Η Ρωσική Επανάσταση: Μια σύντομη ιστορία

by Γιώργος Μαργαρίτης

Ένα νέο ιστορικό δοκίμιο για την Επανάσταση του Οκτώβρη, από τον καθηγητή Γιώργο Μαργαρίτη. Η εποχή, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Φεβρουάριος 1917, η άνοιξη των Μπολσεβίκων, ο δρόμος για την εξουσία, η εξουσία των Σοβιέτ.

Στα τέλη του 18ου αιώνα η Γαλλική Επανάσταση οδήγησε την αστική τάξη στην πολιτική εξουσία, ολοκληρώνοντας την απελευθέρωση εκείνων των παραγωγικών δυνάμεων που θα στήριζαν τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Ο κόσμος άλλαξε δραματικά, όχι όμως σε όφελος των πολλών. Οι αστοί, οι προύχοντες των κολλεγίων της Τρίτης Κατάστασης που πήραν τότε την εξουσία, ήταν περίπου το 3% του πληθυσμού, όσοι ήταν και οι αριστοκράτες και οι ιεράρχες τους οποίους αντικατέστησαν.

Στα 1917, μέσα στη δίνη του παγκόσμιου πολέμου, μια νέα επανάσταση άλλαξε δραματικά τους όρους της πολιτικής και μαζί της ιστορίας. Η εξουσία στα Σοβιέτ δεν πρόβλεπε προύχοντες και μεσάζοντες. Με τους δικούς του όρους, τη δική του οργάνωση τους δικούς του θεσμούς, το εργατικό κίνημα- και μαζί του όλοι όσοι με το μόχθο τους κτίζουν τον ανθρώπινο πολιτισμό-, έφερε στην εξουσία τη συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων. Μέτρησε τον κόσμο με τις δικές τους ανάγκες και συμφέροντα.

Μια νέα ιστορία ξεκίνησε για την ανθρωπότητα, εκατό χρόνια πριν από τις δύσκολες δικές μας ημέρες, κάτω από τα λάβαρα και τα συνθήματα των Μπολσεβίκων.

Genres: History

328 pages, Paperback

First published November 8, 2017

About the author

Ο Γιώργος Μαργαρίτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Νίκαιας, στη Γαλλία, όπου το 1981 ανακηρύχθηκε διδάκτορας. Δίδαξε «Σύγχρονη Πολιτική και Κοινωνική Ιστορία» στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από το 2004, ενώ τα προηγούμενα είκοσι χρόνια εργαζόταν επίσης ως καθηγητής Ιστορίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Έχει πάρει μέρος ως εισηγητής σε πολλά επιστημονικά συνέδρια ενώ έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα σε ελληνικά και ξένα περιοδικά σχετικά με την περίοδο της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης και συμμετάσχει σε συλλογικά πονήματα.

Reviews

[Costas... · Rating 5 out of 5]

Η συμβολή του Γιώργου Μαργαρίτη στη συζήτηση για την επέτειο των εκατό χρόνων της Ρωσικής Επανάστασης διακρίνεται ιδιαίτερα από το γεγονός ότι δεν επιδιώκει να ξαναγράψει (το δηλώνει ρητά άλλωστε) την ιστορία αυτού του κορυφαίου συμβάντος που επηρέασε με τόσο επιδραστικό τρόπο, σχεδόν ολοκληρωτικά, την πορεία της ανθρωπότητας στο λυκαυγές του 20ού αιώνα αφού όπως θα έλεγε και ο μεγάλος ιστορικός της εποχής Έρικ Χομπσμπάουμ μέχρι την τελική φάση της ως «[...]Οκτωβριανή Επανάσταση παρήγαγε το πιο εκπληκτικά οργανωμένο κίνημα στη σύγχρονη ιστορία [...] και η επέκτασή της δεν έχει όμοιο στην ιστορία από την εποχή των κατακτήσεων του Ισλάμ[...]» (βλ. Η εποχή των άκρων: Ο σύντομος εικοστός αιώνας, 1914-1991 ).

Παράλληλα ο συγγραφέας, δεν προσπαθεί ούτε να την αποδομήσει όπως έχουν προσπαθήσει να κάνουν πολλοί διανοούμενοι ή «διανοούμενοι» του «τέλους της Ιστορίας» τα τελευταία τριάντα χρόνια. Αντιθέτως, επιδιώκει με τον δικό του πολύ γλαφυρό και ταυτόχρονα αρκούντως επιστημονικό τρόπο να την κάνει προσπελάσιμη και κατανοητή στους πολλούς. Να την παρουσιάσει δηλαδή ως ένα τεράστιας σημασίας ιστορικό γεγονός, ένα γνήσιο τέκνο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου που αναδύθηκε μέσα από τους νόμους της κοινωνικής εξέλιξης, και να τονίσει τις κοινωνικές συνθήκες με τις πάσης φύσεως αντιθέσεις που το δημιούργησαν. Η εξιστόρηση των γεγονότων αναδεικνύει με διαλεκτικό τρόπο το γενικό, δηλαδή τους παράγοντες που λειτούργησαν ως καταλύτες κοινωνικής έκρηξης προκαλώντας αυτό που ονομάζουμε «ωρίμανση του υποκειμενικού παράγοντα» και στη συνέχεια την επαναστατική κατάληψη της εξουσίας, ενώ δεν παραλείπει να εστιάσει όταν και όποτε χρειάζεται στις μικρές λεπτομέρειες (ειδικό), δίνοντας για παράδειγμα καθαρές απαντήσεις στις κατηγορίες που αναπαράγονται κατά καιρούς όσον αφορά τα περί στήριξης των Μπολσεβίκων από το Γερμανικό Επιτελείο ή τα περί πραξικοπήματος στα δραματικά γεγονότα του Οκτώβρη.

