Myrsini Panayotou, an Athenian girl about to start university, learns of the coup d'etat that brought to power the infamous dictatorship of the "Colonels" in her country in the early hours of Friday, 21st April 1967. The child of a well-to-do family, Myrsini enthusiastically joins the underground resistance, making common cause with a varied cast of characters from backgrounds very different from her own. After an early failed love affair she gets engaged to George, a political prisoner, only to find her human instincts increasingly difficult to reconcile with her idealistic philosophy once he is released. The story moves towards its climax as Myrsini becomes involved in the bloody events of 17th November 1973, when tanks were used to evict students from the Athens Polytechnic. At the same time the fortunes of Myrsini's family form a backdrop at once touching and bizarre to an impressionable girl's unflinching search for a true identity, both for herself and for her country.
Maro Douka is one of the most important writers of the modern greek literature. She was born in 1947 in the city of Chania. In 1966, she moved in Athens where she still lives. Many of her works have been translated into other languages worlwide.
Μια πολύ καλή πένα εγκλωβισμένη στα τερτίπια του πράγματος που ονομάζεται "νεοελληνική λογοτεχνία": - ομφαλοσκόπηση και πάλι ομφαλοσκόπηση - το "show" με το σταγονόμετρο, γιατί είναι δείγμα παραλογοτεχνίας. "Tell" κι άγιος ο Θεός - Η συνοχή, η προοικονομία και τελικά και η πλοκή υπό διωγμό - η αίσθηση ότι δίνεις εξετάσεις (εδώ, επί της ιστορίας και της ορολογίας της ελληνικής αριστεράς. Αν δεν κατέχεις αυτά τα δυο θέματα σε κάποιο βαθμό, το βιβλίο σου κλείνει την πόρτα στη μούρη)
Θεματικά, την εποχή που κυκλοφόρησε πρέπει να ήταν συγκλονιστικό και τα ζητήματα που έθιγε να αποτελούσαν ταμπού ακόμα. Αλλά σήμερα απευθύνεται μάλλον μόνο σε όποιον θέλει να μάθει τι είχε μέσα στο κεφάλι της αυτή η γενιά που έφερε τη χώρα σε τέτοια κατάντια.
Γνωρίστηκα με την γραφή της Δούκα το 2006,αφορμή τα Μαύρα Λουστρίνια της.Τα λάτρεψα,απλά! Θα έλεγε κανείς ό,τι ξεκίνησα "ανάποδα",δηλαδή έπιασα πρώτα στα χέρια μου μια αυτοβιογραφική δουλειά της και αργότερα κινήθηκα στο χώρο της λογοτεχνίας.
Λίγο καιρό μετά προσπάθησα να διαβάσω ένα από τα λογοτεχνικά της έργα,όμως δεν τα κατάφερα. Και τώρα,μετά την απολαυστική ανάγνωση της "Αρχαίας Σκουριάς",ξέρω γιατί δεν μπόρεσα.Δεν ήμουν έτοιμη!
Η γραφή της είναι πάρα πολύ ιδιαίτερη. Η Κ.Τσιτσελή την χαρακτηρίζει "τραχιά,όλο γωνίες και χάσματα,ένας άτακτος ρυθμός φράσεων και λεξιλογίου που σου δίνει την αίσθηση του τυχαίου". Τα έργα της θέλουν τον κατάλληλο χρόνο και χώρο στη ζωή του αναγνώστη. Με τον τρόπο τους σε παρασέρνουν σε άλλες αναζητήσεις έργων και γεγονότων. Όλα αυτά θα σε κάνουν είτε να την λατρέψεις είτε να την εγκαταλείψεις. Μα δεν υπάρχει μέση οδός; Φυσικά και υπάρχει. Να της δώσεις την ευκαιρία που σου ζητά!Αυτή η δεύτερη ανάγνωση,που με επιμονή και υπομονή και φυσικά με ένα μολύβι στο χέρι για να σημειώνεις(συνεχώς) θα σου προσφέρει τόσα σπουδαία πράγματα γύρω από τη ζωή και τις επιλογές της,αλλά και γύρω από το ρόλο της Ιστορίας.
