Η ελευθερία

by Epictetus, Επίκτητος, Θάνος Σαμαρτζής (Translator)

Ποιος άνθρωπος είναι ελεύθερος και ποιος δούλος; Πώς μπορούμε να ζήσουμε μια καλή ζωή; Πότε τα πράγματα κι οι καταστάσεις γίνονται αφέντες του εαυτού μας;

Το σώμα μας, η υγεία μας, το σπίτι κι η περιουσία μας δεν είναι δικά μας, υποστηρίζει ο Επίκτητος. Δεν βρίσκονται κάτω απ’ τον δικό μας έλεγχο και, επομένως, όταν επιθυμούμε κάποιο απ’ αυτά τα πράγματα, επιθυμούμε κάτι που δεν εξαρτάται από εμάς. Κι ο άνθρωπος που επιθυμεί πράγματα που δεν εξαρτώνται από τον ίδιο δεν μπορεί παρά να είναι ένας δούλος.

«Καθάρισε τις ιδέες σου, ώστε να μη δεθεί πάνω σου κάτι που δεν είναι δικό σου, να μην αναπτυχθεί μαζί σου κάτι ξένο, και να μη λυπηθείς αν φύγει από σένα. Και λέγε εξασκούμενος καθημερινά, όπως εξασκείσαι στο γυμναστήριο, όχι ότι κάνεις φιλοσοφία, αλλά ότι προσπαθείς να κερδίσεις την ελευθερία σου. Γιατί αυτή είναι η πραγματική ελευθερία».

Genres: Philosophy, Nonfiction, Classics, Psychology, Self Help, History, Greece

104 pages, Paperback

First published January 1, 100

About the author

Epictetus was a Greek Stoic philosopher. He was probably born a slave at Hierapolis, Phrygia (present day Pamukkale, Turkey), and lived in Rome until his exile to Nicopolis in northwestern Greece, where he lived most of his life and died. His teachings were noted down and published by his pupil Arrian in his Discourses. Philosophy, he taught, is a way of life and not just a theoretical discipline. To Epictetus, all external events are determined by fate, and are thus beyond our control, but we can accept whatever happens calmly and dispassionately. Individuals, however, are responsible for their own actions which they can examine and control through rigorous self-discipline. Suffering arises from trying to control what is uncontrollable, or from neglecting what is within our power. As part of the universal city that is the universe, human beings have a duty of care to all fellow humans. The person who followed these precepts would achieve happiness.

Other language versions:
Epictète
Epícteto
Epiktet

Reviews

[roz_anthi · Rating 5 out of 5]

—Πες μου τώρα αυτό: Ερωτεύτηκες ποτέ σου; Κάποιο αγοράκι, κάποιο κοριτσάκι, δούλο ή ελεύθερο;
—Τι σχέση έχει αυτό με το αν είμαι ελεύθερος ή όχι;
—Δεν σ' έβαλε ποτέ η αγαπημένη σου να κάνεις κάτι που δεν ήθελες; Δεν το κολάκεψες ποτέ το σκλαβάκι σου; Δεν του φίλησες ποτέ τα πόδια; Κι όμως, αν σε υποχρέωνε ο Καίσαρας να κάνεις κάτι τέτοιο, θα το θεωρούσες τεράστια προσβολή κι έσχατη τυραννία.

Ο Επίκτητος, πραγματεύεται το ζήτημα της ελευθερίας είτε ωθώντας στην απάλειψη της λαχτάρας είτε την επέκταση του πεδίου ελέγχου και, εχμ ξέχασα τι ήθελα να πω. Μα σκλαβάκι;

[Nikos Tsentemeidis · Rating 5 out of 5]

Καταπληκτικό βιβλίο και προσεγμένη έκδοση από τον καινούριο εκδοτικό οίκο Δώμα.

[Jin · Rating 5 out of 5]

Surprisingly entertaining and simple. Epictetus gives suggestions and solutions for a life in freedom. Freedom meant to live a life without any external influences in this case. The author describes how such a life can be achieved by concentrating on oneself rather than on any external causes. In general, I do agree with his view and I liked his dry, rational approach and explanations. But I can imagine that people who are not used to direct speech/rational critique may not like this. Anyway, this book has a lot of quotable lines, so I couldn't decide which to include into this review.

