What do you think?
Rate this book
In Europa #1
In Europa, deel 1
In 2004 verscheen 'In Europa', de neerslag van een reis die Geert Mak maakte door Europa, in het laatste jaar van de twintigste eeuw. De geschiedenis van die eeuw was zijn leidraad. Mak reisde naar Londen, Stalingrad en Madrid, langs de bunkers van Berlijn, bekeek de geparfumeerde kleerkasten van Helena Ceaușescu in Boekarest en de speelgoedauto's in een verlaten crèche in Tsjernobyl. Het werd een inventarisatie: hoe lag het continent erbij aan het slot van de eeuw? 'In Europa' was meteen na de verschijning een enorm succes: er zijn meer dan 500.000 boeken over de toonbank gegaan en de rechten werden aan veertien landen verkocht. Het boek werd ook in het buitenland alom geprezen.
Dit eerste deel behandeld de jaren 1900-1942.
Dit eerste deel behandeld de jaren 1900-1942.
450 pages, Paperback
First published January 1, 2004
95 people are currently reading
580 people want to read
About the author
Geert Mak
63 books383 followersDutch historian mostly known for his documentary series 'In Europa' (In Europe) and book of the same name. Nowadays he gives lectures about the Netherlands in the USA.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 49 reviews
December 20, 2025
De opzet van Geert Mak's In Europa (2004) is simpel: in 1999 reisde Mak door heel Europa om daar de geschiedenis van de twintigste eeuw op te zoeken en in kaart te brengen. Hij doet dit voornamelijk aan de hand van memoires van tijdgenoten van historische sleutelmomenten. Dit levert een verzameling verhalen op die de lezer langs Europese plekken voert: de Eerste Wereldoorlog, de roerende jaren twintig, het fascisme en nazisme van de jaren dertig, de Tweede Wereldoorlog, etc.
Hoewel de aanpak van Mak prijzenswaardig is en hijzelf een goede verteller is, voelt het geheel toch een beetje clichématig aan: helaas blijven overzichtswerken van Europa in de twintigste eeuw vaak hangen bij de uitgekauwde (hierboven al genoemde) gebeurtenissen. Wat dat betreft doet Mak niets origineels en behalve wat leuke anekdotes en memoires van tijdgenoten, biedt In Europa voor de historicus (academicus of leek) weinig nieuws. Ook zijn we inmiddels 26 jaren verder en is veel van wat Mak beschrijft alweer achterhaalt of wordt in een ander licht bezien. Een voorbeeld: op het moment van publicatie (2004) moesten de voormalige Oostbloklanden nog toetreden tot de EU (datzelfde jaar), was de kwestie Rusland nog lang niet opgelost (zie 2008, 2014 en 2022) enz. Mak schrijft zijn verhalen vanuit een 1999-perspectief - wat uiteraard geen verwijt is, maar wél een beetje gedateerd aanvoelt.
Toch levert Geert Mak een zeer vermakelijk en toch ook wel lezenswaardig boek af met In Europa. Deel 1 vangt aan met de Wereldtentoonstelling in Parijs in 1899, die de nieuwe eeuw aankondigt en eindigt in 1942 in Stalingrad waar de Sovjetlegers de Duitse omsingeling eindelijk doorbreken. Deel 2 pakt de draad verder op en start midden in de Tweede Wereldoorlog (1942) en eindigt met de jaren negentig. Persoonlijk vind ik de geschiedenis van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw interessanter dan de naoorlogse Westerse geschiedenis. Daarom waardeer ik Deel 1 van In Europa ook meer dan Deel 2, hoewel ook dit tweede deel van gelijkwaardige kwaliteit is.
Twee van de meest memorabele inzichten waren voor mij: (1) de beleving van Duitsers ten tijde van de eerste jaren van het Nazibewind (1933-1938). Mak weet prachtig neer te zetten hoe voor gewone Duitsers - die al sinds 1919 gebukt gingen onder existentiële bestaansonzekerheid en culturele vernedering - de Nazi's het Duitse volk en hun land weer bestaansrecht en eigenwaarde gaven: dankzij Hitler konden Duitsers weer massaal hopen op materiële verbetering en verwierf de natie zich weer een plek op het wereldtoneel - een macht waar andere geopolitieke machten rekening mee dienden te houden.
Waar het grootste deel van het volk uit eigenbelang content was met de economische en politieke veranderingen en zich verder afzijdig hield, schetst Mak ook heel duidelijk hoe de conservatieve elite (m.n. de voormalige landsadel en legertop) de NSDAP omarmde als vehikel om hun oude regime te herstellen) en de gegoede burgerij en de boeren al vroeg actief werden voor de Nazi's om ideologische (anti-bolsjewisme - uit economisch eigenbelang) en psychologische (rancune) redenen. Tegelijkertijd schetst Mak even duidelijk hoe de NSDAP zélf (inclusief hun milities) voornamelijk bestond uit criminelen en mislukkelingen.
Een prachtig inkijkje in hoe het in Duitsland er aan toeging in de jaren twintig en dertig. Een inkijkje ook dat laat zijn dat wij de neiging hebben - als terugblikkers - om onze eigen situatie - een van de vele mogelijke toekomsten van destijds - terug te projecteren en daarmee doen we niet alleen de voorbije tijden onrecht aan, het verblindt ons ook voor het contingente karakter van de tijd. Zoals Mak in het hoofdstuk over de 'Battle of Britain' (1941) zegt: als Hitler en Churchill in 1937 waren overleden, had de geschiedenis Hitler als held, als 'wederopbouwer' van Duitsland, bestempeld en hem zijn (toen nog 'marginale') misdaden vergeven, terwijl Churchill als een van de zoveel mislukte aristocraten uit de Britse politiek was vergeten. Omdat beiden heren niet overleden in 1937, kennen we Churchill als de 'redder van de Westerse beschaving', de enige in zijn kringen die het Nazigevaar al vroeg serieus nam en opstond tegen het Nazigeweld - waar de meesten zélfs nadat Frankrijk viel in 1940 wilden 'appeasen'... - en kennen we Hitler als een van de grootste oorlogsmisdadigers uit de gehele menselijke geschiedenis.
