Gelukkig hebben we de foto's nog

by Marcel Langedijk

Een kleine maand na de geboorte van zijn dochter heeft Marcel weer contact met zijn broer Mark. Het contact is verslechterd door diens aanhoudende alcoholisme. Maar nu heeft Mark nieuws: hij blijkt al een jaar bezig om euthanasie te regelen en het is hem gelukt, het gaat binnenkort gebeuren.
In Gelukkig hebben we de foto’s nog beschrijft Marcel Langedijk het rauwe verhaal zoals het is: het ongeloof, de herinneringen, het verdriet, het afscheid nemen en de onvermijdelijke dood van Mark. En er volgt nog een onverwachte nasleep als het verhaal internationaal veel aandacht krijgt. Mark hield bovendien in de laatste fase van zijn leven een dagboek bij. We lezen tussendoor de hartverscheurende momenten van iemand die niet zonder drank kan leven, maar ook niet kan leven met de alcohol en zijn angsten, zonder uitzicht op verbetering.

Genres: Nonfiction, Audiobook

220 pages, Paperback

Published August 29, 2017

Reviews

[Samantha · Rating 4 out of 5]

Ik spotte dit boek op Kobo plus en het klonk gelijk heel interessant. Ook ik heb een bekende met een alcoholverslaving en heb dus een idee van de heftigheid hiervan, al is dit bij mijn bekende niet in zo’n extreme mate.

Het beoordelen van dit boek voelt als het beoordelen een situatie of leven. Ik vond het heel indrukwekkend om dit te lezen en ik heb respect voor deze euthenasiekeuze. Dit is niet de makkelijke uitweg, daar ben ik van overtuigd. Een indrukwekkend boek!

[Magali · Rating 4 out of 5]

Hoe rauw is rouw? Rouw is niet rauw, rouw lijkt heel rauw. Bij sommige mensen start de rouw al voor de dood bij een geliefd persoon is ingezet. Pakkend (rauw?) verhaal waar mijn ogen niet steeds droog bij bleven.

“Want mensen die dood willen, gaan uiteindelijk dood. Of we ze nu helpen of niet. Het rekken van andermans leven omdat jij zijn of haar dood niet kunt accepteren vanwege je ideologie of geloof of wat dan ook; dat is egoïstisch. dat is arrogant.”

[Sanne Beej · Rating 3 out of 5]

Dit boek las ik "even tussendoor". Maar jeetje, wat heftig! Ik wist niet dat je bij uitzichtloos psychisch lijden in combinatie met verslaving voor euthanasie kunt kiezen. In Nederland dan. De rest van de wereld schijnt hiervan nogal over de flos te zijn gegaan.

Het boek is geschreven door Marcel Langedijk en gaat over zijn broer Mark die een soort van terminaal alcoholprobleem heeft. Hij kan niet meer met noch zonder. Bijna alles is hij kwijt geraakt: z'n vrouw, kinderen, baan, huis. Alleen z'n familie heeft hij nog.

Langedijk beschrijft de laatste maanden met Mark. Hoe mooi en moeilijk tegelijk. Over niet los willen laten, maar ook opgelucht zijn als het voorbij is. De hoofdstukken worden afgewisseld met korte stukjes uit Marks dagboek, waardoor het verhaal nog meer binnen komt.

Het verhaal is vlot geschreven, haast alsof je naar een gesprek luistert. Het is eerlijk en rauw en soms ook gewoon geestig. Desalniettemin heb ik vanaf de helft van het boek heb ik pagina's achtereen moeten huilen. Om dat verloren leven.

Ik vind het menselijk dat euthanasie onder deze omstandigheden in Nederland mogelijk is.

Geen boek voor "even tussendoor" dus. Maar wel de moeite waard.

[Alja Katuin · Rating 5 out of 5]

Het is inmiddels eerste kerstdag. 3.17 in de ochtend en ik kon niet anders dan dit verhaal eerst uitlezen.. een dezer dagen maar eens een review schrijven!

[Judith · Rating 5 out of 5]

Keihard gejankt… wat is dit boek rauw, maar een ontzettend mooie kijk op euthanasie bij psychische problematiek

[♥ Marlene♥ · Rating 4 out of 5]

I cried my eyes out.

