À une tombe anonyme

by Juan Carlos Onetti

"Per una tomba senza nome" prosegue la saga di Santa Maria, il luogo mitico e immaginario creato da Onetti. La voce narrante è quella di Diaz Grey, il medico locale, che tutto osserva e racconta. Jorge Malabia, unico partecipante a un misero funerale, riferisce a Grey la storia di Rita (la donna che ha fatto seppellire) e del suo inseparabile capro, fatta di raggiri, trucchi per ottenere infinite elemosine, squallide frequentazioni maschili. Quando finalmente la vicenda sembra chiarirsi, Jorge pone in dubbio la veridicità della storia che lui stesso ha raccontato. Rita è davvero Rita o tutt'altra persona? La narrazione ricomincia, non sappiamo più a quale versione credere, mentre ci lasciamo turbare dall'impossibilità di conoscere una verità univoca, e affascinare da una scrittura avvolgente. Prefazione di Antonio Pascale.

Genres: Fiction

144 pages, Pocket Book

First published January 1, 1959

About the author

Juan Carlos Onetti (July 1, 1909, Montevideo – May 30, 1994, Madrid) was an Uruguayan novelist and author of short stories.

A high school drop-out, Onetti's first novel, El pozo, published in 1939, met with his close friends' immediate acclaim, as well as from some writers and journalists of his time. 500 copies of the book were printed, most of them left to rot at the only bookstore that sold it, Barreiro (the book was not reprinted until the 60's, with an introduction and preliminary study by Ángel Rama). Aged 30, Onetti was already working as editing secretary of the famous weekly Uruguayan newspaper Marcha. He had lived for some years in Buenos Aires, where he published short stories and wrote cinema critiques for the local media, and met and befriended the notorious novelist and journalist, Roberto Arlt ("El juguete rabioso", "Los siete locos", "Los lanzallamas").

He went on to become one of Latin America's most distinguished writers, earning Uruguay's National Prize in literature in 1962. In 1974, he and some of his colleagues were imprisoned by the military dictatorship. Their crime: as members of the jury, they had chosen Nelson Marra's short story El guardaespaldas (i.e. "The bodyguard") as the winner of Marcha's annual literary contest. Due to a series of misunderstandings (and the need to fill some space in the following day's edition), El guardaespaldas was published in Marcha, although it had been widely agreed among them that they shouldn't and wouldn't do so, knowing this would be the perfect excuse for the military to intervene Marcha, considering the subject of the story (the interior monologue of a top-rank military officer who recounts his murders and atrocious behavior, much as it was happening with the functioning regime).

Onetti left his native country (and his much-loved city of Montevideo) after being imprisoned for 6 months in Colonia Etchepare, a mental institution. A long list of world-famous writers -including Gabriel García Márquez, Mario Vargas Llosa and Mario Benedetti - signed open letters addressed to the military government of Uruguay, which was unaware of the talented (and completely harmless) writer it had imprisoned and humiliated.

As soon as he was released, Onetti fled to Spain with his wife, violin player Dorotea Mühr. There he continued his career as a writer, being awarded the most prestigious literary prize in the Spanish-speaking world, the Premio Cervantes. He remained in Madrid until his death in 1994. He is interred in the Cementerio de la Almudena in Madrid.

Reviews

[Guille · Rating 4 out of 5]

Onetti pasaba largas “fases de acostado”. Eso nos cuenta José Manuel Caballero Bonald en el prólogo a mi edición, tanto es así que él solo lo vio levantado en tres ocasiones, una firma de libros, una cena entre amigos y la entrega del premio Cervantes. Eran los años ochenta, más de dos décadas después de la publicación de esta novela y, sin embargo, ya entonces la semilla horizontal germinaba en su interior.

“… un hombre o una forma masculina, tiritando o sudando, inmóvil en la sombra; una cabeza yacente y empecinada, hecha Inhumana por la meditación, por el desdén al mundo, por el sometimiento, aceptado con orgullo, a la fatalidad de crear”

Aquí se trataba de un posible Ambrosio y su empeño por encontrar la mejor forma de embaucar a los inocentes que se paraban a escuchar la historia de Rita y su petición de unas pocas monedas de ayuda. Su idea fue agenciarse un chivo, el mismo insólito reclamo que utiliza Onetti en su historia para mantenernos atrapados en la explicación de ese extraño cortejo fúnebre con chivo que da inicio a la novela.

“Es mejor, más armonioso, que la cosa empiece de noche”

En aquellos tiempos, nos sigue contando Bonald, Onetti solo leía novelas policiacas. Esta no lo es, pero lo parece, hay muerto, pero no crimen (o quizá sí, pero sin intriga de autoría: “todos nosotros, usted, yo y los demás, éramos responsables de aquello… y, ya sin razonar, sin que la evidencia me viniera del razonamiento o pudiera ser alterada por él: culpables, todos los habitantes del mundo, por haber nacido y ser contemporáneos de aquella monstruosidad, aquella tristeza”), también hay un enigma por resolver, un vacío que llenar, un vacío que es en realidad lo que mueve a fantasear, a inventar, a escribir, lo que en el fondo es el inicio de toda literatura.

“… la verdad que importa no está en lo que llaman hechos”

Aquí hay en realidad dos vacíos: el primero, todo lo que antecede a ese fúnebre cortejo y que poco a poco va confesando Jorge Malabia al doctor Díaz Grey y que este completa como puede y que después contradice Tito, el compañero de aventuras de Jorge, y hasta el propio Jorge desdiciéndose, porque no es la historia lo importante sino el contarla, el construir realidades que soporten bien el peso de una posibilidad real sin que la realidad cierta importe demasiado, sin que a nadie importen las desdichas de Rita mas que como punto de apoyo arquimédico para levantar un mundo que llene el segundo vacío: la propia vida de estos personajes “notables” que tienen “derecho a jugar al póker en el Club Progreso”, dos verdades que más vale diluir en una nebulosa vaga y equívoca.