Αυτό είναι το 5ο βιβλίο της που διαβάζω(και όχι το τελευταίο). Για τη Δούκα όμως είναι το 1ο της μυθιστόρημα,γραμμένο μόλις το 1979 και αυτό είναι φοβερό γιατί είναι ένα έργο βαθιά σύγχρονο και επίκαιρο όσο ποτέ! Εντυπωσιάστηκα!
Μέσα σε 327 σελίδες αντίκρισα όλη τη συνέχεια της "Χαμένης Άνοιξης" του Τσίρκα!Είδα ιδεολογίες και πιστεύω να δημιουργούνται,να αλλάζουν και να προδίδουν ανθρώπους και όνειρα που τις πίστεψαν.Συνάντησα την ελληνική κοινωνία και τις τάξεις της,τους νέους και τα γεγονότα που τους σημάδεψαν.
Ξεχώρισα αρκετές σελίδες και φράσεις όπως.. σ.104-106( η μοίρα ενός ήρωα στα πλοκάμια της Ιστορίας και του Χρόνου,συγκλονιστική εξιστόρηση που με τόσο λιτό λόγο συγκινεί τόσο πολύ) σ.159 "..σκορπίζαμε οι παλιοί φίλοι δίχως την ελπίδα να ξαναβρεθούμε και πολλά θα χαράζονταν ακόμη στο πετσί μας,ικανά να μας απομονώνουν στην αποκλειστικότητα που θα διάλεγε ο καθένας για τον εαυτό του." σ.160 φοβερό πολιτικό σχόλιο σ.214 "..οι νέοι σήμερα δεν έχουν κουλτούρα,δεν βασανίζουν αυτό που διαβάζουν,το δέχονται απλώς ή το αρνούνται,χωρίς να είναι σε θέση να εμβαθύνουν,πόσο μάλλον να αφομοιώσουν(...)τους έχει διαβρώσει το θέαμα,ακόμα και να μιλήσουν δυσκολεύονται." σ.230-231 πολιτικό σχόλιο σ.240-241 πολιτικό σχόλιο και ανθρώπινη κατάσταση...η όποια θρησκεία και ο σουρρεαλισμός της όλο το 16ο συγκλονιστικό κεφάλαιο που αναφέρεται στο Πολυτεχνείο και σε πολλά άλλα που θα ακολουθήσουν.. σ.300&310 υπέροχα πολιτικά σχόλια όλο το 18ο κεφάλαιο γιατί μας δείχνει τη Μεταπολίτευση με μια ιδαίτερη ματιά-κριτική...
Το βιβλίο είναι βαθιά πολιτικό χρησιμοποιώντας ως σκηνικό την Ιστορία της 10ετίας του '60-αρχές '70 (ως τη Μεταπολίτευση),γι' αυτό η ανάγνωσή του προϋποθέτει αρκετές γνώσεις. Εξαιρετικό ιστορικό ανάγνωσμα που θα συνοδέψει την "Αρχαία Σκουριά" είναι το έργο του Κ.Κορνέτη "Τα Παιδιά της Δικτατορίας" (βλ. https://www.goodreads.com/review/show... ).
"Και τέλος πάντων πότε νιώθω ένας θεός πότε ένα πλάσμα..."
ΒΑΡΕΤΟ σε βαθμό κακουργήματος!Το έφτασα μέχρι τη μέση και μετά προσπερασα όλες τις υπόλοιπες σελίδες για να φτάσω στο τέλος,το οποίο ήταν και αυτό βαρετό!
