What do you think?
Rate this book
Queer
QUEER, de bundel met vierenveertig LHBT-hoogtepunten uit de naoorlogse literatuur van Nederland en Vlaanderen. Als er ergens ruimte is voor andersheid, is het wel in de Nederlandse literatuur. Al sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog wordt er in de lage landen geëxperimenteerd met thema's als homo-, bi- of transseksualiteit en de geaardheid van personages. En ook nu is er weer een generatie jonge Nederlandse en Vlaamse schrijvers die in hun werk de scheidslijnen tussen man en vrouw, tussen homo en hetero, tussen lust en liefde ter discussie stellen. Nergens anders zien we zo'n sterke neiging om buiten de gebaande paden te treden, om hokjes te doen vervagen, om grenzen te overschrijden. QUEER is dan ook een viering van de eigenheid van de Nederlandse letteren. Met werk van onder andere Anna Blaman, Hanna Bervoets, Adriaan van Dis, Ellen Deckwitz, Frans Kellendonk, Saskia de Coster, Gerrit Komrij, Doeschka Meijsing, Tom Lanoye en Simon Vestdijk. QUEER is samengesteld en ingeleid door Nienke van Leverink en Xandra Schutte.
- GenresQueerShort Stories
352 pages, Paperback
Published May 9, 2017
2 people are currently reading
33 people want to read
About the author
Xandra Schutte
13 books2 followersXandra Schutte is sinds 2008 hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 2 of 2 reviews
September 10, 2024
Een diverse verzameling aan niet-heteroseksuele en minder normatieve verhalen en gedichten uit de naoorlogse Nederlandse en Vlaamse literatuur over de liefde, erotiek en seks. Ook spelen intersectioneel en intergenerationeel trauma in de meeste verhalen een rol. Over ontluikende liefdes, gebroken liefdes, mislukte liefdes, ondraaglijke liefdes, levens-veranderende liefdes, seksuele spanning en transgressie, fantasie, sadisme en masochisme, erotiek, vreemdgaan, non-monogamie, travestie en gender-bending. Kortom: aan de ene kant fundamenteel andere verhalen dan de heteronormatieve, aan de andere kant laten wordt juist de schijnbaar heldere grens tussen 'hetero' en 'queer' impliciet bevraagd doordat de verhalen ook laten zien dat de liefde en seksualiteit - ongeacht welke identiteiten daarin passen - iets universalistisch hebben. Wat wél fundamenteel anders is aan queer ervaringen (zo blijkt uit deze verhalen) zijn het verdriet en de diepe schaamte van je anders voelen en anders zijn, wetende dat de wereld vindt dat jouw/jullie liefde, seksuele voorkeur of gender-expressie er nooit zo vanzelfsprekend en ongevraagd kunnen zijn als de heteroseksuele tegenhangers.
Sommige verhalen grepen me enorm, anderen pakten me niet eens genoeg om het verhaal überhaupt uit te lezen, en verder vond ik een gezellige middenmoot aan middelmatige verhalen. Zo gaat dat natuurlijk bij een eclectische verzameling waar niet-heteroseksualiteit de enige bindende factor is, en dat is eigenlijk ook niet zo erg.
Mijn lievelingsverhalen waren Willem Melchior's 'de Aanbidding,' waar ik enorm blij en verrast werd door een gelaagde en transcendentale representatie van het orgasme van een man (en niet van een vrouw!!) welke eindelijk! voorbijging aan de ervaring van een kortstondige en intensieve fysieke ontlading. Ik denk dat ik dit nog nooit eerder heb gelezen vanuit een mannelijk perspectief. Deze protagonist voelt zijn orgasme door zijn hele wezen, en verliest zich daarmee in het wegsmelten van zijn lichaam en in zijn meest intieme erotische fantasieën, waarvan hij tegelijkertijd weet dat deze nooit realiteit kunnen worden. Extra leuk omdat dit voortkomt uit solo-seks, waar je zou verwachten - maar vooral waar het heternormatieve ideaal wil dat je verwacht - dat dit alleen kan tijdens seks met je soulmate, en niet met jezelf.
