“Dagen en nachten zijn over mij heengegaan, terwijl ik schreef of sliep. Ik heb het nauwelijks gemerkt. Ik was als iemand die in de lentewei te sluimeren ligt. Soms voelt hij op zijn gelaat de warmte van de zon en soms de koele schaduw van een wolk. Maar hij opent de ogen niet, uit vrees zijn droom te zien verzwinden. Zo trek ik verder door mijn leven als door een vreemde en wonderbare droom.”
Als ik zes sterren zou kunnen geven, zou ik het aan dit boek geven. Een nieuwe favoriet, waarschijnlijk zelfs het mooiste boek dat ik ooit gelezen heb. Ik kan niet eens beginnen uitleggen waarom je dit moet lezen, dat moet gewoon. Het is feministisch, historisch en hartverscheurend. Een boek dat ik voor een lange tijd in mijn hart zal dragen en zeker nog meerdere keren zal lezen.
Vlak voor haar zelfgekozen dood, blikt de trotse, weergaloze Xanthippe terug op haar woelig leven. In een poging haar zelfzuchtige, harteloze imago recht te zetten bij haar zonen, onthecht ze zich van het leven door het neer te schrijven.
In het verhaal doorlopen we zorgvuldig het levensverloop van Xanthippe, de vrouw van de alom bekende Socrates. Xanthippes prille jeugd is niet bepaald rozengeur en maneschijn, daar zij verstoten werd door haar vader. Onderhouden door haar voedster Althea, leeft zij jarenlang verborgen in het grote eigendom van haar vader, de rijke, machtige meester Lamprokles. Wanneer zij op een gegeven moment oog in oog met hem komt te staan, smelt diens hart. Vanaf dat moment is Xanthippe het meest dierbare bezit van Lamprokles.
De jaren strijken voorbij en Xanthippe komt tot de ontdekking dat haar warme thuis in schril contrast staat met de voor haar pas ontdekte buitenwereld. Meermaals wordt zij gekwetst door mensen aan wie ze haar hart schonk, maar dan verschijnt de wijze redenaar Socrates in haar leven. Hij is een groot filosoof en haar hart behoort alleen hem toe. Xanthippe en Socrates trouwen en wat daarna volgt is een voortdurende strijd tussen beiden, want zij kunnen elkaar niet begrijpen. Zijn zogenaamde ‘demon’ drijft hem van haar vandaan. Zij heeft het gevoel dat ze enkel zijn lichaam bezit. Zijn ziel hoort toe aan de anderen. Socrates trekt er steeds langer en verder op uit, terwijl Xanthippe op haar eentje instaat voor de opvoeding van hun drie kinderen. De toestand in Athene wordt steeds rampzaliger. Wanneer Socrates vermoord wordt, twijfelt Xanthippe geen enkel ogenblik. Ze gaat hem achterna. “Leeft, mijn kinderen, leeft gelukkig in de wereld. Zij weze voor u zachter, dan zij voor u moeder is geweest.” ( p. 192). Nadat ze dat gezegd heeft, stapt de gekwelde, maar o zo moedige, zelfbewuste Xanthippe uit het leven.
Voor een katholiek auteur, houdt Paul Lebeau er nogal een ondogmatische literatuuropvatting op na. Xanthippe is geen brave roman met een happy end. Lebeau schrikt er niet voor terug om liefde en geloof voor te stellen als een worsteling, wat erg vernieuwend is voor de Vlaamse schrijvers in die tijd. Lebeau hecht ook veel belang aan de taak van de lezer. Volgens hem is die het die een verhaal vorm geeft. Men moet voldoende verstand en verbeeldingskracht bezitten om alles uit een leeservaring te halen. Ook dat vind ik nogal vernieuwend, rekening houdend met de tijdsgeest waarin de katholieke maatschappij van toen verwachtte dat mensen braaf slikten wat er werd opgelegd.
De schrijver slaagde erin om mij volledig mee te nemen op reis door het tragische verhaal. Lebeau zelf omschrijft het boek als een pleidooi voor de vrouw, maar daar heb ik toch mijn bedenkingen bij. Het is overduidelijk dat het rationele gelinkt wordt aan de mannelijke personages, terwijl de vrouwen in het verhaal zich laten leiden door liefde en jaloezie. Ik zou het beter kunnen vatten, mocht Lebeau dit boek beschouwen als een pleidooi voor Xanthippe. Zij is een sterke, zelfbewuste vrouw die sterke gevoelens ervaart, maar die evengoed aan de kant kan zetten als het moet.