Όχι κυρία Μάρω Δούκα δεν έγινε όλη η γενιά του Πολυτεχνείου βολεμένοι μικροαστοί... Ευτυχώς υπάρχουν σήμερα άνθρωποι που αγωνίζονται και δίνουν τη ζωή τους για μια ιδέα, για ένα όνειρο μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας που μόνο απατηλό δεν είναι... Αυτοί δεν προσφέρουν δεκανίκια για τη δική τους αποθέωση, δε δίνουν ερωτηματολόγια προς συμπλήρωση, δεν αναλώνονται σε ατέρμονες ''Μαρξιστικές αναλύσεις'' μέσα σε κλειστά κομματικά γραφεία, δε ζουν μέσα σε μια συνεχή άρνηση αποδομώντας την οικογένεια,τον έρωτα, την πολιτική ως επαναστατική συνθήκη όπως η Μυρσίνη... Αυτοί δε φόρεσαν γραβάτες και ταγεράκια, δεν έγιναν ψηφοθήρες πολιτικοί, δεν έπιασαν καλοπληρωμένες θεσούλες στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, παρέμειναν υπέρμαχοι της αξίας που τοποθετεί τον άνθρωπο πάνω από αυτή της διαρκούς συσσώρευσης κεφαλαίου... Θα τους δείτε να αγωνίζονται στους χώρους εργασίας, στους δρόμους καθημερινά στις διαμαρτυρίες και στις συγκεντρώσεις, στα πρωτοβάθμια σωματεία να αγωνιούν να αλλάξουν δεδομένους συσχετισμούς δυνάμεων για να γεννηθούν κοινωνίες δίκαιες, κόσμοι ομορφότεροι που η ανθρώπινη ζωή θα αποκτά το νόημα που της αξίζει... Ναι κυρία Δούκα παρά τις αντιξοότητες των καιρών Αυτοί θα συνεχίσουν να υπάρχουν... θα αποτελούν τους ανώνυμους φάρους των νέων Πολυτεχνείων μας, πηγή έμπνευσης των επόμενων γενεών που έρχονται!!!
Όπως το έγραψε και ο μεγάλος μας ποιητής Γ.Ρίτσος: ''Σε τούτα εδώ τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν πιάνει''
Πωπω ήττα! Φλερτάρω με την ιδέα του ενός αστεριού γιατί ειλικρινά δεν μου άρεσε τίποτα! Ας τα πάρουμε από την αρχή. Τι περίμενα όταν ξεκινούσα το βιβλίο: τίποτα. Δεν είχα καμία προσδοκία, δεν ήξερα την υπόθεση, ήξερα όμως τη Δούκα και ότι η «Αρχαία Σκουριά» θεωρείται από τα καλά της μυθιστορήματα. Τι διάβασα: ένα παραλήρημα αφηγηματικό, χωρίς θεματικό κέντρο, που δεν μπόρεσα να καταλάβω πού πήγαινε, γραμμένο με εντελώς ιδεολογική, αριστερή στόχευση (έτσι πιθανολογώ, γιατί είπαμε, δεν κατάλαβα τίποτα). Η ηρωίδα είναι έφηβη στην αρχή της αφήγησης, που συμπίπτει με το στρατιωτικό πραξικόπημα του ‘67. Σκόρπιες πληροφορίες για την οικογένεια και το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε δίνονται μέσα από διάφορες ασύνδετες σκηνές αστικού σαλονιού, που αναρωτήθηκα αν είχαν στόχο να μας δείξουν την σήψη της αστικής τάξης (υποκρισία, εξώγαμα, κουτσομπολιό, αλλαξοκωλιές -συγγνώμη, δεν μπορούσα να βρω ευγενικότερη λέξη). Η ηρωίδα είναι αριστερής ιδεολογίας μάλλον λόγω επίδρασης των ανδρών με τους οποίους σχετίζεται, παρόλα αυτά, αν και δηλαδή εντελώς τυχαία βρεθηκε ενταγμένη στην αριστερά, περνάει όλα τα σημαντικά ορόσημα-δοκιμασίες: -ένταξη σε παράνομες οργανώσεις ✅ -Αρραβώνας με φυλακισμένο και επισκέψεις στις φυλακές ✅ -Ξύλο στην ασφάλεια ✅ -Συμμετοχή στο Πολυτεχνείο✅ Και φυσικά διασκέδαση σε λαϊκά κουτούκια και ταβερνάκια, με σιγοτραγούδισμα αντάρτικων τραγουδιών. Και ατέρμονες, ατελείωτες αναφορές σε θέματα κομμουνιστικής ιδεολογίας, αφού όπως φαίνεται οι αναλύσεις μαρξιστικών (τροτσκιστικών, μαοϊκών κτλ) ιδεών ήταν η βασική ασχολία και το σημαντικότερο ενδιαφέρον της συγκεκριμένης γενιάς.