Heb daarnaast erg hard gehuild bij Helga Ruebsamen's 'Olijfje,' wat gaat over de levenslange lesbische (maar eenzijdige) liefde/vriendschap tussen Olijfje en Oliver en over hun onconventionele levenspad. Zo triest hoe hun liefde er op meerdere niveaus niet mocht zijn, maar tegelijkertijd zo mooi hoeveel vrijheid en 'authenticiteit' hun relatie wellicht juist daardoor had. Mijn laatste lievelingsverhaal is Stephan Sander's 'de grote woede van M,' wat een spot-on illustratie is van hoe vervelend het kan zijn als iemand verliefd op je is. Iedere ieniemienie actie of beweging van jou (zoals net iets te lang naar het plafond staren, of stotteren in een zin) kan voer worden voor de analytische blik van de ander, waardoor jij opeens in een transparante relatie tot jezelf moet staan en je moet kunnen verdedigen tegen iedere mogelijke 'onjuiste' interpretatie van jouw bewegingen (dat je bijvoorbeeld niet te lang naar het plafond staarde omdat je aan het dagdromen was over iemand anders, terwijl je zelf eigenlijk niet eens doorhad dat je blijkbaar naar het plafond staarde).
Toch kan ik maar drie sterren voor deze bundel geven, en dat is voornamelijk vanwege de gemiste potentie. Er werd zo weinig gecontextualiseerde door de samenstellers dat de flow van de bundel ontbrak. Ik had vaak eigenlijk geen idee van de context, de tijdsgeest, de literaire stroming en het andere werk van de schrijver. Het sterker contextualiseren en aan elkaar breien van de verhalen en gedichten zou de bundel meer fundament geven, net zoals een sterkere inleiding en conclusie betreffende queer literatuur in Nederland, een overzicht van het daadwerkelijke queer landschap in Nederland ten tijde van schrijven, en door te duiden wat er wellicht 'Nederlands' is aan deze verhalen in vergelijking tot niet-Nederlandse queer literatuur.
Sommige verhalen grepen me enorm, anderen pakten me niet eens genoeg om het verhaal überhaupt uit te lezen, en verder vond ik een gezellige middenmoot aan middelmatige verhalen. Zo gaat dat natuurlijk bij een eclectische verzameling waar niet-heteroseksualiteit de enige bindende factor is, en dat is eigenlijk ook niet zo erg.
Mijn lievelingsverhalen waren Willem Melchior's 'de Aanbidding,' waar ik enorm blij en verrast werd door een gelaagde en transcendentale representatie van het orgasme van een man (en niet van een vrouw!!) welke eindelijk! voorbijging aan de ervaring van een kortstondige en intensieve fysieke ontlading. Ik denk dat ik dit nog nooit eerder heb gelezen vanuit een mannelijk perspectief. Deze protagonist voelt zijn orgasme door zijn hele wezen, en verliest zich daarmee in het wegsmelten van zijn lichaam en in zijn meest intieme erotische fantasieën, waarvan hij tegelijkertijd weet dat deze nooit realiteit kunnen worden. Extra leuk omdat dit voortkomt uit solo-seks, waar je zou verwachten - maar vooral waar het heternormatieve ideaal wil dat je verwacht - dat dit alleen kan tijdens seks met je soulmate, en niet met jezelf.
Heb daarnaast erg hard gehuild bij Helga Ruebsamen's 'Olijfje,' wat gaat over de levenslange lesbische (maar eenzijdige) liefde/vriendschap tussen Olijfje en Oliver en over hun onconventionele levenspad. Zo triest hoe hun liefde er op meerdere niveaus niet mocht zijn, maar tegelijkertijd zo mooi hoeveel vrijheid en 'authenticiteit' hun relatie wellicht juist daardoor had. Mijn laatste lievelingsverhaal is Stephan Sander's 'de grote woede van M,' wat een spot-on illustratie is van hoe vervelend het kan zijn als iemand verliefd op je is. Iedere ieniemienie actie of beweging van jou (zoals net iets te lang naar het plafond staren, of stotteren in een zin) kan voer worden voor de analytische blik van de ander, waardoor jij opeens in een transparante relatie tot jezelf moet staan en je moet kunnen verdedigen tegen iedere mogelijke 'onjuiste' interpretatie van jouw bewegingen (dat je bijvoorbeeld niet te lang naar het plafond staarde omdat je aan het dagdromen was over iemand anders, terwijl je zelf eigenlijk niet eens doorhad dat je blijkbaar naar het plafond staarde).
Toch kan ik maar drie sterren voor deze bundel geven, en dat is voornamelijk vanwege de gemiste potentie. Er werd zo weinig gecontextualiseerde door de samenstellers dat de flow van de bundel ontbrak. Ik had vaak eigenlijk geen idee van de context, de tijdsgeest, de literaire stroming en het andere werk van de schrijver. Het sterker contextualiseren en aan elkaar breien van de verhalen en gedichten zou de bundel meer fundament geven, net zoals een sterkere inleiding en conclusie betreffende queer literatuur in Nederland, een overzicht van het daadwerkelijke queer landschap in Nederland ten tijde van schrijven, en door te duiden wat er wellicht 'Nederlands' is aan deze verhalen in vergelijking tot niet-Nederlandse queer literatuur.