Βιβλίο καλά δομημένο, παραστατικό, με ζωντάνια, κομψότητα και εκφραστικό πλούτο βοηθά στην κατανόηση των γεγονότων της Ρωσικής Επανάστασης και των βαθύτερων αιτίων τους πέρα από διδακτισμούς και αναλλοίωτες αλήθειες κρατώντας το ενδιαφέρον της ανάγνωσης σε υψηλό επίπεδο μέχρι την τελευταία λέξη. Συμπερασματικά, όπως γράφει και ο ίδιος ο ιστορικός: «Εκατό χρόνια μετά το ξέσπασμα της ‚τριάντα χρόνια μετά την ήττα της, μπορούμε με βεβαιότητα να ισχυριστούμε ότι απαραίτητη από ποτέ άλλοτε , πιο αναγκαία για την ανθρωπότητα ολόκληρη…Η Ρωσική Επανάσταση έκανε την αλλαγή του κόσμου πραγματική πολιτική προοπτική. Έκανε την επανάσταση επιλογή της ανθρωπότητας. Και άφησε την αισιόδοξη υπόσχεση για ένα καλύτερο μέλλον των ανθρώπων. Στον 21ο αιώνα, η παρακαταθήκη αυτή είναι παρούσα και ισχυρή. Και γι’ αυτό επίφοβη για τους ισχυρούς του κόσμου».

[Themis · Rating 5 out of 5]

Το βιβλίο του Γιώργου Μαργαρίτη, «Η Ρωσική Επανάσταση: Μια σύντομη ιστορία», αποτελεί μια περιεκτική και στοχαστική ανάλυση ενός από τα πιο καθοριστικά γεγονότα του 20ού αιώνα. Με τη βαθιά ιστορική ματιά που τον χαρακτηρίζει, ο Μαργαρίτης εστιάζει στη Ρωσική Επανάσταση, εξετάζοντας τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές διαστάσεις της, καθώς και τις συνέπειές της για τη Ρωσία και τον κόσμο.

Παρά το γεγονός ότι είναι "σύντομη ιστορία," το βιβλίο καλύπτει με επάρκεια τα κύρια γεγονότα και εξελίξεις, από τις συνθήκες που οδήγησαν στην Επανάσταση, μέχρι την επικράτηση των μπολσεβίκων και την ίδρυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Ο Μαργαρίτης δεν περιορίζεται στην περιγραφή των γεγονότων, με πολυεπίπεδο τρόπο εστιάζει στα κοινωνικά κινήματα, τις ταξικές συγκρούσεις και τις ιδεολογικές συγκρούσεις που διαμόρφωσαν την επαναστατική περίοδο. Εξηγεί πώς η Επανάσταση επηρέασε την καθημερινότητα των ανθρώπων, αλλά και πώς αλληλεπιδρούσε με τις διεθνείς εξελίξεις.

Ταυτόχρονα, αξιοποιεί σύγχρονες και κλασικές ιστορικές πηγές για να αναδείξει τη σημασία της Επανάστασης. Παρουσιάζει τις διαφορετικές σχολές σκέψης και τις αντιφάσεις που προκύπτουν από την ιστορική της μελέτη. Ενώ αναγνωρίζει τη ριζοσπαστική φύση και τις καινοτομίες της Ρωσικής Επανάστασης, ο Μαργαρίτης δεν αποφεύγει να ασκήσει κριτική στις αποτυχίες, τις εσωτερικές αντιφάσεις και τις αυταρχικές τάσεις που ανέκυψαν κατά τη διάρκεια και μετά την επικράτησή της.

Το βιβλίο είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για όσους επιθυμούν μια συνεκτική και καλά τεκμηριωμένη εισαγωγή στη Ρωσική Επανάσταση. Ο Μαργαρίτης συνδυάζει τη γνώση ενός ειδικού με την ικανότητα να παρουσιάζει πολύπλοκα θέματα με τρόπο κατανοητό και ενδιαφέρον.

Το έργο δεν είναι απλώς μια χρονολογική παράθεση γεγονότων, αλλά προσφέρει ερμηνείες που βοηθούν τον αναγνώστη να κατανοήσει το πλαίσιο και τις αιτίες των εξελίξεων. Ο Μαργαρίτης δίνει φωνή στις εμπειρίες των ανθρώπων της εποχής, από τους εργάτες και τους αγρότες μέχρι τους διανοούμενους και τους ηγέτες. Η ανάλυση δεν είναι ιδεολογικά προκατειλημμένη, επιτρέποντας στον αναγνώστη να αξιολογήσει την Επανάσταση σε όλη της την πολυπλοκότητα.

Σε γενικές γραμμές, το βιβλίο προσφέρει μια καλογραμμένη και βαθιά ενημερωμένη ματιά στη Ρωσική Επανάσταση, αποτελώντας ιδανική επιλογή για εισαγωγική μελέτη ή για όσους θέλουν μια συμπυκνωμένη αλλά ουσιαστική εικόνα.

[Manos Vasileiou Aronis · Rating 5 out of 5]

Μια συναρπαστική εξιστόρηση της πορείας προς την Οκτωβριανή Επανάσταση!

[C'est Magnifique · Rating 5 out of 5]

Εύληπτο, κατατοπιστικό, συναρπαστικό... C'est magnifique!