Tabé Java, tabé Indië

by Ronald Nijboer

In 1945 melden duizenden Nederlandse jongens zich aan als oorlogsvrijwilliger om 'onze Rijksgenoten in Indië te bevrijden'. Evert-Jan Nijboer, een boerenzoon met weinig toekomstperspectief en veel idealen, geeft zich op. Hoopvol begint hij aan zijn avontuur, en aan zijn dagboek. De heenreis leest als een jongensboek, maar eenmaal op Java verandert de toon. Hij ziet vrienden sneuvelen, fotografeert massagraven en redt duizenden Javanen van een verbrandingsdood. De reis ontwikkelt zich tot een survivor's story. Bij thuiskomst zwijgt Evert-Jan, zoals zovelen.

Zeventig jaar later reist kleinzoon Ronald Nijboer zijn opa achterna, met diens dagboek in de hand. Hij onderzoekt het lot van de oorlogsvrijwilligers, die altijd een status aparte hielden. Waarom zweeg een hele generatie Indiëgangers? En wat zien we, als het zwijgen met verhalen gevuld wordt?

Genres: Nonfiction, History, War

288 pages, Paperback

First published August 8, 2017

Reviews

[honingbol · Rating 4 out of 5]

Tabé Java, Tabé Indië van Ronald Nijboer is het verhaal van zijn opa die zich in 1945 als oorlogsvrijwilliger had opgegeven om naar Nederlands-Indië te gaan. Een verhaal waar opa, zoals vele anderen, na de oorlog nooit meer over sprak. Als de schrijver in het bezit komt van zijn opa’s dagboeken uit die tijd besluit hij het hele verhaal uit te gaan zoeken.
Doordat er geciteerd wordt uit de dagboeken is het taalgebruik hier en daar wat ouderwets. Het is dan ook wel een boek waar je goed je aandacht bij moet houden, zeker geen boek dat je even als tussendoortje kunt lezen.
Maar het is ook duidelijk merkbaar dat Nijboer grondig en gedegen onderzoek heeft verricht voor het schrijven van dit boek. De gesprekken met mensen uit die tijd en de dagboekfragmenten maken het een erg persoonlijk verhaal. Ook de informatie die over de strijd wordt gegeven maakt het verhaal nog ‘echter’.
Een boek over hoop en vooral ook over teleurstellingen, over jonge jongens die dachten iets goeds te doen en terecht kwamen in een land dat niet op de Nederlanders en bevrijding zat te wachten. En over jonge jongens die na de oorlog en alle verschrikkingen aan hun lot werden overgelaten.
Al met al een zeer indrukwekkend boek over een tijd uit de geschiedenis waar we vrij weinig van horen.

[piet van genderen · Rating 4 out of 5]

Een kleinzoon beschrijft wat zijn opa als vrijwillig soldaat heeft meegemaakt op Java in de jaren na de 2de wereldoorlog. Een voor Nederland moeilijke periode waarop wij in deze tijd andere opvattingen hebben als destijds.

[Marlies Van Der Meer · Rating 4 out of 5]

"...van de Indonesische man en vrouw die voor hun vrijheid vochten tot de Chinese landarbeider die voor zijn leven vocht, en van de gewortelde Indische familie die uit haar thuisland werd weggejaagd tot de naïeve Nederlandse soldaat die veel te snel volwassen werd-, daar waar de touwen van goed en fout, van dader en slachtoffer onontwarbaar met elkaar verweven zijn."

De auteur, Ronald Nijboer, vindt een hutkoffer met een legerkist en een dagboek/brieven en foto's van zijn opa Evert-Jan Nijboer over zijn tijd als MP'er in Indie. Hij behoorde als één van de vele Nederlandse vrijwilligers die zich na WOll aanmeldde bij het leger voor het behoud van de destijds Nederlandse kolonie.
Wat Evert-Jan daar meemaakte, werd bij thuiskomst echter verzwegen.