July 22, 2017
Deze recensie verscheen eerder op Bevlogen letteren
De LHBT-hoogtepunten uit de naoorlogse literatuur.
Homoseksualiteit was een literair thema in de tijd dat er maatschappelijke weerzin tegen deze ‘verkeerde’ liefde bestond. De romans met een homoseksueel thema gingen vaak over het geheim en de angst voor ontmaskering. Ook de teksten in de bundel Queer (2017), samengesteld en ingeleid door Nienke van Leverink (1987) en Xandra Schutte (1963), gaan daarover. Queer is een verzameling van de hoogtepunten uit de naoorlogse LHBT-literatuur (de afkorting staat voor lesbisch, homo, bi en transgender). Na de emancipatiebeweging is homoseksualiteit echter vanzelfsprekend geworden en de meest recente teksten uit deze bundel tonen dit ook. Personages verlangen naar elkaar, kunnen voor het eerst seksueel ontwaken of worden verliefd op elkaar, maar schokkend of schandalig is dit niet meer.
‘Queer personages individuen en als de maatschappij niet haar afkeurende wijsje meeblaast zijn de romans en verhalen waarin zij optreden gewoon liefdesromans en -verhalen.’
Queer bevat dus in het algemeen verhalen en gedichten over liefde en seksualiteit. In sommige gevallen bevatten de verhalen en gedichten dramatische gebeurtenissen. Zo gaan enkele teksten naast de liefde ook over aids, onbegrip en het niet meekomen in de samenleving. Stevige kost dus, maar dat maakt deze verhalen en gedichten ook interessant.
‘De kracht van literatuur blijkt uit de teksten die worstelen, die laten zien waar taal tekortschiet om uitdrukking te geven aan bepaalde gevoelens’.
Elke tekst in de bundel geeft op een unieke manier uitdrukking aan homo-, bi- of transseksualiteit. Het is bewonderingswaardig hoe Van Leverink en Schutte de bundel hebben samengesteld. Van Leverink legt in het nawoord uit dat een tekstgerichte aanpak is gehanteerd. Daarmee wordt bedoeld dat er vooral is gekeken naar inhoud en de kwaliteit van de verhalen en niet zo zeer naar naamsbekendheid en auteursintenties. Een aantal bekende ‘gay’ schrijvers, zoals Gerard Reve, is niet in de bundel opgenomen. Dit is soms om praktische redenen gedaan, maar ook omdat sommige verhalen, hoe mooi en goed ook, hun plaats in de bundel moesten afstaan aan nieuwe originele verhalen. Dit toont lef en ook een verlangen naar vernieuwing. Het wordt tijd dat er meer aandacht uitgaat naar jonge en vernieuwende ‘queer’ schrijvers en dat teksten voor zichzelf spreken.
Toch wordt in de bundel niet altijd duidelijk waarom een gedicht of tekst ‘queer’ is. Is LHBT-literatuur bijvoorbeeld hetzelfde als queer? Hoe heeft deze vorm van literatuur zich door de jaren heen ontwikkeld? Er mist een stukje duiding en uitleg in de bundel. Met name de gedichten zijn soms moeilijk te duiden. Het is niet lastig om thema’s als liefde in de gedichten te ontdekken, maar wat maakt het gedicht dan zo ‘queer’? Wellicht was het een idee geweest om de verhalen en gedichten met een korte inleiding te openen. Waar gaat het over? Wie zijn de personages? Waarom is er voor deze tekst gekozen? Op deze manier wordt de lezer niet in het diepe gegooid. De inleiding van Xandra Schutte is niet ondersteunend genoeg om een goed idee te krijgen hoe literatuur bijvoorbeeld een rol kan spelen bij het zichtbaar maken van (homo)seksualiteit.
Queer van Xandra Schutte en Nienke van Leverink is dus een moedige poging om uitdrukking te geven aan de homo-, bi- of transseksualiteit in literatuur. De gekozen verhalen en gedichten zijn verassend en de meeste bijdragen in de bundel zijn van hoog niveau, maar enige begeleiding van de lezer was gewenst. Durf lezers meer achtergrondinformatie voor te schotelen om hen aan het denken te zetten. Op die manier wordt de LHBT-literatuur beter in de schijnwerpers gezet.
Met dank aan Hebban voor dit recensie-exemplaar!