Btw, I love this collection "Penguin Great Ideas". While I don't have the whole collection, I do have around 30 of them and I hope I'll get through them soon one by one. (They've been sitting in my bookshelf for years, haha)

[Elina · Rating 5 out of 5]

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον μικρό και ζουμερό βιβλιαράκι που συγκεντρώνει κάποια βασικά κείμενα του Επίκτητου για την ελευθερία και οχι μόνο. Δεν λες και ότι μελέτησες τον φιλόσοφο αν το διαβάσεις, όμως μπορείς πραγματικά να το κουβαλάς συνέχεια μαζί σου, σαν μικρό ευαγγέλιο, και όποτε θυμώνεις ή στενοχωριέσαι για κάτι που δεν πήγε όπως θα ήθελες, να το ανοίγεις, να ρίχνεις μια ματιά και να ξεχνάς το λόγο για τον οποίο τελικά το άνοιξες.
Συνίσταται ανεπιφύλακτα!!!!

[blondie · Rating 5 out of 5]

Το βιβλίο περιλαμβάνει τη νεοελληνική απόδοση έξι κειμένων επιλεγμένων από τις Διατριβές του Επίκτητου.
οι ήρωες του Επίκτητου στην Ελευθερία δεν είναι οι ιδρυτές του Στωικισμού, αλλά ο Σωκράτης και ο Διογένης ο κυνικός, που οφείλουν τη φήμη τους στη ζωή που έζησαν.
Το πεδίο της ελευθερίας του Επίκτητου βρίσκεται στη σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του έξω από τον κόσμο και τις ανησυχίες του.
Ελεύθερος, κατά τον Επίκτητο, είναι εκείνος που ζει όπως θέλει, και που τίποτε δεν μπορεί να τον εξαναγκάσει να κάνει κάτι που δεν θέλει.

[Vasilis Manias · Rating 5 out of 5]

To πρώτο βιβλίο που κυκλοφόρησαν ποτέ οι εξαιρετικές εκδόσεις ΔΩΜΑ έμελλε να είναι και αυτό που θα μου έπαιρνε περισσότερο καιρό από κάθε άλλο βιβλίο της λίστας μου στο Goodreads με τα βιβλία που ξεκίνησα αλλά δεν τελείωσα ποτέ όχι λόγω του ότι ήταν βαρετό, το ξεκίνησα δύο τρεις φορές, αλλά διαρκώς το καπάκωνε μία άλλη έκδοση εκείνης της εβδομάδας, διαρκώς το πήγαινε πίσω το πολύ μικρό του όγκου του, «έλα μωρέ, 100 σελίδες είναι όποτε θέλεις το τελειώνεις» και είχα δίκιο να ξέρετε, πριν από λίγο καιρό το έπιασα και το τελείωσα μέσα και σε ένα βράδυ και λίγες μέρες μετά το ξαναξεκίνησα και το ξανατελείωσα πάλι μέσα σε λίγες ώρες, και ας μην έχω ιδέα για τους Στωικούς φιλόσοφους, και ας αγνοούσα πλήρως έστω και την ύπαρξη του Επίκτητου, και με τεράστια θέρμη σας προτείνω να το διαβάσετε και εσείς ως μία δημιουργία καθηλωτική για τον αναγνώστη, ιδιαίτερα μάλιστα για εκείνον που δεν έχει σημαντική αναγνωστική εμπειρία, ως ένα έργο που μοιάζει να είναι, και μάλλον είναι κιόλας, ένα από τα σημαντικότερα βιβλία αυτοβελτίωσης που γράφτηκαν ποτέ, ένα βιβλίο που αποτελεί αφορμή για προβληματισμό, θέτει σοβαρά ερωτήματα, αλλά και δίνει απαντήσεις δίχως να ντρέπεται και χωρίς να αποστρέφει το πρόσωπό του από την πραγματικότητα. Φοβερά επίκαιρο, και με μία γραφή που μαγνητίζει, η «Ελευθερία» είναι σίγουρα στα καλύτερα βιβλία που διάβασα μέσα στη χρονιά, και ναι το συστήνω δίχως δεύτερη σκέψη.