“… había descubierto el simple secreto aritmético de la vida, la fórmula del triunfo que sólo exige perseverar, despersonalizarse, ser apenas”

Pero nada de esto, siendo muy atractivo, justificaría mi celebración de la novela y, para mi sonrojo, el descubrimiento tardío de un autor que intuyo me proporcionará grandes momentos de lectura, si no fuera por su maravilloso, brillante y personal estilo (aunque su barroquismo me recuerda a mi admirado Gesualdo Bufalino, cuyos párrafos, como en este caso, me es preciso releer disfrutando de como la oscuridad va convirtiéndose de a poco en una luz deslumbrante), sugerente y hermoso, sensible y lúcido.

“… el objeto de amor… lo único que uno tiene. Porque si tenemos algo más, por poco que sea, hay que inventar otro nombre, menos ambicioso”

[Cosimo · Rating 3 out of 5]

Quasi un'altra donna

“Tutti i brandelli della storia che riuscii a ricordare mi servivano soltanto ad attizzare la mia pietà, a restare in quelle ore dell'alba nel punto esatto della sofferenza che mi faceva felice; un poco al di qua delle lacrime, che mi sentivo nascere dentro e non uscire. E, oltretutto, il rancore per il mondo intero. E questo proprio alla lettera: il mondo intero, tutti noi”.

Al centro di questo breve romanzo del ciclo onettiano di Santa Maria c'è una donna misteriosa, Rita, e un caprone addomesticato di nome Jeronimo, soluzione alla solitudine e rappresentazione mediata del suo essere una donna interamente selvatica e passivamente anomala. La lingua dello scrittore del pessimismo radicale si esprime in corporee figurazioni e avvolgenti sonorità, incentrando la vicenda sul tema del possesso e della nostalgia. La malinconia spinge Jorge a tornare a ricordarne la presenza, come per riappriopriarsene. Rita è vissuta offrendo se stessa, prima serva poi amante e infine donna di passione, facendosi sfruttare senza fascino, ma senza mai odiare la vita, e muore di tubercolosi in un'assurda miseria, abbandonata in una voragine creata dall'ostinazione dei suoi squallidi amori, adusi ad oziare guardando il soffitto mentre lei gli procura tragicamente denaro e piacere. La rappresentazione della femminilità in Onetti è sempre ambivalente, corrotta e necessaria, desiderata e rinnegata, infelicità e appagamento, ossessione e esilio, salvezza e maledizione. Persino il suo matrimonio è forse inventato, certamente vissuto nel segno della vergogna. Le diverse voci che ricostruiscono la memoria della sua vita, così esile e sublime, tanto da trasfigurare nei luoghi del vissuto cittadino, rappresentano nel teatro di Onetti le debolezze e le piccole oscenità, l'ironia, la vanità, la durezza di uomini angosciati, indifferenti e incoscienti, che sono stati piegati e hanno smesso di imparare, rassegnandosi alla prepotenza, all'insensibilità e all'insuccesso. E allora raccontare la sua storia, il suo funerale così triste e dignitoso, si rivela l'unico modo di trasformare la sconfitta in vittoria, o quanto meno di evitare il fallimento pervasivo dell'oblio, celebrandone indirettamente l'essenziale e innata disposizione ad amare.

[Derian · Rating 1 out of 5]

Onetti es un bolastristes, maestro del aburrimiento con su prosa pretendidamente poética. Más que poética, su prosa me parece afectada, insufrible. Dicen que Onetti pasó no sé cuántos años de su vida sin salir de la cama. Su literatura es igual a él, menos vitalista que la mierda.
Lo que en un momento dice un personaje de otro que le cuenta una historia puede aplicar al propio autor: “Es un mal narrador –pensé con poca pena–. Muy lento, deteniéndose a querer lo que ama (…) demasiado seguro de que yo, el público, no soy grosero ni frívolo y no me aburro”.

[Oswaldo Alonso · Rating 5 out of 5]

Esta pequeña novela de Onetti demuestra, una vez más, que su literatura se basa, entre muchas otras cosas, en el principio de que lo que realmente importa en una historia no es su grado de verdad, sino más bien trabajar la mentira, asumirla como tal, y apostar por una experiencia estética, sentimental.
Esta es la historia de una mujer, un chivo y dos (en apariencia, aunque yo hablaría de cuatro) personajes por construir y apropiarse de un relato, por impregnarle un estilo, un foco y un sentido, que terminan multiplicándose hasta llenar a nosotros, quienes formamos parte de la última instancia de la narración y su significado.
Esta nouvelle de Onetti me ha provocado unas ganas enormes de escribir, de leer más y sobre todo, significa una manera de entender a la literatura, una postura que hace del lenguaje usado por Onetti algo extraordinario.

[Jesica Sabrina Canto · Rating 3 out of 5]

Este es el segundo libro que leo de Onetti y me ha gustado más que el que leí anteriormente (La niña y la muerte). Este me resulta menos confuso. El tiempo presente y las diferentes instancias del pasado se van intercalando y resulta como un rompecabezas que el lector tiene que ir armando. En ese sentido es interesante y la historia me pareció original por como está encarada, pero no me gustó el final, termina inconcluso, no se revelan las respuestas a las preguntas que va presentando el texto.

[Els Lens · Rating 4 out of 5]

Vreemd boekje. De lezer wordt eigenlijk wel bij de neus genomen door de vele onbetrouwbare vertellers.
Citaat: "Voor de dag van mijn geboorte was er niets en mocht ik sterfelijk blijken, dan zal er na mij ook niets meer zijn." (Blz.73)

[Rebecca · Rating 4 out of 5]

4.5

Onetti, meraviglioso Onetti.