Boekgegevens:
Titel: Queer
Auteur: Xandra Schutte en Nienke van Leverink
Uitgeverij: Atlas Contact
Aantal bladzijdes: 352
ISBN: 9789025450281
De LHBT-hoogtepunten uit de naoorlogse literatuur.
Homoseksualiteit was een literair thema in de tijd dat er maatschappelijke weerzin tegen deze ‘verkeerde’ liefde bestond. De romans met een homoseksueel thema gingen vaak over het geheim en de angst voor ontmaskering. Ook de teksten in de bundel Queer (2017), samengesteld en ingeleid door Nienke van Leverink (1987) en Xandra Schutte (1963), gaan daarover. Queer is een verzameling van de hoogtepunten uit de naoorlogse LHBT-literatuur (de afkorting staat voor lesbisch, homo, bi en transgender). Na de emancipatiebeweging is homoseksualiteit echter vanzelfsprekend geworden en de meest recente teksten uit deze bundel tonen dit ook. Personages verlangen naar elkaar, kunnen voor het eerst seksueel ontwaken of worden verliefd op elkaar, maar schokkend of schandalig is dit niet meer.
‘Queer personages individuen en als de maatschappij niet haar afkeurende wijsje meeblaast zijn de romans en verhalen waarin zij optreden gewoon liefdesromans en -verhalen.’
Queer bevat dus in het algemeen verhalen en gedichten over liefde en seksualiteit. In sommige gevallen bevatten de verhalen en gedichten dramatische gebeurtenissen. Zo gaan enkele teksten naast de liefde ook over aids, onbegrip en het niet meekomen in de samenleving. Stevige kost dus, maar dat maakt deze verhalen en gedichten ook interessant.
‘De kracht van literatuur blijkt uit de teksten die worstelen, die laten zien waar taal tekortschiet om uitdrukking te geven aan bepaalde gevoelens’.
Elke tekst in de bundel geeft op een unieke manier uitdrukking aan homo-, bi- of transseksualiteit. Het is bewonderingswaardig hoe Van Leverink en Schutte de bundel hebben samengesteld. Van Leverink legt in het nawoord uit dat een tekstgerichte aanpak is gehanteerd. Daarmee wordt bedoeld dat er vooral is gekeken naar inhoud en de kwaliteit van de verhalen en niet zo zeer naar naamsbekendheid en auteursintenties. Een aantal bekende ‘gay’ schrijvers, zoals Gerard Reve, is niet in de bundel opgenomen. Dit is soms om praktische redenen gedaan, maar ook omdat sommige verhalen, hoe mooi en goed ook, hun plaats in de bundel moesten afstaan aan nieuwe originele verhalen. Dit toont lef en ook een verlangen naar vernieuwing. Het wordt tijd dat er meer aandacht uitgaat naar jonge en vernieuwende ‘queer’ schrijvers en dat teksten voor zichzelf spreken.
Toch wordt in de bundel niet altijd duidelijk waarom een gedicht of tekst ‘queer’ is. Is LHBT-literatuur bijvoorbeeld hetzelfde als queer? Hoe heeft deze vorm van literatuur zich door de jaren heen ontwikkeld? Er mist een stukje duiding en uitleg in de bundel. Met name de gedichten zijn soms moeilijk te duiden. Het is niet lastig om thema’s als liefde in de gedichten te ontdekken, maar wat maakt het gedicht dan zo ‘queer’? Wellicht was het een idee geweest om de verhalen en gedichten met een korte inleiding te openen. Waar gaat het over? Wie zijn de personages? Waarom is er voor deze tekst gekozen? Op deze manier wordt de lezer niet in het diepe gegooid. De inleiding van Xandra Schutte is niet ondersteunend genoeg om een goed idee te krijgen hoe literatuur bijvoorbeeld een rol kan spelen bij het zichtbaar maken van (homo)seksualiteit.
Queer van Xandra Schutte en Nienke van Leverink is dus een moedige poging om uitdrukking te geven aan de homo-, bi- of transseksualiteit in literatuur. De gekozen verhalen en gedichten zijn verassend en de meeste bijdragen in de bundel zijn van hoog niveau, maar enige begeleiding van de lezer was gewenst. Durf lezers meer achtergrondinformatie voor te schotelen om hen aan het denken te zetten. Op die manier wordt de LHBT-literatuur beter in de schijnwerpers gezet.
Met dank aan Hebban voor dit recensie-exemplaar!
Boekgegevens:
Titel: Queer
Auteur: Xandra Schutte en Nienke van Leverink
Uitgeverij: Atlas Contact
Aantal bladzijdes: 352
ISBN: 9789025450281
Displaying 1 - 2 of 2 reviews