Wat een verhaal.Kwam heel dichtbij me. Heb drie jaar geleden ook mijn zus verloren en we zijn in ons gezin ook bezig met euthanasie. Op een geven moment schrijft hij dat zijn broer niet in zijn kist wilde liggen met zijn handen in de bidstand op zijn boezen maar gewoon naast elkaar. Laatste keer dat ik mijn zus gezien heb was in die houding van handen op borst dus kwam echt even heel hard binnen.
Mooi ook. Ook besefte ik dat ik zelf bijna zijn broer was geweest al was het mij na 17 jaar toch uiteindelijk gelukt om te stoppen met drugs.

Update 27 oktober. Gisteravond uit gelezen. Echt een top boek. Ben het ook helemaal met hem eens over euthanasie.

[Patricia De Boer · Rating 4 out of 5]

Een ontzettend mooi boek dat de schrijver heeft geschreven over de zelfgekozen dood van zijn broertje Mark.
Het is echt een prachtig verhaal. Soms diep treurig en verdrietig, dan weer met humor. De humor van Mark was vaak scherp en cynisch, iets dat regelmatig terug komt in het verhaal.
Met diep respect geschreven. Soms liefdevol, soms verwijtend, maar altijd even eerlijk en reëel.
Het is een pittig boek om te lezen.
Van de alcohol verslaving van Mark die voortvloeiden uit depressies en angststoornissen, en het leven van hem steeds ondragelijker maakten, tot het moment waarin Mark met zijn familie deelt dat het leven genoeg is geweest.
Ook het euthanasie traject wordt uitvoerig beschreven, tot het moment van de uitvaart aan toe, en dat is best heftig om te lezen.
En dit alles maakt van dit boek een eerbetoon aan Marcel's broertje, een lans om het taboe op euthanasie bij psychisch lijden te doorbreken, en een ontzettend liefdevol verhaal

[Rianne · Rating 4 out of 5]

De zelfgekozen dood van de broer van de auteur is het onderwerp. Soms is het boek wat rauw en staccato geschreven, al maakt dat ook duidelijker hoe het voor hem voelt en ten tijde van is geweest.
Bijzonder omdat het mij opnieuw aan het denken zet over vrijwillige levensbeëindiging. Wat als je klaar bent met je leven en echt niet meer verder wil? Als hulp niks voor je lijkt te doen? Dan kan euthanasie een mooi levenseinde zijn in plaats van te kiezen voor zelfdoding en daar nog meer mensen mee op te zadelen dan je eigenlijk lief is.

[Eline · Rating 5 out of 5]

Ik vond het een heel mooi boek en ook heel erg belangrijk dat dit verhaal is opgeschreven. Voor mensen om te begrijpen hoe gecompliceerd en moeilijk zo’n besluit is en wat er achter zit.
Het liefst had ik wel 4,5 ster gegeven want af en toe vond ik de schrijver wel een beetje een bal maar toch 5 sterren gegeven. Op één moment moest ik gewoon echt huilen zo triest vond ik het en ik denk dat als je emotie ervaart bij een boek dat dat een van de hoogst haalbare dingen is voor een schrijver.

Qua persoonlijke smaak merk ik dat dit soort type boeken over “de achterkant van de maatschappij” (ik zeg het met aanhalingstekens, bij gebrek aan een correcter woord) mij heel erg trekken. Het willen begrijpen, het waarom.

[Saar Steverlinck · Rating 3 out of 5]

Dat ging ik wel even tussendoor lezen. Best heftig.

"Rouw is niet vastomlijnd, rouw is ruzie zoeken op het verkeerde moment, met de mensen van wie je het meeste houdt. Het is nét iets te hard huilen om 'Ordinary Lives' van The Slow Show. Of om een zingende merel terwijl je niks met vogels hebt. Dat je denkt: doe eens normaal, jongen."

Het is toch iets vies soms he, alcohol.