Συνοψίζω γιατί παρατράβηξε: ασύνδετο, ασυνάρτητο, γραμμένο σε μια γλώσσα παλιακή, που δείχνει την ηλικία της, με θέμα που δεν αγγίζει προβληματισμούς της δικής μου γενιάς, μια ηρωίδα που άγεται και φέρεται χωρίς πουθενά να διαφαίνεται κάπου η δική της βούληση ξεκάθαρα και με άφησε με μια αίσθηση what the f*ck did I just read.
Ένα βιβλίο που μου προκάλεσε ανάμεικτα συναισθήματα καθώς είχε κάποια σ��μεία που μου άρεσαν πολύ και κάποια που απορούσα γιατί συνεχίζω να το διαβάζω. Διαδραματίζεται σε μία εποχή ορόσημο για την πολιτική Ιστορία της χώρας και την Αριστερά και παρόλο που ασκεί κριτική και κάνει πολλά πολιτικά σχόλια, αισθάνθηκα ότι δεν εμβάθυνε όσο θα έπρεπε ή έστω όσο εγώ θα ήθελα, με αποτέλεσμα, από τη μία να μην είναι «προσιτό» σε αυτούς που δεν γνωρίζουν καλά αυτό το κομμάτι της Ιστορίας και από την άλλη να μην προσφέρει το «κάτι παραπάνω» στους υπόλοιπους. Εξαίρεση αποτελεί το 16ο κεφάλαιο που αναφέρεται με συγκλονιστικό τρόπο στα γεγονότα του Πολυτεχνείου κάνοντάς το ίσως το αποκορύφωμα του βιβλίου. Σίγουρα ο σκοπός του βιβλίου δεν είναι μόνο Ιστορικοπολιτικός καθώς μεγάλο του μέρος ασχολείται με τις κοινωνικές σχέσεις (και δη τις προβληματικές) είτε αυτές είναι οικογενειακές, ερωτικές, φιλικές κ.τ.λ. αλλά κάπου χάνεις το ενδιαφέρον σου με τις τόσες λεπτομέρειες για την ερωτική ζωή του πατέρα της πρωταγωνίστριας, αποπροσανατολίζοντας τον αναγνώστη από την ουσία. Μιας και ήταν η πρώτη μου επαφή με τη Μάρω Δούκα και όντας μια συγγραφέας με ιδιαίτερη γραφή θα ήθελα να διαβάσω κι άλλα βιβλία της ώστε να έχω πιο ολοκληρωμένη άποψη. Το «Αρχαία σκουριά» θα το πρότεινα, αλλά σίγουρα όχι ανεπιφύλακτα.
