk'ün yaptıklarını küçüklükten beri gerek okulda gerek başka yerlerde öğrendik fakat ben bu kitabı okuyana kadar gerçekten idrak edememişim.
18 reviews
April 6, 2025
Neyse ki yüce adam bize kendi kaleminden bir çok cümle bırakmış. Burada vatan kavramını ve kumandanların önemini çok net anlıyorsunuz. Modern tükçe versiyonunu bulup okuyun, diğerinin yarısını anlayamadım :)
Profile Image for Tarık Balcı.
5 reviews
April 14, 2025
Özellikle her Türk gencinin, ve hatta tüm genç nesilin okuması gereken bir kitap. Bu kitapta her ne kadar komutanlık sanatının incelikleri anlatılıyor olsa da bahsi geçen sanat hayatın her alanında başarıya ulaşmak için kullanılabilir.
Profile Image for Oğulcan.
34 reviews
September 23, 2025
Bugün okuduğumuzda basit, bariz gibi görünüyor ancak yazıldığı dönem ve konjonktür için çok önemli ve değerli bir eser. Zaten bu kitabı yazanların ve uygulayanların fikir önderliğinde kurulan bir ülkede yaşadığımızdan ötürü bu kitap bugün okuduğumuzda basit görünüyor.
Profile Image for Melih.
4 reviews1 follower
October 17, 2020
Liyakat, liyakat, liyakat... ve başarıya inanmak.
7 reviews
April 7, 2022
Atatürk'ün en yakın dostu olan Nuri Conker'in kaleme aldığı "Zabıt ve Kumandan" adlı kitabının üzerine;
Atatürk'ün bu kitabı okuduktan sonra kendi fikirlerini de ekleyerek yazmış olduğu "Zabıt ve Kumandan ile Hasbihal" adlı eser Osmanlı ordusunun Balkan Harbinde karşılaşmış olduğu yenilginin nedenleri,
Atatürk'ün memleketi olan Selanik'in yunan ordusuna savaşmadan nasıl bırakıldığını Atatürk'ün bundan dolayı hissettiklerini bu eserde açıkça görebiliyoruz.
Profile Image for berrak.
16 reviews
June 30, 2025
Osmanlı’nın son dönemlerinde savaşa katılan iki askerin diğer askerler bilinçlensin diye yazdıkları kısa bir kitapçık. İlk önce Nuri Conker’in kısmından okumanızı öneririm çünkü Atatürk, Conker’in yazdıklarına cevaben kendi fikir ve eleştirilerini dile getiriyor.

Okurken subayların deneyimsiz, bilgisiz ve kendiliğinden iş yapabilme becerisinden yoksun olduğunu görüyoruz. İktidar sahiplerinin ben merkezcil bir tutum sergilediği ve ordunun bu halini görmezden geldiğini Atatürk’ün yaşadığı deneyim ile görüyoruz. Bu satırları okurken aklıma Büyük İskender’in “Bir koyun tarafından komuta edilen aslan ordusundan korkmam; ama bir aslan tarafından komuta edilen koyun ordusundan korkarım.” sözlerini düşünmeden edemedim.

Ardından Atatürk’ün güncel olaylardan geri kalmadığını saldırı ruhu bölümünde Japonların kyugeki zayşin saldırı felsefesinden bahsedince anlıyorsunuz. Daha genç bir asker olmasına rağmen global olayları takip ederek Türk halkı için hangisi uygun bir çözüm olduğuna yönelik kafa yorduğunu bir kez daha anlamış oluyoruz.

Açıkçası her Türk askerin okuması gereken bir kitap olduğunu düşünüyorum temel bilgiler içerse de insana bir şeyler katan cinsten hemde o dönemin yozlaşmış insanların sebebiyet verdiği şeyleri görüyoruz.