[Bertine · Rating 5 out of 5]

Vond het lezen als een trein! Heel krachtig geschreven, maar wel met humor. Stukjes van het dagboek van het broertje geven je een inkijk in de waarom vraag, terwijl de schrijver zelf heel goed verwoordt hoe machteloos hij zich voelt, dat hij het niet wil geloven, maar uiteindelijk ook inziet dat dit zo niet verder kan en dit de enige echte oplossing was.

[Eefje Van Den Heuvel · Rating 4 out of 5]

“Rouw is stilstaan en doorgaan en dat keer op keer” 🥺

[Dries · Rating 5 out of 5]

Over een strijd die niet te winnen is. Een gezin dat uit liefde leert loslaten.

"Rouw is doorgaan doorgaan doorgaan. En af en toe even stilstaan. Om te beseffen hoeveel ik hem mis."

[Lie · Rating 4 out of 5]

Euthanasie plegen...

Rouw is doorgaan doorgaan doorgaan. En af en toe even stilstaan. Om te beseffen hoeveel ik hem mis.

[Catharina Hart · Rating 3 out of 5]

Aardig egodocument over euthanasie bij ondraaglijk psychisch lijden

[Shadira · Rating 5 out of 5]

Marcel Langedijk beschrijft eerlijk hoe zwaar de omgang met een verslaafde voor de naaste familie is geweest. Talloze afkickpogingen leveren niets op, iedere keer valt Mark vrijwel direct terug en hij glijdt steeds verder af.
In het boek zijn korte dagboekfragmenten uit het laatste levensjaar van Mark opgenomen, waaruit zijn wanhoop, de pijn en de uitzichtloosheid van zijn bestaan duidelijk worden, zonder kans op verbetering. Dat brengt hem uiteindelijk tot de keuze dat hij niet verder wil leven.
De allerlaatste fase van zijn leven brengt Mark bij zijn ouders door en neemt hij afscheid van zijn dierbaren. Het moment van de euthanasie, waarbij zijn familie om zijn bed staat en hem vasthoudt, en de periode na Marks overlijden komen ook aan bod.


Marcel Langedijk benadrukt dat het niet de alcoholverslaving was, maar de onderliggende psychische stoornissen, waarvoor Mark geen uitweg meer zag, die ertoe geleid hebben dat na een zorgvuldig en langdurig traject euthanasie mogelijk werd. Het raakt de familie pijnlijk dat in commentaren op internet, vooral in de internationale pers, de suggestie werd gewekt dat in Nederland zomaar een alcoholist werd gedood terwijl daarvoor toch behandeling mogelijk is en dat de familie dit heeft laten gebeuren.
Langedijk stelt: “Niet iedereen is te redden. Net zoals er mensen zijn die een zo verwoestende vorm van kanker krijgen dat er geen medicijn meer tegen is opgewassen, zijn er ook mensen die psychisch zó ziek zijn dat er geen therapie of medicatie tegen opgewassen is. Wat je ook doet, hoe briljant je psychiater ook is; het helpt niet. Mijn broertje was zo iemand
Het verhaal van Marks leven en dood heeft een aangrijpend, rauw en ook met humor


Dit boek toont helder hoe een jong mens tot dit eind kan komen. Marcel Langedijk beschrijft de gang van zaken helder, wisselt zijn verhaal af met fragmenten uit een dagboek van Mark. Zoals Marcel zegt is het rauw zonder franje. Het toont hoe de familie van ontkenning, rouw uiteindelijk berusting vindt. En misschien zelfs begrip voor hun zoon, hun broer, Mark was ziek, zo ziek dat niemand meer wist hoe hem te helpen.
Interessant is ook hoe Marcel reageert op de mensen die op dit leed veroordelend hebben gereageerd. En één vraag blijft, hoe goed leer je iemand ooit kennen? Waarom durven we vaak de mensen die ons het dichtstbij staan niet echt in onze ziel te laten kijken?


Het boek is een persoonlijk verhaal over het verliezen van een dierbare: het ongeloof, de herinneringen, het verdriet, het afscheid, maar ook de vraag: hoe goed ken je iemand eigenlijk?