Ronald onderzoekt, aan de hand van de gevonden brieven/foto's van zijn opa deze oorlog en daar is hij naar mijn mening goed in geslaagd.
Zelf ken ik, vanuit mijn familie, enkel de verhalen van de Indo's (Indo-Europeanen) die na de oorlog naar Nederland moesten terwijl niemand in Nederland daarop zat te wachten. Ik wist wat voor rol Nederland hierin speelde voor het behoud van hun kolonie, maar toch vond ik het interessant het verhaal te lezen vanuit een jonge Nederlandse soldaat die na WOll niet kon wachten iets voor zijn vaderland te kunnen betekenen. De foto's, hoe gruwelijk sommige ook zijn, maken dit boek af. Ik heb hiervan opgestoken dat uiteraard oorlog niet zo zwart-wit is en dat elk standpunt begrijpelijke punten hadden. Hiermee praat ik de gruwlijkheden absoluut niet goed, maar er is niet een duidelijke goed/slecht lijn.
Ik zou dit een goed boek vinden om in het voortgezet onderwijs behandeld te worden. Hier mag meer over besproken worden en bij worden stilgestaan.

[Nancy De Brucker · Rating 5 out of 5]

Het verhaal van Evert-Jan Nijboer begint op 6 april 1945 wanneer de Canadese bevrijders het dorp Hardenberg binnen rijden. Iedereen voelt het historisch belang van die dagen en zodoende begint hij een dagboek bij te houden. Op 25 mei 1945 kon de overwinning gevierd worden en dat was voor hem ook een bijzondere dag aangezien hij tweeëntwintig jaar werd. Veel van zijn leeftijdsgenoten hadden de bezettingstijd lijdzaam ondergaan. Zoals zoveel Nederlanders meldde hij zich aan bij De Binnenlandse Strijdkrachten, de BS.
Nederland wilde zo snel mogelijk met een volwaardig leger deelnemen aan de oorlog tegen Japan om de Indische kolonie weer in te lijven. Het leger bood voor Evert-Jan en zijn broer Gerrit-Jan een stabiel inkomen en beloofde goede voorwaarden als de soldaten terug thuis kwamen. Maar vooral de hang naar avontuur was wel misschien het doorslaggevende argument om te kiezen voor Indië. Op 17 mei 1945 zet Evert-Jan zijn handtekening en wordt hij oorlogsvrijwilliger. Hij gaat naar een opleidingskamp in Engeland. Ondertussen capituleert Japan en twee dagen erna roept vrijheidsstrijder Soekarno de onafhankelijkheid van de Republiek Indonesië uit. De Nederlanders waren niet meer welkom. Vrijwel niemand had dit in Nederland zien aankomen en ook nam niemand het serieus. Ondertussen in Engeland hadden ze amper notie van wat zich afspeelde in Indië. Over de actuele situatie op Java werd niet gesproken. Het is 2 oktober als de soldaten melding krijgen dat ze naar Liverpool moeten vertrekken waar hun boot klaar ligt.
Wat dan volgt is een lange zeereis met de nodige complicaties. Er is enorme onzekerheid door de wispelturige ontwikkelingen op politiek niveau tussen Nederland en Soekarno. Ook de Britten hebben nog altijd het opperbevel in dit gebied. Eenmaal aangekomen in Java moeten ze korte metten maken met de groep extremisten. Evert-Jan zit nu in de W-brigade en het doel is om gebieden te veroveren en vooral om orde en rust te herstellen. Wat dan volgt is een ware hel, een ware verschrikking voor degenen die er middenin zaten. En ook de politieke omstandigheden die maar blijven aanslepen en waar ook Evert-Jan deprimerend van wordt. Door een noodlottig toeval besluit hij om terug naar huis te keren. Op 27 februari 1948 zet hij terug koers naar huis.
“Java, en straks Indië, laten we achter ons. Ook laten we er onze kameraden achter; ook onze dode kameraden. Veel is beleefd en geleden. God geve dat het niet tevergeefs is geweest. Dat is een gedachte die velen bezig hield in deze uren van vertrek.”