Dit voorbeeld van Mak toont prachtig aan hoe ieder moment van ons leven kleine dingen die we nauwelijks opmerken of die nauwelijks indruk op ons maken, tot een totaal andere toekomst (en uitkomst) kunnen leiden. Wat dat betreft is Maks In Europa een effectief tegengif tegen determinisme en defaitisme - twee kenmerken van ons huidige tijdsgewricht dat vol zit met pandemieën, oorlogen, hoge inflatie, alsmaar groter wordende bestaansonzekerheid, etc.
(2) Een tweede memorabel inzicht uit In Europa is Mak's analyse van de Holocaust. Hij doet dit aan de hand van historische beschrijvingen en interviews met mensen uit Duitsland en Polen. Mak toont haarfijn aan hoe de Holocaust een uitkomst is van een gradueel, stap-voor-stap proces, en waarvan de bureaucratie een essentiële motor was, in tegenstelling tot de algemene lezing dat de Holocaust het product was van de nazistische Jodenhaat. Mak concludeert dit hoofdstuk met de droge opmerking dat de dood van de hoog-ideologische Hitler en Himmler minder een drempel zou zijn voor het ontstaan of voortgaan van de Holocaust dan de dood van de beroepsbureaucraat Speer.
Dit is een lezing die ook Hannah Arendt tentoonspreidt in haar boek over het Eichmann-proces: het zijn bijna altijd de gewillige, opportunistische en/of gehoorzame carrière-ambtenaren die de grootste misdaden tegen de menselijkheid voortbrengen en voortzetten. Trouw aan het systeem is voor een ambtenaar een voorwaarde voor een succesvolle carrière. Ideologen komen en gaan, het zijn ambtenaren die de ellende aanrichten en zonder wie de ideologen tandeloos zijn.
Ook in onze huidige tijd zien we deze ontwikkeling. Vrijwel alle Westerse landen gaan gebukt onder een complex van bureaucraten, internationale verdragen en financiële en wetenschappelijke netwerken die ons leven koloniseren en de democratie afbreken en ondermijnen. Inmiddels maakt het in geen enkel Westers land nog uit wat de burger stemt: overal krijgt men de voortzetting van de reeds 40 jaar ingezette lijn van meer globalisering, neoliberalisme, progressieve identiteitspolitiek en technocratie. Inmiddels bepaalt een computermodel van een wetenschappelijke overheidsorganisatie op welke datum een boer de oogst van het land moet halen of om welk uur een avondklok tijdens een pandemie ingaat.
Het is eigenlijk krankzinnig dat er niet breed verzet is vanuit de bevolkingen - zeker gezien de geschiedenis van de voorbije eeuw die Mak zo treffend optekent in In Europa - en dat radicaal- en extreemrechts de volstrekt rationele en ethisch aanvaardbare weerstand tegen de status quo en de gevestigde orde weet te monopoliseren door gebrek aan moed bij redelijke en gematigde politici en media...
Juist hierom is een boek als dit van Mak cruciaal: het toont ons hoe kleine veranderingen grote effecten kunnen hebben en hoe menselijk, al te menselijk gedrag als conformisme, onverschilligheid en zelfzucht tot de grootste uitspattingen kan leiden...
Hoewel de aanpak van Mak prijzenswaardig is en hijzelf een goede verteller is, voelt het geheel toch een beetje clichématig aan: helaas blijven overzichtswerken van Europa in de twintigste eeuw vaak hangen bij de uitgekauwde (hierboven al genoemde) gebeurtenissen. Wat dat betreft doet Mak niets origineels en behalve wat leuke anekdotes en memoires van tijdgenoten, biedt In Europa voor de historicus (academicus of leek) weinig nieuws. Ook zijn we inmiddels 26 jaren verder en is veel van wat Mak beschrijft alweer achterhaalt of wordt in een ander licht bezien. Een voorbeeld: op het moment van publicatie (2004) moesten de voormalige Oostbloklanden nog toetreden tot de EU (datzelfde jaar), was de kwestie Rusland nog lang niet opgelost (zie 2008, 2014 en 2022) enz. Mak schrijft zijn verhalen vanuit een 1999-perspectief - wat uiteraard geen verwijt is, maar wél een beetje gedateerd aanvoelt.
Toch levert Geert Mak een zeer vermakelijk en toch ook wel lezenswaardig boek af met In Europa. Deel 1 vangt aan met de Wereldtentoonstelling in Parijs in 1899, die de nieuwe eeuw aankondigt en eindigt in 1942 in Stalingrad waar de Sovjetlegers de Duitse omsingeling eindelijk doorbreken. Deel 2 pakt de draad verder op en start midden in de Tweede Wereldoorlog (1942) en eindigt met de jaren negentig. Persoonlijk vind ik de geschiedenis van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw interessanter dan de naoorlogse Westerse geschiedenis. Daarom waardeer ik Deel 1 van In Europa ook meer dan Deel 2, hoewel ook dit tweede deel van gelijkwaardige kwaliteit is.
Twee van de meest memorabele inzichten waren voor mij: (1) de beleving van Duitsers ten tijde van de eerste jaren van het Nazibewind (1933-1938). Mak weet prachtig neer te zetten hoe voor gewone Duitsers - die al sinds 1919 gebukt gingen onder existentiële bestaansonzekerheid en culturele vernedering - de Nazi's het Duitse volk en hun land weer bestaansrecht en eigenwaarde gaven: dankzij Hitler konden Duitsers weer massaal hopen op materiële verbetering en verwierf de natie zich weer een plek op het wereldtoneel - een macht waar andere geopolitieke machten rekening mee dienden te houden.
