Dat de mens slecht is, is een statement van formaat. Als je daar nog bij vermeldt dat deze visie tot meer optimisme uitnodigt dan wanneer je ervan uitgaat dat de mens goed is, dan doet dat nog meer de wenkbrauwen fronsen.
In dit essay over goed en kwaad geeft Reginald Moreels een inkijk in zijn eerlijke zoektocht naar de oorspronkelijke natuur van de mens. Als oorlogschirurg werd hij gedurende dertig jaar geconfronteerd met het afschuwelijke lijden dat mensen elkaar kunnen aandoen. Maar de solidariteit als reactie hierop blijft evenzeer op zijn netvlies gebrand. Realisme en hoop met elkaar verenigen, is het opzet van dit essay. De overtuiging dat we onze slechte natuur kunnen overwinnen, loopt er als een rode draad doorheen.
Réginald Moreels (°1949) is chirurg. Hij was medeoprichter van Artsen Zonder Grenzen in België. Hij zetelde in de senaat en was achtereenvolgens staatssecretaris en minister van Ontwikkelingssamenwerking. Hij verleende ook zijn medewerking aan projecten van de Belgische Technische Coöperatie (BTC), nu Belgisch Ontwikkelingsagentschap, voor volksgezondheid in Burundi en Ruanda. Hij is nog altijd actief als oorlogschirurg en opereerde recent onder andere in Mosul en in Kivu.
Het eerste 2/3 van het essay bood interessante inzichten, die ik miste in "God als therapeut" van Boris Cyrulnik. Het laatste onderdeel kon me niet boeien en was een samenraapsel van half-uitgewerkte ideeën.
Interessante tegenpool voor Bregmans "De meeste mensen deugen". Moreels put uit zijn jarenlange ervaring als chirurg in conflictgebieden en kon zo in levende lijve ondervinden dat de mens intrinsiek naar het slechte neigt. Maar de mensheid als door en door slecht bestempelen doet hij niet. Elke vorm van naastenliefde, ethiek of empathie is eerder een overwinning op het slechte dan een natuurlijke uitdrukking van het goede. Heeft Moreels hier gelijk? Misschien wel, misschien ook niet, wellicht ligt de waarheid zoals altijd ergens tussenin.
Te veel expositie en analyse, te weinig zoeken, zoals hoort in een goede essay. Ook jammer dat het persoonlijke hier bijna niet in voor kwam, dat had dit kunnen transformeren naar een aangenaam en interessant boek om te lezen. Nu was de samenhang soms weg.