[Bakunin · Rating 5 out of 5]

"If I cherish my body, I make a slave of myself, if I cherish my property I make a slave of myself; because I've disclosed the means to make me a captive" (p. 20)

I was overwhelmed by this short manual on how to lead a free life according to slave-turned-philosopher Epictetus. It is written in a witty and humorous style, often emphasizing the vain wishes of man. Epictetus message is simple: do not let the external world control your life. The only thing which you can control is your temper and that should always remain cool.

In contrast to modern definitions of the word 'free', to Epictetus the word simply means someone who has stopped caring what the external world cares about him and let reason guide his actions. To the author living according to reason means applying systematic understanding of philosophy to life. Although I am not entirely sure that his conclusions are correct, I am nevertheless inspired by this.

[Green Onion · Rating 5 out of 5]

Το διάβασα δύο φορές, το άρχισα ξανά με το που το τέλειωσα, προσπαθώντας να το καταλάβω καλύτερα. Γέμισα τα περιθώρια σημειώσεις και το κείμενο υπογραμμίσεις. Πολύ καλή η μετάφραση, πολύ χρήσιμο το επίμετρο. Τα αστεράκια δεν είναι για το έργο το ίδιο (τι νόημα θα είχε άλλωστε) όσο για το πως κινητοποίησε τη σκέψη μου.

Μπράβο στα παιδιά του Δώματος, περιμένουμε τις επόμενες δουλειές τους.

[Ο σιδεράς · Rating 4 out of 5]

"Όπου κι αν πάω, καλά θα είναι για μένα• γιατί κι εδώ ήμουν καλά, όχι λόγω του τόπου αλλά λόγω των πεποιθήσεων, τις οποίες σκοπεύω να πάρω μαζί μου."

Το διάβασα για μια ήρεμη ανάσα πριν τις τελευταίες 150 σελίδες του “Αβεσσαλώμ”· χαίρομαι που το έκανα. Η ανάγνωση του μπορεί να μην πρόσθεσε καινούργιες πεποιθήσεις στις αποσκευές μου αλλά ήταν μια ευχάριστη συνάντηση με κάποιον που ταξίδευε μ' ελαφρύ φορτίο, έτσι έφτασε αρκετά μακριά.
Με εισαγωγικό σημείωμα του Long, γλωσσάρι όρων και επιλογή κειμένων από το εγχειρίδιο και τις διατριβές. Προσεγμένη έκδοση.

[Dimitrouela · Rating 5 out of 5]

Ωραίο, μεστό, απλό και κατανοητό.
Καλοτάξιδος ο νέος εκδοτικός οίκος "ΔΩΜΑ", αναμένουμε και άλλα τόσο ωραία επιμελημένα βιβλία από τη σειρά "Τα στοιχειώδη".

----------------
#readathon17 - [24/13]

• Ένα βιβλίο από εκδοτικό που δεν έχετε ξαναδιαβάσει.

[Zoi Gkatziona · Rating 5 out of 5]

Πανέμορφη και προσεγμένη έκδοση. Μετάφραση που ρέει και δίνει πνοή στα λόγια και τις ιδέες του φιλοσόφου καθιστώντας τες πιο προσιτές ακόμη και στον πιο αδαή αναγνώστη.
Για μια ακόμη φορά συνειδητοποιώ ότι στα αρχαία φιλοσοφικά κείμενα περικλείονται μεγάλες αλήθειες για τον άνθρωπο, για τη ζωή, για το σύμπαν, για όλα... Με κάποιες από αυτές τις σκέψεις θα συμφωνήσουμε, με άλλες θα διαφωνήσουμε. Το σίγουρο είναι πάντως ότι δίνουν ώθηση στον νου και στην ψυχή. Μας ξυπνούν, μας ιντριγκάρουν, μας προβληματίζουν και μας κάνουν να θέλουμε να βελτιώσουμε πολλά πράγματα μέσα μας και γύρω μας. Και μιλάμε σήμερα για ... βιβλία αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης;

[Jonathan · Rating 5 out of 5]

Witty and rational, and almost two thousand years old. Stoïcism should be taught in primary school.