Waar het grootste deel van het volk uit eigenbelang content was met de economische en politieke veranderingen en zich verder afzijdig hield, schetst Mak ook heel duidelijk hoe de conservatieve elite (m.n. de voormalige landsadel en legertop) de NSDAP omarmde als vehikel om hun oude regime te herstellen) en de gegoede burgerij en de boeren al vroeg actief werden voor de Nazi's om ideologische (anti-bolsjewisme - uit economisch eigenbelang) en psychologische (rancune) redenen. Tegelijkertijd schetst Mak even duidelijk hoe de NSDAP zélf (inclusief hun milities) voornamelijk bestond uit criminelen en mislukkelingen.
Een prachtig inkijkje in hoe het in Duitsland er aan toeging in de jaren twintig en dertig. Een inkijkje ook dat laat zijn dat wij de neiging hebben - als terugblikkers - om onze eigen situatie - een van de vele mogelijke toekomsten van destijds - terug te projecteren en daarmee doen we niet alleen de voorbije tijden onrecht aan, het verblindt ons ook voor het contingente karakter van de tijd. Zoals Mak in het hoofdstuk over de 'Battle of Britain' (1941) zegt: als Hitler en Churchill in 1937 waren overleden, had de geschiedenis Hitler als held, als 'wederopbouwer' van Duitsland, bestempeld en hem zijn (toen nog 'marginale') misdaden vergeven, terwijl Churchill als een van de zoveel mislukte aristocraten uit de Britse politiek was vergeten. Omdat beiden heren niet overleden in 1937, kennen we Churchill als de 'redder van de Westerse beschaving', de enige in zijn kringen die het Nazigevaar al vroeg serieus nam en opstond tegen het Nazigeweld - waar de meesten zélfs nadat Frankrijk viel in 1940 wilden 'appeasen'... - en kennen we Hitler als een van de grootste oorlogsmisdadigers uit de gehele menselijke geschiedenis.
Dit voorbeeld van Mak toont prachtig aan hoe ieder moment van ons leven kleine dingen die we nauwelijks opmerken of die nauwelijks indruk op ons maken, tot een totaal andere toekomst (en uitkomst) kunnen leiden. Wat dat betreft is Maks In Europa een effectief tegengif tegen determinisme en defaitisme - twee kenmerken van ons huidige tijdsgewricht dat vol zit met pandemieën, oorlogen, hoge inflatie, alsmaar groter wordende bestaansonzekerheid, etc.
(2) Een tweede memorabel inzicht uit In Europa is Mak's analyse van de Holocaust. Hij doet dit aan de hand van historische beschrijvingen en interviews met mensen uit Duitsland en Polen. Mak toont haarfijn aan hoe de Holocaust een uitkomst is van een gradueel, stap-voor-stap proces, en waarvan de bureaucratie een essentiële motor was, in tegenstelling tot de algemene lezing dat de Holocaust het product was van de nazistische Jodenhaat. Mak concludeert dit hoofdstuk met de droge opmerking dat de dood van de hoog-ideologische Hitler en Himmler minder een drempel zou zijn voor het ontstaan of voortgaan van de Holocaust dan de dood van de beroepsbureaucraat Speer.
Dit is een lezing die ook Hannah Arendt tentoonspreidt in haar boek over het Eichmann-proces: het zijn bijna altijd de gewillige, opportunistische en/of gehoorzame carrière-ambtenaren die de grootste misdaden tegen de menselijkheid voortbrengen en voortzetten. Trouw aan het systeem is voor een ambtenaar een voorwaarde voor een succesvolle carrière. Ideologen komen en gaan, het zijn ambtenaren die de ellende aanrichten en zonder wie de ideologen tandeloos zijn.
Ook in onze huidige tijd zien we deze ontwikkeling. Vrijwel alle Westerse landen gaan gebukt onder een complex van bureaucraten, internationale verdragen en financiële en wetenschappelijke netwerken die ons leven koloniseren en de democratie afbreken en ondermijnen. Inmiddels maakt het in geen enkel Westers land nog uit wat de burger stemt: overal krijgt men de voortzetting van de reeds 40 jaar ingezette lijn van meer globalisering, neoliberalisme, progressieve identiteitspolitiek en technocratie. Inmiddels bepaalt een computermodel van een wetenschappelijke overheidsorganisatie op welke datum een boer de oogst van het land moet halen of om welk uur een avondklok tijdens een pandemie ingaat.
Het is eigenlijk krankzinnig dat er niet breed verzet is vanuit de bevolkingen - zeker gezien de geschiedenis van de voorbije eeuw die Mak zo treffend optekent in In Europa - en dat radicaal- en extreemrechts de volstrekt rationele en ethisch aanvaardbare weerstand tegen de status quo en de gevestigde orde weet te monopoliseren door gebrek aan moed bij redelijke en gematigde politici en media...
Juist hierom is een boek als dit van Mak cruciaal: het toont ons hoe kleine veranderingen grote effecten kunnen hebben en hoe menselijk, al te menselijk gedrag als conformisme, onverschilligheid en zelfzucht tot de grootste uitspattingen kan leiden...
June 10, 2020
Op een fijne en haast ‘gezellige’ manier neemt Geert Mak je mee door het begin vd twintigste eeuw. Met veel details en anekdotes uit brieven, dagboeken, interviews en zijn rondreis geeft hij een (volgens mij) erg volledig beeld van hoe het was. Ik heb hieruit veel meer geleerd dan alle geschiedenislessen bij elkaar. Ik kijk uit naar deel 2.
