'Was dit God of Satan die ons probeerde te misleiden? Was er sprake van massapsychose? In hoeverre waren mijn ervaringen het gevolg van suggestie, intuïtie of van mijn innerlijke zoektocht naar mijn emotionele zelf?' (Michiel van Elk in Extase)
Sommige gelovigen horen letterlijk de stem van God, anderen verliezen het besef van tijd en ruimte tijdens een meditatie of ontdekken door middel van geestverruimende middelen een hogere realiteit. Waar komen deze religieuze en spirituele ervaringen vandaan? Bieden zij echt een blik op een andere werkelijkheid? Zijn sommige mensen gevoeliger voor dit soort ervaringen dan andere? Extase gaat aan de hand van recent wetenschappelijk onderzoek in op deze en andere vragen. De auteur, zelf wetenschapper en ex-gelovige, vertelt over veldonderzoek op paranormaalbeurzen en bij kerkgenootschappen, en over experimenten die hij en zijn collega's uitvoerden, zoals dat met de Godhelm op Lowlands. We zullen zien dat de mens een diepgewortelde aanleg heeft om religie te ervaren en dat dit allerlei voordelen biedt.
Michiel van Elk (1980) werkt aan de Universiteit van Amsterdam en doet onderzoek naar de werking van het brein. Hij heeft gewerkt aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, de École polytechnique fédérale de Lausanne (EPFL, Zwitserland), de University of California Santa Barbara (VS) en Stanford University (VS).
Bij het zien van de schitterende cover en titel heb je niet meteen door waar het boek over kan gaan, dat wordt pas tijdens het lezen duidelijk en begrijp je waarom de helm tussen twee draadjes op de cover staat. Wetenschappelijke boeken kunnen nogal eens saai, droog en langdradig overkomen waardoor je al snel geen zin meer hebt om het boek verder te lezen. Bij dit boek geldt dat allerminst. De hoofdstukken zijn op een boeiende, vlotte manier geschreven. Je wilt alleen maar verder lezen. Het boek is voor iedereen, van laag- tot hoog opgeleid, toegankelijk. Als er al moeilijke woorden voorkomen, dan wordt je snel duidelijk wat er bedoeld wordt. Meteen tijdens het lezen van de inleiding word je nieuwsgierig naar de rest van het boek, je wilt de rest van het boek gaan lezen. Het boek verteld onder andere over bijzondere ervaringen, voor sommigen misschien herkenbaar, die mensen hebben meegemaakt met divcerse geloven. Daar wordt op een wetenschappelijke manier naar gekeken en verklaard. Je krijgt meer helderheid over waarom bepaalde mensen bijvoorbeeld paranormale gaven hebben en anderen weer niet. Er is gekeken naar diverse geloven in diverse landen en culturen en er zijn wetenschappelijke experimenten uitgevoerd door gebruik van onder andere VR en de Godhelm. Het is interessant om te lezen hoe mensen erop reageren, hoe iedereen weer anders reageert en andere ervaringen heeft, waarom de een gevoeliger is dan de ander. De auteur geeft zijn mening over of het vanzelfsprekend is dat je in een God gelooft en over religie in het algemeen. Je komt erachter wat het effect van psychedelica is op het brein. Na het lezen van dit boek wil je zelf ook de ervaringen gaan opdoen die de auteur heeft opgedaan zoals bijvoorbeeld een floatsessie of naar een paranormale beurs. Aan het eind vind je o.a. een persoonlijkheidsvragenlijst en De Cognitieve Reflectietaak. Een compliment voor de uitgever dat die de noten onderaan de bewuste pagina hebben geplaatst. Kortom; als je benieuwd bent naar hoe wetenschappers op geloof en religie kijken, dan is dit boek een echte aanrader.
Geweldige samenvatting van de psychologie (en een beetje neurowetenschap) van religieuze ervaringen. Genuanceerd, weldoordacht en verrijkend; en leest daarnaast makkelijk weg. De auteur ziet religie als een diep menselijk verschijnsel maar is minder reductionistisch dan veel van zijn vakgenoten en dat is mooi. Toch beklijft de vraag of er door deze onderzoeksaanpak religie en de menselijke geest niet teveel een machine wordt (denk hard problem of consciousness). Hoe dan ook, van harte aanbevolen!
Van Elk beschrijft spirituele ervaringen vanuit literatuur en eigen ervaring, laat op basis van helder en kritisch beschreven wetenschappelijk onderzoek zien dat veel van die ervaringen biologisch en psychologisch te verklaren zijn en laat toch waardevolle menselijke ervaringen van zin en betekenis intact.
Zeer plezierig boek over allerlei vormen van religieuze ervaringen en onderzoeken dier ernaar gedaan zijn. Kritisch, genuanceerd, maar tegelijkertijd pragmatisch over het vaak positieve effect van religieuze beleving. Zeker een aanrader.