Ο παραληρηματικός μονόλογος της Μυρσίνης είναι απλά η αφορμή για να κοπούν κομματάκια, και να μελετηθούν προσεκτικά, όλες οι καρικατούρες- στερεότυπα της σύγχρονης Ελλάδας από την Κατοχή και τον Εμφύλιο και τούθεξης. Αρχικά, η αστική τάξη με τα συμπλέγματά της, τις φιλελεύθερες ιδέες της και να αυτονόητα δικαιώματά της, εργάτες, κομμουνιστές, επαναστάτες, μακρονησιώτες, αντιστασιακοί, καλλιτέχνες, άεργοι, επιχειρηματίες, λούμπεν προλεταριάτο, φωνακλάδες, στοχαστικοί. Ξεπούλημα των αγωνιστών στα τραπεζάκια των πολιτικών παρατάξεων, και όλοι να κουκουλώνονται και από ένα κόμμα για να έχουν ταυτότητα. Μόνο η Μυρσίνη, δεν αναλύεται τόσο πολύ, ίσως γιατί αυτή το προσπαθεί να αναλυθεί περισσότερο. Πάντως, αυτός ο χαρακτήρας εξελίχθηκε. Ο ρυθμός της γλώσσας ήταν το κάτι άλλο, με τις λέξεις να είναι τοποθετημένες ακριβώς όπως έπρεπε. Αισθανόμουν ότι η ανάγνωση ακουγόταν σαν τακ-τακ. Τελικά, τον τελευταία μήνα έχω επιστρέψει στο ελληνικό μυθιστόρημα και έχω βρει την υγειά μου.
Η ιστορία αρχίζει με τη νεαρή Μυρσίνη να μας αφηγείται τις δυσκολες σχεσεις με την οικογένεια της και την προσέγγισή της πολιτικά στην αριστερά. Ο χειμαρρώδης μονόλογος της εξιστορεί την οικογενειακή της κατάσταση,το πώς οδηγείται να αποκηρύξει την βολική στάση ζωής των δικών της. Φαίνεται μονόδρομος η αριστερή της ιδεολογία. Αρχικά μου έδωσε την εντύπωση πως η ηρωίδα "αφήνεται" σαν ενας άλλος Φόρεστ Γκαμπ να προσαρτηθεί,ίσως από τη μόδα της εποχής,ίσως από την επιλογή της στους ερωτικούς συντρόφους. Δεν υπάρχει εναλλακτική για εκείνη. Μας λέει για τις πορείες,τις προκηρύξεις,τα κρησφύγετα ,τα κρατητήρια,χωρίς ίχνος κομπασμού,,κρίνει και αυστηρά μερικές φορές τη γραμμή ( ή τις πολλαπλές γραμμές του κόμματος).
Καταλαβαίνω πώς αυτό το βιβλίο είναι σταθμός στη λογοτεχνία μας.
Όχι τόσο για τη γλώσσα,όσο για το παλμό του,η περιγραφή της κατάληψης της Νομικης,οι συλλήψεις και το ξύλο των φοιτητών είναι αριστούργημα. Και φυσικά το κάνει γιατί η Μάρω Δούκα μπορεί. Γιατί αποδείχτηκε πως η Μυρσίνη (ή η ίδια η συγγραφεύς) πάλεψε για τα πιστεύω της,τη θέση της σα γυναίκα σε μια κοινωνία ανδροκρατουμενη και δήθεν.
Δε ταυτίζομαι με κανένα χαρακτήρα του βιβλίου. Δυστυχώς η γενιά εκείνη αποδείχτηκε πως τα έκανε θάλασσα. Αυτό το έργο θα μπορούσε να είναι κι ενας φόρος τιμής για τους ρομαντικούς επαναστάτες...
Ένας παραληρηματικός αυτοβιογραφικός μονόλογος της ηρωίδας, αριστερής φοιτήτριας από αστική οικογένεια: τα οικογενειακά της, τα εσώψυχά της, η ζωή και η δράση της από τα προ-δικτατορικά μέχρι και τα μετα-διδακτορικά χρόνια. Δύσκολο ύφος, περιγραφές πρωθύστερες, ανεπαίσθητα περάσματα από τη μία εποχή στην άλλη. Οι ενθουσιώδεις κριτικές που είχα διαβάσει αφορούσαν σχεδόν αποκλειστικά τα περί Πολυτεχνείου, ένα μικρό κεφάλαιο στον χείμαρρο των προσωπικών και οικογενειακών βιωμάτων, το οποίο ίσως να εκτιμήθηκε ιδιαίτερα, επειδή, για την εποχή που γράφτηκε το βιβλίο, τα γραπτά κείμενα με τις προσωπικές εμπειρίες από τα γεγονότα εκείνων των ημερών ήταν περιορισμένα. Στην τέταρτη έκδοση του βιβλίου που διάβασα (2020) περιλαμβάνονται και 4 βιβλιοκριτικές αναγνωρισμένων κριτικών. Ταυτίζομαι με αυτή την Καίης Τσιτσέλη, ιδιαίτερα όσον αφορά «το ιδιότυπο, τραχύ γράψιμο, όλο γωνίες και χάσματα, η σχεδόν περιφρονητική παραβίαση γραμματικών κανόνων, η ηθελημένη αφροντισιά, ο άτακτος ρυθμός της φράσης, το λεξιλόγιο που δίνει την αίσθηση του τυχαίου, του «πεταμένου», όπως στον προφορικό λόγο».