[WillemC · Rating 4 out of 5]

Na de begrafenis van ene Rita, een vrouw die altijd vergezeld ging van een bok, begint dokter Diaz Grey mensen uit het dorp aan te spreken, in de hoop meer te weten te komen over de mysterieuze figuur. Via enkele soms tegenstrijdige verhalen van kennissen, geliefden en vrienden krijgen we een ambigu portret van een personage waarvan we aan het einde bijvoorbeeld niet weten of ze nu een bedelares was of een prostituee. Dat Diaz in het verhaal dat hij ons vertelt ook wat leugens verstopt heeft, maakt het er niet makkelijker op, maar dat is natuurlijk de bedoeling. In de wereld van Onetti is niets altijd volledig eenduidig... "Voor een graf ..." is een novelle die je best traag en in kleine porties inneemt en die je af en toe eens doet terugbladeren. Een interessant werk, maar niet van het niveau van het onsterfelijke "De werf".

"Een hopeloze warboel, een verhaal zonder passende ontknoping, vol twijfelachtige betekenissen [...]."

"Hij is egoïstisch in de omgang en heeft een uitstekend geheugen voor beledigingen en vernederingen."

"[...] omdat een bok nu eenmaal stinkt. De bok, want daar gaat het om."

[Nadia · Rating 3 out of 5]

مدينة نائية و امرأة و تيس و حكاية حول المرأة التي تم دفنها و السر من وراءها.

[Arnoldo Gómez · Rating 4 out of 5]

Onetti es difícil de leer por varias razones. Por sus oraciones faulknerianas, vastas en derivaciones, variantes o repeticiones que alteran en lo mínimo el sentido. Por su atmósfera pesada, de lluvia apenas perceptible y neblinas densas, oníricas. Por sus historias siempre a medio contar, a medio conocer. Es, creo, un gusto adquirido con el tiempo, conforme uno capta los guiños a otras obras, la secuencialidad de un ciclo de obras que se dispersan por la ciudad inventada de Santa María.
En este caso, la novela corta me parece una buena aproximación, un salto factible para alcanzar obras más ambiciosas como La vida breve o El astillero. Como en prácticamente toda su literatura, el escritor juega a conocer la verdad detrás de hechos tan nimios y misteriosos como la muerte de una joven y un chivo.

[Fransien Vandeweghe · Rating 3 out of 5]

3,5 *

[Lorenzo Gomez oviedo · Rating 3 out of 5]

El primer texto que leo de Onetti que no me agarra del cuello y me tiene cautivo. No deja de estar brillantemente escrito, con imágenes brutales tales como 'la noche muerta' refiriéndose a la iluminación de las calles.

Le pongo un 3/5 solo comparando con los demás cuentos y novelas cortas de Onetti.

Cualquier texto no destacable dentro de su obra es excelente. Para mí, uno de los mejores (entre los tres mejores) prosistas en lengua hispánica.

[Diego F. Cantero · Rating 5 out of 5]

DICE: "Bajó de cualquier tren, de cualquier pasado prescindible, de cualquier corta y casi ajena experiencia para entrar en el alto túnel iluminado donde ella esperaba, elegía y atacaba. Caminó velozmente, por costumbre, acercándose incauto al encuentro, al metro cuadrado de baldosas que le había reservado el destino para que pudiera crear su obra y ser."

Creo que Onetti hizo una novela corta con una sola imagen que le impresionó. Como con toda su obra: o te sumerges en su mundo o lees sin entrar en él y acabas repitiendo por ahí que el mejor escritor uruguayo de siempre es muy aburrido.

[Johanna · Rating 4 out of 5]

Para una tumba sin nombre (1959) Juan Carlos Onetti

"(...) escribí, en pocas noches, esta historia. La hice con algunas deliberadas mentiras;(...)"

Nunca me gustó, más bien siempre me aburrió como una otaria, la literatura sobre la literatura. Pero el charrúa sabe hacerlo bien y demostró como pocos que se puede hacer eso sin ser autoreferencial hasta el hartazgo y encima "contando el cuento", embaucando al lector que puede optar por cómo y qué leer (creer y reproducir, es decir, reescribir) en esa historia.

Para una tumba es, otra vez, una novela sobre la escritura y se vuelve ineludible leer antes y después el estudio preliminar de la uno, Josefina "La China" Ludmer. No se lo voy a contar acá porque ya me estuvieron pidiendo que hagamos el taller prometido y una maga no revela sus trucos (?)

Sólo esto les traigo, una historia: la de la mujer y el chivo; una ciudad mítica en la historia literaria rioplatense, Santa María y, finalmente, la presencia hereditaria de los marginados de Roberto Arlt y el enigma del policial clásico.

[Moushine Zahr · Rating 1 out of 5]

This is the first novel I've read from Uruguayan author Juan Carlos Onetti. I rated it only 1 star not because I didn't like it, but because I didn't understand it at all. After finishing reading this book, I am still clueless about the story, the meaning of the story, the main characters and their stories. It's not even an interesting story to begin with.

A woman and her goat die and are buried. 3 or 4 different men tell different versions of the woman and her goat's life and their relationships to her. In the last chapter, the author implies that the entire story may have been false all together.

The book is too short and too concise for it's own good. I've never been so lost after finishing to read a book.

[Nike · Rating 3 out of 5]

Onetti is een voorloper van de Boom-generatie, mijn geliefde clubje Spaans-Amerikaanse auteurs waartoe onder andere Gabriel García Márquez en Mario Vargas Llosa behoren. Hij creëerde, net zoals Márquez, zijn eigen denkbeeldige stad Santa María. Een troosteloze plek vol eenzaten, mislukkelingen en leeggangers. Geen magisch realisme in dit boekje, maar geheimzinnigheid alom! Als je het dichtslaat heb je geen flauw idee hoe de vork in de steel zit. De onbetrouwbare vertellers hebben elk hun eigen versie van wat met Rita en haar bok is gebeurd. De perspectieven wisselen razendsnel en je moet goed bij de les blijven. Virtuoos spel van waarheid en leugen.