[Inge Maes · Rating 3 out of 5]

Epictetus was een stoïcijnse filosoof die leefde in de eerste eeuw na Christus. Dit boekje vertelt zijn visie rond het aspect vrijheid.
Het enige vermogen dat in staat is om over zichzelf na te denken, over een ander en bovendien kan oordelen, is de rede. Het is ook het vermogen om op de juiste manier met indrukken om te gaan, de impuls om het ene wel te volgen en het andere niet te doen.
Met de omstandigheden moeten we omgaan zoals ze nu eenmaal zijn. Het is belangrijk om jezelf te trainen in wat wel in je macht ligt (= het vermogen van de rede) en wat niet (zoals je lichaam, een ander of een bezit), zodat je niet blindelings afstormt op de dingen die niet bij je horen.
Over de dingen die je niet kan veranderen, heb je zelf geen verantwoordelijkheid te dragen, die kan je toch niet veranderen. Je bent enkel verantwoordelijk voor jouw zienswijze op de dingen. Die kan je wel veranderen.

“Vrij is alleen iemand die alles wat hem overkomt, beschouwt als in overeenstemming met zijn morele keuze en die door niets en niemand ergens van weerhouden kan worden.”

Onder morele keuze verstaat Epictetus datgene waar je invloed op kan uitoefenen, namelijk je eigen zienswijze. De dood, familie, vrienden, bezit, … zijn allemaal aspecten waar je geen invloed op kunt uitoefenen. Dan moeten we ons daar niet mee bezig houden of wakker van liggen.
Hij geeft de raad om van alles iets moois te maken, iets wat tot geluk leidt, verheven en benijdenswaardig door in alles een oefening te zien, vb. oefenen in het bereiken van een rustig karakter, een training in het oordeelsvermogen (dus niet oordelen). Het is allemaal een kwestie van discipline te beoefenen.

“Maar als je voortdurend op je hoede bent voor dingen die niet in onze macht liggen en die buiten de morele keuze vallen, dan zal datgene wat je probeert te vermijden behoren tot de dingen die in de macht van anderen liggen en zul je tot angst, onzekerheid en verwarring vervallen.”

Geestelijke ontwikkeling houdt in dat je leert te willen dat alles zo gebeurt zoals het gebeurt. Vrijheid benader je zoals kennis. De kennis kan je ook niet zomaar veranderen omdat jij het zo wil. Accepteer het en wees er tevreden mee. Door je van hindernissen te ontdoen (door het niet te willen), kan je een vrij mens worden.

“Immers, vrijheid is niet het gevolg van het realiseren van wat je verlangt, maar van het uitschakelen van het verlangen.”

Het boekje geeft een duidelijk beeld van de leer van Epictetus. De korte hoofdstukken maken het behapbaar maar de abstracte zinnen en voorbeelden vragen een grote focus. Ik ervaar het als een verrijking om de achtergrond en de denkwijze achter het ‘accepteren’ te kunnen doorgronden.
Ik geef het slechts drie sterren omdat de redeneringen mij niet hebben kunnen overtuigen van deze levensopvatting. Het komt bij me over dat accepteren een kwestie van trainen en oefenen is, en als je er niet in slaagt het te wijten is aan een gebrek aan discipline. In dat opzicht leidt het niet kunnen accepteren er toe dat de schuld vooral bij jezelf ligt.

[Casimir Zoutendijk · Rating 4 out of 5]

A rather refreshing outlook on being free. Not only can a slave really be free, a master can also really be a slave. Rethoric like this is to be expected of an emancipated slave I suppose. An amusing and recurring example taken is Diogenes, who was sold as a slave to be the personal trainer of a free man. This free man subjected himself to Diogenes and Diogenes criticized this master continuously. Even on rather ridiculous things like clothes and haircut.

If the slave lives according to what nature, or the gods, have planned for him he is to be considered free. On the other hand, a so-called free man that lives by every whim of Caesar is a slave of Caesar. But it goes further than that, anyone who cannot control himself is not truly free. If you cannot but get angry as a reaction of a specific event, you are a slave of your anger. Or even, to comment on recent events, you are a famous pop-star, but cannot help to use heroin. Than you are a slave of heroin. In my native language, Dutch, this seems more self evident because addicted is translated to 'verslaafd' which could also be read as 'enslaved'. Any addiction is to be seen as enslavement by the object of your addiction of choice, or better said, lack thereof.

This small book can best be summarized in two questions: 1) What is of value? And 2) What is in my own control? In order to lead a good, happy life we must answer these questions in the following way.