J'ai beaucoup aimé la narration à la première personne qui m'a permis de m'immerger au travers de la Dictature des Colonels, une époque inconnue pour moi. Après, j'ai manqué de codes pour tout déchiffrer. J'ai aussi eu du mal à trouver mes repères dans une famille complexe présentée en seulement une page. Un livre intéressant, mais que je n'ai malheureusement pas réussi à apprécier pleinement.
Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε το 1979, αρκετά κοντά στα γεγονότα που περιγράφει, μέσα από την οπτική μίας μάλλον μπερδεμένης νεαρής κοπέλας με προβληματικό οικογενειακό υπόβαθρο. Μου άρεσε ως ένα βαθμό το ότι η πρωταγωνίστρια ουσιαστικά δεν έχει ξεκάθαρη πολιτική πυξίδα, πιο πολύ στρέφεται στην αριστερά χωρίς βαθιά πολιτική ανάλυση, σε μία προσπάθεια να έχει την αίσθηση του ανήκειν και ενός σκοπού και σε μία προσπάθεια να αποβάλει τις ίδιες της τις οικογενειακές καταβολές και όλο αυτό το δήθεν που την περικλείει παντού κοινωνικά. Μου άρεσε που ψυχανεμίζεται και τις δήθεν ή εγωκεντρικές συμπεριφορές του νέου της κοινωνικού περίγυρου. Ως ένα βαθμό μου άρεσε που η συγγραφέας δεν στέκεται μόνο σε εύκολες μανιέρες, τα βασανιστήρια, τις διώξεις, τις διαδηλώσεις. Υπήρχαν και αυτοί οι άνθρωποι που δεν τα είχαν τόσο ξεκαθαρισμένα μέσα τους κι όμως ήταν ενεργοί στα γεγονότα της εποχής. Μου άρεσε που έμμεσα περνάει το κλίμα της εποχής με τις ατελείωτες πολιτικές συζητήσεις, την παροπλισμένη και απογοητευμένη παλαιότερη γενιά, τις διάφορες νοοτροπίες και πιο γήινους προβληματισμούς των ανθρώπων για τον βιοπορισμό τους και τα πιο πεζά τους βάσανα.
Αυτό που δεν μου άρεσε είναι ότι σε πολλά σημεία η πρωταγωνίστρια είναι τόσο μα τόσο άνευρη και ότι σε μία διάρκεια πολλών χρόνων δεν φαίνεται να βρίσκει καθόλου τον εαυτό της. Οι σχέσεις της με την οικογένειά της και με τους γύρω της είναι επιφανειακές και παρόλο που βρίσκει μία κατ΄επίφαση ωριμότητα ποτέ δεν ξεκαθαρίζει εντελώς το τι αισθάνεται και τι θέλει από τους εκάστοτε συντρόφους ή τον πατέρα ή τα υπόλοιπα μέλη του θιάσου που την περιτριγυρίζει- κι ακόμα περισσότερο τι θέλει από τον ίδιο της τον εαυτό. Επίσης μέσα σε όλο αυτό το σκηνικό, η συγγραφέας δεν βάζει ούτε έναν ώριμο και στέρεο χαρακτήρα, ιδίως αρσενικό. Θα περίμενα έστω έναν κεντρικό χαρακτήρα ο οποίος να συμπεριφέρεται σχετικά φυσιολογικά, να είναι σταθερός στις απόψεις του και μην είναι χαλασμένος ψυχικά ή σωματικά ή να μην θέλει να ρίξει την πρωταγωνίστρια στο κρεββάτι.