[Iris Schrijver · Rating 5 out of 5]

Heb de Nederlandse vertaling van dit boek gelezen, van de hand van Marijke Arijs. Mismoedig verhaal, maar heerlijk om te lezen door de manier waarop het verteld wordt. Wat is er nu echt gebeurd, en wat niet? Interessant nawoord van de vertaalster.

[Sini · Rating 4 out of 5]

De Uruguese schrijver Juan Carlos Onetti (1909- 1994) is een compromisloos zwartgallige schrijver, en zijn ongehoord barokke boeken staan stijf van alomtegenwoordige vergeefsheid en zinloosheid. Dat, en zijn totaal ontbrekende interesse in zelfpromotie, is mogelijk de reden dat hij in Nederland nooit aansloeg. Toch wordt hij o.a. in Duitsland goed gelezen. Velen vinden hem bovendien één van de grootste Zuid- Amerikaanse schrijvers ooit. En zelf vind ik al zijn boeken een feest om te lezen, juist door alle zo briljant voelbaar gemaakte zwartgalligheid en zinloosheid. Het is dus een heel goede zaak dat Uitgeverij Kievenaar hem in Nederland weer op de kaart zet. Eerder verschenen al de even intrigerende als onnavolgbare novellen "Afscheid" en "De dood en het meisje", daarna de ongrijpbaar intrigerende roman "Lijkendrijver", en nu de exemplarische novelle "Voor een graf zonder naam". In een prijzenswaardig soepele vertaling van Marijke Arijs, die tevens een enthousiasmerend en verhelderend nawoord verzorgde.

De ik- verteller van deze novelle is dokter Diaz Grey, een bekend alter ego van Onetti die in veel van zijn novellen en romans optreedt. Steeds op andere manieren, maar steeds met een volmaakt troosteloze blik en totaal onthecht van alle illusies. In Voor een graf zonder naam vertelt hij ons het bizarre verhaal van een naamloze gestorven vrouw en een bok. Zelf heeft Diaz Grey alleen “een absurd lichte kist” gezien met haar lijk erin, en een stokoude stinkende bok met gespalkte poot die de kist volgt, en vrij snel daarna eveneens sterft. Maar daarna reconstrueert hij de voorgeschiedenis van de vrouw en van haar bok. Op basis van allerlei gissingen, verzinsels, regelrechte leugens van eigen makelij, en vele elkaar volkomen tegensprekende onbetrouwbare getuigenissen. Zodat er een zeer gefragmenteerd verhaal ontstaat, vol gaten, onzekerheden, dubbelzinnigheden, tegenspraken en onwaarheden. Een absurd en van elke zin verstoken verhaal, dat uit vele verschillende verhalen bestaat die elkaar en zichzelf voortdurend ondermijnen. Het verhaal gaat dus, zoals zoveel van Onetti’s verhalen, over de onmogelijkheid om een logisch en sluitend verhaal te vertellen. Alsof over onze zo absurde wereld er alleen maar volstrekt absurde en tegenstrijdige verhalen verteld kunnen worden. Zonder zin, zonder clou, zonder samenhang. Alsof de werkelijkheid een ongerijmde dubbelzinnigheid is die nog weer verdubbeld wordt door de bedrieglijke verhalen die we over die werkelijkheid vertellen.

Zo van zin en samenhang verstoken is het verhaal dat we aan het eind alleen maar vragen hebben over de vrouw en haar bok. Want wat voor iemand was die vrouw? Wat dreef haar om een bok bij zich te houden op zelfs de meest onwaarschijnlijke plaatsen? Iedereen heeft daar zo zijn eigen afwijkende, soms heel erg tastende mening over. Volgens sommigen verdiende zij de kost door op een station een zielig bedelverhaal af te steken en haar lichaam te verkopen, steeds in gezelschap van een bok. Maar waarom dan die bok? Klopt dit verhaal trouwens wel? En heeft die bok eigenlijk wel echt bestaan? Sommige onbetrouwbare getuigen zeggen van wel, maar spreken van een nepbeest of een speelgoedbeest. Ook zegt iemand dat die neppe bok “het symbool was van iets dat ik van mijn leven niet zal begrijpen en ik verwacht ook niet dat iemand het me uitlegt”. Het beest is, zo wordt gezegd, “niet geboren uit een moederdier maar uit een menselijk brein, uit een artistieke intentie”. Maar wat die intentie is weet niemand, gezien ook de volkomen cryptische symboolwaarde van het beest. En dat versterkt weer de ongewisheid van dit toch al zo ongewisse verhaal.

Bovendien, degene die de vrouw de bok vermoedelijk schonk is, althans volgens onbetrouwbare getuigen en Greys eigen fantasie, een uiterst dubbelzinnige figuur met heel cryptische intenties. Namelijk ene Ambrosius, iemand “met een peinzende uitdrukking op zijn gezicht, alsof hij tevergeefs op zoek was naar iets om over na te denken”. En iemand die alleen zwijgt, “alsof hij nog niet had leren praten, alsof hij nog steeds volhardde in de eeuwenoude poging om een taal te creëren, de enige waarin hij de ideeën zou kunnen uitdrukken die nog niet in hem waren opgekomen”. Bovendien ligt hij voortdurend in het halfduister in bed, “onverschillig voor de cyclus van licht en donker”. En hij heeft “een koppig hoofd dat onmenselijk was geworden van al dat mediteren, van zijn minachting voor de wereld en zijn trots aanvaarde onderwerping aan de onvermijdelijkheid van het scheppen”. Is hij, gezien die laatste zin, misschien net zo’n absurdistisch fabulerende verteller als Diaz Grey? Zij het een verteller die nog geen taal heeft en nog geen gedachten? En is zijn geschenk – zijn gave van de bok- dan wellicht een bewust absurdistische daad die uit minachting voor de wereld is geboren? In elk geval is hij een absurd personage, dat niet de taal en de conventies van de normale wereld wil volgen, omdat hij die wereld minacht. En dus was ook zijn idee om de vrouw een bok te geven vast onnavolgbaar voor burgermannen als u en ik.

