İmparator

by Erol Toy

Erol Toy, bu romanında 1920'li yıllarda bir bakkal dükkanı işleterek ticaret hayatına atılan Fehmi Çok'un ekonomi-politik imparatorluğa yükselişini anlatırken, Cumhuriyet'in önemli bir dönemini de roman konusu yapmıştır.

Genres: Turkish

382 pages, Paperback

First published January 1, 1974

About the author

Erol Toy, (d. 1936, Alaşehir, Manisa), yazar.

Ortaokul mezunu olan Toy, çocukluğundan itibaren çalışarak yaşamaya başladı. Fırıncılık, bankacılık, vurgun yiyen süngercileri sigortalama gibi işlerde çalıştıktan sonra, İstanbul'a yerleşti. Bank-İş sendikasanın kurucuları arasında yer alarak sendikacılığa başladı. Gazetelerde yazıları yayımlanan Erol Toy, ilk öyküsünü 1952 yılında Çınar dergisinde yayımladı. YAZKO Yönetim Kurulu başkanlığı yapan yazar, romanlarında Türkiye'nin toplumsal, ekonomik ve politik sorunlarını işledi. Toplumcu gerçekçi bir çizgide yürüyen Toy, ilk basımı 1974 yılında yapılan ve Vehbi Koç'un yaşamöyküsünün anlatıldığı iddia edilen İmparator adlı romanıyla okur kitlelerine adını duyurdu. Öykü, roman, deneme ve eleştiri yazılarının dışında sahnelenmiş tiyatro oyunları da bulunan Erol Toy, 1962 Ali Naci Karacan Üçüncülük Ödülü sahibidir.

Reviews

[Burak]

2-1 biten sivasspor-fenerbahçe maçı ile birlikte okunması gerek

[baby brian · Rating 3 out of 5]

Olayların başı var sonu yok; sayfa numaraları olmasa gizliden birileri yırtıp atıyor diye işkilleneceğim. Mevzunun ne kadarının kurgu olduğu belirsiz. Ayrıca TÜSİAD toplantılarında geçen konuşmalar olmasa betimlemelerden mekanın illegal bir kumarhane olduğuna bahse girebilirim.

[Nevra Arslanturk · Rating 3 out of 5]

Türkiye’nin kuruluşundan başlayıp, 1973 yılına uzanan-50 yıllık erken cumhuriyet dönemini kapsayan-dönemin ekonomi politiğine ilişkin temel bilgiler edinebileceğiniz ilginç bir kitap. Cumhuriyetin ilk döneminde sanayi oluşturmak için birileri devlet eliyle zengin edildi. Bildiğimiz birçok bilgiyi doğrular nitelikte.

Diğer yandan, Vehbi Koç’un kurgusal öz yaşam öyküsü. /kurgunun nerelerde kırıldığını bilemiyoruz ama bu ölçekte okunduğunda pes dedirtiyor. Fehminin hikayesi Vehbi’nin hikayesi; Fehmi Çokzade ilerleyen sayfalarda Çok olarak anılmaya başlıyor. Kitaptaki Fehmi’nin aldığı stratejik kararlar, tavırlar Vehbi Koç’un karakterine uygun. Kitap 1973’te bitiyor. Vehbi Koç’un eşinin öldüğü yılda. Koç ailesi kitaba dair asla bir açıklama yapmamış, yapmış olsalardı muhtemelen tiraj artardı. İş zekaları burda da kendisini göstermiş.

Birilerinin aşırı güçlü olduğu bir yerde, gücün arkasındaki dinamiklerin bu seviyede olması çok normal. Türkiye solunun geldiği noktada, darbe döneminde yapılanlar, ilişkiler vs. sinir bozucu. Özellikle öz çıkarlar için medya müdahaleleri, hükümet devirmeler ya da destekler, uluslararası işbirlikleri ile devlete müdahaleler ve hep en merkezde piyasalar.

Kitabın edebi değeri için pek bir şey söyleyemeyeceğim ve kitap sonlara doğru zor akıyor. Ama yine de okunması gerektiğini düşünüyorum.

[Özlem · Rating 3 out of 5]

Kitabın işçi sınıfına verdiği mesajı takdir etmekle birlikte bu şekilde bir kişinin insan üstü anlatıldığı kitaplar beni inanılmaz boğuyor. Bu kitap da beni yordu, sonlara doğru özellikle bitsin artık diye okudum.

[Özer Öz · Rating 5 out of 5]

Bu müthiş kitap ile ilgili sağda solda bulabildiğim yorumları aşağıda derledim.

"Erol Toy bu romanda basit bir köylünün (Vehbi Koç) İmparatorlaşmasını anlatıyor. Şans ve zekanın bileşimiyle, akıllı ancak basit bir köylünün nasıl ülkeyi sallayacak kadar güçlü olduğunu okurken şaşıracaksınız.