Κάποιες φορές η ατελείωτη ενδοσκόπηση, τα περίεργα όνειρα ή ονειροφαντασίες της Μυρσίνης είναι πολύ κουραστικά και το βιβλίο δεν καταφέρνει ποτέ να απογειωθεί. Ίσως στην εποχή του οι αναγνώστες να κατάφερναν να ταυτιστούν πολύ περισσότερο με τους χαρακτήρες της ιστορίας ή να τους ταυτίσουν με αυτό που απεχθάνονται, αλλά διαβάζοντάς το σήμερα, βγαίνει μάλλον κάτι το χλιαρό σαν αίσθηση... Κάπου μεταξύ 3 και 4 στα 5, πάντα βαθμολογώντας υπέρ του συγγραφέα.
This book was first published in 1979, when the events it describes were very recent. Maro Douka tries to paint the feel of the era through the view point of Myrsini, a rather confused young woman coming from a troubled upper middle or upper class family.
Up to an extend I liked the effort of the author to create a character far from the cliche working class left wing fighter. Myrsini turns to the Left without having strong political beliefs or contemplating really a lot on political matters. She does it mostly as an effort to find her self and break her bonds with her parents and the people surrounding her family. She realises how superficial her environment is and I like that she often has the clarity to see how superficial the people on her adopted environment are too. She sort of sees when people have different motives for what they do and say other than the ones they claim, although this is how she often acts too. Up to an extend I appreciated that the author doesn't completely fall on cliches, focusing only on the demonstrations, riots, tortures of the era. There were people who became actively involved on tghe events, without been so black and white on their opinions and character as we tend to believe nowadays. I liked that the author describes the "climate" of those years with the never ending political conversations, the disappointed older generation of leftist fighters, the yought seeking some kind of revolution, but also the everyday problems, their struggle to make a living or finding true love or marrying off their simblings or more down to earth matters.
What I didn't like was that Myrsini her self was rather blunt in a way and in a course of several years she shows little character development. She claims she get a better understand of people and of her self, but I didn't see this. Her relationships with her family people and with her new comrands and partners are dull and confusing while she never really defines what she thinks or feels for them or how to handle their interactions. She accuses others for hypocrisy, but she isn't much better her self. Meanwhile, the author doesn't seem to include even one solid character on the scene. All old honorable men are broken and in poor health, the ones that made it a bit better in life are all corrupt or airheads or want to bed Myrsini, the women are weak or airheads or too stubborn to carry a decent conversation at any time.
Myrsini in reality never gets to know her self even at the end of the book, while her never-ending navel-gazing, her dreams and fantasies get too boring. The book had potential and some parts are captivating, but all in all I felt it never took off. Maybe when it was first published, people could still identify strongly with some of the characters, or indentify some characters as what they strongly detested and opposed to. Reading this nowadays, I think it's kind of a mixed bag. Rating this somewhere betweern 3 and 4 out of 5, rounding up to 4/5 starts.
Το βιβλίο είναι Αριστούργημα, με άλφα κεφαλαίο. Υπάρχει, όμως, μια μεγάλη προϋπόθεση για να το απολαύσεις και να το καταλάβεις. Να γνωρίζεις τις οργανωτικές, πολιτικές και θεωρητικές διασπάσεις της Αριστεράς στον ελλαδικό χώρο, τουλάχιστον στις δεκαετίες του 60 και του 70. Καθώς και την πολιτική ιστορία του τόπου μας την ίδια εποχή. Αλλιώς είναι σαν να διαβάζεις Κινέζικα...