[Emmy de Reus · Rating 4 out of 5]

Een openhartig en indringend relaas van Marcel Langedijk over de laatste weken van zijn zwaar alcoholverslaafde en psychisch lijdende broertje Mark, die op 14 juli 2016 op 41-jarige leeftijd werd geëuthanaseerd.
Op het moment dat Mark zijn oudere broer Marcel, zijn zusje en ouders vertelt dat hij euthanasie heeft aangevraagd (mei 2016), wordt dat door Marcel in eerste instantie gezien als 'weer een vorm van aandacht vragen' en niet echt serieus genomen want 'dat gaat toch niet zo maar even'. Maar dan blijkt dat Mark eindelijk een begripvolle huisarts heeft getroffen en dat hij 'huisarts Marijke' na lange gesprekken ruim een jaar geleden overtuigd heeft een euthanasietraject op te starten. Eind juni volgt dan de toestemming van de SCEN1)-arts en de euthanasiedatum wordt bepaald op 14 juli 2016...

Het verhaal dat Marcel Langedijk vertelt over die laatste anderhalve maand met zijn broertje tot aan diens zelfgekozen dood, de crematie en het half jaar daarna is heftig, te meer omdat in het boek ook fragmenten zijn opgenomen uit het dagboek dat Mark bleek bij te houden, waaruit blijkt hoezeer Marks lichaam onder de alcoholverslaving te lijden heeft gehad en hoe groot zijn psychische nood was. Marcel schrijft over zijn twijfels of hij wel genoeg voor zijn broertje heeft gedaan; Mark had vroeger nooit gesproken over zijn zieleroerselen... had hij op meer diepgang in hun onderlinge gesprekken moeten aandringen? En na Marks dood schrijft hij, in de wetenschap dat hij daarmee zijn ouders en zusje waarschijnlijk pijn doet, dat met diens dood toch een last van hem is afgevallen want telkens als de laatste jaren de telefoon ging vroeg je je af wat er nu weer met Mark aan de hand was; zijn ouders en zusje hadden hem diverse malen laveloos, in zijn eigen braaksel en bloed, van de vloer moeten oprapen...

[Max · Rating 4 out of 5]

34 『동생이 안락사를 택했습니다』 - 마르셀 랑어데이크, 유동익 옮김

⭐⭐⭐⚡

P75 - 나는 그가 원하지는 않지만 선택할 수밖에 없었던 갇힌 느낌이 들었을 거라고 생각한다.

알콜 중독과 여러 정신질환으로 고통을 호소하던 남동생이 41세('16년)에 안락사로 세상을 떠난 이야기다. 동생은 두 아이의 아버지이자 사업가였으나 바쁜 일상 속에서 어느 날 속절없이 무너지더니 술에 의지한다.

동생의 결정에 분노와 좌절, 실망 등 다양한 감정을 겪는 자신의 이야기와 동생의 많지 않은 일기를 교차하며 안락사의 순간을 지나 장례까지 마친다.

저자는 동생의 결정을 존중하나 안락사를 찬성하는 지점까지는 가지 않는다. 알콜 중독과 정신질환이 동생이 다다른 안락사의 원인이 아닌 과정의 하나라는 것 까지는 잡아냈으나 매일이 전쟁같은 내면의 투쟁이었을 지점들은 소화해내지 못한다.

동생, 마르크는 #나는생각이너무많아 에서 말하는 정신적 과잉 활동인(PESM)으로 보였다. 생각과 정신의 회전은 고강도의 노동과 술, 타인은 이해가 어려운 취미생활의 과정으로도 희석되지 않았을 것이다.

얼마 전 읽은 #뷰티풀큐어 에선 같은 질환의 말기 증상에서도 약이 통하는 환자와 아닌 환자가 있고, 그래서 죽음과 삶이 갈리는 다양한 사례가 등장한다. 완전히 같지는 않겠으나 정신적 고통도 이와 비슷하지 않을까. 약물이나 상담, 요양이 존재하나 그것이 모든 대상에게 통하지는 않는다. 마르크에게도 통하지 못했다.

그리고 마르크는 농담과 긍정으로 죽음을 맞이했다. 죽음이라는 안심(p123)이다.

(이 책이 출간된 '17년까지는) 네덜란드에서도 잘 알려지지 않았다는 정신질환자의 안락사 과정과 당일의 현장, 가족의 슬픔은 잔인하지만 이 책의 희소한 가치가 되어준다.