Zaten 1-2 yıl geçmeden Atatürk burada bahsettiği fikirlerini Çanakkale savaşının seyrini değiştirerek net bir şekilde gösteriyor. Mesela üstte bahsettiğim japonların saldırı felsefesine bire bir uyan bir sözü “Ben size taarruzu değil, ölmeyi emrediyorum.”
ardından insiyatif bölümünde bahsettiği askerlerin gerektiğinde kendi başına karar alması gerektiği ile ilgili fikirlerini Genelkurmay’dan emir beklemeden 57. Alayı kendi emriyle taaruz etmesini sağlamıştır. Ve bu taaruz düşman ilerlemesini tamamen durdurmuştur. Bu fikirlerini hayata geçirerek albaylığa kadar terfi etti. Düşmanın bile saygısını kazanarak “ustaca savunma yapan Türk komutan” olarak anıldı.

Son sözümü Atatürk ve silah arkadaşlarına rahmet dileyerek bitirmek isterim.
9 reviews
September 26, 2024
Zabit ve Kumandan ile Hasbihal kitabının İş Bankası Kültür Yayınları tarafından basılan bu versiyonunda, Mustafa Kemal’in bu kitabı yazmasına sebep olan Nuri Conker’in subay ve asker eğitimine ilişkin önemli gördüğü konulara değindiği Zabit ve Kumandan kitabına da yer verilmiştir.

Bu kitabı çok değişik duygularla okudum. Öncelikle Mustafa Kemal Atatürk’ün yazdığı bir metni okuma merakıyla başlamış olsam da ilk kitabın Nuri Conker tarafından yazıldığını anlayınca okumaya onunla başladım. Nuri Bey’in 1914’te bundan 110 sene öncesinde subay ve asker eğitimi üzerine kaleme aldığı özel notlarının, bu kadar zamansız geçerli notlar olması beni hem şaşırttı, hem de çok etkiledi. Aynı zamanda şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki; bu notların günümüz askerlik eğitiminde hala işlerliğini koruduğunu düşünmekle birlikte, anlatılanlar biraz askerlik bağlamından kopartılırsa, rahatlıkla bugünün herhangi bir organizasyonda idareci ve çalışan yetiştirme üzerine bir el kitabına dönüştürülebilir.

Mustafa Kemal Atatürk’ün en yakın arkadaşlarından biri olan ve bir çok savaşta ve savaş dışındaki mücadelede yanında yer alan Nuri Conker’in yalnızca arkadaşlık bağından dolayı değil aynı zamanda kabiliyetleri dolayısıyla da bu birlikteliğe layık olduğunu görmekten çok memnuniyet duydum. 110 sene sonra da olsa böyle zeki bir şahsiyetle yazdıkları vasıtasıyla tanışmak çok keyif vericiydi. Bu kitap ve içeriği belki herkese hitap etmeyebilir ama günümüzde fazlasıyla popüler olan Sun Tzu - Savaş Sanatı gibi kitapları okumuş ve sevmiş olan herkesin ondan çok daha modern ve başarılı bulduğum bu versiyonu okumasını şiddetle tavsiye ederim.

Son olarak da Zabit ve Kumandan ile Hasbihal kitabını yazarak vefatının üzerinden 86 sene geçtikten sonra bile bizi Nuri Conker gibi zeki insanlarla tanıştırmaya devam eden Mustafa Kemal Atatürk’e minnettarım.
Profile Image for Alper.
6 reviews2 followers
April 10, 2015
Eger Mustafa Kemalin analitik kisiliyle ilgiliyseniz 1914 yilinda yakin arkadasi Nuri Conkerin "Subay ve Komutan" adli eserine karsilik yazdigi bu cevap niteligindeki kitabi kesinlikle okunmalisiniz. Dusunme sitilinin nekadar acik ve cevaplarnin ne kadar kesin oldugunu anliycaksiniz. Bu kucuk eserinde en cok ilgimi ceken askeri kademedeki en kucuk birimin bile kendi basina karar almasi gerekliliginin butun takimi hatta bagli orduguyu bile basariya goturecegeni belirlemesidir. Ayrica takimi motive etme alaninda uzun bir tartisma baslatiyor. Bu konu uzerinde isanin hiristiyanlari, ve musanin bastirilmish israil kavmini nasil motive edebildigini ornek vererekden ayni ortak amaci bulan liderin kendi takimininida yonetebilicegini tartisiyor. Buyuk israrla bu kitabin okunmasini tavsiye ederim. Sevgiler. Alper.
Displaying 1 - 30 of 30 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.