Μια αφήγηση των γεγονότων εκείνης της εποχής που προσωπικά μου φάνηκε επιφανειακή αν εξαιρέσω το σημείο που περιγράφει την βραδιά του πολυτεχνείου. Παράλληλα αισθάνθηκα σαν να διαβάζω κάποιο σχεδόν παραλήρημα ενός ανθρώπου που τα έχει όλα ένα κουβάρι στο μυαλό του, ίσως βέβαια αυτό να ήθελε να περάσει η συγγραφέας σε μας που δεν ζήσαμε τα γεγονότα του πολυτεχνείου.
Συνειρμική γραφή, ίσως όχι για όλους αν έχουν συνηθίσει να διαβάζουν μόνο διαλόγους, ίσως όχι για όλους αν νιώθουν ότι θίγονται οι πολιτικές τους πεποιθήσεις.
Το διάβασα όταν πρωτοκυκλοφόρησε το μακρυνό 1979. Εμεινε στη βιβλιοθήκη μου ακόμα κι όταν δεν θυμόμουν πιά παρά μόνο μιά έντονη αίσθηση πως μου μίλησε, πως έριχνε ένα φως στα γεγονότα της εποχής της χούντας όταν ήμουν φοιτήτρια στην Αθήνα την ίδια ακριβώς εποχή με την ηρωίδα του βιβλίου. Γραμμένο λίγα χρόνια μετά την πτώση της χούντας, αποτύπωνε την εποχή. Ξαναδιαβάζοντας το 44 χρόνια αργότερα, βρίσκω την αφήγηση να έχει την ίδια δύναμη να κρατά το ενδιαφέρον και την ίδια αυθεντικότητα καθώς ακολουθεί την διαδρομή της ηρωίδας προς την πολιτική και προσωπική αυτογνωσία και αυτοδυναμία. Η ηρωίδα σαν έφηβη, φοιτήτρια και νέα γυναίκα παρατηρεί τα γεγονότα στην οικογένεια της και στην κοινωνία γύρω της. Προσπαθεί να τα καταλάβει η ίδια και όχι όπως της τα παρουσιάζουν οι άλλοι. Συναντάμε τα κλασσικά θέματα της εφηβείας και των νεανικών χρόνων. Μιλά καταιγιστικά, ζωντανά, δεν χαρίζει κάστανα σε κανένα, ούτε στον εαυτό της. Συχνά αυτοσαρκάζεται. Αλλά πάνω απ' όλα αντιστέκεται. Δεν μπαίνει στα καλούπια που θέλουν να την βάλουν γονείς, συγγενείς, φίλοι, συναγωνιστές. Αντιλαμβάνεται τις παθογένειες της μεγαλοαστικής οικογένειας της αλλά και τα κουσούρια της Αριστεράς και της εργατικής τάξης που θαυμάζει. Βλέπει πως τα αριστερά ιδεώδη δεν αλλάζουν την προσκόλληση των αγωνιστών στον παραδοσιακό πατριαρχικό τους ρόλο. Εϊναι απέναντι της κτητικοί, καταπιεστικοί, ανειλικρινείς. Κι εκέινη αρνείται να συμβιβαστεί. δεν θα γίνει ούτε καθοδηγούμενη ούτε καθοδηγήτρια. Θέλει να κάνει τις δικές της συνειδητές επιλογές. Η Μυρσίνη Παναγιώτου θα εξορύξει από μέσα της την αρχαία σκουριά και το χρυσάφι που κρύβει. Τον εαυτό της, την Μυρσίνη.
Εξαιρετική γραφή (μακράν ουσιαστικότερη πολλών σύγχρονων νεοελλήνων συγγραφέων), διεισδυτική ματιά που επαληθεύθηκε από τα μελλοντικά γεγονότα. Επίκαιρο και σήμερα, στην εξουθενωμένη από τα μνημόνια Ελλάδα, δίνει στίγμα και δημιουργεί προβληματισμό για το ρόλο της αριστεράς και στην Ελλάδα και τον κόσμο.