February 12, 2020
Op 14 november vorig jaar kwam Geert Mak bij Theater De Veste in Delft. Grote Verwachtingen, de opvolger van In Europa, was verschenen en Geert kwam een toelichting geven. Daar moesten mijn goede vriendin Annelous en ik naartoe. Annelous had de kaartjes geregeld, inclusief een speciale meet & geert ik bedoel meet & greet na afloop. Naar dit laatste onderdeel keek ik enerzijds uit, maar anderzijds vond ik dit ook wel spannend. Maf toch, op je 42e, dat je zo’n ontmoeting nog spannend kunt vinden. Maar ja, mensen van het statuur Geert Mak zijn nu eenmaal de hedendaagse superhelden. Van tevoren verschenen allerlei geluiden in de pers dat Geert er in zijn nieuwe boek en zijn boekbesprekingen elders rechtse standpunten op na zou houden. Met name op het terrein van de immigratie zou hij zijn naamgenoot evenaren. Totaal out of character natuurlijk, maar zo raakten we wel extra benieuwd.
Als voorbereiding op de avond dacht ik dat ik In Europa toch gelezen moest hebben. Het zou immers gaan over het vervolg erop. Twee weken van tevoren begon ik daarom vol goede moed aan de uitdaging om bijna 100 pagina’s per dag te lezen. We leven nu halverwege februari, dus het is niet helemaal gelukt. De maand januari over het eerste decennium van de 20e eeuw had ik echter ruimschoots gered. Gelukkig bleek het niet tijdig lezen van de rest geen belemmering voor een aangenaam avondje Delft. Van tevoren gingen we eten bij een restaurant van Annelous’ keuze (vegan food, wat nog altijd even wennen is voor me), waar we zowat op schoot worden geplaatst van twee keurige oudere heren, maar waar het eten uitstekend was, eerlijk is eerlijk.
Geert werd geïnterviewd. Wat een machtige verteller is hij toch. Zijn analyses waren wat ons betreft zeer raak en weloverwogen. Wij misten echter wel de scherpe randjes die ons aan de voorkant beloofd waren. Of eigenlijk ook weer niet: sommige helden moeten maar niet van hun voetstuk vallen. Hoewel Geert een behoorlijk doemscenario presenteert voor de wereld en ook een hard oordeel velt over de stand van Europa, doet hij dat wel afgewogen en vol nuance. Vreemd genoeg zorgde dit reële verhaal er wel voor dat wij allebei geen behoefte voelden om Grote Verwachtingen - ja, een knipoog naar Great Expectations - na afloop aan te schaffen. Liever begaven wij ons gezwind naar de meet & greet. Na veel rondgevraag bleken we in het zaaltje achterin te moeten plaatsnemen waar veel meer mensen nog een borreltje namen. Voor ons was er echter geen tafeltje gereserveerd... of toch wel? Één van de bardames draaide op een tafeltje in de hoek een bordje met Annelous’ achternaam om. Aan de tafel werden ónze drankjes geconsumeerd, aan onze zoutjes geknaagd! En door wie. Door de twee keurige oudere heren uit het restaurant. Als dit maatgevend is voor de Staat van Europa, Dan heeft Geert helemaal gelijk. dan moeten we alle zeilen bijzetten om er samen wat van te maken. Dan moeten we muren slechten tussen culturen, naties, regio’s, religies, geaardheden en - kennelijk - generaties. Overigens bleek de meet & greet zelf eruit te bestaan dat je een boek van Geert kon kopen en dan in de rij kon gaan staan voor een handtekening. Binnenkort komt Geert naar boekwinkel Maximus in Hillegersberg. Dan ga ik op herkansing, ditmaal met mijn vrouw. Ik denk ook dat ik Grote Verwachtingen dan toch ga aanschaffen, want het is nu eenmaal het vervolg op In Europa.
Oh ja, In Europa zelf is een uiterst goed gedocumenteerd reisverslag langs de plekken die de ontwikkeling van Europa markeren. Wat heerlijk lijkt het me voor Geert dat hij deze trips mocht ondernemen als correspondent. De anekdotes zijn vaak ontroerend en getuigen van een uiterst scherpe blik en oog voor detail. Als liefhebber van non-fictie mis ik echter iets van verdieping. Ik realiseer me heel goed dat het ook onmogelijk is om nog verder uit te diepen als je de Europese geschiedenis in zijn geheel wilt duiden. Dan maak je keuzes. En dat heeft Geert uitermate knap gedaan. Wat overigens extra leuk was in mijn geval is dat ik het laatste deel van Knausgards Min Kampf gelijktijdig las, waarin ook een heel uitgebreid essay over Hitler is opgenomen. Hetzelfde geldt voor de jaren ‘70, waarin Geert over de RAF schrijft (en activisme in bredere zin), terwijl ik momenteel toevallig ook Stefan Austs Baader-Meinhofgruppe aan het lezen ben. Heerlijk om de paralellen en overeenkomsten te zien, maar ook goed om te beseffen hoe iedere auteur weer op eigen wijze zijn licht op de geschiedenis werpt en ons enkel zijn versie ervan presenteert door de keuzes die hij maakt, zelfs tot op het niveau van de woordkeus.
Als voorbereiding op de avond dacht ik dat ik In Europa toch gelezen moest hebben. Het zou immers gaan over het vervolg erop. Twee weken van tevoren begon ik daarom vol goede moed aan de uitdaging om bijna 100 pagina’s per dag te lezen. We leven nu halverwege februari, dus het is niet helemaal gelukt. De maand januari over het eerste decennium van de 20e eeuw had ik echter ruimschoots gered. Gelukkig bleek het niet tijdig lezen van de rest geen belemmering voor een aangenaam avondje Delft. Van tevoren gingen we eten bij een restaurant van Annelous’ keuze (vegan food, wat nog altijd even wennen is voor me), waar we zowat op schoot worden geplaatst van twee keurige oudere heren, maar waar het eten uitstekend was, eerlijk is eerlijk.
