Cosa resta del padre?: La paternità nell'epoca ipermoderna

MASSIMO RECALCATI in edicola! #4

by Massimo Recalcati

Nel tempo dell'evaporazione del padre e dello smembramento della famiglia tradizionale, cosa può avere una funzione di guida per il soggetto? Cosa resta del padre al di là del suo Ideale? Cosa rende possibile, nell'epoca del tramonto dell'Edipo, una trasmissione efficace del desiderio? Cosa significa "ereditare" la facoltà di desiderare? Come il desiderio e la Legge possono ancora accordarsi? Attraverso Sigmund Freud e Jacques Lacan e alcune figure tratte dalla letteratura (Philip Roth e Cormac McCarthy) e dal cinema (Clint Eastwood), si delineano i tratti di una paternità indebolita, ma comunque vitale, priva di ogni aura teologica e fondata sul valore etico della testimonianza singolare.

Genres: Psychology, Nonfiction

139 pages, Paperback

First published March 1, 2011

About the author

He works in Milan as a psychoanalyst and is a member of the Lacanian School of Psychoanalysis, treasuring the Title AME. Founder of JONAS (Center for Psychoanalytic Research on New Symptoms). He teaches at the University of Bergamo and at the Freudian Institute in Milan.

Reviews

[Nikos Tsentemeidis · Rating 5 out of 5]

Σπουδαία η σκέψη του Recalcati για την οικογένεια, από την πλευρά της ψυχανάλυσης και χρήσιμη για νέους γονείς.

Η υπερμοντέρνα οικογένεια εισάγει μια φαινομενική ομοιογένεια χωρίς συγκρούσεις. Αν κάποια εποχή το παιδί υποτασσόταν στην ιεραρχική οργάνωση της οικογένειας, τώρα αυτή υποτάσσεται στην απόλυτη θέληση του θεού-παιδιού. Από εδώ συμπεραίνει ο συγγραφέας απορρέει η διάδοση πολλών συμπτωμάτων της εποχής μας.

Στη συνέχεια, τα άγχη των γονιών. Δεν είναι πια τα παιδιά που ζητούν να αναγνωριστούν από τους γονείς, αλλά οι γονείς από τα παιδιά, οι οποίοι λένε πάντα «ναι» για να αγαπηθούν, μεταθέτοντας την παιδαγωγική τους ευθύνη. Το δεύτερο είναι το άγχος της επίδοσης: η αποτυχία γίνεται όλο και λιγότερο ανεκτή. Η ψυχανάλυση πλέκει το εγκώμιο της αποτυχίας.

Το δεύτερο μέρος με τα παραδείγματα είναι σίγουρα πιο βατό.

[MimbleWimble___ Elli Maria Moutsopoulou · Rating 4 out of 5]

Τις τελευταίες ημέρες είχα τη χαρά να μελετήσω το νέο βιβλίο του διάσημου Ιταλού ψυχαναλυτή Massimo Recalcati.

Αυτή η πρώτη ανάγνωση (λέω πρώτη διότι θα ήταν αστείο αν τη θεωρούσα αρκετή), μου άφησε θετικές εντυπώσεις και σίγουρα με έβαλε σε μια διαδικασία σκέψης και ενασχόλησης που δεν είχα υπολογίσει. Ήταν αναμφίβολα μια απαιτητική διαδικασία μιας και οι σπουδές μου απέχουν από αυτές της ψυχολογίας, ωστόσο ήταν μια ευχάριστη πρόκληση για εμένα.

Στο α’ μέρος του βιβλίου, έχοντας ως αφετηρία τον Λακάν και ενίοτε τον αχώνευτο (φτου κακά) Φρόυντ, οδηγείται στη σύνδεση της ευνουχισμένης πατρικής φιγούρας με αυτή του καπιταλισμού. Ο Πατέρας συμβολίζει τον Νόμο και την επιθυμία, αν ακυρωθεί αυτή η έννοια, παύει η ένωση και οδηγούμαστε στο Υπερεγώ, όπως ακριβώς παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια, στην εγωιστική δηλαδή αντιμετώπιση των πάντων, σε μια άνευ ορίων κατάσταση. Βρήκα πολύ ενδιαφέρον το κεφάλαιο που αφορά στον θεσμό της οικογένειας, ο οποίος αλλάζει πλέον μορφή (βλ.ομόφυλα ζευγάρια κλπ) αλλά όχι ρόλο, αυτόν της εκπαίδευσης.

Ο οικογενειακός δεσμός καλείται να καλύπτει την ανθρώπινη ανάγκη του «ανήκειν» αλλά και να αποδεσμεύει τα παιδιά, τα νέα μέλη της κοινωνίας, δείχνοντας ανοχή στον αποχωρισμό, στην περιπλάνηση. Ο ψυχαναλυτής τονίζει πως η αποδοχή της σύγκρουσης μεταξύ των γενεών(εντός & εκτός σπιτιού) είναι εκείνη που θα οδηγήσει στη μεταμόρφωση και στην εξέλιξη του δεσμού τους κι εκείνη που θα αποτρέψει τελικά τη βία. Τέλος, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως η υπερμοντέρνα οικογένεια/κοινωνία οδηγείται σε δύο εσφαλμένες τακτικές: α.δημιουργία θεών-παιδιών όπου τους γίνονται όλα τα χατίρια και β.μετατροπή αυτών σε τέλεια-παιδιά, με όλες τις πιθανές συνέπειες φυσικά.