1) Only things that are eternal and cannot be taken away are of real value. Like justice, fairness and the gods. (There is no clear talk of wisdom and virtues here, though I suppose to find that in other places as well, seeing that Seneca was probably an inspiration of Epictetus.) Obviously, everything else remaining the same we are rather rich, healthy and of good reputation than poor, sickly, miserable and have shit to our name. Though if put against justice, integrity, fairness &c. it becomes different, because wealth, health and a good name are temporary and justice and integrity are eternal. [Insert dank meme here]

2) The second question has a more clear answer for specific questions. For instance, in a job interview you can prepare all you want -and you should-, but you do not control the interviewers first impression of you. Therefore it is really none of your concern and should not make you nervous. Because what will you do? It is not under your control. Will people find my remark offensive? Also a question that should not be asked, you do not control the taking offense part. You can control whether you are fair and truthful in your remark, as you should be, regardless of the possibility of someone else taking offense.

As we can see, the lessons of a stoic philosopher are useful today and there seems to be nothing too new under the sun. Except the internet perhaps, though wikipedia is not the first encyclopedia and fora and mail existed milennia ago (Nowadays its faster, more reliable, more accessible and nicer looking though). Masters and slaves, and the desire to be free are of all time. And wisdom, justice, fairness, and God are still eternal.

EDIT, SECOND READING

Epictetus poses us with the situation that we have recently aquired the knowledge on how to be a good man. Freedom and being good are linked together, because when we are free, we only care about what is really important. Once we seem to care about things that are unimportant, or outside of our own control, we judge and act slavish. If we are free, we can make good judgments, from which good actions will follow.

Hence, when we enter the world, we must despise of these unimportant things that should be inconsequential to the only thing we control: Our judgment. For example, if you really want a promotion, you are more likely to judge whatever the person who can give you that promotion in a biased way. From this bad judgment, no good action can follow.

[Maria Sotiropoulou · Rating 5 out of 5]

Ένα βήμα πιο κοντά στον "καλύτερο" εαυτό.

[Afroditi · Rating 5 out of 5]

πολύ ωραία έκδοση,εξαιρετική η μετάφραση και γενικότερα η σύνθεση και η δομλή των αποσπασμάτων.

[Evdokia Skr · Rating 5 out of 5]

Εξαιρετικό βιβλίο. Διαβάζοντας το, αναθεώρεις την ελευθερία που νομίζεις πως έχεις. Τέλειες εκδόσεις , μαγικό εξώφυλλο.

[oiseau brise]

So this is the abstracted quintessence of the Discourses and Selected Writings of epictetus...that volume, which i will save a more substantial review for, costs $10 for kindle, while "of human freedom" costs five and a half....the other book costs twice as much for twice as much content, same publisher, same translator, with an informative introduction, (which this book lacks)....so, unless you just want to dip your toes into the pond of stoic thought, i would say buy or loan the other book

[Roula M · Rating 5 out of 5]

Αγόρασα αυτό το βιβλίο αφου επέσε στην αντίληψη μου μια ανάρτηση στα social media για τον νεο εκδοτικό οίκο.
Μόλις πήρα στα χέρια μου το βιβλίο εντυπωσιάστηκα απο το εξώφυλλο, την επιμέλεια της έκδοσης και το γεγονός οτι μύριζε ... βιβλίο.
Το κείμενο ούτε καν την μετάφραση δεν είμαι σε θέση να τα κρίνω, δεν έχω τις αντιστοιχες γνώσεις.
Θα πω μόνο το κλασσικό σχόλιο για τα αρχαία Ελληνικά κείμενα
Οτι δηλαδή ειναι τρομακτικά επίκαιρα χιλιάδες χρόνια μετα.

[Theodoros Manolis · Rating 5 out of 5]

Ένα υπέροχο έργο του Επίκτητου, με διαλόγους και όχι μόνο αναδεικνύει την ελευθερία και όλες τις πτυχές αυτής σαν το υπέρτατο αγαθό Όλων και των Πάντων. Η σχέση Ανθρώπου/Θεού υπάρχει και λειτουργεί σαν πυξίδα για την κατάκτηση της ελευθερίας. "οτι Θελήσει ο Θεός..."
Τρανταχτό παράδειγμα ελεύθερου ανθρώπου αναφέρει τον Σωκράτη.

[Sven · Rating 4 out of 5]

7.5/10

het cijfer is een middenweg tussen aan de ene kant een 8+ en aan de andere kant een 4. Enerzijds vanwege de ethische levenslessen, anderzijds vanwege het grote tekort dat het doet aan de tumult van het leven.