Wie was bovendien die vrouw? Wat is haar naam? Volgens ene Jorge Malabia heet ze Rita, maar later spreekt hij dat weer tegen en noemt hij haar een naamloze. Maar Jorge is een apert onbetrouwbare verteller, door zijn eigen tegenspraken en omdat hij – volgens Diaz Grey althans, maar ook volgens een van zijn vrienden- voortdurend poseert. Bovendien staat Jorge lang stil bij hoe zijn eigen geliefde Julita, die door waanzin gegrepen was, naar Rita keek: “Ze heeft mensen nooit in hokjes kunnen plaatsen en had met niemand vastomlijnde relaties. En dus was Rita voor haar achtereenvolgens misschien volgens een vast en regelmatig terugkerend patroon dienstbode, een goede vriendin, een dochter, een hond, een spion of een zus. En ook een rivale, nóg een vrouw om jaloers op te zijn”. In de ogen van de waanzinnige Julita bestaat Rita dus alleen in vele verschillende gestaltes. Maar ook in de ogen van Diaz Grey, want die kent haar alleen maar via uiteenlopende en elkaar tegensprekende verhalen die steeds een ander vertekend beeld geven. En via zijn eigen veranderlijke verzinsels, drogbeelden, fantasma’s en gissingen.

De novelle staat kortom bol van de elkaar tegensprekende en zichzelf ondermijnende verhalen, en zuigt ons daarmee helemaal mee in werelden vol ongewisheid. Bovendien is hij doordesemd van sfeerbeelden die ons helemaal meezuigen in de uitzichtloze troosteloosheid. Meteen op de eerste pagina’s gaat het al om begrafenissen en “een zeker welbehagen in onze tegenspoed”. Al snel daarna vertelt Diaz Grey hoe hij rookt en iemand anders niet: die ander neemt aan “dat hij een toekomst heeft waar een mens op voorbereid moet zijn”, maar de Diaz Grey doet dat kennelijk niet. En DUS rookt hij. Even verderop meldt hij dat hij “op mijn hurken een sigaret [zit] te roken. De zomer, de verraderlijke verlokkingen van al die voorbije zomers, de omhoog kringelende rook van de keukens in de verte”. En nog iets later observeert hij een sigaar rokende koetsier van een lijkwagen: “Hij hield de sigaar midden in zijn halvemaanvormige mond en staarde in ontroostbaar gepeins verzonken naar de blauwe rook die op de windstille middag langzaam omhoog kringelde”.

Een roker die rookt omdat hij niet in een toekomst gelooft. En die met sombere voldoening kijkt naar omhoog kringelende en in het niets verdwijnende rook. Van dat soort sfeerbeelden van vergeefsheid is "Voor een graf zonder naam" doordrenkt. Die vergeefsheid wordt nooit geanalyseerd, geduid of verklaard: hij is er gewoon, overal en altijd. Op zodanig onontkoombare wijze dat elke analyse of verklaring vergeefs is en ontoereikend is. Want die zinloosheid is zonder enig waarom. En wordt dus ook opgeroepen met sfeerbeelden zonder enig waarom. Even ongrijpbaar en zonder waarom als omhoog kringelende rook. Even ongrijpbaar en zonder waarom als het zich voortdurend ondermijnende verhaal over de vrouw en haar bok.

Als arts komt Diaz Grey vaak in aanraking met ziekte, verval, uitzichtloosheid. Bijvoorbeeld met een man die, geteisterd door de hopeloze ziekte van zijn vrouw, “zijn hartstochtelijke haat tegen het leven op mij kon afreageren. Zoals gewoonlijk wist ik niet hoe ik zijn leed het beste kon verlichten: door hem hoop te geven of door hem die juist te ontnemen”. Maar de man zelf vindt mogelijk een wrange troost in de nog grotere troosteloosheid van de wereld om hem heen: “Misschien vond de man troost in deze nog grotere ellende – de statische ellende van de zwervers, de dynamische van de morsige kinderen op blote voeten -, misschien werd hij opgemonterd door de gedachte dat het druppelende bloed in de kamer geen persoonlijke tragedie was, maar slechts een minuscuul, anoniem detail dat een actieve bijdrage leverde aan de vervolmaking van het ongeluk van de mens”. Bodemloos, deze troosteloosheid. Niet alleen die van die man zelf, maar ook die van de hem observerende en peilende Diaz Grey. De troosteloos naar troosteloosheid kijkende troosteloze.

Ook tamelijk bizar en troosteloos is een passage waarin Diaz Grey bij toeval Jorge Malabia aantreft in het ziekenhuis. Die is daar om een wel heel opmerkelijke reden: “Ik hoorde dat ze van plan waren een trepanatie uit te voeren. Ik wilde iemand op die manier zien sterven, in de fractie van de seconde waarin de hersenen doodgaan. Maar ze hebben zich bedacht”. De lezer weet niet of poseur Jorge Malabia hier wellicht weer aan het poseren is, maar dat maakt deze passage niet minder bizar. Want er is hoe dan ook sprake van een macaber soort fascinatie voor het sterven. En voor de even ultieme als onontkoombare nederlaag die dat sterven betekent. Dat illustreert naar mijn gevoel hoe illusieloos Jorge Malabia naar de wereld kijkt, en hoe uitzichtloos het bestaan voor hem is. Wat uiteraard weer illusieloos wordt opgetekend door Diaz Grey.