"Bu kitap aslında, küresel kraliyetçilerin sadece Türkiye ayağının nasıl büyüdüğünü gösteriyor. Buradan yola çıkarak, bir çok ülkenin kendi içindeki holdinglerin nasıl ülkeleri yönetebildiklerini de anlamak zor değil. Güzel, akıcı ve oldukça öğretici bir kitap. Mutlaka okuyun diyorum."

"Roman boyunca emperyalizmin hileleri tatlı tatlı hiç yorum katılmadan, sövmeden anlatılıyor. Örneğin fakir çocuklara okulunu bitirmesi için destek olunarak, daha sonra onların devlet katında iş bulmasına yardımcı olup, onlardan birçok bilgi topluyorlar"

"Yazar Erol Toy’la tanışmam ‘’İmparator‘’ adlı yapıtıyla oldu. Kitabı bitirip kapattığımda diğer Erol Toy kitaplarını da okuma kararımı çoktan vermiştim. Yalın bir dille, tamamen nesnel olarak olayların akışına hiç karışmadan roman boyunca yazar olarak tek söz söylemeden olduğu gibi Fehmi Çok’un hayatını ayrıntılı olarak anlatmış.

Cumhuriyetin ilk kuruluş yıllarında, babasından kalan bakkalında küçük hileler yaparak geçim derdinde olan Fehmi Çok’un akrabalarının tanıdıkları olan dönemin bazı milletvekillerinin uyanıklığı ve iş bitiriciliği ile gözüne girip, önce ticarette sonra sanayi de nasıl büyüdüğü adım adım anlatılmış. Fehmi Çok İlk yıllarında ticari hevesleri, ayakta kalma, güçlü olma arzusu ve geleceği görmesi onun önünü açıyor. Başarıya ulaşmak için ilişkilerini sonuna kadar kullanıyor, politikacıları karşı pragmatik olduğu kadar vefalı da davranıyor. Güçlü olma ve gücünü koruma isteği nedeniyle acımasızlaşıyor. Amerika ve Avrupa’daki büyük şirketlerin acenteliklerini alıyor. İyi yetişmiş bazı elemanları rakiplerinden çalıp, kendi yanında çalıştırıyor ve onlara zaman zaman geniş yetkiler veriyor. Bir süre sonra Türkiye standartlarına göre o kadar büyüyor ki bu gücünü korumak için dünya burjuvası ile işbirliği yapıp, onların emperyalist emellerine alet olmakla beraber, kişisel çıkarlarını da koruyor. Doğal olarak ‘dünya burjuvasının’ istekleri ve destekleri ile Türkiye’nin yönetimine ciddi etkiler yapıyor."

[Ebru Orhan · Rating 5 out of 5]

1920lerin Ankarası.. Kurtlu peynir satarak babasından kalan borçları ödemeye çalışan, bakkalcı genç Vehbi Koç’un devlet eliyle nasıl bir Koç Holding başkanına dönüştüğünün hikayesi.. kitabın konusu, sıfırdan başlayıp kendi tırnaklarıyla kazıyarak zengin olarak birinin başarı hikayesi değil aslında. Devlet eliyle o zamanın politikasına uygun olarak yaratılan sermayenin zamanla kontrolden çıkıp kendi çıkarları uğruna ülkeyi ve coğrafyayı nasıl etkilediğinin, yasalara nasıl müdahale ettiğinin, basını nasıl ele geçirdiğinin ve uluslararası sermayeyle nasıl göbekten bağlandığının hikayesi.. ibret verici ve hayret uyandırıcı, kesinlikle tavsiye ederim.

[Ozge · Rating 3 out of 5]

Bol malzeme ile yapılmış kötü bir yemek misali yazar elindeki bilgiyi düzgünce kitaplaştıramamış. Bir kere hiç tarih belirtilmiyor, kendi kendinize çıkarmak zorunda kalıyorsunuz. İkincisi ve en önemlisi hangi bilgi ve karakter gerçek, hangisi kurgu anlamak mümkün değil. Üçüncüsü olaylara giriş var, gelişme ve sonuç yok. Açıkçası çok zorlanarak okunan bir kitap. Belki yazıldığı dönemleri yaşayan biri bu dili ve sunulan içeriği daha kolay anlar.