형 마르셀의 정렬되지 않은 감정과 개인적이라서 모두 이해하기는 어려웠던 솔직한 목소리는 좋기도 싫기도 했던 양면이었지만, 구성원 누군가의 안락사가 가족이나 주변인으로부터 기인하는 것이 아니라는 지점으로 가는 데 필요한 부분이기도 했다.

작가 #은모든 의 #안락 은 안락사가 합법이 된 근미래의 한국에서 그것을 선택하는 할머니의 이야기다. 기억나지 않은 작가의 단편 중에서도 안락사를 하려 스위스로 떠나는 고모의 이야기도 있었다. 어쩔 수 없이 비교하며 읽은 이 에세이엔 소설의 기술과 장치로 설명되지 못하는 불안하고 처연한, 혼란한 감정들이 드러난다.

그리고 그와중에 ㅡ 동생을 이해함으로써 살아가야 할 자신과의 차이를 명백히 하려는 형의 작업이었을지도 모르겠다는 생각도 들었다.

저자보다는 동생 마르크의 입장에서 읽을 수 있었다.

고통으로 기운 삶의 균형을 맞춰줄 수 있는 유일한 것이 죽음인 경우가 있다. 그 목격자가 자기밖에 없었을 것이다.


#동생이안락사를택했습니다 #마르셀랑어데이크 #gelukkighebbenwedefotosnog #marcellangedijk #유동익 #꾸리에 #꾸리에북스 #안락사 #에세이 #네덜란드에세이 #책 #독서

[Suzanne · Rating 3 out of 5]

Lang geleden dat ik nog eens een boek in één ruk heb uitgelezen. Net zoals zijn columns in o.a. de Vlaamse Libelle leest het werk van Marcel Langedijk lekker weg. En dat terwijl dit zo'n ontzettend verdrietig verhaal is, over de dood van zijn broertje. Hij eindigt met een omschrijving van rouw waar ik me helemaal in kan vinden.

"Rouw is niet vastomlijnd, rouw is ruzie zoeken op het verkeerde moment, met de mensen van wie je het meest houdt. Het is nét iets te hard huilen om 'Ordinary Lives' van The Slow Show. Of om een zingende merel terwijl je niks met vogels te maken hebt. Dat je denkt: doe eens normaal jongen.
Rouw is moe zijn terwijl je al vier dagen achter elkaar tien uur per nacht hebt geslapen, rouw is geen zin om te werken terwijl het toch echt moet, rouw is vrienden niet willen zien terwijl je ze mist. (...)
Rouw is nog steeds schrikken van je telefoon als die 's avonds laat gaat. En je dan realiseren dat hij nooit, nee, echt nooit meer terugkomt. (...)
Rouw is je realiseren dat je door moet, dat je opnieuw moet leren inzien dat het leven best mooi is, dat er dingen zijn waarvan je moet genieten, ook al heb je helemaal geen zin om te genieten.
Rouw is doorgaan doorgaan doorgaan.
En af en toe even stilstaan.
Om te beseffen hoeveel ik hem mis.
En om dat even tegen hem te zeggen.
Ook al zal hij dat nooit meer horen.
(...)"

[Nico · Rating 4 out of 5]

"Iedereen is te redden.
Precies daar zit het probleem. Want: niet iedereen is te redden. Net zoals er mensen zijn die een zo verwoestende vorm van kanker krijgen dat er geen medicijn meer tegen is opgewassen, zijn er ook mensen die psychisch zó ziek zijn dat er geen therapie, of medicatie tegen opgewassen is. Wat je ook doet, hoe briljant je psychiater ook is; het helpt niet."

"Ik dacht: hoe meer ik er over nadenk, hoe meer ik over hem schrijf, hoe minder ik Mark lijk te kennen. Wat weet ik nou echt van hem? Hoe goed kun je iemand überhaupt kennen? Je kunt niet in iemands kop kijken en zeker niet als diegene er alles aan doet om de inhoud van die kop geheim te houden."