Exact dat soort absurde uitzichtloosheid observeert Diaz Grey in deze novelle voortdurend, met totaal illusieloze blik. Net als andere anti- helden uit ander werk van Onetti omarmt hij de desolate sferen van nederlaag, verval, teleurstelling, vergeefsheid en existentiële leegte. Hij durft dus om de totale zinloosheid van het bestaan in de ogen te zien. Of in elk geval niet weg te lopen voor het inzicht in de totale zinloosheid van alles. Hij omarmt de totale mislukking, het ultieme failliet van het hele bestaan, de teloorgang en vergeefsheid van alle verlangens en dromen, de alles doordesemende waanzin. Dat geeft hem een bepaalde heroïek: de treurige heroïek van iemand die het totale falen recht in het gezicht ziet. Precies daarom zegt hij, uiteindelijk: “ik was de uitdaging aangegaan en had tenminste één van de dagelijkse nederlagen in een overwinning omgezet”. De “overwinning” is dat hij zijn persoonlijke versie, zijn eigen verhaal, heeft weten te schrijven over een raadselachtige vrouw met een raadselachtige bok. In dit verhaal wordt de zinloosheid echter niet overwonnen, maar voelbaar gemaakt. Juist omdat het verhaal zichzelf op allerlei manieren ondermijnt, en allerlei uitermate pregnante sfeerbeelden van troosteloosheid bevat. En precies dat is volgens mij Diaz Greys troosteloze overwinning.

Ik bewonder hoe Onetti in deze novelle jongleert met vele elkaar en zichzelf ondermijnende verhalen, en hoe hij ons daarmee helemaal doordringt van de dubbelzinnige ongewisheid der dingen. Ook bewonder ik hoe hij ons helemaal meezuigt in de troosteloosheid van alles, zodat ook wij die voor even vlijmscherp onder ogen zien. En ik bewonder zijn ongelofelijk trefzekere stijl en vorm. Lees deze novelle, zou ik zeggen, en lees ook de andere door Kievenaar uitgegeven Onetti’s. En ook zijn andere prachtwerken: zijn magnifieke maar in de ramsj versmoorde verhalenbundel "De put", zijn meesterlijke romans "Het korte leven" en "De werf", en ook "Laat de wind maar spreken". Bovendien hoop ik vurig dat dit niet de laatste Onetti is die bij Kievenaar uitkomt. Want Onetti is groot. Zeer groot.

[Franz · Rating 3 out of 5]

Auch auf Spanisch sehr eigenwillig formuliert, aber die Übersetzung macht alles noch einmal deutlich unklarer.

[Sara Alhooti · Rating 1 out of 5]

لم أفهم ما الذي يحاول الكاتب قوله، وكأنني أدور في مكاني بلا هدف.

[Héctor Genta · Rating 4 out of 5]

C’è molto Onetti in questo racconto. Sembra quasi di vederlo, il grande maestro, mentre prende una storia come tante, quella della morte di Rita e del suo caprone, e si dirige verso la finestra, sollevandola verso l’alto chiudendo prima un occhio e poi l’altro per osservarla in controluce. Lo seguiamo discreti mentre si avvicina con passo pesante al tavolo da lavoro, spegne con cura la sigaretta nel portacenere, poi si siede e inserisce con gesti precisi la storia all’interno del suo caleidoscopio. Lo osserviamo in silenzio, mentre si toglie gli occhiali, sfrega due dita sugli occhi e poi si piega sullo strumento, iniziando a maneggiarlo con cura. Non ha fretta di terminare il lavoro, ogni tanto distoglie lo sguardo e poi si china di nuovo, aggiustando più volte l’apparecchio fino a quando non è soddisfatto. Solo allora alza la testa e fa un cenno verso di noi, porgendoci il caleidoscopio e invitandoci finalmente a guardare. Ed ecco la meraviglia: la storia di Rita e del suo caprone non esiste più, si è dissolta, scomposta. Al suo posto ci sono le storie: quella di di Jorge Malabia, quella del suo amico Tito Perotti, quella del dottor Diaz Grey (chi si rivede!). Al posto della storia di Rita e del suo caprone c’è ora la storia di Onetti. Per una tomba senza nome ci parla del bisogno dell’uomo di costruire storie e insieme dell’impossibilità di approdare con esse a qualcosa di sicuro e definito. Onetti si premura di togliere al lettore qualsiasi appiglio, facendo piazza pulita di ogni certezza, a cominciare dallo scenario che sceglie per fare da sfondo agli avvenimenti, un’estate bugiarda che incarna “le illusorie promesse di tante estati precedenti”, per proseguire con gli stessi personaggi, uomini che percorrono la strada della vita trascinandosi dietro il loro bagaglio di contraddizioni. Contraddittorio è il ragazzo, Jorge, spaccone e vigliacco al tempo stesso, che fugge quell’onda che racconta di voler cavalcare. Contraddittorio è il dottore, cinico e solitario, una monade che osserva il mondo come se lui ne fosse da tempo al di fuori. “Nessuno può capire”, dice ad un certo punto il giovane. Ma nessuno può smettere di provare a capire, a cercare di costruire la sua storia. E allora avanti, con quell’insieme di fatti, reticenze, interpretazioni e menzogne di cui ogni storia che si rispetti è impastata. Brandelli, perché come dice Jorge “i brandelli che mi si presentavano via via erano ben separati da ogni brandello precedente, soprattutto dal tempo e dalle cose che avevo fatto negli intervalli tra uno e l’altro. Non ho mai veramente veduto lo storia nella sua completezza. […] Tutti i brandelli sella storia che riuscii a ricordare mi servivano soltanto ad attizzare la mia pietà, a restare in quelle ore dell’alba nel punto esatto della sofferenza che mi faceva felice

[Sia · Rating 3 out of 5]