[Mehmet · Rating 4 out of 5]

Bir sermaye sınıfı hikayesi. Ana karakterimiz Fehmi Çok, Vehbi Koç'un kurgu versiyonu. Onun merkezde olduğu somut hikaye, tüm Türkiye sermaye sınıfının hikayesi. Neticede kurgu bir hikaye ve Vehbi Koç' un gerçek yaşamı ile örtüşmesi beklenemez ancak Türkiye sermaye sınıfının romanı yazılacak olsa ve bir karakter seçecek olsanız, o Fehmi Çok olurdu. Neticede bu çok uzun ve çok karmaşık bir hikaye, roman olarak anlatmak istenince eklektik yanları olmuş ancak doğrultu net ve aslında yazılma amacı karşıtına yani işçi sınıfına seslenmek. Türkiye'nin sermaye sınıfı hikayesi ilk günden beri sınıf çıkarları ile çelişmeden ilerliyor, her türlü siyasi müdahaleyi yapıyorlar ve örgütlüler. Kitap bu tespiti okuyucuya yaptırıyor. Tabii ki karşıtı sorul ak zorunda okuyucu tarafından, peki biz, işçi sınıfı?

[Aydın Tezcan · Rating 5 out of 5]

Bu roman Cumhuriyet' in kuruluşunda 1970 li yıllara gelinceye kadar gelişen olaylarla bir iş adamının imparatorluk kurma hikayesini anlatıyor. Geçmiş zamanlarla ilgili kitaplar okurken ne kadarının gerçek, ne kadarının yazarın hayal gücünün eseri olduğunu anlamak zor. Ama genel olarak verdiği fikir, yazarın bu konuda bilgisi olduğunu gösteriyor. İlginç bir kitap. Tavsiye ederim. Farklı bir açıdan Cumhuriyet in bu dönemini okumak güzeldi.

[Cantigone · Rating 5 out of 5]

Sadece Fehmi Çok adıyla anlatılan Vehbi Koç’un değil, 1920 Ankarasında kurulan yeni devletin gelişmesini, ekonomisinin kurulmasını, İş Bankası girişimini, sermaye-asker-sol-ABD arasındaki girift ilişkinin hikayesi. Kitapta Rober diye anlatılan karakterin Bernar Nahum, Sabit’in Sakıp Sabancı, Reşat’ın Nejat Eczacıbaşı olduğunu düşünüyorum. Mahir ile Saadet’in kimler olduğu zaten isim benzerliklerinden anlaşılıyor. Kitaba ismini veren imparator benzetmesi de çok güzel kurulmuş. Öneririm kitabı.

[Yavuz Demirtola · Rating 3 out of 5]

Genel olarak hoşuma gitti. Yazarın sendikacı olmasından herhalde, bakış açısı bu yönde baskındı. Bazı yerlerinde özellikle finans ile ilgili mantığa uymayan yerler var diye düşündüm. Ama genel kapsamda bakınca, sanayileşiyoruz gibi gösterilip, ülkede sadece montaj fabrikaları oluşturulması bence de doğru. Türkiye nin zengin bir ailesinin hikayesini anlatması da ilginç geldi.

[Efe Can · Rating 3 out of 5]

Bir yükselme hikayesi ama sıfırdan zirveye değil. Bulunduğu yer, yüksek yerlerdeki tanıdıklar olması sebebiyle çoğu kişinin üstünde bir konumda başlayıp zekası ve önden gelen tüyolarla yükselen bir iş adamı Fehmi Çok'un hayatı. Romanda geçen isimlerin gerçek hayattaki karşılıklarını anlamak zor değil. Fehmi Çok Vehbi Koç gibi. Genel olarak akıcı basit bir anlatımı olsa da edebi bir haz alamadım.

[Tayga Kızılağaç · Rating 4 out of 5]

Güzel bir roman, anlatımını ve geçişlerini beğendim. Toy'a halk tarihçisi demelerini anlıyorum, sanki adamla oturmuşuz anlatıyormuş gibi hissettim. Sonlara doğru Vehbi Koç'un nasıl bir iblise dönüştüğünü görüyoruz. Tek puanı yazarın manisalı olmasından kırıyorum.

[Ercument Ozturk · Rating 3 out of 5]

Kitabın ilk 200 sayfası çok akıcı ve yalın bir dille yazılmış. Sonlara dogru fazla teferruat var ve sıkmaya başlıyor.

Bir devire net ışık tutar demek çok iddialı olur. Özellikle 2 kişi arasındaki diyaloglar ancak orda olanın bilebileceği derecede detaylı yazılmış ve abartılı duygu içeriyor.

Yine de kitabın temel iddiası olan "Fehmi Çok" nasıl zengin oldu sorusu ile ilgili bazı fikirler veriyor.

Bir döneme damga vuran kişi/kişiler hakkında kabaca fikir de veriyor.

okunabilir ama okumazsan olmaz bir kitap da degil

[Güvenç Bulut · Rating 5 out of 5]

Türkiye tarihine yön veren emek hırsızının hayatı çıkarımları insanların yakın geçmiş tarihi öğrenmesi için okuması gerekiyor