Geert werd geïnterviewd. Wat een machtige verteller is hij toch. Zijn analyses waren wat ons betreft zeer raak en weloverwogen. Wij misten echter wel de scherpe randjes die ons aan de voorkant beloofd waren. Of eigenlijk ook weer niet: sommige helden moeten maar niet van hun voetstuk vallen. Hoewel Geert een behoorlijk doemscenario presenteert voor de wereld en ook een hard oordeel velt over de stand van Europa, doet hij dat wel afgewogen en vol nuance. Vreemd genoeg zorgde dit reële verhaal er wel voor dat wij allebei geen behoefte voelden om Grote Verwachtingen - ja, een knipoog naar Great Expectations - na afloop aan te schaffen. Liever begaven wij ons gezwind naar de meet & greet. Na veel rondgevraag bleken we in het zaaltje achterin te moeten plaatsnemen waar veel meer mensen nog een borreltje namen. Voor ons was er echter geen tafeltje gereserveerd... of toch wel? Één van de bardames draaide op een tafeltje in de hoek een bordje met Annelous’ achternaam om. Aan de tafel werden ónze drankjes geconsumeerd, aan onze zoutjes geknaagd! En door wie. Door de twee keurige oudere heren uit het restaurant. Als dit maatgevend is voor de Staat van Europa, Dan heeft Geert helemaal gelijk. dan moeten we alle zeilen bijzetten om er samen wat van te maken. Dan moeten we muren slechten tussen culturen, naties, regio’s, religies, geaardheden en - kennelijk - generaties. Overigens bleek de meet & greet zelf eruit te bestaan dat je een boek van Geert kon kopen en dan in de rij kon gaan staan voor een handtekening. Binnenkort komt Geert naar boekwinkel Maximus in Hillegersberg. Dan ga ik op herkansing, ditmaal met mijn vrouw. Ik denk ook dat ik Grote Verwachtingen dan toch ga aanschaffen, want het is nu eenmaal het vervolg op In Europa.
Oh ja, In Europa zelf is een uiterst goed gedocumenteerd reisverslag langs de plekken die de ontwikkeling van Europa markeren. Wat heerlijk lijkt het me voor Geert dat hij deze trips mocht ondernemen als correspondent. De anekdotes zijn vaak ontroerend en getuigen van een uiterst scherpe blik en oog voor detail. Als liefhebber van non-fictie mis ik echter iets van verdieping. Ik realiseer me heel goed dat het ook onmogelijk is om nog verder uit te diepen als je de Europese geschiedenis in zijn geheel wilt duiden. Dan maak je keuzes. En dat heeft Geert uitermate knap gedaan. Wat overigens extra leuk was in mijn geval is dat ik het laatste deel van Knausgards Min Kampf gelijktijdig las, waarin ook een heel uitgebreid essay over Hitler is opgenomen. Hetzelfde geldt voor de jaren ‘70, waarin Geert over de RAF schrijft (en activisme in bredere zin), terwijl ik momenteel toevallig ook Stefan Austs Baader-Meinhofgruppe aan het lezen ben. Heerlijk om de paralellen en overeenkomsten te zien, maar ook goed om te beseffen hoe iedere auteur weer op eigen wijze zijn licht op de geschiedenis werpt en ons enkel zijn versie ervan presenteert door de keuzes die hij maakt, zelfs tot op het niveau van de woordkeus.
September 23, 2017
Ambitieus boek dat de geschiedenis van Europa in de 20e eeuw wil samenvatten, en nog in zijn opzet slaagt ook!
Schrijver Geert Mak gaat vaak terug naar de bron om zijn verhaal te vertellen: hij consulteert oorspronkelijke krantenuitgaves, leest dagboeken van zowel de beaux monde als de gewone man. Dit alles doorspekt hij met zijn eigen waarnemingen ter plaatse (hij reist gans Europa door) en zijn zoektocht naar overgebleven relicten.
Bovenal - erg belangrijk voor een boek - hij doet dat op erg aangename wijze.
Alleen een deel ergens halverwege - over de oktober-revolutie in Rusland - is wat onsamenhangender, wat meer bric-à-brac verteld.
Maar laat dit de pret niet derven.
Een goed geschiedenisboek moet je bovendien verplichten om regelmatig zelf parallellen te trekken met het heden, wat je veelvuldig doet.
Maar niet alleen gelijkenissen vallen op, ook verschillen. De trektocht van Geert Mak dateert van 1999, het boek kwam uit in 2004. Opvallend met hoeveel optimisme er over het Europese project gesproken en geschreven wordt, en hoe dit een dikke 10 jaar later is omgeslagen.
Het eerste deel zoomt in op de periode vanaf eind 19e eeuw tot en met het omslagpunt van de 2e wereldoorlog.
Op naar deel 2 voor de rest van dit boeiende verslag!
Schrijver Geert Mak gaat vaak terug naar de bron om zijn verhaal te vertellen: hij consulteert oorspronkelijke krantenuitgaves, leest dagboeken van zowel de beaux monde als de gewone man. Dit alles doorspekt hij met zijn eigen waarnemingen ter plaatse (hij reist gans Europa door) en zijn zoektocht naar overgebleven relicten.
Bovenal - erg belangrijk voor een boek - hij doet dat op erg aangename wijze.
Alleen een deel ergens halverwege - over de oktober-revolutie in Rusland - is wat onsamenhangender, wat meer bric-à-brac verteld.
Maar laat dit de pret niet derven.
Een goed geschiedenisboek moet je bovendien verplichten om regelmatig zelf parallellen te trekken met het heden, wat je veelvuldig doet.