Περνώντας στο β’ μέρος ερχόμαστε αντιμέτωπα με τη νέα ψυχαναλυτική προσέγγιση του συγγραφέα, αυτή των βιβλικών κειμένων. Με την προσέγγιση της Πατρικής Κληρονομιάς του Φ.Ροθ, του Δρόμου του Κ.ΜακΚάρθυ και των δύο ταινιών του Κ.Ίστγουντ (Milliion Dollar Baby & Gran Torino) ο συγγραφέας οδηγείται μέσω παραδειγμάτων στην εικόνα της πατρότητας στην υπερμοντέρνα εποχή.

[Evangelos Makrakis · Rating 3 out of 5]

Η πραγματικά ενδιαφέρουσα αυτή ανάλυση αποδυναμώνεται λόγω της αχρείαστης φλυαρίας που τουλάχιστον εμένα με κούρασε ..

[Bego]

(quizás dentro de 6 meses dejo de darle la razón a un hombre pero tenemos un problema tan grande socialmente con la caída de la función paterna que me está gustando muchísimo leer al respecto)

claramente sigo en mi racha de leerme todo lo que ha escrito este señor... creo que después de el de telémaco ha sido el que más me ha gustado.
se enrolla como las persianas y da vueltas en círculos para decir una sola idea... pero consigue hacer tan bonito y tan religioso el psicoanálisis de lacan que me termina conquistando.
creo que después de tanto leer a este señor, por fin he entendido y comprendido lo que significa "heredar" y "dar testimonio" y ahora no dejo de ver eso en todos lados.

[Anthony Bufalino · Rating 4 out of 5]

Grande riflessione che lascia molte domande al lettore per la crescita personale e genitoriale

[C · Rating 3 out of 5]

In alcuni punti l'ho trovato abbastanza ostico, ma è sicuramente un mio limite. Nonostante questo, sono comunque riuscita ad apprezzarlo ed è sicuramente utile se si vuole approfondire il tema della paternità nell'epoca ipermoderna.

[Ivano Porpora · Rating 5 out of 5]

Una splendida eredità quella di Recalcati, che proprio del concetto di eredità parla.
Nella prima parte si sofferma sul senso della perdita della paternità - in senso sociale o famigliare - anche attraverso i suoi eccessi: il lassismo dal '68 a oggi, che ha indotto un eccesso di desiderio, e il trionfo smodato della Legge nel totalitarismo.
Entrambi, però, traggono vigore da una visione del figlio che giustifichi il padre - e non viceversa.
La seconda parte invece si sofferma sulla figura paterna nella letteratura (Roth e McCarthy) e nel cinema (i film di Eastwood Gran Torino e Million dollar baby).

[Katerina Daskalopoulou · Rating 4 out of 5]

Ιn his book Recalcati presents the father's future, as an institution. In the present and in the future, fathers will not only be the fathers of the Law, but also the fathers of the Word. Not only the symbol of Castration but also the one of Desire.
Recalcati disconnects the father from the biological line. A father is anyone who can fulfill this role. The book concludes that the paternal model, although transformed in our time, is nevertheless necessary for the healthy psychological and psychiatric development of the individual.
For more fruitful conclusions, read the book together with Recalcati's "The mother's hands", so as to attain a complete picture of the complexes that exist and must be avoided in the parent-child relationship.

[Margherita Pupulin · Rating 5 out of 5]

“Quello che resta del padre nel tempo del tramonto della sua funzione simbolica è la possibilità di una testimonianza incarnata di cosa significhi vivere eticamente il proprio desiderio come un dovere.”
BISOGNA LEGGERLO.
Grazie Recalcati

[Marco Sán Sán]

Muy interesante el hilo que jala Recalcati. Me había dado cuenta de la gran ausencia paterna que vive nuestra sociedad. Pero trabajarla a fondo y mostrar más que sus consecuencias sus desarrollos, Bravo.

[Sara (Sbarbine_che_leggono) · Rating 5 out of 5]

Partendo dal presupposto che non esistono manuali per essere genitori perfetti, questo saggio potrebbe fornire molti ottimi spunti.

[Carlo Dalla vecchia · Rating 2 out of 5]

Recalcati è certamente un miglior divulgatore che uno scrittore. Ho trovato il libro ripetitivo e poco mi ha lasciato.

[Antonietta D'Oria · Rating 2 out of 5]

Non sono riuscita a finirlo. L'ho trovato ostico e a tratti ripetitivo. riproverò in futuro.

[Aurora · Rating 3 out of 5]

Abbastanza difficile da capire, non mi è stato chiarissimo.
Ho preferito altri suoi saggi, ma sicuramente lo rileggerò

[Bookfreak · Rating 3 out of 5]

Ζόρικο το πρώτο μέρος, πιο βατό το δεύτερο με τα παραδείγματα (ταινίες, βιβλία κτλ). Μου ξύπνησε και την επιθυμία να διαβάσουμε και λίγο Ροθ.

[Andrea · Rating 4 out of 5]

Un testo affascinante e tutto sommato anche accessibile che tramite diversi esempi ,dal Cinema alla Letteratura, ti introduce agli aspetti della "paternità nell'epoca ipermoderna".

[Nikos Amvrazis · Rating 4 out of 5]

Λακανική φιλοσοφία γειωμένη εξαιρετικά στο αντικείμενο. Απαραίτητο ανάγνωσμα για γονείς και όχι μόνο, ενώ δεν είναι απαραίτητη η εξοικείωση με το πεδίο.

[Alberto · Rating 4 out of 5]

Che dire….Recalcati, seppure sempre difficile, porca con sè riflessioni interessanti