Conclusie
Ronald Nijboer, kleinzoon van Evert-Jan, vertelt hoe hij de dagboeken en andere spullen voor het eerst open deed. Daarin vertelt hij de familiegeschiedenis van zijn opa en hoe hij zich opgaf om het vaderland te gaan dienen. Zeventig jaar na zijn opa reist Ronald zelf naar Java met zijn dagboek.
De auteur heeft aan de hand van deze dagboeken een verhaal op papier kunnen zetten dat levensecht is. Hij vertelt tussen de hoofdstukken hoe hij aan deze informatie is gekomen en hoe hij dit verwerkt heeft tot een verhaal. Dankzij de dagboeken van zijn opa en de memoires van andere soldaten en nog allerlei bronnen is de koloniale oorlog voor hem geen geheim meer. Het is bij wijle verschrikkelijk om te lezen hoe iedereen daar heeft gestreden en wat ze hebben gezien. Ook wordt in dit boek van wanstoestanden en oorlogsmisdaden gesproken. Het is een van de dingen waar weinig of niets van werd gerept; Ronald vindt zelfs foto’s van deze feiten, waarom heeft zijn opa die bewaard? Ronalds opa en nog anderen hebben na de oorlog altijd gezwegen. Ook voor Nederland zelf is dit een zwarte bladzijde in de geschiedenisboeken.
Het is een geschiedkundig verhaal waar alle aspecten aan bod komen in deze koloniale oorlog. Het is een getailleerd verslag waar de auteur niets heeft weggelaten. Het omvat menselijke, militaire, economische en politieke componenten. Wat ook zeer emotioneel is, is de correspondentie die hij heeft met het thuisfront en sommige gebeurtenissen vallen voor Evert-Jan ook enorm zwaar. Ronald heeft een ding authentiek gelaten en dat is de oude spelling die hij gehandhaafd heeft. Heel prachtig om te lezen! Ook zitten er foto’s in het boek.
Was zijn opa een held of niet? Er zijn bepaalde dingen die hij bewust niet in zijn dagboeken heeft geschreven, moedwillig of niet dat is een vraag die altijd onbeantwoord zal blijven. Op een bepaald moment wordt hij ontmoedigd door al wat er gezegd wordt en ook kan hij niet langer met de menselijke ellende omgaan, dan is het tijd om terug naar Nederland te keren.
Er valt zoveel te vertellen over dit boek, het is echt een geschiedkundig meesterwerkje die de auteur met veel liefde heeft geschreven. Ook in de epilogen vertelt de auteur hoe het zijn opa is vergaan na de oorlog en in zijn verdere leven. Het is een stuk geschiedenis, die ik als Vlaamse, totaal niet kende. Het is echt de moeite om dit boek te lezen, niet alleen op menselijk vlak maar ook op politiek vlak en wat dit met zich meebrengt, zelfs jaren nadat de oorlog is gedaan.
Dankzij zijn opa’s nalatenschap en zijn zoektocht heeft Ronald dit prachtige en ontroerende boek geschreven. Dit is echt een ode aan Evert-Jan Nijboer die met veel kennis en liefde is geschreven. Chapeau Ronald! 5 fonkelende sterren voor dit buitengewone verhaal!

[Ingrid · Rating 5 out of 5]

Mijn recensie over Tabé Java, Tabé Indië - Roland Nijboer - HarperCollins Holland
+ leesfragment en link naar storymap kan je lezen op mijn blog via https://boeklovers.wordpress.com/2017...

[Patty Zuiderwijk · Rating 5 out of 5]

Verhaal: 5/5
Karakters: 4,5/5
Schrijfstijl: 5/5
Papier/audio? Papier.
Herlezen: Denk het wel.
Aanrader? Ja.