Maar niet alleen gelijkenissen vallen op, ook verschillen. De trektocht van Geert Mak dateert van 1999, het boek kwam uit in 2004. Opvallend met hoeveel optimisme er over het Europese project gesproken en geschreven wordt, en hoe dit een dikke 10 jaar later is omgeslagen.
Het eerste deel zoomt in op de periode vanaf eind 19e eeuw tot en met het omslagpunt van de 2e wereldoorlog.
Op naar deel 2 voor de rest van dit boeiende verslag!
November 3, 2024
Knap hoe dit boek de afgelopen 100 jaar in Europa beschrijft. Ik vond het fijn om ook eens te lezen hoe verschillende momenten in de geschiedenis beleefd werd in andere landen dan Nederland, Duitsland en het VK. Hoewel je er niet gelukkig van wordt (wat is er een hoop ellende geweest in Europa), snap je wel beter waar we vandaan komen, wat de ideeën waren achter de EU en hoe ook deels de conflicten van nu zijn ontstaan.
May 7, 2024
Deel 1 van In Europa is weer even goed als alle andere boeken die ik van Mak heb gelezen. Erg educatief en toch lees het als als een trein. Ik ben fan van Mak!
June 11, 2022
Dit boek zou verplichte kost moeten zijn van elke Europeaan; goede handvatten om de huidige politiek in perspectief te kunnen zien.
July 25, 2021
Mooi boek om de geschiedenis van Europa en de huidige wereld beter te begrijpen. De gesprekken met lokale bewoners tijdens de rondreis geven de geschiedenis een gezicht. Ik heb beide delen in een adem uitgelezen door de vlotte manier van schrijven.
September 28, 2024
Historisch meesterwerk
Read
July 16, 2025Dit boek gaf mij toch wel een andere kijk op het Europa van het begin van de twintigste eeuw.
Benieuwd naar deel II.
Benieuwd naar deel II.
May 31, 2020
Wat een boeiend, rijk en uitgebreid boek was dit. Een mooie, moedige poging om inzicht te geven in de enorme ontwikkelingen van de 20e eeuw.
Enkele feiten die mij troffen:
De Britten hebben veel langere en diepgewortelde tradities ivm andere landen. Het Britse koningshuis speelde aan het begin van de eeuw een centrale rol in Europa. Duitsland bestond uit veel meer versnipperde gebieden, niet een geheel. Men wilde van Berlijn een wereldstad maken, maar dat lukte niet echt.
WOI was een echte loopgraven oorlog. De Britten en Duitsers waren zeer gedisciplineerd, de Fransen niet. België was voor WOI 5e industrie van de wereld, daarna nooit meer zelfde positie bereikt.
In vergelijking met WOII werd er meer in Europa gevochten, waarbij de Duitsers veel geavanceerder wapentuig hadden,
relatief weinig burgerslachtoffers . De geallieerden waren zwaar ontmoedigd. Jean Monnet bedacht dat de Duitsers te verslaan waren door als geallieerden voedselbevoorrading te bundelen. Voorloper van de EEG. Amerikanen kwamen als frisse gemotiveerde redders van moegestreden geallieerden. Duitsers financierden tijdens WOI propaganda van Lenin om positie van tsaar Nicolaas II te ondermijnen. Mussolini was in Europa gerespecteerd leider, stelde ‘orde op zaken’. Was niet tegen de joden (in Italië werden veel minder joden verraden dan in bv NL). Streefde ook geen uniforme Italiaanse natie na. Ging veel meer om rechten van de boeren. In Italië was bedrijfsleven altijd nauw verweven met corrupte staat, waar men weinig van verwachtte. In Duitsland was de staat juist wel sterk.
WOII: grote uittocht van Fransen naar platteland, ook in GB. Polen ontdekken Enigma code systeem dat Duitsers gebruiken en delen dat met GB en F. Zo wist Churchill wat Duitsland ging doen en kon hij gericht troepen inzetten. Generalgouvernement: gebied in Polen waar raszuiveren heen moesten om het Arische ras te verspreiden. Idee bestond ook om 3 miljoen Nederlanders zich daar te laten vestigen. In Zamosc werden alle oorspronkelijke inwoners, Pools en Joods, weggejaagd. Frankrijk: regime in Vichy collaboreerde actief met Duitsland olv Pétain. De Gaulle was beste kandidaat om verzetsgroepen bij elkaar te brengen, al was hij enorm zelfzuchtig. Hij opereerde vanuit Londen, later vanuit Algiers. Na de oorlog werd hij president. Binnen de kortste keren zaten leden van het Vichy regime weer in het parlement en zelfs in de regering. Het feit dat Frankrijk actief collaboreerde werd op wonderbaarlijke wijze verbloemd.
D-Day: 3 miljoen soldaten vielen per schip vanaf Zuid-Engeland Normandië aan. De voorbereiding duurde twee jaar.
Enkele feiten die mij troffen:
De Britten hebben veel langere en diepgewortelde tradities ivm andere landen. Het Britse koningshuis speelde aan het begin van de eeuw een centrale rol in Europa. Duitsland bestond uit veel meer versnipperde gebieden, niet een geheel. Men wilde van Berlijn een wereldstad maken, maar dat lukte niet echt.
WOI was een echte loopgraven oorlog. De Britten en Duitsers waren zeer gedisciplineerd, de Fransen niet. België was voor WOI 5e industrie van de wereld, daarna nooit meer zelfde positie bereikt.