Recomiendo esta novela corta a los lectores avisados o novatos de la prosa onettiana que disponen de unas horas para pasear en compañía de algunas almas inquietas, tiernas y llenas de una nostalgia espesa, por las calles, los bares, los prostíbulos…que forman el ya mítico microcosmo llamado Santa María. Como suele ocurrir con los relatos del ciclo de Santa María, el lector no sale indemne de esta excursión; se acerca gradualmente a lo más íntimo del narrador hasta sentirse afectado por sus angustias existenciales:


“Es decir nada, una confusión sin esperanza, un relato sin final posible, de sentidos dudosos, desmentido por los mismos elementos de que yo disponía para formarlo. Personalmente, sólo había sabido del último capítulo, de la tarde calurosa en el cementerio. Ignoraba el significado de lo que había visto, me era repugnante la idea de averiguar y cerciorarme.” – p.125

[Octavio Tejeiro]

A man ask a friend to hear his story and help him find an answer to the narration, a reconstruction or a guess that gets something out of it. Throught this simple premise, Onetti introduces us into his world of Santa Maria to watch the start of an endless life that could be a fiction, ornamented with a complex writing that contrasts the small lenght and simple structure of the story. If you have the patience to read it all (after a while you kind of get the need to breath away that book; it is very, VERY, difficult to read) you'll find a beautiful jewell about ghost and shadows who cannot rest until someone give them a sense to exist, even if it is only in the minds of those who know the tale.

[Agustín Fest · Rating 2 out of 5]

En esta novela de Santa María, unos hombres entierran a una mujer que llegó al pueblo con todo y chivo. Los hombres que participaron en el entierro se deciden a darle una historia.

Es una de las primeras novelas de Onetti y toca a uno de sus personajes más sonados: Jorge Malabia. No es uno de mis personajes preferidos, pero esta novela sirve para ubicarlo en el universo sanmariano.

Hace un gran contraste con "Los adioses". Es una manera de percibir a Onetti. Quizás estudiarlo. El antes y el después.

[Aime · Rating 3 out of 5]

Una novela corta donde hay viariantes dentro de la historia (será la manera de crear una leyenda?), el punto es que el autor nos envuelve de tal manera que no sabemos dónde está la historia real y nos permite especular y reflexionar en cuál es la verdad y crear nuestra propia historia.
Una historia es sórdida, en ocasiones absurda, desubicada y contradictoria…

[Flor Marcos · Rating 4 out of 5]

Se encaminaba muy bien para las 5 estrellas, una narrativa muy rica durante toda la historia... pero no esperaba un cierre así!

[Massimo Magon · Rating 4 out of 5]

Juan Carlos Onetti, che gran figlio di puttana!
Sfacciatamente, dall'ultima, ma mica breve, orizzontalità del suo letto a Madrid, giornali whisky e libri a portata di mano, ci prende per i fondelli e, se protestiamo, ci punta contro una pistola carica.
Oppure potremmo trarre la conclusione che ci vuole bene, smascherando, come fa, se stesso in primis, a ruota tutti gli scrittori e le loro storie, tutte insieme e una volta per tutte.
Siamo a Santa Maria, città immaginaria che ha fondato per abitarla dei suoi personaggi e della sua controvita, della sua e della loro immaginazione, delle sue e delle loro parole, a metà tra Montevideo e Buenos Aires senza essere né l'una né l'altra. Il dottore (quel Diaz Grey de "La vita breve" ambientato nello stesso luogo inesistente?) assiste a uno strano corteo funebre, un carretto che porta la bara seguito da un ragazzo e da un caprone bianco. Non vengono dalla strada principale, ma da un tragitto secondario e accidentato, quasi per vergogna evitando la città; c'è bisogno anche delle braccia del dottore per scaricare il feretro e portarlo fino al luogo della sepoltura, una bara "dal peso assurdo" come quello del "fantasma incorporeo di un morto antico".
"Tutti noi sappiamo com'è un funerale a Santa Maria" esordisce nelle prime righe il dottore, al principio di una storia che agli esordi potrebbe apparire una lotta tra vivi e morti che si contendono la realtà, un "Pedro Paramo" in salsa rioplatense, e invece, col tipico senso del mistero e del pessimismo onettiano, genera un vuoto diverso, quello delle vite apparenti e delle vite presunte o presumibili che il dottore si trova, quasi contro la sua volontà, a indagare, ma anche di cui si rende partecipe: quella di Jorge (il ragazzo che accompagna il funerale), quella di Tito (amico di Jorge), di Rita (la defunta) e, infine, persino quella del capro.
Già, perché se tutti sappiamo com'è un funerale a Santa Maria, questo non lo sapevamo, questo modo di celebrarlo, nella desolazione e nella solitudine, con un capro appresso, e basta. La curiosità del dottore è confortata dalla voglia di raccontare di Jorge (Perché non mi fa domande? ... mi domandi della donna), dalla sua giovanile ignavia distruttiva e dalla sua inadeguatezza virile; ma anche dall'apparizione folle e vendicativa di Tito, dalle versioni contraddittorie dei due amici; e persino dalla stessa immaginazione del dottore, che riordina il racconto inattendibile dei giovani, colma le mancanze con le sue supposizioni, cerca le verifiche che gli diano o meno ragione.
Onetti è scrittore complesso, la sua prosa è come un'ombra allungata sotto il sole di mezzogiorno, impossibile, restia a farsi comprendere al volo, tanto è colma di distorsioni nel tempo e nello spazio, enigmatica. Discepolo del racconto destrutturato di Faulkner, sottraendovi la morale pubblica, il tribunale e il peccato che porta all'inferno, vi somma una dose di inafferrabilità sudamericana. Lascia impronte evanescenti che presto scompaiono alla vista ma a lungo persistono nella memoria che diventa spazio di creazione, come in effetti è.
Quindi, perché mai Onetti dovrebbe essere, essere stato, almeno in qualità di scrittore, un figlio di puttana?
Senza scendere nei dettagli della storia di Jorge, Tito, Rita e del capro bianco - che emana una nuvola di indeterminabile atmosfera - Onetti, con i suoi contorsionismi intestinali, rende impossibile al lettore una visione completa, fissa: il primo racconto di Jorge è completato dal dottore, poi distrutto e rivoltato dallo stesso Jorge, infine trasfigurato da Tito, ma sempre senza riuscire ad arrivare a un finale, un finale giusto o ingiusto che sia. Ma non è nemmeno questo. A rendere Onetti un vero figlio di puttana è la sua alterigia e la sua superiorità, che non è altezzosa, il suo azzardo a dare degli sciocchi ai lettori che cercano in una storia un inizio, un senso e un finale, un supporto al significato che attribuiscono alla loro vita o un succedaneo a quello che non riescono a darle. Ma per lunghi tratti ce se ne dimentica, noi che leggiamo, e lo stesso Onetti che, fissato il telaio, si cimenta nel racconto, il puro racconto di una storia, che non contiene nessuna verità, cosicché può essere smontato e ricostruito diversamente pur mantenendo lo stesso inizio e lo stesso finale, che guarda caso coincidono. Un capro bianco che segue un carro funebre.
Eppure ce lo si aspetta un finale, maledetto figlio di puttana! Invece tu hai scritto solo per sentirti in pace dopo aver trasformato in vittoria almeno una delle tante sconfitte quotidiane.