[Νίκος Καραμπάτσος · Rating 4 out of 5]

Το αντιλαμβάνεσαι λοιπόν κι ο ίδιος ότι, αν θέλεις να μελετήσεις πραγματικά τις αντιλήψεις σου, θα πρέπει να γίνεις το ζώο εκείνο που οι πάντες κοροϊδεύουν : άνθρωπος που σπουδάζει.
Και το καταλαβαίνεις και μόνος σου ότι αυτό δεν είναι υπόθεση της μιας ώρας ή της μιας μέρας.
(σελ. 67)

[aandromeda · Rating 5 out of 5]

ovo ce bit nekaj kaj citam na godišnjoj razini, 10/10, preporuka svima

[Alok · Rating 5 out of 5]

10 stars! Instant favorite, I've read it over 5 times in 2 months. This lessened my pain in extremely tough times as much as a book can.

I must die. But must I die bawling? I must be put in chains – but moaning and groaning too? I must be exiled; but is there anything to keep me from going with a smile, calm and self-composed?

.
This was the only book I'd managed to read for the last two months and it may not have saved my life but it really helped me survive the unendurable pain. This is a gem of a book and I've already read it 5 times. I must have read the first chapter over 2 dozen times. I've memorized most of it.

When I go through suffering I rely on knowledge, rationality and wisdom to overcome it. I'm not a people person and I've learned over and again with few exceptions that opening up to people doesn't help me. I look within. As Marcus Aurelius put it, "Retreat to consult your own soul and then return to face what awaits you."

However that no longer works in death. And my suffering of the last two months began with a death of loved one. Whatever little knowledge and wisdom I had, had left me. I was mentally numbed then tolerable physical pain began to become unbearable. And it hurt in any and all movements, heck even breathing.

I had to have a procedure involving big, dagger like needles that'd take samples from my stomach cavity. I'd been waiting for 3 hours. I was randomly searching for something that would soothe my scarred psyche. Something from Stoicism. I'd downloaded this book a long time back and I opened it up. I couldn't even finish the first chapter and I was called for the procedure.

As the procedure began, I tried to distract myself, imagining fluffy things - like my crush leaning over to kiss. Almost there and the damn needle pierced and I screamed and Robin disappeared. Sigh. As I was screaming, the doctor, said "No fluid here, we'd need to do it again." I again imagined a different person and she too disappeared but the pain wasn't lessened. Doctor determined she'd need to repeat it for a third time. I looked down at the blood flowing and the size of the needle. And closed my eyes

As my eyes filled with tears, my mind recalled a phrase from this book about someone sentenced to beheading by Nero and when the executioner missed a clear cut, he breathed in and put his head again so the executioner could behead properly.

My mind in its funny voice repeated, "My dude here when he was being executed he put his head back again and you're about to cry?" Then he repeated, Epictetus's words: "So you must go but wailing and crying too?" And when the doctor said that she'd have to repeat 4th time, I was laughing. It lasted over 10 minutes once the needle was in but thankfully she didn't repeat for the fifth time. And I didn't cry.

This was just a first of over a dozen similar or much worse procedures. And though there were procedures that made me essentially lose consciousness with pain, except them this always helped me.

I think it's futile to write on what it contains but how helpful its contents are.

It’s only my leg you will chain, not even God can conquer my will.

In brief, Epictetus was a slave and his thoughts on what it means to truly free are brilliant and perhaps unprecedented in history when keeping slaves was a norm. The essence is his emphasis on focusing what we can control and bearing whatever we can't in the best manner possible.

This is part of the larger work by Epictetus called Discourses which I'd immediately ordered when I reached home. I've also finished it and would write its separate review later.