In vergelijking met WOII werd er meer in Europa gevochten, waarbij de Duitsers veel geavanceerder wapentuig hadden,
relatief weinig burgerslachtoffers . De geallieerden waren zwaar ontmoedigd. Jean Monnet bedacht dat de Duitsers te verslaan waren door als geallieerden voedselbevoorrading te bundelen. Voorloper van de EEG. Amerikanen kwamen als frisse gemotiveerde redders van moegestreden geallieerden. Duitsers financierden tijdens WOI propaganda van Lenin om positie van tsaar Nicolaas II te ondermijnen. Mussolini was in Europa gerespecteerd leider, stelde ‘orde op zaken’. Was niet tegen de joden (in Italië werden veel minder joden verraden dan in bv NL). Streefde ook geen uniforme Italiaanse natie na. Ging veel meer om rechten van de boeren. In Italië was bedrijfsleven altijd nauw verweven met corrupte staat, waar men weinig van verwachtte. In Duitsland was de staat juist wel sterk.
WOII: grote uittocht van Fransen naar platteland, ook in GB. Polen ontdekken Enigma code systeem dat Duitsers gebruiken en delen dat met GB en F. Zo wist Churchill wat Duitsland ging doen en kon hij gericht troepen inzetten. Generalgouvernement: gebied in Polen waar raszuiveren heen moesten om het Arische ras te verspreiden. Idee bestond ook om 3 miljoen Nederlanders zich daar te laten vestigen. In Zamosc werden alle oorspronkelijke inwoners, Pools en Joods, weggejaagd. Frankrijk: regime in Vichy collaboreerde actief met Duitsland olv Pétain. De Gaulle was beste kandidaat om verzetsgroepen bij elkaar te brengen, al was hij enorm zelfzuchtig. Hij opereerde vanuit Londen, later vanuit Algiers. Na de oorlog werd hij president. Binnen de kortste keren zaten leden van het Vichy regime weer in het parlement en zelfs in de regering. Het feit dat Frankrijk actief collaboreerde werd op wonderbaarlijke wijze verbloemd.
D-Day: 3 miljoen soldaten vielen per schip vanaf Zuid-Engeland Normandië aan. De voorbereiding duurde twee jaar.
May 3, 2022
Ik hou ontzettend van de boeken van Geert Mak.
Al van kinds af aan ben ik altijd heel geïnteresseerd geweest in geschiedenis. Misschien kwam het door mijn leraar, die heel boeiend kon vertellen en daarmee de interesse voor geschiedenis bij me heeft wakker gemaakt.
Ook op de middelbare school trof ik geschiedenis leraren die zo boeiend konden vertellen, dat het al heel snel tot mijn favoriete vakken behoorde.
Waar klasgenoten afhaakten bij de examen overhellen onderdelen over Nederland tijdens het interbellum, bleef het mij enorm boeien.
Wat is dat toch met geschiedenis?
Het heeft je interesse volledig, of helemaal niet. Iets er tussen in lijkt niet te bestaan.
Gezien mijn jeugdige interesse over de tijd van het interbellum, zijn de boeken van Geert Mak een fantastische aanvulling.
Zo ook " In Europa", een boek dat je mee neemt naar de geschiedenis van dit werelddeel.
De brandhaarden van de geschiedenis die over de onrust in heel Europa gaat. Niet alleen de oorlog van Hitler ging over rassen zuivering.
Terwijl Rusland dit afkeurde, vond er in dat land eveneens zo'n zuivering plaats. Daar ging het niet over Joden, maar over andersdenkenden politieke onrustzaaiers en criminelen. Ook Rusland voerde massa excecuties uit.
En wist je bv dat George Orwell, de beroemde schrijver van het boek "1984" in de jaren 30 naar Spanje trok daar in de Spaanse burgeroorlog mee te vechten tegen het facisme?
En dat hij heel veel meer goede boeken op zijn naam heeft staan die onder andere over de Spaanse kwesties gaan?
Wat ik ook bijzonder om te lezen vond, is de politiek van Spanje.
Iedereen kent het Spanje van Frankrijk, de aanslagen van de ETA. Maar vanuit welke achtergrond is deze beweging ontstaan?
In dit boek maakt Geert Mak een rondreis door Europa en komt op diverse plekken die iets over de geschiedenis vertellen van die plek en dat land, en wat er, na al die jaren van terecht is gekomen.
Hij spreekt met mensen die er nu wonen, met mensen die belangrijke momenten in de geschiedenis nog hebben mee gemaakt en vertellen hoe dat is geweest.
Over een meisje die in Auschwitz woont, en vertelt over het heel gewone leven daar zoals het nu is. Dat kamp Auschwitz voor haar een toeristische trekpleister is waar iedereen zich probeert te identificeren met de Joodse slachtoffers. Van huilende, rijke Amerikaanse vrouwen die zich een vorig leven herinneren als Joods slachtoffer, en er hun gereincarneerde persoon herdenken.
Over een steeds veranderend Europa, dat soms van haar fouten lijkt te leren, maar al te vaak in dezelfde valkuilen lijkt te stappen.
Nu gauw verder in deel 2 van dit meesterwerk beginnen.
Al van kinds af aan ben ik altijd heel geïnteresseerd geweest in geschiedenis. Misschien kwam het door mijn leraar, die heel boeiend kon vertellen en daarmee de interesse voor geschiedenis bij me heeft wakker gemaakt.
Ook op de middelbare school trof ik geschiedenis leraren die zo boeiend konden vertellen, dat het al heel snel tot mijn favoriete vakken behoorde.
Waar klasgenoten afhaakten bij de examen overhellen onderdelen over Nederland tijdens het interbellum, bleef het mij enorm boeien.
Wat is dat toch met geschiedenis?
Het heeft je interesse volledig, of helemaal niet. Iets er tussen in lijkt niet te bestaan.
Gezien mijn jeugdige interesse over de tijd van het interbellum, zijn de boeken van Geert Mak een fantastische aanvulling.
Zo ook " In Europa", een boek dat je mee neemt naar de geschiedenis van dit werelddeel.