[Anneke Visser-van Dijken · Rating 4 out of 5]

Bij het zien van de schitterende cover verwacht je een dagboek en briefwisseling van een (oud) militair met zijn familie te lezen. Deels is het ook zo.
Je leert de opa van de auteur kennen, uit wat voor nest hij komt en wat zijn beweegredenen zijn om zich vrijwillig aan te melden als oorlogsvrijwilliger om Indië te bevrijden.
De reis naar Indië en ervoor, het besluit van Evert-Jan om naar Indië te gaan, hoe dat ging, is een verhaal van hoop en een jongensdroom om 'onze' landgenoten te redden. Pas in Indië krijgt het verhaal een hele andere toon. Ondanks dat Evert-Jan dol is op het land, ziet hij afschuwelijke dingen en maakt hij dingen mee waarover hij later nooit over zal praten omdat ze te gruwelijk voor woorden zijn. Ook krijgt hij op persoonlijk vlak het een en ander te verduren, neemt hij moeilijke keuzes omdat hij op dat moment denkt dat dat het beste is.
Het is mooi om te lezen hoe de auteur erop kwam om het boek te schrijven en zelfs deels in zijn opa's voetsporen heeft gestaan door naar de plaatsen te gaan waar zijn opa zo dol op was. Je kan merken dat hij heel veel onderzoekswerk heeft verricht door de verhalen van tijdgenoten van zijn opa en de verhalen van zijn familie, die zijn opa vroeger hebben gekend, erin heeft geweefd. Dat hij veel heeft nagecheckt, waardoor je een heel goed beeld krijgt van wat er toen in Indië is gebeurd. Ondanks dat Evert-Jan zijn opa is/was, durft hij kritisch te zijn door zich af te vragen of zijn opa wel echt een held was of toch misschien een moordenaar was, of hij ook heeft meegedaan met onnodig moorden en dingen innemen die hem niet toebehoorden. Hij heeft er geen een mooi, spannend jongensboek van gemaakt, maar de realiteit beschreven van hoe het er echt aan toe ging. Tevens lees je hoe de Nederlandse regering in die tijd omging met de militairen en de bewoners van Indië.
Ondanks dat het een verhaal is met gruwelijkheden, moet je soms lachen zoals om een bepaalde jeugdherinnering van de auteur met zijn opa.
De foto's maken het boek compleet, je krijgt een beter beeld van hoe Evert-Jan eruit zag en wat hij heeft gezien. Even een tip, bekijk de foto's niet voor het slapen gaan of als je gaat eten, want sommige foto's komen schokkend (zacht uitgedrukt) over.
Minpuntje is dat de noten achter in het boek staan in plaats van onderaan de bewuste bladzijdes.
Kortom, als je geïnteresseerd bent in verhalen over de koloniale oorlog, dan is dit boek zeker een aanrader.

Lees verder op https://surfingann.blogspot.nl/2017/0....

[Richard van Balen · Rating 5 out of 5]

"Tabe Java, Tabe Indie" is een geweldig boek met een prachtig en persoonlijk verhaal. De schrijver van het boek heeft een uiteenzetting gemaakt van de brieven, krantenknipsels en ander materiaal dat hij heeft uit nalatenschap van zijn grootvader Evert Jan. De schrijver heeft dit tot een geheel gebrouwen met historisch materiaal. Uiteindelijk blijft een schitterend overzicht over van zowel de oorlog in Indie als het persoonlijke verhaal van Evert Jan. Een echter aanrader voor een ieder met interesse in de geschiedenis van Nederland en haar koloniale verleden.

[Ivo Nicolay · Rating 5 out of 5]

Tabé Java, Tabé Indië is meer dan het dagboek van opa Evert-Jan Nijboer. Zijn kleinzoon Ronald plaatst het dagboek in zijn ruime context. Hij schetst de omstandigheden van opa's koloniale oorlog en geeft een klaar beeld van het Nederlandse beleid maar hij duidt ook de verzuchtingen van de Indonesiërs. De auteur gaat verder dan een dagboek en zorgt voor een goede aanvulling op wat zijn opa blijkbaar voor het daglicht wilde schuwen en plaatst het Nederlandse beleid en Indonesische nationaliteitstreven in een goed kader.