[Giorgos · Rating 4 out of 5]

Τι πιο ενδιαφέρον, ένας πρώην δούλος να γράφει (για την ακρίβεια: να μιλά) για την ελευθερία. Μακριά από τη Ρώμη που τον έδιωξε, ένας απελεύθερος θέλει να πείσει –πρώτα τον εαυτό του, μετά τους (όχι λίγους) μαθητές του– ότι η ελευθερία βρίσκεται μέσα μας. Παρεμπιπτόντως: κάτι που όση δυναμική μπορεί να έχει, μπορεί και να θεωρηθεί εφησυχασμός και αδράνεια ενώπιον των υπαρκτών εξωτερικών εμποδίων της (σωματικής) ελευθερίας.
Η επιλογή των κειμένων από τις Διατριβές του Επίκτητου είναι σωστή και προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια ακριβή εικόνα για τη διδασκαλία του Στωικού περί (εσωτερικής) ελευθερίας. Και η μετάφραση είναι πράγματι καλή, όχι απλώς σε πιο προσεγμένη γλώσσα από εκείνες στις σειρές του «Κάκτου» και του «Ζήτρου». Ο Θάνος Σαμαρτζής προσφέρει μια ακόμη καλή δουλειά.
Για να πω και μια επιφύλαξη, που εν μέρει αφορά το συγκεκριμένο βιβλίο εν μέρει τη στάση μας εν γένει προς τέτοια κείμενα: η έννοια της ελευθερίας στον Επίκτητο και τα ευκολοδιάβαστα σχετικά κείμενα μπορεί αρκετά εύκολα να μας δημιουργήσουν λανθασμένη εντύπωση για το νόημά τους, εάν δεν τα εντάξουμε προσεκτικά στην όλη στωική φιλοσοφία. Μπορεί να μας φανούν πολλές σκέψεις και παραδείγματα του Επίκτητου (τόσο στις Διατριβές όσο και στο Εγχειρίδιον) τόσο σύγχρονα, ότι μιλούν και –υπό όρους– θεραπεύουν την ψυχή μας (δεν είναι τυχαίο που υπάρχουν σύγχρονες μορφές ψυχοθεραπείας που επικαλούνται ή/και αξιοποιούν τον Επίκτητο). Κάθε τέτοια κατανόηση είναι, υπό μιαν άποψη, νόμιμη: ο καθένας βρίσκει σε ένα κείμενο αυτό που επιθυμεί, άρα και κάποιο κομμάτι από τον εαυτό του, τον πραγματικό ή το επιθυμητό. Τούτο, όμως, δεν είναι κατ’ ανάγκην και Επίκτητος. Για να κατανοήσουμε τη δική του διδασκαλία για την ελευθερία, πρέπει να την συνδέσουμε με τη στωική φυσική που αποτελεί τη θεμελίωσή της και να δούμε ότι αποτελεί αυστηρή λογική κατασκευή (μια καθαρά λογική δομή διαπερνά όλες τις ηθικές του αναπτύξεις). Σ’ αυτό θα περίμενε κάποιος μεγαλύτερη βοήθεια από το επίμετρο του βιβλίου.
Η ελευθερία του στωικού σοφού (σπάνια περίπτωση) ή η ελευθερία αυτού που προοδεύει στην άσκηση της φιλοσοφίας (σ’ αυτόν κυρίως απευθύνεται ο Επίκτητος) έχει προϋπόθεση τη συνειδητοποίηση από τον άνθρωπο ότι δεν είναι όλα τα πράγματα στη δύναμή του –στην ουσία, λίγα είναι (η γνώμη του, η επιθυμία του και η έφεσή του για κάτι). Η θέλησή του ταυτίζεται με εκείνη του θεού, του λόγου, οξύμωρα μιλώντας ελευθερία του είναι η υποταγή του στη λογικότητα του σύμπαντος, στην αναγκαιότητά του. Όχι να κάνεις αυτό που θέλεις (απροϋπόθετα), αλλά να θέλεις (να συντονίζεσαι και να αναλαμβάνεις για δικό σου λογαριασμό) αυτό που γίνεται. Αυτή η αρχή της αποδοχής της πραγματικότητας, ακριβώς επειδή είναι λογική, είναι πολύ σημαντική για έναν Στωικό. Η ελευθερία του Στωικού απαιτεί άσκηση φιλοσοφική κι όσο κι αν μοιάζουν σημερινά πολλά από αυτά που διαβάζουμε στο κείμενο του Επίκτητου ανήκουν σε ένα πλαίσιο αναφοράς που οφείλουμε να το μάθουμε πρώτα. Αλλιώς ένας κίνδυνος θα είναι αρκετές σύντομες προτάσεις του Επίκτητου να καταλήξουν τσιτάτα ή συνταγές σε ηλεκτρονικούς τοίχους :)
Από το ανάγλυφο εξώφυλλο με τη σύνθεση του Γιώργου Μακρή έως τον κολοφώνα του το βιβλίο δείχνει προσεγμένο και δίνει υπόσχεση ελπιδοφόρα για τον καινούργιο “μικρό” εκδοτικό οίκο. Ν’ αντέξει και να κάνει καλές, και ελεύθερες από εξωτερικούς προσδιορισμούς, επιλογές τίτλων.