De brandhaarden van de geschiedenis die over de onrust in heel Europa gaat. Niet alleen de oorlog van Hitler ging over rassen zuivering.
Terwijl Rusland dit afkeurde, vond er in dat land eveneens zo'n zuivering plaats. Daar ging het niet over Joden, maar over andersdenkenden politieke onrustzaaiers en criminelen. Ook Rusland voerde massa excecuties uit.
En wist je bv dat George Orwell, de beroemde schrijver van het boek "1984" in de jaren 30 naar Spanje trok daar in de Spaanse burgeroorlog mee te vechten tegen het facisme?
En dat hij heel veel meer goede boeken op zijn naam heeft staan die onder andere over de Spaanse kwesties gaan?
Wat ik ook bijzonder om te lezen vond, is de politiek van Spanje.
Iedereen kent het Spanje van Frankrijk, de aanslagen van de ETA. Maar vanuit welke achtergrond is deze beweging ontstaan?
In dit boek maakt Geert Mak een rondreis door Europa en komt op diverse plekken die iets over de geschiedenis vertellen van die plek en dat land, en wat er, na al die jaren van terecht is gekomen.
Hij spreekt met mensen die er nu wonen, met mensen die belangrijke momenten in de geschiedenis nog hebben mee gemaakt en vertellen hoe dat is geweest.
Over een meisje die in Auschwitz woont, en vertelt over het heel gewone leven daar zoals het nu is. Dat kamp Auschwitz voor haar een toeristische trekpleister is waar iedereen zich probeert te identificeren met de Joodse slachtoffers. Van huilende, rijke Amerikaanse vrouwen die zich een vorig leven herinneren als Joods slachtoffer, en er hun gereincarneerde persoon herdenken.
Over een steeds veranderend Europa, dat soms van haar fouten lijkt te leren, maar al te vaak in dezelfde valkuilen lijkt te stappen.
Nu gauw verder in deel 2 van dit meesterwerk beginnen.
March 26, 2020
Wauw wat een meesterwerk, 800 pagina's lang word je meegenomen door de 20st eeuw en door Europa. Boeiend, leerrijk en tevens meedogenloos. Eigenlijk een must read voor iedereen. Het heeft mij als geschiedenis liefhebber een andere kijk gegeven op de gebeurtenissen van de 20st eeuw. Dank u Geert Mak!
December 31, 2023
Al leest niet elk hoofdstuk even vlot weg, blijft 'In Europa' een ontzettend informatief en pakkend boek. Met een rijk vocabulaire, uitbundige kennis en creatief schrijfwerk weet Geert Mak op ingenieuze wijze zijn reis door de tijd en het continent over te brengen aan de lezer. Een "must-have" voor elke Europa liefhebber.
April 19, 2020
Indringend en massief, leest als een trein. 1 klein minpuntje is het ontbreken van voetnoten of een verklarende woordenlijst, Mak gaat er van uit dat de lezer de vaak zeer specifieke termen wel weet. En jammer dat er geen foto's in staan.
April 22, 2020
Jaaaa dat einde. Wat een hel. Vond het laatste stuk over Rusland en Stalin wel een beetje saai zo na de Tweede Wereldoorlog, maar ook wel heeel interessant. Deel 2 ga ik niet luisteren, maar lezen. En misschien koop ik deel 1 ook nog wel. Ik ga in ieder geval de serie ook even terugkijken :D
September 13, 2022
Werkt niet zo goed als audioboek. Soms vergeet je te luisteren en begeef je je plots in een nieuwe willekeurige stad in Europa tijdens de tweede wereld oorlog, zonder dat je weet hoe Geert daar terecht is gekomen. Verder wel ontzettend interessant
February 19, 2023
De geschiedenis van ruzies tussen Europese mannen en de desastreuze gevolgen op de rest van ons. Dankzij het bestaan van audioboeken, luister ik dit soort boeken dat ik nooit zou lezen. Ik luisterde onderweg: ik de auto, in de trein, ... Op manier was het niet zo erg om af en toe afgeleid te zijn.
June 30, 2024
Ik heb het volledige boek in één band, nu de eerste helft gelezen: januari-juni, 1900-1941.
Fantastisch. Ontzettend interessant, meeslepend en een prachtige afwisseling tussen historische schets en persoonlijk verhaal.
Op naar de tweede helft.
Fantastisch. Ontzettend interessant, meeslepend en een prachtige afwisseling tussen historische schets en persoonlijk verhaal.
Op naar de tweede helft.
August 1, 2024
Geert Mak heeft een talent om grote historische gebeurtenissen klein te maken door middel van schitterende verhalen. Daarbij verliest die niet de grote verhaallijn van een hoofdstuk. Fijn om te lezen met vele persoonlijke verhalen.
July 27, 2025
Prachtig boek over de geschiedenis van Europa aan de hand van dagboek fragmenten en historische feiten.
Het leest redelijk makkelijk en heeft voor mij een verhelderende blik gegeven op de geschiedenis van Europa
Het leest redelijk makkelijk en heeft voor mij een verhelderende blik gegeven op de geschiedenis van Europa
September 14, 2019
Good book, although it goes very slowly
October 9, 2019
Must read
January 3, 2020
Simply amazing, the structure, the story, the perspective. Everything fits and he takes you literally and figuratively on a trip through the Europe of the 20th century. Must read.
February 12, 2020
Alles wat we over het Europa van begin vorige eeuw willen weten maar wat nooit in de geschiedenisboeken stond.
May 24, 2020
Niet echt geschikt boek om naar te luisteren, ik heb het ook niet uit. Ik zou nu 3 sterren geven maar verdient waarschijnlijk meer.
June 18, 2020
Prachtig boek.
July 13, 2020
Read about the past to better understand today and the future
Read
January 4, 20219
Displaying 1 - 30 of 49 reviews