"Questo, questo era il funerale. Un carro che trasportava un morto, come sempre. Ma dietro al carro, a cinquanta metri, avviliti, stanchi, decisi in tutti i casi ad arrivare fino al cimitero anche se questo dovesse trovarsi due chilometri più lontano, il ragazzo e il capro, un po' indietro la bestia, trascinata o appena condotta, con una grossa corda, procedendo quasi a tre zampe, ma senza rifiutarsi di camminare. Nient'altro, nessun altro; l'ultima vibrazione della polvere, la calura mansueta della luce lungo la strada".

[León · Rating 3 out of 5]

Para antes de morir, sí o sí me compro un cabrón. Excelente narración, el tercer capitulo me hizo estallar de risa y amor, hermosísimo. Comprendo y apruebo y coincido y reinvindico plenamente la totalidad de la historia, en términos conceptuales, pero emocionalmente, no lo sé. Luego del tercero, me fue perdiendo cada vez más. Aún si no cesara en los niveles de perfección, acabó por resultarme un excelente experimento, sensación semejante a la que me dio Cortázar en "Final de juego", nada malo, ché. Pero para tratarse de Onetti, me sentí raro y un poco triste, o vacío. Y no en un sentido dichoso, como suele tratarse con él, sinó, vacío y con asombro y admiración, pero no devastado y lleno de amor, que a fin de cuentas, es lo que busco en sus escritos. En resumen, muy bueno, pero quizá demasiado convencional, a iguales partes que experimental, no lo sé, una atracción de circo, vistosa, meticulosa, lustrada e imponente. Pero, no el núcleo de mi alma al desnudo, como lo demás del bueno de Carlos. De todas maneras, me alegro de haber leído ; ), a seguir en la búsqueda de mi libro preferido, o la confirmación del mismo, dado el caso (y a mi pesar, reconozco, ya que me encantaría amar aún más un pedazo de papel, tinta y momentos perdidos). Grato libro, Onetti, genio altamente versatil, te aplaudo aún si no me siento tan cómodo como de costumbre. Brindo por vos, querido.

[Debora Parra · Rating 4 out of 5]

El relato al principio es lento, con una prosa muy poco fluida que va dando tropezones con repeticiones innecesarias. Más adelante fluye, se vuelve interesante. Después las cosas se ponen lentas otra vez, el relato se hace confuso y tienes que volver atrás porque sabes que te perdiste de algo, pero no lo encuentras.

Aparece hacia el final de la novela OTRA VERSIÓN de la historia y luego OTRA MÁS. Todo es mentira y eso es lo que me ha enganchando.

Tuve un profesor de Literatura que decía que el narrador no miente. Que si el narrador dice algo, luego no puede retractarse y cambiar el asunto. Bueno, pues Onetti está para tumbar esa idea.

En Los adioses (otra de sus novelas cortas y mi favorita suya hasta el momento) todo lo que el narrador nos cuenta parte de los rumores que escucha. Al final te sorprendes de saber que nada era lo que pensabas. El narrador no miente a propósito. Los demás no le mienten. Sin embargo, a partir de chismes, toda una comunidad construye un relato completamente ajeno a la realidad y tú, lector, caes en esa trampa.

En este relato el narrador miente deliberadamente. Un joven le cuenta algo a nuestro narrador: le miente. El amigo del joven le cuenta algo: también le miente. Tenemos diferentes versiones de una historia y al final solo nos queda una certeza: nunca sabremos nada ni de Rita ni del chivo.

[Storru Yelter · Rating 3 out of 5]

See pole lugu lahendustest ega korralikest lõppudest, sest siit ei leia kumbagi. Küll aga saab lugeda sellest, kuidas erinevate inimeste erinevad teadmised üksteisele vastu räägivad ja sellest, kuidas tõde vormub vastavalt meie teadmistele.
Minategelane, läbi kelle lugu meieni jõuab, on siin pigem vaatleja ja analüüsija kui aktiivne osa loost. Ta seletab, esitab meile oma arvamused ja jõuab mingitele järeldustele, kuid ei anna kätte tõde, mis on talle endalegi varjatud.
Ei sobi inimestele, kellele ei meeldi pettuda ja kahelda, sest kogu lugu on üles ehitatud tegelaste ebakindlusele ja subjektiivsusele.