[Ελεωνόρα Ορφανίδου]

http://www.athina984.gr/2017/07/17/ep...

Ο Επίκτητος, πρώην δούλος, γιος δούλου, κληροδότησε στην παγκόσμια φιλοσοφική σκέψη και στην αρχαία ελληνική γραμματεία το κείμενο “Περί Ελευθερίας”, ένα από τα ωραιότερα κείμενα που έχουν γραφτεί για την ελευθερία του ανθρώπου.

“Την ελευθερία δεν την προσφέρει η πραγματοποίηση των όσων λαχταράς, αλλά η ακύρωση της λαχτάρας” διδάσκει, απαιτώντας την πλήρη ανεξαρτησία του ατόμου από τα πάθη και τα λάθη. Υιοθετώντας το ελεγκτικό ύφος του Σωκράτη ο Επίκτητος λέει «Μείνε ξάγρυπνος για να χτίσεις το φρόνημα εκείνο που θα σε κάνει ελεύθερο”.

Η Ελευθερία του Επίκτητου συν άλλα πέντε κείμενα από τις Διατριβές του Στωικού φιλοσόφου, όπως τα παρέδωσε ο μαθητής του Αρριανός, περιλαμβάνονται στον πρώτο τόμο της σειράς “Τα Στοιχειώδη” με τον οποίο ξεκίνησε το ταξίδι του στον βιβλιοφιλικό κόσμο ο εκδοτικός οίκος Δώμα.

Η μετάφραση των κειμένων είναι του Θάνου Σαμαρτζή, εκ των εκδοτών του Δώματος, και αποτελεί λυσιτελή προσπάθεια γνωριμίας ή υπενθύμισης της αναγνωστικής απόλαυσης που μπορεί να προσφέρει ένα σπουδαίο κείμενο της ύστερης αρχαιότητας όταν αποσπαστεί από το corpus της αρχαιοελληνικής γραμματείας και ξαναγίνει απλώς ένα σπουδαίο, παγκόσμιο φιλοσοφικό κείμενο που μιλά για την ελεύθερη βούληση.

Ίσως, όπως επισημαίνεται από τον φιλόσοφο Μάικλ Φρέντε, τον οποίο επικαλείται ο μεταφραστής, η έννοια της ελεύθερης βούλησης με την ιδιαίτερη φιλοσοφική της σημασία, να αρθρώνεται στην πληρότητά της για πρώτη φορά.

Η Ελευθερία του Επίκτητου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Δώμα.

[Miltiadis Michalopoulos · Rating 3 out of 5]

Αποσπάσματα από το έργο του μεγάλου στωικού φιλοσόφου, ωραία οργανωμένα από τον Θάνο Σαμαρτζή, ο οποίος παραθέτει και ένα αξιόλογο και πολύ κατατοπιστικό επίμετρο στο τέλος του βιβλίου. Εχω πάντως την αίσθηση ότι θα μπορούσε (ή θα έπρεπε) να είναι πληρέστερη η παρουσίαση με περισσότερα κείμενα και ακόμη περισσότερο σχολιασμό ...

[sel · Rating 3 out of 5]

3.5☆

[George Spirakis · Rating 5 out of 5]

επειδή ο κίνδυνος είναι τόσο μεγάλος, χρειάζεται μεγάλη εγρήγορση στις κοινωνικές μας συναναστροφές, ώστε να μην ξεχνάμε ότι δεν γίνεται αυτός που έρχεται σ' επαφή με κάποιον που 'ναι καλυμμένος με λάσπη να μη λερωθεί κι ο ίδιος...

[Maria Lantzaki · Rating 5 out of 5]

Ίσως εκείνη την εποχή η φιλοσοφία να ήταν ότι είναι η ψυχοθεραπεία για εμάς σήμερα.. Αυτό σκεφτόμουν ενώ το διάβαζα. Υπέροχη έκδοση και το βιβλίο έχει πολύ καλή ροή ,διαβάζεται εύκολα.