Türk Model Devleti: Gök Türkler

by Ahmet Taşağıl

Günümüz dünya tarihinde Türklerin tarihi söz konusu edildiğinde akla ilk gelen Gök Türk tarihidir. Çünkü Gök Türkler sadece bir devlet kurmakla kalmamış, Türk adını devlet adı olarak kullanıp, bu adın yaygınlaşmasını, milletin kimliğinin pekişmesini sağlamışlardır. Taşıdığı ad, siyasi ve sosyal tarihi, devlet sistemi ve unvanları, sonraki nesillere bıraktıkları hazine değerinde Türkçe yazıtlar, onları Türk tarihinde model devlet konumuna getirmiştir.

Karahanlıların ve hatta Gaznelilerin Gök Türk bünyesinden çıktıklarını anlayabiliyoruz. Ama Oğuz Yabgu Devleti’nden başlayarak Selçuklu, Osmanlı, Türkiye Cumhuriyeti ve Ön Asya’da kurulmuş sayısız devlet ve beylik doğrudan Gök Türklerin devamıdır.

Kore’den Kırım’a kadar uzanan Avrasya’nın uçsuz bucaksız bozkırlarına hâkim olmaları, hemen bütün Türkleri bir devlet çatısı altında toplamaları, onlara ayrı bir özellik katar. Gök Türk tarihini duruma göre anahtar veya bir şablon gibi kullanarak bütün Türk dünyası tarihini anlayabiliriz.

Bu kitapta Gök Türklerin genel Türk tarihi içinde aldıkları model, oynadıkları roller, tarih sahnesine efsanevi bir şekilde çıktıkları andan yıkılışlarına kadarki maceraları Çince kaynaklara da başvurularak anlatılmaktadır.

Türklerin tarihinde özel bir yerleri bulunduğu bilinse de kaynakların karışıklığı ve ağırlığı yüzünden tarihlerini okumanın zorluğu söz konusudur. Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, kaynakların verdiği bilgiler çerçevesinde Gök Türklerin tarihini başlangıçtan yıkılışa kadar Türk tarihinde “model devlet” şablonuna uygun bir şekilde anlatmaktadır.

352 pages, Paperback

First published November 1, 2017

About the author

14-2-1964 tarihinde Kocaeli’nin Karamürsel ilçesinde doğdu. 1975’te İlyasköy İlkokulunu, 1981’de İzmit Mimar Sinan Lisesi’ni bitirdi.

İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü’nden 1985 yılında mezun oldu. Aynı yıl Çince öğrenmek ve Orta Asya Tarihi üzerine araştırmalar yapmak üzere Tai-wan’a gitti. Adı geçen ülkede Shih-fan Üniversitesinde Çince kurslarına devam ederken, aynı zamanda Cheng-chih Üniversitesinin Etnoloji Araştırmaları Enstitüsü’nde ve Tarih Bölümünde ders ve seminerleri takip etti. Bunun yanında dökümantasyon merkezinde Çin kaynaklarından Türk tarihine ait belgeler topladı.

1986 yılının sonunda Türkiye’ye dönüp, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Yüksek Lisans öğrenimine başladı. 1988 yılında “Gök-Türk – Ülkesine Gelen Çinli Elçilerin Raporlarına Göre Gök-Türk – Çin İlişkileri” adlı teziyle master unvanını aldı. Aynı yıl bu enstitüde başladığı doktora çalışmasını 1991’de “Gök-Türkler (542-630)” adlı teziyle tamamlayarak doktor unvanını kazandı.

Bu arada 1987 yılında araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladığı Mimar Sinan Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Ortaçağ Tarihi Anabilim Dalında, 1992’de yardımcı doçentliğe yükseltildi . 1995 yılında Genel Türk Tarihi alanında doçent unvanını kazandı. 2001 yılında profesör oldu.

1997-1998 ve 1999-2000 eğitim-öğretim yıllarında Kazakistan’ın Türkistan şehrindeki Uluslararası Hoca Ahmet Yesevî Türk-Kazak Üniversitesinde misafir öğretim üyesi olarak görev yaptı. Çeşitli seminerler ve konferanslar verdiği gibi panel ve sempozyumlara katıldı. Kazakça başta olmak üzere diğer Türk lehçelerini öğrendi. Bu esnada Özbekistan’ın Semerkand, Buhara ve Hive gibi tarihi şehirlerine, yine Güney Kazakistan’da Sır Derya boyundaki tarihi kalıntıların bulunduğu alanlara geziler yaptı. Saha araştırmalarında bulundu. Aynı üniversitede 2001-2002 öğretim yılında Tarih-Felsefe Fakültesi Dekanlığı görevini yürüttü. 2002 yılının Temmuz Ağustos aylarında Türk İşbirliği Kalkınma İdaresi’nin yürüttüğü Moğolistan Türk Anıtları Projesinde yer aldı.

2004-2005 öğretim yılında Bişkek’te bulunan Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesinin Tarih Bölümünde öğretim üyeliğinde bulundu. Aynı üniversitenin Türk Uygarlığı Merkez Müdür yardımcılığını yürüttü. Sosyal Bilimler Dergisi yayın kurulu başkanlığını yaptı.

2007-2008 Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü yaptı. 2008 yılında Rektör Yardımcılığına atanmıştır. 2009 Nisan ayında ise Tarih Bölümü Başkanlığına atanmıştır.

Halen Mimar Sinan Üniversitesi Tarih Bölümü Başkanlığı ve Rektör Yardımcılığı görevini sürdürmektedir.

Çince, İngilizce, Rusça ve Fransızca ile Türk lehçelerinden Kazakça ve Kırgızca’yı bilmektedir.

Evli ve iki çocuk babasıdır.

Reviews

[Caterina · Rating 5 out of 5]

Keşke öğretim hayatımızca boyunca bize tarih diye okutturdukları ezbercilik anlayışına dayalı metinler yerine böyle eserler ders kitabımız olsaydı. Ahmet Taşağıl hocamın kendine göre bir yazma tekniği var, daha önceki eserlerinde tekrar olduğunu düşünme hatasını yaptığım şey aslında konuya önce giriş yapması, sonra girişte açtığı yolu genişletip detaylandırması ve sonuçta kısacık bir özetle akılda kalıcı hale getirmesi. Yıllardır Gök Türkler üzerine okurum, ilk defa bir okumada büyük çoğunluğu aklımda kaldı diyebileceğim bir kitap bu. Ha, uzun bir süre Çinli ismi, ünvanı görmek istemiyorum orası ayrı. :) 55 sayfaya yer imi koymuşum, notları nasıl toparlayacağımı bilemiyorum. Kitapları çizmekten pek hoşlanmasam da bu bir istisna olacak gibi görünüyor.

Okuyun, okutun!

B

[Abdullah Aydınlık · Rating 5 out of 5]

Okuduğunuzda I. ve II. Göktürk Devleti hakkında çok iyi bilgi sahibi olabileceğiniz bir kitap. Kurucuları, kağanları, savaşları sırasıyla ve sade bir şekilde anlatılmış. Göktürk dönemini öğrenmek isteyenlere önerilebilecek en ideal kitap diyebilirim.

[Selçuk · Rating 4 out of 5]

Kitap, kendisini Türk diye çağıran herkesin mutlaka kütüphanesinde olmalı. Kitapta kurulan devletleri sorunları ve başarıları o dönemin koşullarına göre analiz edip günümüz dünyasında ki karşılaşılan sorunlara karşı tecrübeler uygulanabilir.

[Emirhan Kökden · Rating 5 out of 5]

Harika.