[Tamara Van dishoeck · Rating 5 out of 5]

het verhaal van Evert-Jan de opa van Ronald die in Nederlands-Indië in dienst was en zijn belevenissen daar. Ronald vond een koffer met dagboeken en foto's van zijn opa en heeft die verwerkt tot een verhaal. mijn opa heeft daar ook in dienst gezeten maar er nooit over gepraat. hij is wel jaren later nog een keer terug geweest naar Indonesië. ik weet zelfs weinig van wat onze jongens daar uitspookten en vond het erg indrukwekkend om te lezen. hij begint na de tweede wereldoorlog en gaat door tot Evert-Jan Indië verlaat.

[Marjolein · Rating 5 out of 5]

Dit boek is de geschiedenisles die op school niet gegeven wordt. Schandalig dat ‘onze’ rol in Indonesië nog zo onbekend voor velen is. Het boek wat iedereen moet lezen om meer te leren over onze geschiedenis en hoe ‘men’ hier dacht zo’n 70 jaar geleden. Maar ook over hoe men onwetend werd gehouden door de media en wat voor gevolgen het had wanneer je alleen vanuit je eigen ‘zuil’ naar de wereld keek. Zo gaat het nu waarschijnlijk met de ‘bubble’ waar iedereen obv algoritmes in wordt gestopt, soms zelfs zonder dat je het doorhebt.

[Heleen · Rating 5 out of 5]

Wat een waardevol boek. Knap hoe de schrijver ook kritisch durft te zijn. Zonder verder een oordeel te vellen beschrijft hij de oorlog waaraan zijn opa deelnam. Bijzonder dat zijn opa zoveel heeft achtergelaten, waar veel mensen het met het stilzwijgen van hun (groot)ouders moeten doen.
Een aanrader voor iedereen die een vader of opa heeft (gehad) die deel heeft genomen aan deze oorlog en die nooit heeft willen/kunnen vertellen over deze periode.
En sowieso voor iedereen die in geschiedenis is geïnteresseerd.

[Michel Van Roozendaal · Rating 5 out of 5]

Goed geschreven boek dat een wat moeilijk onderwerp op een menselijke manier dichterbij brengt. Er is geen scenario denkbaar dat de koloniale positie van Nederland in Nederlands Indie na 1945 had kunnen doen voortbestaan, maar dit boek maakt de reactie van Nederland en van de opa van de schrijver in die tijd wel een heel stuk meer begrijpelijk. Toegankelijk en intelligent geschreven door de juiste context en achtergrond die aan het dagboek wordt toegevoegd. Aanrader!

[Gijs Verschoor · Rating 4 out of 5]

Een zwarte bladzijde in de Nederlandse geschiedenis. Verteld in een verhaal opgeschreven door de kleinzoon van soldaat Nijboer in Indie. Prima geschreven maar vooral de extra informatie en het verloop van de jaren 1946 tot 1949 is een must voor een ieder. Iedereen heeft die jaren geleden en de fout lag bij de politiek die geen beslissingen nam.

[Cato · Rating 5 out of 5]

Belangrijk stuk Nederlandse geschiedenis en onbegrijpelijk dat dit ons niet wordt geleerd. Mooie combinatie van een feitelijke tijdslijn en ingrijpende persoonlijke verhalen. Heb nu meer begrip over hoe de dingen plaats hebben kunnen vinden.

[Anne · Rating 5 out of 5]

Mooi gepersonaliseerd boek met veel anekdotes die, als je het Indonesië verhaal eenmaal kent, iets toevoegen.

[Anne · Rating 3 out of 5]

3,5⭐

[Noor Keulen · Rating 3 out of 5]

Zeer interessant en persoonlijk, maar niet helemaal mijn soort boek.

[Hugo Van Zoest]

Prettig geschreven, betrouwbaar in het verhaal

[Wimke]

Eindelijk een verhaal van de jongens die na de oorlog naar het Oosten gingen en daar in een nachtmerrie terecht kwamen. Hier is zo lang over gezwegen, dus dit verhaal is een opening naar duidelijkheid.