Het volledige verhaal wordt gekenmerkt door strijd: strijd tussen de mannelijke logos en de vrouwelijke bios, strijd tussen Lamprocles en Pericles, strijd tussen Sparta en Athene, maar bovenal strijd tussen Socrates en Xanthippe. Xanthippe werd en wordt door menig criticus nog steeds beschouwd als een meesterwerk van formaat. (Janssens, 1984) Het is het belangrijkste werk uit zijn oeuvre. De kers op de taart. Ik werd volledig verrast door deze historische klassieker. Het boek wist mij ontzettende te beroeren met zijn confronterende wijsheden en prachtige proza. Petje af voor Lebeau!
NL: "Ik was als de maan, hij als de zon. Voor mij was zijn bleke afglans als alles donker was. Bij dag straalde hij voor anderen. Dan bestond ik niet voor hem."
DIT FEMINISTISCHE BOEK IS GESCHREVEN DOOR EEN MAN???? Zo jammer dat er geen Engelse versie van is, want het is zo'n mooi boek! Xanthippe's verhaal is zo hartverscheurend, echt en rauw. Velen kennen haar alleen van de "boze trut die de vrouw van Socrates is", maar dit boek heeft haar naam teruggewonnen. Het liet zien dat ze geen schuld had, haar woede overmande haar gewoon. Geweldig <33
EN: "I was like the moon, he like the sun. To me his pale glow was when everything was dark. By day he shone for others. Then I did not exist for him."
THIS FEMINIST BOOK WAS WRITTEN BY A MAN???? So sad there isn’t an English version of this because it’s such a beautiful book! Xanthippe’s story is so heartbreaking, real and raw. Many know her only by the title of the “angry bitch who’s Socrates’ wife” but this book reclaimed her name. It showed that she was not at fault, her anger just overwhelmed her. Loved it <33
Dit boek als tiener moeten lezen op school en had er een hekel aan. Maar nu zoveel later met mijn jaren op mijn teller kan ik pas beseffen wat een prachtig en oprecht boek dit is.
De naam Xanthippe zegt u misschien niets, maar bij "Sokrates" zou er toch een belletje moeten gaan rinkelen. Xanthippe was immmers zijn vrouw. Degenen die haar naam wel kennen, merken vaak spottend op dat het geen wonder is dat Sokrates zo vaak bij de hetaeren (Griekse intellectuele vrije vrouwen of prostituees) zat met zo'n "feeks" als vrouw.
Deze roman is de verdedigingsrede van Xanthippe: over hoe ze in haar jeugd bedrogen werd door mannen en over de speciale band met haar vader. Over jaloezie en de moeilijke taak om drie zonen op te voeden wanneer je bijna geen geld (noch man) in huis hebt.
Dit alles pent ze neer in een wel zeer belangrijke brief, die het vertelkader vormt voor haar levensverhaal. Ze doet haar relaas met behulp van aardig wat flash forwards en flashbacks. Dit houdt de roman levendig... haast even levendig als als het pittige karakter van Xanthippe zelf.
Dit boek las ik een dikke 10 jaar geleden al, als ik het mij goed herinner nadat mijn lerares Latijn de titel eens had laten vallen. Het taalgebruik is vrij ouderwets, maar zelf vind ik dat zo af en toe wel eens leuk om te lezen. Paul Lebeau laat Xanthippe, de vrouw van Socrates, aan het woord in één lange afscheidsbrief, waarin ze zich verdedigt tegenover haar kinderen, praat over haar jeugd, de band met haar vader en de moeilijke relatie met haar man, die mooi samengevat wordt in dit "orakel":
De rijkste en de armste De wijste en de domste De lelijkste en de schoonste Beroemd en duister Altijd aanwezig, altijd afwezig Voor allen de eerste, voor haar de tweede.
Totaal niet onderhoudend. Klassiek verhaal over Xanthippe, de vrouw van Socrates en de gifbeker die ze hem toedient. Mogelijks staat er een recept in maar dat weet ik niet meer.
After 30 years, I still remember this book and how beautifully its story is crafted around the odyssey of a Greek merchant, leaving his wife in loneliness, until her death, where she would finally become "one" with her husband. Mesmerizing.