"Ik hield van hem, ik hou van hem, hij was mijn broer, zijn naam staat voor altijd in mijn huid, maar als je me vraagt wat hem werkelijk dreef, wie hij werkelijk was...
Ik weet het niet.
En hoe langer hij dood is, hoe ellendiger ik me daarover voel. Waarom heb ik niet meer gedaan? Beter mijn best gedaan om mijn broertje te leren kennen, om hem uit zijn schulp te wrikken?"

Om met Johan Cruijff te spreken: "Je gaat het pas zien als je het door hebt."

[Grada (BoekenTrol) · Rating 3 out of 5]

A book like this isn't a joy to read. And I don't think that it's intended that way. Describing the last period with your brother is in itself an emotional thing. When that brother is an alcoholic who suffers from depression, anxiety, a failing body, it adds another layer of emotions.
Anger (how can you destroy yourself like this) and guilt (I should have noticed something) are the ones that come up the most.
Disbelief about the fact that the brother has applied for euthanasia, of which everyone thinks his request won't be honoured. But when it is, it's a reality check, that the brother is ill, very much so and has been for a long, long time.
A raw book, but also written with a sense of humor.
It was a good read, be it an intense one.

[Hilde Vee · Rating 4 out of 5]

Dit waargebeurde verhaal werd geschreven door de broer van een alcoholicus met psychische problemen. Af en toe heeft hij delen uitbrieven etc geplaatst van zijn broer zijn. Dit is heel duidelijk daar deze hoofdstukken cursief gedrukt zijn.
De broer van de schrijver heeft toestemming gekregen voor euthanasie wegens psychisch lijden. Voor zijn dood zit hij in een periode van zware crisis door overmatig drinken en klopt bij zijn broer aan voor hulp. Hun contact was erg verwaterd door zijn alcoholisme, maar hij kan toch bij zijn familie terecht. Dit is de start van het boek.
Een aanrader! Het leest heel vlot en ik kreeg het gevoel dat ik deel uitmaakte van deze familie.

[Thomas Pruijsen · Rating 3 out of 5]

Een indrukwekkend boek over psychisch lijden, alcoholisme, de invloed op de omgeving en de euthanasie van een familielid. Het boek greep mij aan, maar wist mij toch niet super te raken. Daarvoor bleef het bij tijd en wijle te veel op de oppervlakte. Het las gemakkelijk weg en gaf wel een mooie inkijk in het leven van iemand die heeft geleden en hoe het debat daarover soms op een verkeerde manier wordt gevoerd. Een aanrader voor liefhebbers over dit debat of voor mensen die hier meer over willen weten en houden van menselijke verhalen.

[Jolieg G · Rating 4 out of 5]

Indringend maar leest vlot.

Zou zelf denk ik nooit voor euthanasie kiezen... ook omdat je tegenwoordig geen pijn meer hoeft te lijden..
Wel is de vraag dan hoe de kwaliteit van je leven is...

Maar in dit boek gaat het natuurlijk wel over wat anders...psychische pijn en dat is zo totaal wat anders dan lichamelijke pijn.

[Bourdonne · Rating 1 out of 5]

Hangt aan elkaar van clichés. De schrijver lijkt er bovendien meer op gebrand de lezer te laten merken wat een boef hij is (zuipen, roken, affaires, hitsige danstenten, maar toch een ruwe bolster met blanke pit) dan om enige zinnige reflectie te geven over de ingewikkelde materie van euthanasie bij geesteszieken en verslaafden.

[Liesbeth · Rating 5 out of 5]

Prachtig geschreven relaas van een zelfverkozen dood. Zo mooi opgeschreven.

[Marooi · Rating 4 out of 5]

Pfff. Nuchter (no pun intended) opgeschreven verhaal van de euthanasie van zijn broertje, langdurig alcoholist. Indrukwekkend.

[Leo · Rating 5 out of 5]

Kwetsbaar, krachtig, over hoe een leven ondraaglijk lijden kan zijn

[Dorine · Rating 4 out of 5]

Meer onder de indruk van het eerste dan van het tweede deel; dat laatste voelde minder ‘eerlijk’ of misschien ‘toegelaten’. Ondanks dat een indrukwekkend boek.

[Mirjam · Rating 5 out of 5]

Lang geleden dat ik een boek in één keer heb uitgelezen.
Een aanrader.